Chìa khóa để học cách phát âm The key to learning pronunciation

1. Chìa khóa để học
cách phát âm
Truyền thuyết kể rằng, bạn không thể có được
giọng chuẩn nếu bạn bắt đầu học sau 7 tuổi, hoặc
12 tuổi, hoặc một độ tuổi nhất định nào đó.
Nhưng điều này rõ ràng là không đúng. Các ca sĩ
và diễn viên học một giọng mới bất kể độ tuổi, và
tính theo trung bình, họ không thông minh hơn
những người khác (và khá chắc chắn là họ không
bắt đầu học trước 7 tuổi).
Vậy rốt cuộc là sao? Tại sao ai cũng nói là bạn
không thể học được cách phát âm tốt khi trưởng
thành? Và nếu điều này không đúng, vậy thì cái
gì mới đúng?
Trong bài này, chúng ta sẽ đi vào một nghiên cứu
về nhận thức giọng nói và phát âm, và chúng ta sẽ
bàn về việc học phát âm một cách hiệu quả khi là
người trưởng thành. Nhưng trước khi đi vào vấn
đề đó, hãy cho tôi được phép dài dòng một tí.
Sự quan trọng của
phát âm
Đây là một chủ đề lớn, và với tư cách là một ca
sỹ, đây là một chủ đề vô cùng gần gũi với tôi. Đối
với tôi, giọng là một thứ đặc biệt quan trọng.
The Key to Learning
Pronunciation
As rumor has it, you can’t learn to have a good
accent if you’re above the age of 7, or 12, or
some other age that you’ve most definitely
already exceeded. But that can’t possibly be true.
Singers and actors learn new accents all the time,
and they’re not, on average, smarter than
everyone else (and they certainly don’t all start
before the age of 7).
So what’s going on here? Why does everybody
tell you that you can’t learn good pronunciation
as an adult? And if that’s not true, what is?
In this article, we’ll take a tour through the
research on speech perception and pronunciation,
and we’ll talk about learning pronunciation
efficiently as an adult. But first, allow me a
moment on my soapbox:
Pronunciation is
important
This is a big topic, and as a singer, it’s a topic
close to my heart. I find accents extraordinarily
important.

2. Theo cá nhân tôi, nếu bạn không học cách nghe
được âm thanh của một ngôn ngữ mới, bạn sẽ tốn
nhiều thời gian để vật vã nhớ nó. Chúng ta dựa
vào âm thanh để hình thành trí nhớ về từ, và nếu
bạn thậm chí còn không phân biệt nổi các âm
thanh mà bạn nghe, bạn đã gặp bất lợi ngay từ
đầu. (Thử nhớ hai từ Hungary này xem: máy ảnh
– fényképezőgép và ga xe lửa - vásutállomás. Hai
từ này nghe thật kinh dị cho đến khi bạn cảm
được tiếng Hung.)
Nhưng ngoài chuyện trí nhớ ra, một giọng phát
âm tốt còn làm tăng sự kết nối giữa bạn và người
khác. Nó cho những người từ một nền văn hóa
khác thấy là bạn không chỉ dành thời gian và
công sức để học từ vựng và ngữ pháp của họ, mà
còn dành thời gian để học cách họ di chuyển
miệng, môi và lưỡi. Bạn biến đổi cơ thể bạn vì họ
– bạn cho họ thấy rằng bạn quan tâm tới họ – và
chính vì vậy họ sẽ mở lòng vì bạn.
Tôi đã thấy chuyện này nhiều lần khi tôi đi hát
hoặc xem biểu diễn tại Châu Âu. Cứ như là một
quy luật, bình thường thì khán giả cũng dễ
thương, nhưng hễ mà bạn hát bằng tiếng mẹ đẻ
của họ, họ lại chuẩn bị lên tinh thần. Họ sẵn sàng
cười khích lệ và nói “Tiếng hát nghe thật dễ
thương!” hoặc “Nhạc nghe rất hay!”. Nhưng
trong thâm tâm, họ đang chuẩn bị tinh thần để
bạn băm vằm tiếng nói và văn hóa của mình ngay
trước mũi. À, đừng lấy đó làm áp lực nhé.
