2. Thomas Alva Edison (1847 - 1931)
Το 1890 συναντάει τον Eadweard
Maybridge και του προτείνει συνεργασία
θέλοντας να συνδυάσει τις μελέτες της
κίνησης καρέ - καρέ, με τους ήχους του
φωνόγραφου που μόλις είχε εφεύρει. Οι
πειραματισμοί του στόχευαν σε ένα
μηχάνημα που ρίχνοντας ένα νόμισμα θα
μπορούσες να δεις ένα θέαμα με την
συνοδεία ήχων ή μουσικής. Το μηχάνημα
αυτό ήταν η πρώτη μηχανή προβολής και
ο Edison το ονόμασε κινητοσκόπιο.
Ταυτόχρονα χτίζει και το πρώτο
κινηματογραφικό studio, το Black maria
ώστε να κινηματογραφεί τα θέματα για το
μεγάλο δίκτυο κινητοσκοπίων που είχε
ήδη εγκαταστήσει.
3. Ζορζ Μελιές
ο Ζορζ Μελιές υπήρξε ο πρώτος εκρόσωπος
της "διαπλαστικής" του τάσης, ο πρώτος
ουσιαστικά σκηνοθέτης του κινηματογράφου
και ο δημιουργός της έννοιας
"κινηματογραφική σκηνοθεσία", αφού ένοιωσε
και προέβλεψε από την πρώτη κιόλας στιγμή
(σε αντίθεση με τον Λυμιέρ), ότι η νέα
εφεύρεση είχε πολύ μέλλον μπροστά της.
Ήταν ο πρώτος που κατανόησε ότι αυτό το
σατανικό - για πολλούς θρησκόληπτους της
εποχής - μηχάνημα, έχει τεράστιες
εκφραστικές δυνατότητες και οπρώτος που
μετέτρεψε τον κινηματογράφο σε σοβαρή
τέχνη, από λαικό πανηγυριώτικό θέαμα.
4. Σχολή του Μπράιτον
Οι Τζορτζ Σμίθ, Ουίλλιαμ Πόουλ και Τζέιμς Ουίλλιαμσον (οι
σημαντικότεροι εκπρόσωποι της Σχολής του Μπράιτον) έβγαλαν
τον κινηματογράφο από το αδιέξοδο της αποκλειστικά και μόνο
φωτογραφικής αναπαραγωγής των εκφάνσεων του πραγματικού
(Λυμιέρ), ή του σκηνοθετημένου θεάματος με την θεατρογενή
στατικότητα (Μελιές), αφηγούμενοι ιστορίες με την παράθεση
κινηματογραφικών εικόνων, τη μία δίπλα στην άλλη και μ'αυτόν
τον τρόπο διαισθάνθηκαν εκείνο που θα κατέληγε να γίνει
αργότερα το ντεκουπάζ και το μοντάζ.
Στην ταινία "Ο φακός της γιαγιάς" (1900) ο Σμίθ υιοθετεί ένα
επαναστατικό στύλ συνδυάζοντας γενικά πλάνα και γκρό πλάνα σε
μια ίδια σκηνή (αρχή του ντεκουπάζ και του μοντάζ). Ο
Ουίλλιαμσον στην "Επίθεση ιεραποστόλων στην Κϊνα" (1900)
χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το λεγόμενο "παράλληλο" ή
"εναλλασσόμενο" μοντάζ τεχνική που επιβλήθηκε χρόνια αργότερα
με τον Γκρήφιθ.
5. Γαλλικός ιμπρεσιονισμός
Το 1915 δημιουργείται η σχολή του "γαλλικού ιμπρεσιονισμού"
από διανοούμενους κινηματογραφιστές με διαφορετικές
μεταξύ τους τάσεις (Αμπέλ Γκάνς, Ζερμαίν Ντυλάκ, Μαρσέλ
Λ'Ερμπιέ, Ζαν Επστάιν). Με την προσχώρηση σ'αυτήν
νεώτερων κινηματογραφιστών με πιο ακραίες αντιλήψεις από
τους παλιότερους, η σχολή διαφοροποιείται, οπότε από το
1925 και μετά, εμφανίζεται το κίνημα της "αβαν - γκάρντ".
