1. ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ: ΚΟΛΟΚΥΘΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΥΓΔΟΝΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ: H βασιλεία του Μιχαήλ Γ΄ και η αυγή της Νέας Εποχής
Αραβικοί πόλεμοι και επική ποίηση –ακρίτες, ακριτικά τραγούδια.
Τίτλος σεναρίου: «Αραβικοί πόλεμοι και επική ποίηση –ακρίτες, ακριτικά
τραγούδια»
ΧΡΟΝΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: 3 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΩΡΕΣ
Στόχοι
Με το συγκεκριμένο σενάριο διδασκαλίας οι μαθητές θα αντιληφθούν την επεκτατική
πολιτική των Αράβων αλλά και τους τρόπους αντίστασης της Βυζαντινής
αυτοκρατορίας.
Θα κατανοήσουν καλύτερα τη σπουδαιότητα ύπαρξης των θεμάτων.
Θα αναζητήσουν πληροφορίες για το στρατό του Βυζαντίου στη μέση Βυζαντινή
περίοδο.
Θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν επικούς ήρωες όπως ο Βασίλειος Διγενής
Ακρίτας που είναι οι πρωταγωνιστές των γεγονότων αυτής της περιόδου.
Θα συνειδητοποιήσουν ότι ο Διγενής Ακρίτας αποτελεί πρότυπο ήρωα από τη
Βυζαντινή εποχή μέχρι σήμερα.
Θα έρθουν σε επαφή με την παλαιότερη κατηγορία δημοτικών τραγουδιών που είναι τα
ακριτικά τραγούδια και θα καλλιεργήσουν την αγάπη για την ποίηση.
Θα εντοπίσουν ομοιότητες με ηρωικές μορφές του 1821.
Θα συνεργαστούν με τους συμμαθητές τους ώστε να βρουν και να επιλέξουν το
κατάλληλο υλικό από όσα προσφέρει το διαδίκτυο για να πραγματοποιήσουν τις εργασίες
τους.
Θα οργανώσουν και θα αναπαραστήσουν τη γνώση τους και τις ιδέες τους με σύγχρονα
τεχνολογικά εργαλεία και θα εμπλακούν σε διεργασίες ανάλυσης και κριτικής
αντιμετώπισης του περιεχομένου της διδασκαλίας.
Θα ελέγχουν οι ίδιοι τη μαθησιακή τους πορεία αποκτώντας αυτοπεποίθηση και
αυτονομία, αναπτύσσοντας παράλληλα κριτική σκέψη.
Θα ενθαρρυνθούν στο διάλογο και την επιχειρηματολογία σεβόμενοι διαφορετικές
απόψεις.
Θα συμμετέχουν στη διαδικασία και οι πιο αδύναμοι –μαθησιακά- μαθητές.
Θα επικοινωνούν και θα ανταλλάσουν απόψεις με τους μαθητές της ίδιας και των
άλλων ομάδων.
Θα εξοικειωθούν με τις Τεχνολογίες και τις επικοινωνιακές πρακτικές (πλοήγηση σε
ιστοσελίδες, χρήση επεξεργαστή κειμένου, δημιουργία λογισμικού παρουσίασης, αφίσας,
παραγωγή video).
Σύντομη περιγραφή
Για τη διεξαγωγή του μαθήματος χρησιμοποιήθηκε το εργαστήριο της πληροφορικής.
Οι μαθητές χωρίστηκαν σε επτά ομάδες των τριών μαθητών. Σε κάθε ομάδα υπήρχε ο
μαθητής που χειρίζονταν τον υπολογιστή, ο μαθητής που συντόνιζε, και εκείνος που

2. κρατούσε σημειώσεις και παρουσίασε την εργασία. Οι μαθητές επέλεξαν μόνοι τους
αυτούς τους ρόλους.
Η διαθεματική δραστηριότητα είχε τίτλο «Αραβικοί πόλεμοι και επική ποίηση –
ακρίτες, ακριτικά τραγούδια» και πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη φιλόλογο
του τμήματος.
Οι ομάδες των μαθητών δημιούργησαν κείμενα με τη βοήθεια επεξεργαστή κειμένου,
χρονολόγιο σε φύλλα επεξεργασίας κειμένου, αφίσα, λογισμικό παρουσίασης
(PowerPoint), video με τη χρήση του λογισμικού movie maker.
Οι μαθητές χρησιμοποίησαν εκτός από το σχολικό εγχειρίδιο, το διαδίκτυο (internet) και
τον projector.