Ngay lúc đó, nếu bạn làm họ ngạc nhiên bằng
một giọng hát chuẩn, họ sẽ mở lòng ra. Đó không
For one, if you don’t learn to hear the sounds in a
new language, you’re doomed to have a hard time
remembering it. We rely upon sound to form our
memories for words, and if you can’t even
comprehend the sounds you’re hearing, you’re at
a disadvantage from the start. (Try memorizing
Hungarian’s word for camera - fényképezőgép or
train station - vásutállomás. These words are
brutal until you really get a feel for Hungarian
sounds.)
But in addition to the memory issue, a good
accent connects you to people. It shows people
from another culture that you’ve not only taken
the time and effort to learn their vocabulary and
their grammar; you’ve taken the time to learn
how their mouths, lips and tongues move. You’ve
changed something in your body for them –
you’ve shown them that you care – and as a
result, they will open up to you.
I’ve seen this repeatedly when I sing or watch
concerts in Europe. As a rule, audiences are kind,
but when you sing in their native language, they
brace themselves. They get ready to smile
politely and say, “What a lovely voice!” or “Such
beautiful music!” But beneath the surface, they
are preparing for you to butcher their language
and their heritage before their eyes. No pressure.
At that moment, if you surprise them with a good
accent, they open themselves up. Their smiles are
This is a
fényképezőgép

3. còn là nụ cười lịch sự nữa, mà là một nụ cười
thật. Bạn cho họ thấy là bạn quan tâm đến họ
không chỉ bằng tinh thần, mà còn bằng thể xác,
và sự quan tâm này thật khó mà cưỡng lại được.
Nhưng mà thôi, lãng mạn vậy đủ rồi. Giờ làm sao
để bạn có thể thật sự làm một cái gì đó để phát
âm đây?
Một nghiên cứu về luyện
tai và phát âm
Khả năng phát âm chuẩn là một sự tổng hợp của
hai kỹ năng chính: luyện tai và luyện miệng. Bạn
học cách nghe một âm thanh mới, và bạn học
cách tạo lại nó trên miệng. Trong hai kỹ năng, cái
đầu tiên là cái khó làm nhất; nếu bạn nghe được
một âm thanh, thì rồi bạn cũng sẽ học được cách
tạo ra nó một cách chính xác. Nhưng trước khi
đạt được điều đó, bạn sẽ phải vất vả (để nghe
được). Cho nên bây giờ, chúng ta sẽ tập trung vào
luyện nghe.
Khi đang tìm tài liệu cho quyển sách của tôi, tôi
bắt gặp một loạt các nghiên cứu tuyệt vời thực
hiện bởi James McClelland, Lori Holt, Julie Fiez
và Bruce McClandiss, khi họ cố dạy người Nhật
trường thành nghe ra được sự khác nhau giữa
“Rock” và “Lock”. Sau khi đọc mấy bài báo của
họ, tôi gọi điện cho Ts. McClelland và Ts. Holt và
phỏng vấn họ về nghiên cứu đó.
Đầu tiên họ phát hiện ra là luyện nghe không đơn
no longer polite; they are genuine. You’ve shown
them that you care, not just with your intellect,
but with your body, and this sort of care is
irresistible.
But enough romanticizing; how do you actually
do something about pronunciation?
Research on Ear
Training and
Pronunciation
Good pronunciation is a combination of two main
skills: Ear training and mouth training. You learn
how to hear a new sound, and you learn how to
make it in your mouth. It’s the first of these two
skills that’s the trickiest one; if you can hear a
sound, you can eventually learn to produce it
accurately, but before then, you’re kind of
screwed. So for the moment, we’ll focus on ear
training.
While doing research for my book, I came upon a
wonderful set of studies by James McClelland,
Lori Holt, Julie Fiez and Bruce McClandiss,
where they tried to teach Japanese adults to hear
the difference between “Rock” and “Lock.” After
reading their papers, I called up and interviewed
Dr. McClelland and Dr. Holt about their research.
The first thing they discovered is that ear training

4. giản, đặc biệt khi ngoại ngữ đó chứa hai âm cực
kỳ giống như một âm trong tiếng mẹ đẻ của bạn.
Trong trường hợp này là tiếng Nhật, âm “R” [ɺ]
của họ nằm ngay chính giữa âm R [ɹ] và L [ɫ]
trong tiếng Anh Mỹ. Khi bạn kiểm tra người Nhật
trưởng thành về sự khác nhau giữa Rock và Lock
(bằng cách cho họ nghe thu âm của một trong hai
từ này và hỏi họ đây là từ nào), kết quả không
khác gì đánh hên xui (50%). Tới đây thì không
được khả quan cho lắm.
