about poet

1. Վահան Տերյան
Վահան Տերյան (իսկական անունը՝ Վահան Սուքիասի
Տեր-Գրիգորյան), (փետրվարի 9 (հունվարի 28), 1885 -
հունվարի 7, 1920), նշանավոր հայ բանաստեղծ,
քնարերգու և հասարակական-քաղաքական գործիչ։
Դժվարին կյանք ապրեց Վահան
Տերյանը, կյանքից հեռացավ շատ անժամանակ, բայց
հայ քնարերգությանը հաղորդեց մի այնպիսի թարմ
շունչ, որ անհնարին է պատկերացնել իր և հետագա
ժամանակների հայպոեզիան առանց նրա լուսավոր
ներկայության: Տերյանն անփոխարինելի է նաև նրանով,
որ առաջին իսկ գրքով ստեղծեց հետևորդների մի մեծ
խումբ, որի ներկայացուցիչները ձևավորվեցին Վահան
Տերյանի գրական դպրոցը: Գեղարվեստական
ճանապարհ բաց անող
այդպիսի մշակութային առաքելություն շատ քչերին է
վիճակվում: Ահա այդ քչերից մեկը Վահան Տերյանն է:

2. • Կենսագրություն[խմբագրել]
• Ծնվել է Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝ հոգևորականի
ընտանիքում։ 1897 թվականին Տերյանը մեկնում
է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ
եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը
սովորում էռուսերեն ու պատրաստվում
ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան
ճեմարան։ 1899 թվականին Տերյանը ընդունվում է
Լազարյան ճեմարան, ուր ծանոթանում է Ալեքսանդր
Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ
Խանզադյանի և այլ՝ ապագայում հայտնի դարձած
անձնավորությունների հետ։ Ավարտում է Լազարյան
ճեմարանը 1906 թվականին, այնուհետև
ընդունվում Մոսկվայի համալսարան, որից կարճ
ժամանակ հետո ձերբակալվում է հեղափոխական
գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի
Բուտիրկա բանտը։

3. • 1908 թվականին Թիֆլիսում լույս է տեսնում Տերյանի
ստեղծագործությունների «Մթնշաղի անուրջներ» ժողովածուն,
որը շատ ջերմ է ընդունվում՝ թե՛ ընթերցողների, և թե՛
քննադատների կողմից։ 1915 թվականին «Մշակ» թերթում
հրատարակվում է բանաստեղծի հայրենասիրական
բանաստեղծությունների «Երկիր Նաիրի» շարքը։
• 1912 թվականին հիմնադրում
է «Պանթեոն» հրատարակչությունը և ծավալում
գրահրատարակչական, թարգմանական լայն գործողություն:
• 1915-1916 թվականներին Տերյանը մասնակցում է Վալերի
Բրյուսովի և Մաքսիմ Գորկու կազմած ու
խմբագրած«Հայաստանի պոեզիան» և «Հայ գրականության
ժողովածու» գրոերի ստեղծման
աշխատանքներին:Հայերենից ռուսերեն է
թարգմանում Գաբրիել Սունդուկյանի «Պեպո»-
ն, Րաֆֆու «Կայծեր»-ի առաջին հատորը,Շիրվանզադեի «Չար
ոգի»-ն:
• 1916 թվականին երևում են Վահանի կրծքում բուն
դրած թոքախտի նշանները։ Գալիս է Կովկաս բժշկվելու,
բայցփետրվարյան հեղափոխությունը դրդում է նրան թողնել
բժշկվելը և գնալ Պետերբուրգ։ Խորհրդային իշխանության
հաստատման առաջին իսկ օրերից դառնում
է Ստալինի մոտիկ աշխատակիցը։

4. • 1917 թվականի հոկտեմբերին Տերյանը ակտիվորեն
մասնակցում է բոլշևիկյան հեղափոխությանը և այն
հաջորդած քաղաքացիական
պատերազմին։ Լենինի ստորագրությամբ մանդատով
մասնակցում է Բրեստի խաղաղ պայմանագրի
ստորագրմանը։ 1919 թվականին Տերյանը՝ լինելով
Համառուսական Կենտրոնական Գործկոմի անդամ,
առաջադրանք է ստանում մեկնել Թուրքիա, սակայն
ծանր հիվանդության պատճառով ստիպված է լինում
մնալՕրենբուրգում, ուր և վախճանվում
է 1920 թվականի հունվարի 7-ին ընդամենը 35
տարեկան հասակում։

5. • Բանաստեղծական շարքերը
• Մթնշաղի անուրջներ
• Գիշեր և հուշեր
• Ոսկի հեքիաթ
• Վերադարձ
• Ոսկե շղթա
• Երկիր Նաիրի
• Կատվի դրախտ

6. • Վահան Տերյան - 100, (1985) վավերագրական ֆիլմը
նվիրված է մեծ բանաստեղծի ծննդյան 100-ամյակին
(ռեժիսոր Լևոն Մկրտչյան), տեքստը կարդում է Սոս
Սարգսյանը ։
• Վերջին ուղևորությունը - Նկարահանվել է 2012
թվականին։ Այն խաղարկային-վավերագրական ֆիլմ է
Վահան Տերյանի և նրա կնոջ՝ Անահիտ Շահիջանյանի,
նրանց համատեղ կյանքի վերջին օրերի մասին։
Բանաստեղծի խոհերն ու զրույցները, որ գրվել են 100
տարի առաջ, թվում է՝ հենց այսօրվա մասին են։ Ֆիլմի
համահեղինակներն են Հրայր Թամրազյանը և Գայանե
Դանիելյանը։ Ազատություն ռադիոկայանի թողարկած
այս ֆիլմում՝ Վահան Տերյանի դերում նկարահանվել է
Արտաշես Մխիթարյանը, իսկ Տերյանի կնոջ դերում՝
Նարինե Գրիգորյանը։ Ֆիլմի ռեժիսորն է Հրայր
Թամրազյանը, օպերատորը՝ Լևոն Գրիգորյանը։
Մոնտաժի հեղինակն է Հայկ Գրիգորյանը։ Ֆիլմը
տեղադրված է YouTube ինտերնետային կայքում Վահան
Տերյան. Սիրո բանաստեղծ անվան տակ։

7. • https://www.youtube.com/watch?v=t2ZgUQJOBGA