ຫົວຂໍ້ບົດ: ພາກທີ X ຟີຊິກນີວເຄຼຍ ບົດທີ 30 ການນໍາໃຊ້ ແລະ ວິທີປ້ອງກັນກໍາມັນຕະພາບລັງສີ  ກຳມັນຕະພາບລັງສີແມ່ນ ປາກົດການທີ່ທາດແຜ່ລັງສີໄດ້ເອງຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ.  ທາດກຳມັນຕະພາບລັງສີ ແມ່ນ ທາດທີ່ມີຄຸນລັກສະນະໃນການແຜ່ລັງສີ.

1. 1
຾ຏຌກາຌຘບຌ
ຆືໃ ຾ຖະ ຌາຓຘະກຸຌ: ຋ໄາທ ຽຎໃຓ ຑັກທິຽຘຈ ຘບຌຆັໄຌປຼຌ: ຓ7 (2016) ທິຆາ ຒີຆິກຘາຈ
ນ຺ທຂ່ໄຍ຺ຈ: ຑາກ຋ີ X ຒີຆິກຌີທຽ຃ົງ
ຍ຺ຈ຋ີ 30 ກາຌຌ ່າເຆໄ ຾ຖະ ທິ຋ີຎໄບຄກັຌກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ
I. ຅ຸຈຎະຘ຺ຄ
 ເນໄຌັກປຼຌປັຍປູໄ ຾ຖະ ຽຂ຺ໄາເ຅ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີເຌຂະ຾ໜຄກາຌຉໃາຄໂ.
 ເນໄຌັກປຼຌປັຍປູໄ ຾ຖະ ຽຂ຺ໄາເ຅ກໃຼທກັຍຏ຺ຌຎະ຿ນງຈ, ຃ທາຓບັຌຉະຖາງ ຾ຖະ ທິ຋ີຎໄບຄກັຌ.
 ເນໄຌັກປຼຌແຈໄຘຶກຘາ຃຺ໄຌ຃ໄທາ຅າກຎືໄຓ຾ຍຍປຼຌ ຾ຖະ ຅າກ຾ນົໃຄຂ່ໄຓູຌຉໃາຄໂຈໄທງຉ຺ຌຽບຄ.
II. ຽຌືໄບເຌຉ຺ໄຌຉ່
ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີຽຂ຺ໄາເຌຂະ຾ໜຄກະຘິກ ່າ, ຈໄາຌກາຌ຾ຑຈ, ຈໄາຌບຸຈຘານະກ ່າ, ຃ິຈແຖໃບາງຸຂບຄທັຈຊຸຍູປາຌ, ຑະຖັຄຄາຌຌີທຽ຃ົງ,
ບັຌຉະຖາງ຅າກກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ ຾ຖະ ກາຌຎໄບຄກັຌ.
III. ບຸຎະກບຌ ນົື ຘືໃກາຌຘບຌ
 ຎືໄຓ຾ຍຍປຼຌ ຒີຆິກຘາຈ ຆັໄຌຓ ັຈ຋ະງ຺ຓ ຎີ຋ີ 7
 ຎືໄຓຒີຆິກຘາຈ ຾ຖະ ຎືໄຓທິ຋ະງາຘາຈບືໃຌໂກໃຼທກັຍຖັຄຘີ ຾ຖະ ກາຌຌ ່າເຆໄ.

2. 2
 ປູຍຑາຍ, ປູຍ຾ຉໄຓ ຾ຖະ ທັຈຊຸຎະ຅ ັກຉາ ຋ີໃ ກໃຼທກັຍກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີ.
 ຊໄາຓີຽຄືໃບຌແຂຘະຈທກຽຂ຺ໄາຽຍີໃຄເຌບີຌຽຉີຽຌັຈ (internet) ຾ຖະ ບືໃຌໂ.