Ασίγαστη έρευνα στην μορφή και τα εκφραστικά μέσα του
κινηματογράφου, προσπάθεια για δημιουργία ενός πιο
καλλιτεχνικού κινηματογράφου, σφοδρή εναντίωση στο
εμπορικό σινεμά και σπουδαίος θεωρητικός λόγος γύρω από
την αληθινή ουσία της έβδομης τέχνης, είναι τα
χαρακτηριστικά των δύο κινημάτων.
6. Γερμανικός εξπρεσιονισμός
Ο "γερμανικός εξπρεσιονισμός" με τον σκοτεινό
ρομαντισμό, την προσφυγή στην φαντασία και το
"σκληρό ασπρόμαυρο" στη φωτογραφία από την μία,
και το "Κάμερσπιλ φίλμ" με την ρεαλιστική τάση
διερεύνησης σύγχρονων κοινωνικών προβλημάτων και
την ατμοσφαιρική φωτογραφία ("στίμουνγκ") από την
άλλη, αποτελούν την σημαντικότερη συνεισφορά του
γερμανικού κινηματογράφου αυτής της περιόδου. Τα
μεγαλύτερα ονόματα είναι οι Φρίντριχ Μουρνάου,
Φρίτς Λάνγκ, οι οποίοι με την άνοδο του Χίτλερ στην
εξουσία μεταναστεύουν στην Αμερική, όπου και
συνεχίζουν να παράγουν σπουδαίο έργο.
7. Φιλμ νουάρ
Η αστυνομική ταινία επίσης γίνεται ολοένα και πιο
μαύρη με αποτέλεσμα την γέννηση του "φίλμ νουάρ"
(διασταύρωση τριών διαφορετικών κινηματογραφικών
αρχεγόνων: του γερμανικού εξπρεσιονισμού, της
αστυνομικής γαλλικής ταινίας και του γκανκστερικού
φίλμ), με την "μοιραία γυναίκα" (famme fatale) και
την απαισιόδοξη και κυνική θεματολογία, που
αντικατόπτριζε την "μαύρη περίοδο" του πολέμου. Εδώ
εισάγεται η τεχνική του μονολόγου (φωνή "off", ή
"voice over"), ενώ γίνεται μία πολύ δημιουργική
αξιοποίηση της ασπρόμαυρης φωτογραφίας (με τα
σκληρά κοντράστ).
8. Σοβιετικός Κινηματογράφος
Ο σοβιετικός κινηματογράφος αυτής της
περιόδου σιγά -σιγά κατακτά τον κόσμο. Είναι
ένα ξαφνικό ξέσπασμα που εκπλήσσει και
προκαλεί σάλο σ'όλόκληρη την Ευρώπη (ο
θεσμός των cine - clubs δημιουργήθηκε στη
Γαλλία γύρω στα 1920, για να προβάλλονται οι
απαγορευμένες ρωσικές ταινίες). Εδώ γίνεται η
μεγαλύτερη δουλειά πάνω στο μοντάζ απο
σκηνοθέτες όπως ο Πουντόβκιν, ο Κουλέσωφ,
ο Βερτώφ, μά πάνω απ'όλους ο μέγας Σεργκέι
Αιζενστάιν (που μαζί με τον Γκρήφιθ είναι οι
θεμελιωτές ουσιαστικά της κλασικής αισθητικής
του κινηματογράφου).
9. Νουβέλ βάνγκ
Το 1958 ο "Ωραίος Σέργιος" του
Σαμπρόλ, αλλά κυρίως το "Με κομένη
την ανάσα" του Γκοντάρ (του
τέταρτου μεγαλύτερου ονόματος της
κινηματογραφικής ιστορίας),
εγκαινιάζουν με εκτυφλωτική λάμψη
την γαλλική "νουβέλ βάνγκ". Ο
Γκοντάρ, ο Τρυφό, ο Σαμπρόλ, ο
Ρενέ, κ.α. αμφισβητούν εκ βάθρων
τον κλασικό κινηματογράφο και
εισάγουν το σινεμά στην μοντέρνα
εποχή του.
10. H.Π.Α. Νέα γενιά
Ακόμα και στις Η.Π.Α. ο κινηματογράφος χάνει την σιγουριά,
την αυταρέσκεια και την αφέλεια που τον χαρακτήριζε μέχρι
τότε. Ο σκεπτικισμός διαδέχεται το πνεύμα της απόλυτης
σιγουριάς. Ο Ντασσέν, ο Μπρούκς, ο Μάνκιεβιτς, ο Χόκς και
αργότερα πολλοί άλλοι (ανάμεσά τους η "χρυσή πεντάδα των
μουσάτων", Κόπολα, Σκορτσέζε, Ντε Πάλμα, Άλτμαν και
Σπίλμπεργκ) θέτουν σε αμφισβήτηση την αρμονία της
αμερικάνικης κοινωνίας και την αλήθεια του αμερικάνικου
τρόπου ζωής.