Các nhà nghiên cứu mới thử hai phương pháp
luyện tập. Đầu tiên, họ cứ cho người Nhật trưởng
thành nghe Rock và Lock trong một thời gian, và
xem xem liệu họ có khá hơn sau khi luyện tập
không.
Không.
Tin này rất xấu. Nó cho thấy là tập luyện chẳng
có tác dụng gì. Bạn cứ việc nghe Rock và Lock cả
ngày (hoặc với người Anh sẽ là 불/뿔/풀
[bul/pul/ppul] trong tiếng Hàn) và bạn sẽ chẳng
tìm được sự khác nhau giữa chúng. Cái này chỉ tổ
xác nhận cho cái truyền thuyết đã quá trễ để học
cách phát âm. Khỉ thật.
Phương pháp thứ hai là khuếch đại một cách nhân
tạo sự khác nhau giữa L và R. Họ bắt đầu bằng
những ví dụ cực kỳ rõ (RRrrrrrrrock), và nếu
người nghe có tiến bộ, họ sẽ nâng dần độ khó cho
tới khi người nghe đạt được sự phân biệt nhỏ giữa
hai bản thu một cách tương đối. Phương pháp này
khá hơn chút ít. Những người tham gia bắt đầu
nghe được sự khác nhau giữa Rock và Lock,
nhưng lại không nghe được sự khác nhau của một
cặp từ khác, như Road và Load. Lại là một ngõ
cụt nữa.
Sau đó họ thử cho thêm sự phản hồi, và tất cả mọi
thứ liền thay đổi.
is tricky, especially when a foreign language
contains two sounds that are extremely similar to
one sound in your native language. This is the
case in Japanese, where their “R” [ɺ] is
acoustically right in between the American R [ɹ]
and L [ɫ]. When you test Japanese adults on the
difference between Rock and Lock (by playing a
recording of one of these words and asking them
which one they think you played), their results
are not significantly better than chance (50%). So
far, so bad.
The researchers tried two kinds of practice. First,
they just tested these Japanese adults on Rock and
Lock for a while, and checked to see whether
they improved with practice.
They didn’t.
This is very bad news. It suggests that practice
doesn’t actually do anything. You can listen to
Rock and Lock all day (or for English speakers,
불/뿔/풀 [bul/pul/ppul] in Korean), and you’re not
going to learn to hear the differences between
those sounds. This only confirms the rumors that
it’s too late to do anything about pronunciation.
Crap.
Their second form of practice involved artificially
exaggerating the difference between L and R.
They began with extremely clear examples
(RRrrrrrrrrock), and if participants improved,
stepped up the difficulty until they reached
relatively subtle distinctions between the two
recordings (rock). This worked a little better. The
participants began to hear the difference between
Rock and Lock, but it didn’t help them hear the
difference between a different pair of words, like
Road and Load. In terms of a pronunciation
training tool, this was another dead end.
Then they tried feedback, and everything changed

5. Thí nghiệm thêm phản
hồi với cặp từ
Họ lặp lại y chang thí nghiệm, chỉ trừ lần này, khi
mỗi người tham gia đưa ra câu trả lời (“Cái này là
Rock“), màn hình máy tính sẽ nói cho họ biết
đúng hay sai (“ding – Chính xác!”). Chỉ trong ba
lần, mỗi lần 20 phút sử dụng loại luyện tập này,
người tham gia đã thật sự nắm được khả năng
nghe R và L, trong mọi hoàn cảnh.
Không phải là ngẫu nhiên, khi đây chính là cách
ca sỹ và diễn viên học. Tuy ta học có người
hướng dẫn chứ không học qua máy, nhưng
nguyên lý thì vẫn là một. Ta ngồi kế bên giáo
viên luyện giọng và nhờ họ đọc một đoạn chữ.