IV. ທິ຋ີຘບຌ
 ບະ຋ິຍາງ, ງ຺ກຉ຺ທດໃາຄ
 ຘ຺ຌ຋ະຌາ
 ຘະນົຸຍ ຾ຖະ ຎະຽຓີຌຏ຺ຌ
V. ຍາຈກໄາທ
 ກໃບຌ຅ະຽຖີໃຓຍ຺ຈປຼຌຌີໄ ຃ູຉໄບຄ຾ຌະຌ ່າເນໄຌັກປຼຌ຃຺ໄຌ຃ໄທາຂ່ໄຓູຌ຅າກ຾ນົໃຄຉໃາຄໂ຋ີໃ ຽຂ຺າຽ຅຺ໄາຘາຓາຈນາແຈໄຘະຈທກ
 ບະ຋ິຍາງຽຌືໄບເຌຍ຺ຈປຼຌ຾ຖະ ຎະຉິຍັຈຉາຓກິຈ຅ະກ ່າກາຌປຼຌ-ກາຌຘບຌ
VI. ກິຈ຅ະກ ່າກາຌປຼຌ ຾ຖະ ກາຌຘບຌ
1. ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີເຌຈໄາຌຉໃາຄໂ
 ຃ູຉັໄຄ຃ ່າຊາຓ:
 ກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີຊືກເຆໄເຌຂະ຾ໜຄກາຌຉໃາຄໂ຃ື຾ຌທເຈ ?
 ເນໄຌັກປຼຌຘ຺ຌ຋ະຌາກັຌ, ຉາຄໜໄາຌັກປຼຌ 2-3 ຃຺ຌ ຉບຍຉາຓ຃ທາຓຽຂ຺ໄາເ຅
 ຃ູຘະນົຸຍ຃ ່າຉບຍ
ກາຌຘືກຘາກໃຼທກັຍ຋າຈກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີ ຽປັຈເນໄປູໄກໃຼທກັຍ຃ຸຌຖັກຘະຌະຂບຄ຋າຈກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີຆະຌິຈຉໃາຄໂຽຆັໃ ຌ: ຆະຌິຈຂບຄຖັຄຘີ຋ີໃ ແຈໄ
຅າກກາຌຘະນົາງ, ຽ຃ີໃຄຆີທິຈ຾ຖະ ບັຈຉາກາຌ຾ຏໃຖັຄຘີ. ຃ຸຌຖັກຘະຌະຽນົ຺ໃ າຌີໄຓີຎະ຿ນຍຈເຌນົາງຈໄາຌຽຆັໃ ຌ: ຈໄາຌກະຘິກ ່າ, ຈໄາຌກາຌ຾ຑຈ,
ຈໄາຌບຸຈຘານະກ ່າ.........(ງ຺ກຉ຺ທດໃາຄກາຌຌ ່າເຆໄ຋ີໃ ຘາຓາຈຽນັຌແຈໄເຌຉາຓຉ຺ທ຅ີຄເຌຂ຺ຄຽຂຈຈັໃຄກໃາທ ).

3. 3
VII. ກາຌທັຈ ຾ຖະ ຎະຽຓີຌຏ຺ຌ
 ຃ູຑິ຅າຖະຌາ຅າກ
 ຃ທາຓຘ຺ຌເ຅ ຾ຖະ ຉັໄຄເ຅ຒັຄກາຌບະ຋ິຍາງ, ກາຌຘ຺ຌ຋ະຌາ ຾ຖະ ກາຌຓີຘໃທຌປໃທຓເຌຂະຍທຌກາຌປຼຌປູໄເຌນໄບຄປຼຌ.
 ຃ທາຓຽຂ຺ໄາເ຅຋ີໃ ຘະ຾ຈຄບບກເຌກາຌຉບຍ຃ ່າຊາຓ, ຘາຓາຈບະ຋ິຍາງຎະກ຺ຈກາຌຉໃາຄໂ.
 ຃ທາຓຊືກຉໄບຄເຌກາຌຉບຍ຃ ່າຊາຓ ຾ຖະ ກາຌ຾ກໄຍ຺ຈຽຐີກນັຈ຋ີໃ ເນໄຽຎັຌທຼກຍໄາຌຂບຄຌັກປຼຌ.

4. 4
ຍ຺ຈຘບຌ
ທັຌຽຈືບຌຎີຘບຌ: ......../........./..........
