Εργαστήρι Παραστατικών τεχνών

1. 2ο ΓΕΛ ΚΩ «Οδυσσέας Ελύτης»
Μάθημα: Ερευνητική Εργασία (Project)
Σχολικό Έτος: 2013 – 2014
Τετράμηνο: Β’
Τάξη: Β’ Λυκείου

2. Ομάδα:
«Εργαστήρι Παραστατικών Τεχνών»
Ερευνητική Εργασία
«Η Ιστορία του Κινηματογράφου, από τη
γέννησή του μέχρι το 1970, μέσα από τις
τεχνολογικές εξελίξεις, τα κυριότερα ρεύματα,
και τους σημαντικότερους σκηνοθέτες.»

3. Εισαγωγή
Ο Κινηματογράφος είναι μία από τις μορφές τέχνης που αναντίρρητα κυριαρχούν
από κάθε άποψη στις μέρες μας. Μαζί με τη μουσική αποτελούν βασικό πυλώνα
αυτού που εύγλωττα αποκαλείται «Βιομηχανία του Θεάματος». Μπορεί ο
αριθμός των θεατών που επιλέγουν τις κινηματογραφικές αίθουσες να
παρουσιάζει πτωτική τάση τα τελευταία χρόνια, όμως το ενδιαφέρον του κοινού
φαίνεται πως παραμένει αμείωτο. Οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις (προβολή
ταινιών από την Τηλεόραση, ενοικίαση/αγορά DVD, προβολή/κατέβασμα ταινιών
μέσω Διαδικτύου) αναμφίβολα επέφεραν τη μείωση των εισιτηρίων, συντελούν
ωστόσο ουσιαστικά στη διεύρυνση του κινηματογραφόφιλου κοινού και στην
καλλιέργεια του ενδιαφέροντος τόσο για τον εμπορικό, όσο και για τον λεγόμενο
καλλιτεχνικό, ή art-house κινηματογράφο. Ως αποτέλεσμα, ο Κινηματογράφος
παραμένει μια αγορά γύρω από την οποία διακινούνται ετησίως αστρονομικά
χρηματικά ποσά, ενώ οι κινηματογραφόφιλοι συρρέουν μαζικά στα ανά τον
κόσμο κινηματογραφικά φεστιβάλ, τα οποία παραμένουν πάντα στο επίκεντρο
του καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος.

5. Η Γέννηση του Σινεμά
Η Έβδομη Τέχνη, όπως έχει χαρακτηριστεί ο Κινηματογράφος, αποτελεί πολύ
πρόσφατη ανακάλυψη με πολύ πιο σύντομη ιστορική διαδρομή συγκριτικά με τις
υπόλοιπες έξι. Η ανακάλυψη της φωτογραφίας στις αρχές του 19ου αιώνα, σε
συνδυασμό με μια σειρά άλλων τεχνολογικών εξελίξεων, οδήγησαν σταδιακά στη
δημιουργία της κινούμενης εικόνας, η οποία, αφού πέρασε από πολλά στάδια,
εξελίχθηκε σε αυτό που εδώ και χρόνια ονομάζουμε Κινηματογράφο. Οι
ημερομηνίες-σταθμοί σ’αυτή τη μακρόχρονη πορεία εξέλιξης είναι βέβαια
πολλοί, αλλά αξίζει να σταθούμε λιγάκι στις εξής.

6. - 1877: Το άλογο του Edward Muybridge.
Ο Edward Muybridge, στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι κατά τον καλπασμό
ενός αλόγου υπάρχει κάποια στιγμή κατά την οποία και τα τέσσερα πόδια του δεν
ακουμπούν στο έδαφος, τοποθετεί μια σειρά από φωτογραφικές μηχανές κατά
μήκος της διαδρομής ενός αλόγου και βγάζει πολυάριθμες συνεχόμενες
φωτογραφίες. Κατά την εξέταση των φωτογραφιών, αποδεικνύεται η αλήθεια του
ισχυρισμού σχετικά με τον καλπασμό του αλόγου, αλλά γίνεται και μια ακόμα
τεράστιας σημασίας παρατήρηση. Κοιτώντας τις φωτογραφίες διαδοχικά και τη
μία αμέσως μετά την άλλη, δημιουργείται η ψευδαίσθηση της κινούμενης
εικόνας. Ο θεμέλιος λίθος για τη γέννηση του κινηματογράφου είχε μόλις τεθεί.