Από την δεκαετία του '80 όμως και μετά και ειδικότερα στην
δεκαετία του '90, αυτός ο γόνιμος προβληματισμός των
προηγούμενων δύο δεκαετιών σχεδόν εξαφανίστηκε, ή πιο
σωστά περιορίστηκε σε εξωχολιγουντιανές παραγωγές (του
ανεξάρτητου αμερικάνικου κινηματογράφου με
σημαντικότερους εκπροσώπους τους Κασσαβέτη και Τζάρμους
και του πειραματικού "αμερικάνικου underground" με
προεξάρχουσα μορφή αυτήν του Τζόνας Μίκας).
11. Δόγμα 95
Στην δεκαετία του '90 έχουμε την
διακήρυξη του "Δόγματος '95" του
τελευταίου αισθητικού κινήματος μέχρι
τις μέρες μας, από τον Δανό Λαρς Φόν
Τρίερ και τον Τόμας Βίντεμπεργκ, ως
μια προσπάθεια για αναζωπύρωση του
γόνιμου προβληματισμού των
δεκαετιών του '60 και '70, σε αντίθεση
με το "επιφανειακό", "απατηλό",
"παρακμιακό", "ατομικιστικό, και
"αστικό" (για να επαναλάβουμε τους
επιθετικούς προσδιορισμούς του ίδιου
του Λάρς Φόν Τρίερ), σινεμά του
σήμερα.
12. Θωρηκτό Ποτέμκιν
Σκηνοθεσία: Sergei Εisenstein,
Σοβιετική Ένωση, 1925, βουβή, ασπρόμαυρη, 70'
Ηθοποιοί: Αlexander Αntonov, Vladimir Βarsky, οι
ναύτες του Κόκκινου ναυτικού και οι πολίτες της
Οδησσού.
Το Θωρηκτό Ποτέμκιν είναι μια ιστορική ταινία, που
αναφέρεται στην εξέγερση των ναυτών του ομώνυμου
θωρηκτού στην Οδησσό, το 1905, την εποχή του Ρωσο
- Ιαπωνικού πολέμου. Αφορμή της εξέγερσης, κατά την
ταινία, ένα κομμάτι σάπιο κρέας. Οι πολίτες της
Οδησσού συνδράμουν τους εξεγερθέντες, με
αποτέλεσμα να ακολουθήσει η επέμβαση των Κοζάκων
και η περίφημη σκηνή της σφαγής των αμάχων στις
σκάλες της Οδησσού. Στο τέλος το Ποτέμκιν
συμπαρασύρει σε εξέγερση και τον υπόλοιπο στόλο.
Παρά το ότι το φιλμ μοιάζει με δραματοποιημένο
ντοκιμαντέρ, που εύκολα θα μπορούσε να
χαρακτηριστεί ταινία προπαγάνδας, στην
πραγματικότητα είναι μια μελέτη πάνω στη χρήση του
μοντάζ αλλά και στη δυνατότητα του κινηματογράφου
να παράγει ιδέες.
Το Θωρηκτό Ποτέμκιν, αν και έχουν περάσει 75 χρόνια
από τη δημιουργία του, διακρίνεται ακόμη και σήμερα
για την πλαστική συμμετρία και την πάλλουσα δύναμη
των εικόνων του και παραμένει μια κορυφαία στιγμή
στην ιστορία του κινηματογράφου.
13. Μπλε βελούδο
Σκηνοθεσία-Σενάριο: David Lynch,
Η.Π.Α., 1986, έγχρωμη, 120
Ηθοποιοί: Κyle ΜacLachlan, Ιsabella Rossellini,
Dennis Ηopper.
Λάμπερτον. Μικρή κωμόπολη στην Νότια
Καρολίνα. Αθώα και βαρετή. ’σπροι
φρεσκοβαμμένοι φράκτες και φρεσκοκουρεμένα
γκαζόν. Η μελωδία της ευτυχίας. Το αμερικάνικο
όνειρο. Σ αυτήν την αυλή των θαυμάτων
επιστρέφει ο νεαρός Τζέφρεϊ. Τον καλωσορίζει
ένα κομμένο ανθρώπινο αυτί, θαμμένο στον κήπο
του σπιτιού του. Η αστυνομία ερευνά το
μυστήριο, μέσα στο οποίο μπλέκεται και ο ίδιος
μαζί με την κόρη ενός αστυνομικού, την Σάντυ.