ຽທຖາ: 3 ຆ຺ໃທ຿ຓຄ
຅ຸຈຎະຘ຺ຄ ຽຌືໄບເຌ ກິຈ຅ະກ ່າ ຽທຖາ ຘືໃກາຌຘບຌ ທັຈ ຾ຖະ ຎະ
ຽຓີຌຏ຺ຌ
ຽຑືໃ ບ຃ທາຓຽຎັຌຖະຍຼຍ
຾ຖະ ຅ ັຈ຃ທາຓຑໄບຓ
ເນໄ຾ກໃຌັກປຼຌ
 ຃ູ ຾ຖະ ຌັກປຼຌ
ຽ຃຺າຖ຺ຍຽຆີໃຄກັຌ ຾ຖະ
ກັຌ
 ຃ູກທຈກາ຅ ່າຌທຌຑ຺ຌ,
຃ທາຓຽຎັຌຖະຍຼຍເຌ
ນໄບຄປຼຌ
 ຾ຌະຌ ່າຉ຺ຌຽບຄ ນົື
຅ຸຈຑິຽຘຈ (ຊໄາ຾ຓໃຌ຃ູເ
ໝໃ)
 ຅ ັຈ຾ຍໃຄຌັກປຼຌ ຽຎັຌ
ກຸໃຓຉາຓ຃ທາຓຽໝາະ
ຘ຺ຓ
5 ຌາ຋ີ
ຽຑືໃ ບເນໄຌັກປຼຌຌ ່າຽບ຺າ
຃ທາຓປູໄເຌຘີໃຄ຋ີໃ ແຈໄຘືກ
ຉບຍ:
 ຖັຄຘີ຾ຓໃຌ ຑະຖັຄຄາຌປູຍ຾ຍຍໜືໃ ຄ຋ີໃ ຾ຏໃ
຋ທຌ຃ືຌຍ຺ຈປຼຌ
຃ູຊາຓຌັກປຼຌ:
5 – 10
ຌາ຋ີ
ຂ່ໄຓູຌ຅າກ຾ນົໃຄ
ຉໃາຄໂ຋ີໃ ນາແຈໄ
+ ຘັຄຽກຈກາຌ
ຽບ຺າເ຅ເຘໃ

5. 5
ຘາຏໃາຌຓາຽຑືໃ ບຘໄາຄ
ຽຎັຌຑືໄຌຊາຌ຃ທາຓຉ່ໃ
ຽຌືໃບຄກໃຼທກັຍ຃ທາຓ
ຽຂ຺ໄາເ຅ເຌກ ່າຓ ັຌຉະ
ຖັຄຘີ
ບບກ຅າກກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີ . ຓີ 3 ຆະຌິຈ
຃ື: ຖັຄຘີບາຌຒາ, ຖັຄຘີຽຍຉາ ຾ຖະ
ຖັຄຘີ຾ກຓຓາ.
 ກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ຾ຓໃຌ ຎາກ຺ຈກາຌ຋ີໃ
຋າຈ຾ຏໃຖັຄຘີແຈໄຽບຄດໃາຄຉ່ໃຽຌືໃບຄ.
 ຋າຈກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ ຾ຓໃຌ ຋າຈ຋ີໃ ຓີ
຃ຸຌຖັກຘະຌະເຌກາຌ຾ຏໃຖັຄຘີ.
 ຖັຄຘີ຾ຓໃຌນງັຄ ? ຓີ
຅ ັກຆະຌິຈ ? ຃ືຆະຌິຈ
ເຈ຾ຈໃ ?
 ກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີ ຾ຓໃຌ
ນງັຄ?
 ຋າຈກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີ
຾ຓໃຌນງັຄ?
ໝາງຽນຈ: ບາຈຉັໄຄ຃ ່າຊາຓ
ຽຎັຌ຾ຉໃຖະກຸໃຓ຾ຖໄທຓາຘ຺ຓ຋ຼຍ
຃ ່າຉບຍເຘໃກັຌຽຑືໃ ບ຃ທາຓ
ຽຂ຺ໄາເ຅ຽຎັຌຽບກະຘັຌ.
ຽຆັໃ ຌ: ຎືໄຓ
຾ຍຍປຼຌ, ຎືໄຓ
ທິ຋ະງາຘາຈ
ຉໃາຄໂ, ຅າກ ບີຌ
ຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ
ບືໃຌໂ.
຃຺ໄຌ຃ທໄາ຾ຖະ
ຉບຍ຃ ່າຊາຓ
ຂບຄຌັກປຼຌ.
+ ຃ູຎະຽຓີຌ຃ ່າ
ຉບຍຂບຄ
ຌັກປຼຌ (ເນໄ
຃ະ຾ຌຌ)
ຽຑືໃ ບເນໄຌັກປຼຌປັຍປູໄ
຾ຖະ ຽຂ຺ໄາເ຅ກາຌຌ ່າ
ເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີເຌ
ຂະ຾ໜຄຉໃາຄໂ.