7. - 28 Δεκεμβρίου 1895:
Πρώτη δημόσια κινηματογραφική προβολή στην Ιστορία.
Στις 28 Δεκεμβρίου του 1895, σε ένα καφεστιατόριο στο Παρίσι, οι Γάλλοι
αδερφοί Lumière προχωρούν στην πρώτη δημόσια προβολή κινηματογραφικού
υλικού της Ιστορίας, όπου το κοινό ήταν υποχρεωμένο να καταβάλει εισιτήριο,
επομένως αυτή μπορεί να θεωρηθεί και η ημερομηνία γέννησης του
κινηματογράφου ως μαζικού μέσου ψυχαγωγίας. Συγκεκριμένα, οι αδερφοί
Lumière προβάλλουν 10 φιλμ μικρής διάρκειας, περίπου 40 δευτερολέπτων το
καθένα, όλα γυρισμένα από τους ίδιους, και χαρακτηρίζονται ως οι πρώτοι
κινηματογραφιστές της Ιστορίας. Τα δυο αδέρφια, ο πατέρας των οποίων ήταν
ιδιοκτήτης εργοστασίου φωτογραφικών υλικών, θεωρούνται επίσης πρωτοπόροι
στην κατασκευή και την εξέλιξη των κινηματογραφικών μηχανών.

8. 1. Τα πρώτα χρόνια (1895 -1930). Από τον ασπρόμαυρο στον έγχρωμο και
από τον βωβό στον «ομιλούντα» κινηματογράφο.
• Το κοινό αγκάλιασε αμέσως τη νέα αυτή μορφή ψυχαγωγίας, χιλιάδες
κινηματογραφικές αίθουσες δημιουργήθηκαν παγκοσμίως και εκατοντάδες ταινίες
παράγονταν ετησίως για να ικανοποιηθεί η τεράστια ζήτηση.
• Η προσπάθεια να εισαχθεί ο ήχος και το χρώμα στον κινηματογράφο ήταν διαρκής,
αλλά τα πρώτα επαρκώς ικανοποιητικά αποτελέσματα ήρθαν περί τα τέλη της
δεκαετίας του ’20.
• Το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό (περίπου 80%) της παγκόσμιας παραγωγής
κιν/φικών ταινιών παραγόταν στην Αμερική, όπου τα κιν/φικά στούντιο από το 1910
άρχισαν να συγκεντρώνονται στο Χόλιγουντ της Καλιφόρνια.
• Μέσα από τις πολυάριθμες παραγωγές οι Αμερικανοί σκηνοθέτες θέτουν τα θεμέλια
και ορίζουν τους κανόνες της κινηματογραφικής γλώσσας και αισθητικής. Ταυτόχρονα,
καθιερώνεται η έννοια του κινηματογραφικού αστέρα με τους Τσάρλι Τσάπλιν και
Μπάστερ Κίτον να κυριαρχούν.
• Ωστόσο, στις χώρες της Ευρώπης κυρίως, αλλά και παγκοσμίως, διαμορφώνονται
ποικίλες τάσεις και ρεύματα, όπως του Σοβιετικού Μοντάζ, του Γερμανικού
Εξπρεσιονισμού και του Γαλλικού Ιμπρεσιονισμού, που αναδεικνύουν τη δυνατότητα
διαφοροποίησης από το Αμερικανικό μοντέλο. Έτσι, γεννάται σιγά σιγά για πρώτη
φορά ο διαχωρισμός ανάμεσα στον κλασσικό εμπορικό κινηματογράφο και τον
καλλιτεχνικό κινηματογράφο που εξασφαλίζει στον σκηνοθέτη-δημιουργό
περισσότερο χώρο για καλλιτεχνική έκφραση.

10. 2. Από το 1927 ως το 1939.
• Το 1927 είναι μια ιδιαίτερα σημαντική χρονιά. Η εποχή του «ομιλούντος»
κινηματογράφου ξεκινά με την ταινία “The Jazz Singer”. Επίσης, διοργανώνεται
για πρώτη φορά η απονομή των βραβείων Όσκαρ. Τέλος, από το 1927 μέχρι και
το μακρινό 1963 θεωρείται η Χρυσή Εποχή του Αμερικανικού Σινεμά του
Χόλιγουντ, με πίστη στην κλασσική γραμμική αφήγηση.
• Το 1935 εγκαινιάζεται με την ταινία Μπέκι Σαρπ η 4η φάση εξέλιξης της
Technicolor που επιτρέπει την παραγωγή ακόμα καλύτερης ποιότητας έγχρωμων
ταινιών.
• Το 1939 θεωρείται ως η σπουδαιότερη ίσως χρονιά για το Χόλιγουντ, σε ό,τι
αφορά τόσο το πλήθος των ταινιών που γυρίστηκαν, όσο και την ποιότητά τους.
• Στη Γαλλία, καθ’ όλη τη δεκαετία του ‘30 κυριαρχεί το ρεύμα του Ποιητικού
Ρεαλισμού, με κύριους εκφραστές τους Ζαν Βιγκό, Μαρσέλ Καρνέ και Ζαν
Ρενουάρ.