Πρώτο μας μέλημα ήταν να κάνουμε μια σύντομη παρουσίαση με projector με ιστορικές
αναφορές στους αγώνες Βυζαντινών-Αράβων και στο έπος του Διγενή Ακρίτα με σκοπό
να διεγείρουμε το ενδιαφέρον των μαθητών αλλά και να τους κατατοπίσουμε για το θέμα
που θα διερευνήσουν. Οι μαθητές γνωρίζουν ήδη για τα θέματα από την περίοδο
βασιλείας του Ηράκλειου. Ο θεσμός αυτός βελτιώνεται τους επόμενους αιώνες. Στις
ανατολικές επαρχίες του Βυζαντίου χτίζονται τείχη και φρούρια για την προστασία των
συνόρων. Υπερασπιστές αναδεικνύονται οι Ακρίτες που προασπίζονται με ηρωισμό τα
όρια του Βυζαντίου και τα ιδανικά τους. Η λαϊκή παράδοση διατήρησε στη μνήμη μας
αυτούς τους επικούς ήρωες με τα ακριτικά τραγούδια.
Στη συνέχεια μοιράσαμε στους μαθητές μας τα φύλλα εργασίας.
Οι μαθητές κλήθηκαν να αναζητήσουν πληροφορίες μέσα από επιλεγμένες ιστοσελίδες
και στη συνέχεια να οργανώσουν τις παρουσιάσεις τους.
Η πρώτη και δεύτερη ώρα αφιερώθηκαν για μια παρουσίαση και στο να αναζητήσουν
υλικό από συγκεκριμένες ιστοσελίδες που θα χρησίμευε για την εργασία τους.
Οι μαθητές γνωρίζουν ήδη πώς να κατασκευάζουν χρονολόγια, αφίσες και video από
προηγούμενες διδακτικές παρεμβάσεις. Παρόλα αυτά σε κάποιες περιπτώσεις χρειάστηκε
να υπενθυμίσουμε σε μαθητές πώς να εργαστούν.
Την τρίτη ώρα τα μέλη κάθε ομάδος συνεργαζόμενα και όπου ήταν απαραίτητο με την
καθοδήγησή μας εργάστηκαν για την ταξινόμηση, οργάνωση, ολοκλήρωση και
παρουσίαση των εργασιών τους με projector.
Φύλλα εργασίας
Ομάδα 1
πλοηγηθείτε στους παρακάτω διαδικτυακούς τόπους:
http://el.wikipedia.org ο στρατός του Βυζαντίου
http://www.ime.gr/chronos/09/gr/p/610/main/p4.html εσωτερική πολιτική 1και 2
http://hellinon.net/Kappadokia1.htm το στρατιωτικό θέμα της Καππαδοκίας

3. α. συντάξτε με τη βοήθεια επεξεργαστή κειμένου ένα κείμενο στο οποίο θα περιγράφετε
τι ήταν και πως λειτουργούσαν τα θέματα.
β. στη συνέχεια αναφερθείτε στο βυζαντινό στρατό, τον τρόπο οργάνωσης και άμυνας
ιδίως στη μέση βυζαντινή περίοδο.
γ. συγκεντρώστε και καταγράψτε μερικές χρήσιμες πληροφορίες για το θέμα της
Καππαδοκίας.
Ομάδα 2
πλοηγηθείτε στους παρακάτω διαδικτυακούς τόπους
http://arkoleon.blogspot.com/2008/01/blog-post_1397.html ο Διγενής Ακρίτας
http://el.wikipedia.org ακρίτες, ακριτικά τραγούδια, Βασίλειος Διγενής Ακρίτας
εγκυκλοπαίδεια μείζονος ελληνισμού –Μ. Ασία -βυζαντινοί περίοδος θεσμοί –ακρίτες.
α. Φτιάξτε με τη βοήθεια επεξεργαστή κειμένου 2 παραγράφους στις οποίες θα δίνονται
πληροφορίες για τους Ακρίτες, το ρόλο, τις υποχρεώσεις, και την θέση τους στην
κοινωνία.
β. καταγράψτε σε πίνακα εκτός από το Διγενή Ακρίτα ονόματα άλλων γνωστών
ακριτών. Σε άλλο πίνακα γράψτε τίτλους δημοτικών τραγουδιών, το περιεχόμενο των
οποίων προέρχεται από τα ακριτικά τραγούδια.
γ. αναζητήστε και αποθηκεύστε στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας εικόνες
από την google για τους ακρίτες.
Στη συνέχεια δημιουργήστε μια αφίσα με στοιχεία από το υλικό που βρήκατε.