ຍ຺ຈ຋ີ 30 ກາຌຌ ່າເຆໄ ຾ຖະ ທິ຋ີຎໄບຄກັຌ
ກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ
( ເຌຎືໄຓຒີຆິກ ຓ7 (2016) ໜໄາ຋ີ 242 ນາ
246 )
1. ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີເຌ
ຈໄາຌຉໃາຄໂ
ຉບຍ: ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີເຌຈໄາຌ
ຉໃາຄໂ ຃ື:
ຘບຌຍ຺ຈເໝໃ
+ ຃ູຘະຽໜີນ຺ທຂ່ໄຍ຺ຈປຼຌເຘໃ
ກະຈາຌ
+ ຊາຓຌັກປຼຌ
+ ເນໄຌັກປຼຌຘ຺ຌ຋ະຌາກັຌ
ຽທຖາ 5 ຌາ຋ີ
1,ເຌຆີທິຈຉ຺ທ຅ີຄຑທກຌໄບຄ
ຽ຃ີງຽນັຌຽຂ຺າຽ຅຺ໄາເຆໄ຋າຈກ ່າ
ຓ ັຌຉະຖັຄຘີ ເຌຈໄາຌເຈ຾ຈໃ?
25 - 30
ຌາ຋ີ
ຂ່ໄຓູຌ຅າກ຾ນົໃຄ
ຉໃາຄໂ຋ີໃ ນາແຈໄ
ຽຆັໃ ຌ: ຎືໄຓ
຾ຍຍປຼຌ, ຎືໄຓ
ທິ຋ະງາຘາຈ
ຉໃາຄໂ, ຅າກ ບີຌ
ຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ
ບືໃຌໂ.
+ ຎະຽຓີຌ຅າກ
ກາຌຉບຍ຃ ່າ
ຊາຓ, ຅າກ
ຘະຑາຍ຃ທາຓ
ຉັໄຄເ຅ຂບຄ
ຌັກປຼຌ
+ ຾ຌະຌ ່າ
ຎັຍຎຸຄຍັຌນາ຋ີໃ
ງັຄ຃຺ຄ຃ໄາຄ.

6. 6
 ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີເຌຈໄາຌ
ກະຘິກ ່າ
ເຆໄເຌນົາງຂະ຾ໜຄ຃ື:
1, ຂະ຾ໜຄຎູກຐັຄ: ເຆໄເຌກາຌຘືກຘາກໃຼທກັຍ
ກາຌຎູກຐັຄແຈໄຽຎັຌດໃາຄຈີຈັໃຄຽຆັໃ ຌ ກາຌທິແ຅ກໃຼທ
ກັຍບັຈຉາກາຌຈູຈຆືຓຎຸໆງຂບຄຉ຺ໄຌແຓໄ. ຊໄາເຆໄຎຸໆງ
຋ີໃ ຓີກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີຎ຺ຌດູໃຽຆັໃ ຌ: ຒ຺ຘຒ່ຕັຈ-32 ຖ຺ຄ
ແຎເຌຈິຌຍ່ຖິຽທຌເກໄຉ຺ໄຌແຓໄ, ປາກຂບຄຉ຺ໄຌແຓໄ຅ະ
ຈູຈ຋າຈກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີ ຾ຖໄທຘ຺ໃຄຉ່ໃແຎງັຄຖ ່າຉ຺ໄຌ
຾ຖະ ແຎດູໃ຋ີໃ ເຍ ຽຑືໃ ບຖ່ຊໄາກາຌຎຸຄບານາຌ.
຅າກກາຌກທຈທັຈຎະຖິຓາຌຖັຄຘີຂບຄຎຸງດູໃເຍ
ຽປັຈເນໄປູໄຽຊີຄຎະຖິຓາຌຎຸໆງດູໃ຋ີໃ ເຍແຈໄ.
2, ຂະ຾ໜຄຖໄຼຄຘັຈ: ຈໄາຌກາຌຖໄຼຄຘັຈແຈໄ຾ກໃ
ກາຌຘືກຘາ ກໃຼທກັຍກາຌຏະຖິຈແຂໃ ຾ຖະ ຌ ່ໄາ
ຌ຺ຓຂບຄຘັຈຖໄຼຄ ຽຆັໃ ຌ: ຽຎັຈ, ແກໃ, ຄ ຺ທຌ຺ຓ.
3, ກາຌເຌກາຌຎໄບຄກັຌຍ່ໃເນໄບານາຌຍູຈຽຌ຺ໃາ
຾ຖະ ຆໃທງຎໄບຄກັຌກາຌບບກໜ່ໃ ຂບຄຏັກຍາຄ
ຆະຌິຈ.
 ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີເຌຈໄາຌ
ກາຌ຾ຑຈ.
