More Related Content
Similar to 101 5-atomiin butets
Similar to 101 5-atomiin butets (10)
101 5-atomiin butets
- 1. Атомын бүтэц, РезорфорлынАтомын бүтэц, Резорфорлын
гариган загваргариган загвар
//Строение атомаСтроение атома //
Агуулга: Атомын масс, цэнэг, рентгенАгуулга: Атомын масс, цэнэг, рентген
туяа, цацран идэвхт чанар,туяа, цацран идэвхт чанар, α,β,γα,β,γ
--цацрагцацраг
- 2. 1879 онд Германы эрдэмтэн
У.Крукс катодын туяаг шинжилж
судалснаар Ж.Ж.Томсон нарын
эрдэмтэд 1897 онд электроныг
нээсэн.
электрон нь 9.11*10-31
кг масстай,
-1.602*10-19
Кл цэнэгтэй жижиг хэсэг
бөгөөд бүх элементийн атомд
агуулагддаг
- 3. 2. Рентген туяа:
1895 онд Германы физикч Рентген
бодисыг нэвтрэх чадвараар маш сайн
нэгэн туяаг нээсэн. Үүнийг эрдэмтэд
Х-туяа буюу Рентген туяа гэж нэрлэсэн.
Энэ туяа нь шил, цаас, мод,амьтны эд,
эсийг ч нэвтэрдэг хэрнээ металлыг
нэвтэрдэггүй.
- 4. 3. Цацраг идэвхит чанар:
1896 онд Францын эрдэмтэн
Беккерль ураны хүдэр өөрөөсөө
рентген туяатай төсөөтэй хүчтэй
нэвтрэх чадвартай, агаарыг
ионжуулдаг цацраг
ялгаруулдагийг тогтоожээ.
- 5. • Энэ үзэгдлийг М.Кюри, П.Кюри
нар нарийвчлан судалж
уран (U)-ы төдийгүй тори (Th)-
ийн нэгдлүүд ч тийм шинж
чанартай болохыг тогтоож
цацраг идэвхт чанар гэж
нэрлэсэн.
- 7. Устөрөгч нь проти- 1
1
Н, дейтри-1
2
D, трити-
3
1T гэсэн 3 изотоп үүсгэдэг.
А=Z+N (цөмийн массын тоо буюу атом
масс= протоны тоо/дэс дугаар/+нейтроны
тоо)
- 10. Атомын Бүтцийн тухайАтомын Бүтцийн тухай
Резерфордын гариган загварРезерфордын гариган загвар
• Английн эрдэмтэн Ж.Ж.ТомсонАнглийн эрдэмтэн Ж.Ж.Томсон
Английн физик÷ Эрнест РезерфордАнглийн физик÷ Эрнест Резерфорд
1906-1911 зэс, алт, цагаан алт зэрэг1906-1911 зэс, алт, цагаан алт зэрэг
металлаар хийсэн маш нимгэн (10металлаар хийсэн маш нимгэн (10-3-3
мм)мм)
металл ялтсыгметалл ялтсыг αα бөөмөөр бөмбөгдөжбөөмөөр бөмбөгдөж
түүнээс сарнилыг судалжээ.түүнээс сарнилыг судалжээ.
- 12. Õîæèì Ý.Ðåçîðôîðä ýíý òàëààð äóðñàæ
ÿðèõäàà “… Ýíý íü áèäýíä 15 äüþìèéí /
1äüþì=2.54ñì/
èõ áóóãààð /38.1ñì/ÿíæóóðûí íèìãýí öààñ ðóó
áóóäàõàä ñóì íü áóöààä îéæ áàéãààòàé àäèë
ñýòãýãäýë òºð¿¿ëæ áèëýý ..”
ãýñýí áàéäàã.
- 13. Бодисын бүтэц, химийн холбоо
Атомын бүтцийн загваруудАтомын бүтцийн загварууд11
“Үзэмтэй талх”
загвар
Цөмийн загвар
Гариган загвар Долгионы загвар
Квант-механикийн загвар Орбиталын загвар
Цагирган загвар Долгионы давтамж загвар
ШУТИС.Ш. ОТГОНБИЛЭГИЙН НЭРЭМЖИТ ТЕХНОЛОГИЙН СУРГУУЛЬ
- 16. , .Цөт цөмийн урвал, .Цөт цөмийн урвал
Ядерная рейкцийЯдерная рейкций
• 1932 онд Оросын Эрдэмтэн Д.Д.Иваненко,
Е.Н.Гапон, Германы эрдэмтэн В.Гейзенберг нар
цөмийн бүтцийн протон, нейтроны онолыг
дэвшүүлсэн
• Цөм 10-13
см диаметртэй бөгөөд асар их
нягттай /~1014
г/см3
- 17. ( ) ( )
( ) ( ) ( )
( ) ( ) ( )
Èçîáàð
CaK
Èçîòîï
OOO
Èçîòîíè
40
20
40
19
40
18
18
8
17
8
16
8
⇒
⇒
⇒
npnpnp
Ar
npnpnp
np
La
np
Ba
20,20
;
21,19
;
22,18
10,8
;
9,8
;
8,8
82,57
;
82,56
139
57
138
56
òîãòìîëçàäðàëûí−
=
λ
2
2
1
In
T
- 19. Цөмийн урвалЦөмийн урвал
• 1919 онд Э.Резорфорд цөмийг анх удаа1919 онд Э.Резорфорд цөмийг анх удаа
зохиомлоор хувиргасан. Тэрээр азотынзохиомлоор хувиргасан. Тэрээр азотын
атомыгатомыг αα – бөөмөөр бөмбөгдөж 02-ийг– бөөмөөр бөмбөгдөж 02-ийг
гарган авчээ.гарган авчээ.
• Протоны нөлөөгөөрПротоны нөлөөгөөр
• Нейтроны нөлөөгөөрНейтроны нөлөөгөөр
• Фотогы нөлөөгөөрФотогы нөлөөгөөр
• Цөмийн гинжинЦөмийн гинжин
• Халуун цөмийнХалуун цөмийн