Σημειώσεις για το μάθημα της β' τάξης του Γυμνασίου

1. Η θρησκευτική
Μεταρρύθμιση

2. Οι θρησκείες στην Ευρώπη σήμερα

3. Η κρίση στη
Ρωμαιοκαθολική
Εκκλησία και οι
ανθρωπιστές

4. Η κρίση της Ρωμαιοκαθολικής
Εκκλησίας
Στο τέλος του Μεσαίωνα η Ρωμαιοκαθολική
Εκκλησία βρίσκεται σε κρίση:
●
Διαμαρτυρίες για την ηθική διαφθορά
●
Οι ανώτεροι κληρικοί ζουν μέσα στην
πολυτέλεια
●
οι κατώτεροι ζουν μέσα στην αμάθεια.
●
Οι χριστιανοί κυριαρχούνται από την ιδέα
του θανάτου και την αγωνία για τη σωτηρία
της ψυχής τους.

5. Η Εκκλησία εκμεταλλεύεται το φόβο των πιστών
για την κόλαση πουλώντας τα συγχωροχάρτια.
Οι ανθρωπιστές καταδικάζουν αυτές τις
πρακτικές της Εκκλησίας καθώς και τις
δεισιδαιμονίες του λαού. Υποστηρίζουν την
άμεση επαφή τους με το θείο λόγο μέσω των
μεταφράσεων της Αγίας Γραφής σε λαϊκή
γλώσσα και χωρίς τη μεσολάβηση της επίσημης
Εκκλησίας.
Η κρίση της Ρωμαιοκαθολικής
Εκκλησίας

6. Πώληση συγχωροχαρτιών

7. Η αντίδραση
Η μαζική πώληση συγχωροχαρτιών προκάλεσε
την αντίδραση του Μαρτίνου Λουθήρου (1483-
1546). Το 1517 θυροκόλλησε σε ναό της
Βιτεμβέργης ένα κατάλογο με 95 θέσεις
(επιχειρήματα) με τα οποία καταδίκαζε τα
συγχωροχάρτια και υποστήριζε τις απόψεις του
για τη θρησκεία.
Ο πάπας προχώρησε στον αφορισμό του (1520),
όμως αυτός έκαψε δημόσια το σχετικό έγγραφο,
τη βούλα.

8. Ο Μαρτίνος
Λούθηρος
Έργο του Λούκας
Κράναχ

9. Η βίβλος του Λούθηρου 1532,
μεταφρασμένη στα Γερμανικά

10. Η Μεταρρύθμιση
Η διδασκαλία του Λουθήρου που υποστήριζε ότι
σωτηρία της ψυχής είναι αποτέλεσμα μόνο της
πίστης, διαδόθηκε στη Γερμανία (Αγία Ρωμαϊκή
Αυτοκρατορία). Ο αυτοκράτορας (Κάρολος Ε'),
που φοβόταν διάσπαση του κράτους, έθεσε το
Λούθηρο εκτός νόμου ως αιρετικό. Οι οπαδοί του
Λουθήρου και οι Γερμανοί ηγεμόνες που τον
υποστήριζαν διαμαρτυρήθηκαν και για το λόγο
αυτό ονομάστηκαν διαμαρτυρόμενοι ή
προτεστάντες.

11. Ακολούθησε γενικευμένη σύρραξη, που
τερματίστηκε με την υπογραφή της Ειρήνης της
Αυγούστας (1555). Η συνθήκη αυτή αναγνώριζε
τη νομιμότητα του Λουθηρανισμού και το
δικαίωμα κάθε ηγεμόνα να επιβάλει στην
επικράτειά του το δόγμα που ήθελε. Με τον
τρόπο αυτό η Γερμανία διαιρέθηκε σε κρατίδια
ρωμαιοκαθολικά και σε κράτη διαμαρτυρόμενα
Η Ειρήνη της Αυγούστας

12. Η Μεταρρύθμιση διαδόθηκε και σε άλλες χώρες με
διάφορες παραλλαγές, προκαλώντας την αντίδραση
της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Ακολούθησε
περίοδος συγκρούσεων με αποκορύφωμα τη σφαγή
στο Παρίσι δύο χιλιάδων Γάλλων καλβινιστών
(Ουγενότων), τη νύκτα του Αγίου Βαρθολομαίου (24
Αυγούστου 1572). Μετά από αρκετές δεκαετίες
αιματηρών πολέμων αποκαταστάθηκε τελικά η
ειρήνη με το Διάταγμα της Νάντης (1598), που
αναγνώριζε το δικαίωμα των καλβινιστών να
ασκούν ελεύθερα τη λατρεία τους.
Η διάδοση της Μεταρρύθμισης

13. Οι θρησκείες στην Ευρώπη το 1550

15. Οι αντιδράσεις της
Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας
Η διάδοση του Προτεσταντισμού ανάγκασε
τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία να οργανώσει
τη δική της μεταρρύθμιση, τη λεγόμενη
Αντιμεταρρύθμιση. Στη Σύνοδο του Τρέντο
(1545-1563) της Ιταλίας λήφθηκαν αποφάσεις
για την ανασυγκρότηση της Εκκλησίας και
δραστικά μέτρα εναντίον της
Μεταρρύθμισης.

16. Τα μέτρα της Ρωμαιοκαθολικής
Εκκλησίας κατά της Μεταρρύθμισης
• Τα μοναχικά τάγματα
• Ιερά Εξέταση
• Λογοκρισία: κατάλογος απαγορευμένων
βιβλίων (Index Librorum Prohibitorum).

17. Η Ευρώπη μετά τη Μεταρρύθμιση
Ο Προτεσταντισμός επικράτησε στη βόρεια Ευρώπη, ο
Ρωμαιοκαθολικισμός διατήρησε τη δύναμή του στη
νότια. Η Ορθοδοξία κυριαρχεί στον ελληνικό χώρο τα
Βαλκάνια και τη Ρωσία.

18. Η Ευρώπη μετά τη Μεταρρύθμιση

19. Η προτεσταντική μεταρρύθμιση προκάλεσε,
μεταβολές στον ευρωπαϊκό πολιτισμό:
●
Η μετάφραση της Βίβλου σε εθνικές γλώσσες
συνέβαλε στην ανάπτυξη των εθνικών
λογοτεχνιών
●
η απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων
του ανθρώπου δημιούργησε τις προϋποθέσεις
για την εξέλιξη των επιστημών, τον
εκδημοκρατισμό των θεσμών, την οικονομική
ανάπτυξη και την κοινωνική ελευθερία.
Η Ευρώπη μετά τη Μεταρρύθμιση