ຘາຓາຈກທຈຘບຍ ຾ຖະ ຎີໃ ຌຎ຺ທຑະງາຈແຈໄ

7. 7
ນົາງຆະຌິຈຽຆັໃ ຌ: ກາຌຌ ່າເຆໄຖັຄຘີ຾ກຓຓາ຅າກ
຿຃ຍ່-60 ຽຑືໃ ບປັກຘາ຿ຖກຓະຽປັຄ, ກາຌເຆໄຖັຄຘີ
຿ຆຈຼຓ-24 ຽຆີໃຄດູໃເຌປູຍຂບຄຽກືບ຿ຆຈຼຓ຃
ຖ່ແຕຈ໇ ເຌກາຌກທຈຘບຍກາຌແນົທຼຌຂບຄ
ຽຖືບຈ.
 ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີຈໄາຌ
ບຸຈຘານະກ ່າ
ເຆໄເຌກາຌ຃ທຍ຃ຸຓ຃ທາຓໜາຂບຄ຾ຏໃຌ຿ຖນະ
ເນໄຘະໝ ່າຘະຽໝີ, ກາຌກທຈຘບຍ຃ທາຓຖະບຼຈ
ເຌກາຌ຅ບຈ຿ຖນະ ຽຆັໃ ຌ: ກາຌ຅ບຈ຋່ໃ, ກາຌຉ່ໃ
຋່ໃ຋ີໃ ເຆໄ຃ທາຓຈັຌຘູຄ, ກາຌ຅ບຈຑືໄຌຽປືບຈ ່າຌ ່ໄາ
.....
2. ກາຌຌ ່າເຆໄກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີເຌ
ກາຌ຃ິຈແຖໃຂບຄທັຈຊຸຍູປາຌ
ກາຌ຃ິຈແຖໃບາງຸຂບຄທັຈຊຸຍູປາຌຓີ຃ທາຓຘ ່າ຃ັຌ
ນົາງເຌກາຌຘືກຘາກໃຼທກັຍຍູປາຌທັຌຌະ຃ະຈີ
຾ຖະ ຋່ຖະຌີທິ຋ະງາ. ກາຌ຃ິຈແຖໃນາບາງຸຂບຄ
ທັຈຊຸຍູປາຌຂບຄທັຈຊຸຍູປາຌຌີໄ຾ຓໃຌບີຄເຘໃຂ່ໄຓູຌ຋ີໃ
ທໃາ ບ຺ຄຎະກບຍ຋ີໃ ຘ ່າ຃ັຌຂບຄຘີໃຄ຋ີໃ ຓີຆີທິຈ
຋ັຄນົາງ ຾ຓໃຌ ຋າຈກາກຍບຌ ຋າຈຌີໄຘໃທຌ
ຉ຺ທດໃາຄ: ຌັກທິ຋ະງາຘາຈ
຃຺ຌໜືໃ ຄຽກັຍຽຎືບກນບງ຅າກ
຋ະຽຖ຾ນໃຄໜືໃ ຄຓາທັຈນາ຃ໃາ
Activity ຂບຄ C-14 ແຈໄ 7
ຽ຋ືໃ ບຂບຄກາຌຘະຖາງຉ຺ທຉ່ໃ
ຌາ຋ີ ຉ່ໃກຕາຓ . ຅ ຺ໃຄຆບກນາ
ບາງຸຂບຄຽຎືບກນບງ ຽຓືໃບ
ບາງຸຽ຃ີໃຄຆີທິຈຂບຄ C-14

8. 8
ນົາງ຅ະດູໃເຌປູຍກາກຍບຌ-12 ຽຆີໃຄຽຎັຌ຋າຈ຋ີໃ
ໝັໄຌ຃຺ຄ ຾ຖະ ຓີກາກຍບຌ-14 ຽຆີໃຄຽຎັຌ຋າຈ
ກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີເຌຎະຖິຓາຌຽຖັກຌໄບງ ຽຓືໃບ
ກາກຍບຌຖທຓກັຍບ຺ກຆີ຾ຆຌ ກາງຽຎັຌກາຘ໅
ກາກ຿ຍຌິກ ຑືຈກ່ໃ຅ະຈູຈຽບ຺າແຎຎຸຄຽຎັຌບານາຌ,
ຘັຈບາແຘຑືຈຽຎັຌບານາຌ ຅ືໃຄແຈໄປັຍກາກຍບຌ
຅າກຑືຈບີກຉ່ໃໜືໃ ຄ, ກາກຍບຌ-14 ເຌຘີໃຄ຋ີຓີ
ຆີທິຈ຅ະຓີກາກຘະນົາງແຎຈໄທງຽ຃ີໃຄຆີທິຈ
5,568±30 ຎີ ຽຆີໃຄຌັຍທໃາຈ຺ຌນົາງ. ຈັໃຄຌັໄຌ ເຌ
ຂະຌະ຋ີໃ ຓີຆີທິຈດູໃບັຈຉາຘໃທຌຂບຄກາກຍບຌ-14
ກັຍ ກາກຍບຌ-12 ເຌປໃາຄກາງຂບຄຘັຈ຾ຖະ
ຑືຈ຅ະຓີ຃ໃາ຃຺ຄ຋ີໃ ຽຆີໃຄຂືໄຌດູໃກັຍຆະຌິຈຂບຄຘັຈ ນົື
ຑືຈຌັໄຌໂ.