Ομάδα 3
Προηγηθείτε στην ιστοσελίδα http://www.ime.gr/chronos/09/gr , ανοίξτε το χρονολόγιο
για την περίοδο 610-1025μ.χ.
α. Ανοίξτε ένα φύλλο επεξεργασίας κειμένου και καταγράψτε επιγραμματικά τα πιο
σημαντικά ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα που αφορούν τις σχέσεις Βυζαντινών και
Αράβων για τα χρόνια 610-1025.
β. Βρείτε πληροφορίες για την άλωση του Αμορίου στην ιστοσελίδα
http://el.wikipedia.org Πολιορκία και άλωση του Αμορίου, και φτιάξτε μια παράγραφο
για το θέμα με τη βοήθεια επεξεργαστή κειμένου.

4. Ομάδα 4
Βρείτε στην ιστοσελίδα www.ekpaideusi.com χάρτες απεικόνισης της Βυζαντινής
αυτοκρατορίας στα χρόνια μέχρι το 1025. Αποθηκεύστε τους και παρουσιάστε τους στην
τάξη.
Αναζητείστε επίσης εικόνες από την google ακριτών και βυζαντινών στρατιωτών που θα
αποθηκεύσετε στην επιφάνεια εργασίας.
Με το υλικό που βρήκατε φτιάξτε ένα λογισμικό παρουσίασης (PowerPoint) που στη
συνέχεια θα παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
Ομάδα 5η
Βρείτε στο διαδίκτυο από το ψηφιακό σχολείο το βιβλίο της ιστορίας σας.
Αντιγράψτε σε φύλλο επεξεργασίας κειμένου το άσμα του Αρμούρη. Βρείτε επίσης
πληροφορίες για το έπος του Αρμούρη στις ιστοσελίδες:
http://el.wikipedia.org/ ακριτικά τραγούδια
http://culture.ana.gr/view5.php?id=2479&pid=375
Στη συνέχεια καταγράψτε σε σύντομο κείμενο, με βάση το ακριτικό τραγούδι, ποιες
ήταν οι σχέσεις των ακριτών με τους Άραβες. Αναζητείστε εικόνες από την Google
ακριτών και βυζαντινών στρατιωτών που θα αποθηκεύσετε στην επιφάνεια εργασίας.
Δημιουργείστε ένα λογισμικό παρουσίασης με το υλικό που συλλέξατε, το οποίο θα
παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
Ομάδα 6
Μπείτε στην ιστοσελίδα http://arkoleon.blogspot.com/2008/01/blog-post_1397.html
Βρείτε και αποθηκεύστε το ποίημα του Κωστή Παλαμά ο Διγενής κι ο χάροντας που θα
παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας.
Επιλέξτε μόνοι σας και αποθηκεύστε ένα ακόμη ποίημα που θα βρείτε στο διαδίκτυο για
τους Ακρίτες.
Επίσης βρείτε πληροφορίες για τα ακριτικά τραγούδια στην Κύπρο στην ιστοσελίδα
http://www.paidika.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1909&Itemid=83
Αντλήστε πληροφορίες από την ιστοσελίδα :
http://culture.ana-mpa.gr/view5.php?id=3725
και δημιουργείστε ένα σύντομο κείμενο με τη βοήθεια επεξεργαστή κειμένου όπου θα
εξηγείτε πως δημιουργήθηκαν τα ακριτικά τραγούδια και ποια είναι η συμβολή τους στη
δημοτική ποίηση.

5. Ομάδα 7
α. Αναζητείστε και αποθηκεύστε στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας εικόνες
από τη μηχανή αναζήτησης της Google, για τους ακρίτες,
Βρείτε αποθηκευμένο στον υπολογιστή σας το τραγούδι του Νίκου Ξυλούρη ο Διγενής
ψυχομαχεί.
Ανοίξτε το λογισμικό moviemaker. Χρησιμοποιώντας το τραγούδι και τις εικόνες που
έχετε αποθηκεύσει δημιουργήστε ένα video που στη συνέχεια θα παρουσιάσετε στην
τάξη.
β. να ερευνήσετε στις ιστοσελίδες:
http://el.wikipedia.org αρματωλοί
http://www.livepedia.gr
τη σχέση των Ακριτών ως σύμβολα σε σχέση με τη Νεότερη Ελλάδα του 20 ου αιώνα.
Βρίσκετε ομοιότητες με τους αρματωλούς και τους κλέφτες; Φτιάξτε ένα σύντομο
κείμενο με επεξεργαστή κειμένου.