Στην άλλη άκρη της πόλης κατοικεί η κόλαση. Το
όνομα της Φρανκ: βίαιος, διεστραμμένος,
ναρκομανής, ψυχικά διαταραγμένος γκάνγκστερ,
ανθρωπόμορφο τέρας που λατρεύει τον Ρόι
Όρμπινσον και βασανίζει με μεγάλη ευχαρίστιση
την όμορφη Ντόροθι, τραγουδίστρια σε νάιτ
κλαμπ.
Καθώς η ταινία αρχίζει και οι τίτλοι πέφτουν -
γράμματα γραφομηχανής γλιστράνε πάνω σ ένα
σκοτεινό φόντο από μωβ βελούδο, υπό τους
αισθησιακούς ήχους του ’ντζελο Μπανταλαμέντι-
ξέρουμε ότι το ζοφερό σύμπαν του Λυντς είναι
εδώ. Ένας κόσμος διαβρωμένος μέχρι το
κόκκαλο, αν και φαινομενικά αθώος, ένας
πλανήτης ψευδαισθήσεων, γεμάτος σεξ,
σαδομαζοχισμό, βία, σουρεαλισμό, κακόψυχο
χιούμορ, αλλά και απαράμιλλο οπτικό στυλ.
14. The Lord of the Rings
Το πρώτο μέρος μιας τριλογίας του Τόλκιν από τον
Πίτερ Τζάκσον. Σε μια προϊστορική εποχή και σε ένα
τόπο που λέγεται Μέση Γη ένας σκοτεινός λόρδος, ο
λόρδος Σόρον, έχει βάλει σκοπό να κατακτήσει την γη
και να υποδουλώσει όλους τους υπάρχοντες
πολιτισμούς, σκορπίζοντας το σκοτάδι. Για να τα
καταφέρει όμως χρειάζεται να αποκτήσει ένα δαχτυλίδι
που έχει μαγικές δυνάμεις και που έχει χαθεί για
αιώνες. Η απόκτηση αυτού του δαχτυλιδιού δεν θα
είναι τόσο εύκολη υπόθεση καθώς η μοίρα το έφερε
στα χέρια ενός νέου, του Φρόντο που μαζί με τους
φίλους του - πολεμιστές και του καλού μάγου
Γκάνταλφ θα κάνουν τα πάντα για να εμποδίσουν το
κακό.
Η ταινία απέσπασε 4 χρυσά αγαλματίδια από την
Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου και
Επιστημών.
Αναλυτικά τα Βραβεία Όσκαρ:
Όσκαρ Καλύτερου μακιγιάζ: Στους Ρίτσαρντ Τέιλορ και
Πήτερ Όουεν.
Όσκαρ Καλύτερης Φωτογραφίας: Στον Άντριου Λέσνι
Όσκαρ Καλύτερων οπτικών εφφέ: Στους Τζιμ Ρίγκιελ,
Μαρκ Στέτσον, Ράνταλ Ουίλιαμ Κουκ, Ρίτσαρντ Τέιλορ.
Όσκαρ Καλύτερης μουσικής σύνθεσης: Στους
Χάουαρντ Σορ, Ράντι Νιούμαν.
Επίσης κέρδισε ακόμα 77 βραβεία από διάφορα
φεστιβάλ και είχε επίσης άλλες 83 υποψηφιότητες.
15. Σκηνοθεσία: Νίκολας Ρέι
Ο νεαρός Τζιμ Σταρκ νιώθει το
αίμα του να βράζει, έχει
συνεχείς συγκρούσεις με τους
γονείς του, και οδηγείται σε μια
παρορμητική αυτοκαταστροφική
εξέγερση ως κρατούμενος στο
αστυνομικό τμήμα με την
κατηγορία της δημόσιας μέθης.
Αισθάνεται πως συνθλίβεται
καθώς του λείπει το σωστό
πατρικό πρότυπο και βρίσκει
καταφύγιο στον έρωτά του με
την Τζούντι και τη φιλία του με
τον "Πλάτωνα", δύο παιδιά
εξίσου εξουθενωμένα
υπαρξιακά.
Επαναστάτης χωρίς αιτία