ຉ຺ທດໃາຄ: ກາຌ຃ິຈແຖໃນາບາງຸຂບຄທັຈຊຸ຿ຍປາຌ
຾ຓໃຌເນໄຌ ່າເຆໄຘູຈ:
຅ ່າຌທຌຌີທແ຃ຖ໇ ຽທຖາ
຅ າຌທຌຌີທແ຃ຖ໇ ຽທຖາ
຾ຓໃຌ ຃ໃາ຃຺ຄຉ຺ທຂບຄກາຌຘະຖາງ
຾ຓໃຌ ບາງຸຽທຖາຂບຄ຋າຈ
ນົື ເຌ຋າຄຎະຉິຍັຈຽຑີໃ ຌ຅ະຌິງ຺ຓເຆໄ Activity(A)
ຽ຋຺ໃ າກັຍ 5730 ຎີ . (ກ ່າ
ຓ ັຌຉະຖັຄຘີ ຂບຄC-14 ຉບຌ
຋ີໃ ຓີຆີທິຈດູໃ ຾ຓໃຌ 15.3 dpm
ຉ່ໃ ກຕາຓ.
ຍ຺ຈ຾ກໄ:
ຘີໃຄຽປ຺າປູໄ : =15.3 , =
7 ⁄ =5730
= ?
+ ຆບກ ຅າກ
⁄
ຊບຌ຾ຖະ຾຋ຌ຃ໃາເຘໃ຅ະແຈໄ
= 1.209 x ຉ່ໃຎີ
຅າກຌັໄຌ ຃ິຈແຖໃນາ = ?
຅າກ
຾຋ຌ຃ໃາເຘໃ຅ະແຈໄ
2.303(0.854-1.184)
2.303(-0.3396)

9. 9
຾ຓໃຌ ກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ (Activity(A))
຾ຓໃຌ ກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ ຋ີຘຸຈ຋ໄາງ
-0.7820
= 6468.1555 ຎີ
6500 ຎີ
ຈັໃຄຌັໄຌ ບາງຸຂບຄຽຎືບກນບງ
຾ຓໃຌ 6500 ຎີ
3. ກາຌຌ ່າເຆໄຑະຖັຄຄາຌຌີທຽ຃ົງ
ຎະ຅ຸຍັຌ຾ນົໃຄກ າຽຌີຈຑະຖັຄຄາຌຌີທຽ຃ົງຓີ 2
ຎະຽຑຈ຃ື: ແຈໄ຅າກຖະຽຍີຈຌີທຽ຃ົງຘ ຽຆີໃຄຽຎັຌ
ຑະຖັຄຄາຌ຋ີໃ ຓີ຃ທາຓຘາຓາຈເຌກາຌ຋ ່າຖາງຘູຄ
ດໃາຄຓະນາຘາຌ, ຖະຽຍີຈຌີໄແຈໄເຆໄເຌກາຌຂຸຈ
ຽ຅າະຂຸຓ, ຖະຽຍີຈຑູນີຌເຌກບຄ຋ັຍ ຾ຖະ ບີກ
ຎະຽຑຈໜືໃ ຄແຈໄ຅າກກາຌ຾ຍໃຄຉ຺ທ (Fission)
ຽຑືໃ ບຌ ່າເຆໄເຌກາຌຏະຖິຈແຒຒໄາເຌ຿ປຄຄາຌ
ແຒຒໄາຑະຖັຄຄາຌຌີທຽ຃ົງຘ. ນົັກກາຌຌ ່າເຆໄ
ຑະຖັຄຄາຌຽຑືໃ ບຏະຖິຈກະ຾ຘແຒຒໄາເຌ຿ປຄ
ແຒຒໄາຌີທຽ຃ົງຘກ່ໃ຃ໄາງ຃ືກັຌກັຍ຿ປຄແຒຒໄາບາງ
ຌ ່ໄາ຋຺ໃທໂແຎ ຓີ຃ທາຓ຾ຉກຉໃາຄກັຌງູໃຍໃບຌທໃາ
ຑະຖັຄຄາຌ຋ີໃ ເຆໄຏະຖິຈບາງຌ ່ໄາຽຎັຌ
ຑະຖັຄຄາຌຌີທຽ຃ົງຘ.