12. 3. Η δεκαετία του ‘40.
• Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος που ξεσπά το 1939 και διαρκεί μέχρι το 1945
αναπόφευκτα επηρεάζει την κινηματογραφική παραγωγή αυτής της δεκαετίας.
• Ο Άγγλος σκηνοθέτης Άλφρεντ Χίτσκοκ, ο Γάλλος Ζαν Ρενουάρ και άλλοι
ομότεχνοί τους εγκαταλείπουν την Ευρώπη και καταφεύγουν στην Αμερική.
• Το 1940, κι ενώ οι Η.Π.Α βρίσκονται ακόμα επισήμως σε ειρήνη με τη ναζιστική
Γερμανία, ο Τσάρλι Τσάπλιν γυρίζει τον «Μεγάλο Δικτάτορα», την πρώτη
ομιλούσα και ηχητική ταινία του, μια ταινία καταδίκη του φασισμού. Ο Χίτλερ
απαγορεύει την προβολή της ταινίας σε όλες τις κατεχόμενες χώρες.
• Το 1941 πριν οι οδυνηρές συνέπειες του πολέμου προλάβουν να γίνουν έντονα
αντιληπτές στην Αμερική, γυρίζονται μερικές από τις πλέον κλασσικές ταινίες του
Χόλιγουντ, όπως ο «Πολίτης Κέιν», το «Γεράκι της Μάλτας» και τα «Σταφύλια της
Οργής».
• Από το 1945 ως το 1952 ανθεί στην Ιταλία το κίνημα του Ιταλικού Νέο-ρεαλισμού,
που χαρακτηρίζεται από πολλά εξωτερικά γυρίσματα, συχνή χρήση ερασιτεχνών
ηθοποιών και θεματολογία σχετική με τη φτώχεια και τις αντιξοότητες της ζωής
που αντιμετώπιζε κυρίως η εργατική τάξη στη μεταπολεμική Ιταλία.
Σημαντικότεροι εκφραστές αυτού του ρεύματος οι Ρομπέρτο Ροσελίνι, Βιτόριο
Ντε Σίκα και Λουκίνο Βισκόντι.

14. 4. Η δεκαετία του ’50.
• Η δεκαετία του ‘50 ήταν η περίοδος κατά την οποία στις Η.Π.Α έλαμψε το άστρο
του Άλφρεντ Χίτσκοκ, με μια σειρά από πολύ επιτυχημένες ταινίες που τον
καθιέρωσαν ως μαιτρ των ταινιών δράσης και αγωνίας.
• Η ανακάλυψη της τηλεόρασης και η ταχύτατη εξάπλωσή της οδηγούν τους
παραγωγούς του Χόλιγουντ στην αναζήτηση κινηματογραφικών θεαμάτων ικανών
να σαγηνεύσουν το κοινό υπερνικώντας την αμεσότητα της τηλεόρασης. Έτσι, το
είδος της επιστημονικής φαντασίας γνωρίζει τεράστια άνθηση και η δεκαετία
αυτή χαρακτηρίζεται ως «Χρυσή εποχή των ταινιών Επιστημονικής Φαντασίας».
Ιδιαίτερη άνθηση γνωρίζουν επίσης οι ταινίες Γουέστερν.
• Εκτός Χόλιγουντ, την περίοδο αυτή μεγαλουργούν ορισμένοι από τους
κορυφαίους σκηνοθέτες παγκοσμίως. Στην Ιαπωνία, ο Ακίρα Κουροσάβα γυρίζει
μερικές από τις σημαντικότερες ταινίες του, όπως οι «Επτά Σαμουράι», ενώ ο
Ινδός Σατατζίτ Ράι, γυρίζει την «Τριλογία του Απού», ταινίες που μέχρι σήμερα
τοποθετούνται από τους ειδικούς ανάμεσα στις κορυφαίες όλων των εποχών.

