62. 65
– cho duø ñuùng hay sai – seõ chöùng toû moät xaõ hoäi phaùt trieån vaø
toàn taïi laâu daøi vôùi moät neàn vaên minh röïc rôõ trong nhöõng moái
quan heä xaõ hoäi cuûa neàn vaên minh ñoù.
Trong vaên hoùa daân gian Vieät Nam, hình aûnh con gaø coù
moät vò trí quan troïng. Thaäm chí trong tín ngöôõng daân gian
vôùi tuïc thôø Maãu, Thaùnh, Nguõ Phuû coâng ñoàng; ôû nhöõng nôi naøy
bieåu töôïng con gaø ñöôïc ñöùng ôû vò trí trang troïng tröôùc ñieän
thôø tieân thaùnh.
HÌNH TÖÔÏNG CON GAØ TRONG TÍN NGÖÔÕNG DAÂN GIAN VIEÄT NAM
63. 66
Trong tín ngöôõng thôø Maãu ôû Vieät Nam coù moät hieän
töôïng raát ñaùng chuù yù. Ñoù laø giaù chaàu “Coâ Chín”, theo truyeàn
thuyeát ñaây laø vò thaàn chuyeân phuï traùch boùi toaùn. Nhö vaäy,
hình töôïng con gaø trong tranh daân gian Vieät Nam vaø con gaø
trong tín ngöôõng thôø Thaùnh, cuøng coù chung moät coäi nguoàn
vaên hoùa Laïc Vieät vaø gaén lieàn vôùi vieäc “boùi toaùn”. Nhö ñaõ
trình baøy ôû phaàn treân, hình töôïng con gaø duøng vaøo vieäc boùi
toaùn xöa nhaát theo baûn vaên coå chöõ Haùn laø Hoàng phaïm cöûu
truø. Nhöng söû duïng hình aûnh con gaø nhö laø moät bieåu töôïng
cuûa söï boùi toaùn laïi phoå bieán trong tín ngöôõng daân gian vaø
trong di saûn vaên hoùa truyeàn thoáng Vieät Nam. Ñieàu naøy laø
moät söï minh chöùng roõ neùt, boå sung cho quan nieäm raèng:
Hoàng Phaïm cöûu truø ñöôïc nhaéc tôùi trong Kinh Thö, chính laø
moät di saûn vaên hoùa cuûa ngöôøi Laïc Vieät vaø laø baûn hieán phaùp
coå nhaát cuûa nöôùc Vaên Lang, coäi nguoàn cuûa neàn vaên hieán traûi
gaàn 5000 naêm cuûa nöôùc Vieät Nam hieän nay (*). Hình töôïng
“con Gaø” trong vaên hoùa daân gian Vieät Nam, chính laø söï baûo
chöùng cho quan nieäm naøy.
* Chuù thích: Xin xem “Thôøi Huøng Vöông qua truyeàn thuyeát vaø huyeàn
thoaïi”, Nxb VHTT 2002.