(ຖາງຖະບຼຈ຾ຓໃຌຘືກຘາ
ເຌຎືໄຓ຾ຍຍປຼຌຉືໃຓບີກ) 15 ຌາ຋ີ
ຂ່ໄຓູຌ຅າກ຾ນົໃຄ
ຉໃາຄໂ຋ີໃ ນາແຈໄ
ຽຆັໃ ຌ: ຎືໄຓ
຾ຍຍປຼຌ, ຎືໄຓ
ທິ຋ະງາຘາຈ
ຉໃາຄໂ, ຅າກ ບີຌ
ຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ
ບືໃຌໂ.
4. ບັຌຉະຖາງ຅າກກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍ 18 ຌາ຋ີ ຂ່ໄຓູຌ຅າກ຾ນົໃຄ

10. 10
ຖັຄຘີ ຾ຖະ ທິ຋ີຎໄບຄກັຌ
ກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີຘາຓາຈຌ ່າຽບ຺າແຎເຆໄ
ຎະ຿ນງຈແຈໄດໃາຄຓະນາຘາຌ, ຾ຉໃເຌຂະຌະຈຼທ
ກັຌ ກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີກ່ໃຓີບັຌຉະຖາງຉ່ໃຆີທິຈແຈໄຽຆັໃ ຌ
ກັຌ. ຋ໃາຌ ຓາຈາຓ ຓາຕີ຃ູຕີ ຌັກຽ຃ຓີຘາຈ
຾ຖະ ຒີຆິກຘາຈ ຆາທ຿ຎ຿ຖງ ຏູໄ຃຺ໄຌຑ຺ຍ ຋າຈ
ຽຕຈຼຓ ຾ຖະ ຿ຎ຿ຖຌຼຓ ແຈໄຽຎັຌຍຸກ຃຺ຌໜືໃ ຄ຋ີໃ
ແຈໄປັຍກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີຖະນທໃາຄກາຌຽປັຈ຋຺ຈ
ຖບຄ຃຺ໄຌ຃ໄທາກັຍ຋າຈຈັໃຄກໃາທ ຽຎັຌຏ຺ຌເນໄຖາທ
ຎໃທງຽຎັຌຑະງາຈຖູ຃ີຽຓັງ ຾ຖະ ເຌ຋ີຘຸຈກ່ໃຽຘງ
ຆີທິຈຖ຺ຄ.
1. ບັຌຉະຖາງ຅າກກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ
ເຌຘ຺ຄ຃າຓ຿ຖກ຃ັໄຄ຋ີໃ II ຐໃາງຘ ່າຑັຌ຋ະຓິຈແກໄ
ເຆໄຖະຽຍິຈຎະຖ ່າຓະຌູ຋ ່າຖາງຐໃາງກ຺ຄກັຌຂໄາຓ
຿ຈງຉໄບຄກາຌເນໄຑະຖັຄຄາຌຓະນາຘາຌ຋ີໃ ແຈໄ
຅າກຎະຉິກິຖິງາຌີທຽ຃ົງຘ຾ຍຍ຾ຍໃຄຉ຺ທເຌຖະ
ຽຍິຈຈັໃຄກໃາທຌີໄແຎ຋ ່າຖາງຘີໃຄກ່ໃຘໄາຄ ຾ຖະ ຆີທິຈ
ຓະຌິຈຽຎັຌ຅ ່າຌທຌນົທຄນົາງ.
( ຖາງຖະບຼຈເນໄຘືກຘາຉາຓຎືໄຓ຾ຍຍປຼຌບີກ
ຉືໃຓບີກ )
຃ູຉັໄຄ຃ ່າຊາຓ:
+ ກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີຽຎັຌ
ບັຌຉະຖາງຉ່ໃຘີໃຄ຋ີໃ ຓີຆີທິຈ຃ື
຾ຌທເຈ ? ຾ຖະ ຓີທິ຋ີຎໄບຄ
ກັຌ຾ຌທເຈ ?