16. 5. Η δεκαετία του ‘60.
• Σταθερά προσανατολισμένο στην κατεύθυνση του εμπορικού κινηματογράφου,
το Χόλιγουντ αναζητά την απάντηση στον ανταγωνισμό που του δημιουργεί η
αυξανόμενη παραγωγή ταινιών από άλλες χώρες. Η επιλογή των μεγάλων
στούντιο είναι οι επικές υπερπαραγωγές ταινιών με θεματολογία εποχής, όπως η
«Κλεοπάτρα», ή ο «Λώρενς της Αραβίας».
• Σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα αντίπαλο δέος στην σχεδόν
μονοπωλιακή εμπορική εκμετάλλευση του κιν/φου από το Χόλιγουντ, ανθίζει
στην Ιταλία το πολύ επιτυχημένο εμπορικά είδος των «Σπαγγέτι Γουέστερν». Η
προέλευση του ονόματος προφανής: «Γουέστερν» λόγω της θεματολογίας,
«Σπαγγέτι» λόγω καταγωγής.
• Η δεκαετία του ’60 χαρακτηρίζεται επίσης από σημαντική άνθηση των
περιπετειών κατασκοπικής θεματολογίας, οι οποίες συχνά ενσωματώνουν τα
τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής.
• Αναμφισβήτητα το σημαντικότερο κινηματογραφικό ρεύμα της εποχής είναι το
Γαλλικό Νέο Κύμα, με πρωτεργάτες κυρίως νεαρούς κριτικούς κινηματογράφου
που αποφάσισαν να γίνουν σκηνοθέτες και να αναδείξουν τον πρωτεύοντα ρόλο
του σκηνοθέτη ως πραγματικού δημιουργού της ταινίας. Ζαν Λυκ Γκοντάρ,
Φρανσουά Τριφό και Αλέν Ρενέ συγκαταλέγονται στους σημαντικότερους
εκπροσώπους του κινήματος.

18. 6. Η δεκαετία του ‘70.
• Τη δεκαετία του ’70 παρατηρείται μια νέα πνοή στον παγκόσμιο κινηματογράφο,
με ενδιαφέροντα σενάρια δουλεμένα σε βάθος, εξελιγμένη κινηματογράφηση,
αλλά και ιδιαίτερη έμφαση στα μουσικά θέματα των ταινιών.
• Στο Χόλιγουντ η δεκαετία του ‘70 χαρακτηρίζεται από τη γέννηση των
“Blockbuster”, των κινηματογραφικών υπερπαραγωγών που προσανατολίζονται
κυρίως στο νεανικό κοινό και στοχεύουν στην όσο το δυνατόν ευρύτερη απήχηση
και τα τεράστια οικονομικά οφέλη.
• Στην Ευρώπη, σκηνοθέτες όπως ο Ιταλός Μπερνάντο Μπερτολούτσι, ο Σουηδός
Ίγκμαρ Μπέργκμαν, ο Γερμανός Βιμ Βέντερς και ο Ρώσος Αντρέι Ταρκόφσκι
δημιουργούν ορισμένα από τα κορυφαία έργα τους.
• Στον Ασιατικό κινηματογράφο, οι ταινίες με θεματολογία σχετική με τις πολεμικές
τέχνες της Ανατολής ανθούν, διεγείροντας το ενδιαφέρον του Δυτικού κόσμου γι’
αυτές. Η φυσιογνωμία του αθλητή, ηθοποιού και σκηνοθέτη Μπρους Λι αφήνει
ανεξίτηλο το στίγμα της.

20. Τα μέλη της ομάδας μας
Αντωνίου Βάσω Νικολάου Άννα
Βουλιάκη Ντιλένα Παράσχου Χριστίνα
Γεροβασίλη Ευδοκία Πασπαρά Ειρήνη
Κανταρζής Ιορδάνης Ραπάι Ορνέλα
Κοκκίνη Μαρία Σώτος Σάββας
Κόρδα Μπέτυ Τίκου Μαρία
Κούρο Ελένη Τουλαντά Ειρήνη
Κουρούνη Ρόζμαρι Φεσσάρας Κώστας
Κώτη Ευαγγελία Χατζηχρήστου Σοφία
Λαουμζή Κοντέσσα
Μπαλάση Σταυρούλα
Μπουρνή Κυριακή