- ເນໄຌັກປຼຌຘ຺ຌ຋ະຌາ
ກັຌ ຾ຖະ ຉໃາຄໜໄາ
ຉບຍຉາຓ຃ທາຓ
ຽຂ຺ໄາເ຅ ?
຃ູຘະນົຸຍ຃ ່າຉບຍ ຾ຖະ ເນໄ
຃ະ຾ຌຌ
ຉໃາຄໂ຋ີໃ ນາແຈໄ
ຽຆັໃ ຌ: ຎືໄຓ
຾ຍຍປຼຌ, ຎືໄຓ
ທິ຋ະງາຘາຈ
ຉໃາຄໂ, ຅າກ ບີຌ
ຽຉີຽຌັຈ ຾ຖະ
ບືໃຌໂ.

11. 11
2. ກາຌຎໄບຄກັຌບັຌຉະຖາງ຅າກກ ່າຓ ັຌຉະ
ຖັຄຘີ
- ຎະຖິຓາຌກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ຋ີໃ ຽປ຺າແຈໄ
ປັຍຂືໄຌກັຍຽທຖາ, ຃ຶ: ຊໄາຽຂ຺ໄາແຎເຌ
ຍ່ຖິຽທຌ຋ີໃ ຓີກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ 20
ຌາ຋ີ ຅ະແຈໄປັຍກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີ
ຎະຓາຌ 2 ຽ຋຺ໃ າຂບຄຏູໄ຋ີໃ ຽຂ຺ໄາແຎເຌ
ຍ່ຖິຽທຌຌັໄຌ 10 ຌາ຋ີ ຈັໃຄຌັໄຌ, ຊໄາ
຅ ່າຽຎັຌຉໄບຄຽຂ຺ໄາແຎເກໄກັຍຍ່ຖິຽທຌ຋ີໃ ຓີ
຋າຈກ ່າຓ ັຌຉະຖັຄຘີ ຃ທຌເຆໄຽທຖາເນໄ
ຘັໄຌ຋ີໃ ຘຸຈຽ຋຺ໃ າ຋ີໃ ຅ະຽປັຈແຈໄ.
- ຃ທຌດູໃນໃາຄແກ຅າກຍ່ຖິຽທຌ຋ີໃ ຓີກ ່າຓ ັຌຉະ
ຑາຍຖັຄຘີນົາງ຋ີໃ ຘຸຈ.
- ກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີຓີຆະຌິຈຉໃາຄກັຌ
຾ຖະຓີ຃ທາຓຘາຓາຈເຌກາຌ຋ະຖຸຏໃາຌ
ທັຈຊຸແຈໄຉໃາຄກັຌ. ຘະຌັໄຌ ຃ທຌເຆໄທັຈຊຸ
຋ີກ ່າຓ ັຌຉະຑາຍຖັຄຘີຏໃາຌແຈໄງາກຓາ
ຽຎັຌຘີໃຄກ ່າຍັຄ.
( ຉບຍ຃ ່າຊາຓ຋ໄາງຍ຺ຈ຾ຓໃຌຽຍີໃຄດູໃເຌຎືໄຓ
຾ຍຍປຼຌ )

12. 12
ຘະນົຸຍ
- ຍ຺ຈປຼຌຓືໄຌີໄຽທ຺ໄາຽຊີຄຍັຌນາເຈ຾ຈໃ?
຾ຉໃຖະຍັຌນາຌັກຘືກຘາ຅ະຌ ່າຽບັາ
ແຎເຆໄ຾ຌທເຈ?
- ຃ູຘະນົຸຍ຃ືຌຍ຺ຈປຼຌ຋ີໃ ຽຎັຌຉ຺ໄຌຉ່຋ີໃ
ປຼຌຓືໄຌີໄ
- ຾ກໄຂ່ໄຂໄບຄເ຅ ຾ຖະ ເນໄທຼກຍໄາຌ
5 ຌາ຋ີ
ຉັກຽຉືບຌ
຃ູຉັກຽຉືບຌຌັກປຼຌເນໄ຾ກໄ
ຍັຌນາກາຌຂືໄຌນໄບຄຆໄາ ຾ຖະ
ກາຌທ຺ຌ຾ຆທເຌນໄບຄ (ຊໄາຓີ
ຽນຈກາຌຈັໃຄກໃາທ)
2 ຌາ຋ີ

13. 13