Sau đó ta sẽ đọc to đoạn chữ đó lên, và người
giáo viên sẽ chỉ cho biết ta đọc đúng chỗ nào và
sai chỗ nào. Họ cho chúng ta sự phản hồi. Họ sẽ
nói những điều đại loại như “Không, cái anh nói
là siehe, không phải sehe. Siehe…Sehe. Nghe ra
không?” Và họ vẫn tiếp tục đưa phản hồi dù cho
ta đã gần đạt (“Anh đang nói [một cái gì đó giống
‘sehe’], nhưng không phải sehe.”) Sau khi được
hướng dẫn, chúng ta về nhà, nghe lại đoạn thu âm
của những buổi tập này, và dùng những đoạn thu
này để cho ta thêm nhiều phản hồi hơn.
Có một vài lưu ý cho vấn đề này. Người tham dự
không hoàn toàn đạt tới trình độ hoàn toàn nghe
được sự khác nhau giữa Rock và Lock. Độ chính
xác của họ cao nhất chỉ khoảng 80%, so với
~100% như người bản xứ. Tìm hiểu sâu thêm sẽ
cho ta biết tại sao.
Phụ âm có rất nhiều cấu tử khác nhau (gọi là
formant). Về cơ bản, một phụ âm rất giống một
hợp âm trên piano. Trên một cây piano, nếu bạn
chơi một nhóm các nốt nhất định cùng với nhau,
bạn sẽ nghe được hợp âm. Đối với phụ âm, nếu
Testing pairs of words
with feedback
They repeated the exact same routine, only this
time, when a participant gave their answer (“It
was ‘Rock'”), a computer screen would tell them
whether or not they were right (“*ding*
Correct!”). In three 20-minute sessions of this
type of practice, participants permanently
acquired the ability to hear Rs and Ls, and they
could do it in any context.
Not coincidentally, this is how actors and singers
learn. We use coaches instead of computerized
tests, but the basic principle is the same. We sit
with an accent coach and have them read our
texts. Then we say our texts out load, and the
coach tells us when we’re right and when we’re
wrong. They’re giving us feedback. They’ll say
things like “No, you’re saying siehe, and I need
sehe. Siehe…Sehe. Hear that?” And as we get
closer, they’ll keep continue to supply feedback
(“You’re saying [something that’s almost ‘sehe’]
and I need sehe.”) After the coaching, we’ll go
home, listen to recordings of these coaching
sessions, and use those recordings to provide us
with even more feedback.
Now, some caveats. Participants didn’t reach a
full native ability to hear the difference between
Rock and Lock. Their accuracy seemed to peak
around 80%, compared to the ~100% of a native
speaker. Further investigation revealed what was
going on.
Consonant sounds have lots of different
components (known as ‘formants‘). Basically, a
consonant is a lot like a chord on a piano: on a
piano, you play a certain combination of notes
together, and you hear a chord. For a consonant,

6. bạn tạo một nhóm các nốt (phức tạp hơn), bạn sẽ
nghe được một phụ âm. Đây không phải là lối nói
ẩn dụ; nếu bạn có một cây piano được máy tính
hóa, bạn thậm chí còn có thể dùng nó để phát ra
tiếng người.
Người Anh bản ngữ có thể phân biệt được sự
khác nhau giữa R và L nhờ vào một điểm mấu có
tên là formant thứ ba – về cơ bản nó là nốt thứ ba
trong bất kỳ hợp âm R hoặc L. Người Nhật bản
ngữ tốn nhiều thời gian cho mấu chốt này, và sau
khi họ đã vượt qua bài kiểm tra, họ cũng không
thật sự nghe được nó tốt hơn. Thay vào đó, họ
học cách sử dụng một điểm mấu dễ hơn là
formant thứ hai – nốt thứ hai trong hợp âm R/L.
Cái này cũng có tác dụng, nhưng không đảm bảo
100%, vì thế giải thích được tại sao họ không thể
có được kết quả như người bản ngữ.
Khi tôi nói chuyện với các nhà nghiên cứu qua
điện thoại, họ hầu như đã dừng cuộc nghiên cứu
này, kết luận là họ không biết làm cách nào để
tăng độ chính xác lên trên 80%. Họ cũng khá thất
vọng về kết quả này.
Tiềm năng cho tương
lai
Nhưng hãy nhìn lại một chút về những gì chúng
ta đạt được.
Trong vòng ba đợt, mỗi đợt 20 phút, họ đã hạ gục
một trong những thách thức ngôn ngữ khó nhất –
học cách nghe một âm mới – và tăng độ chính
xác từ 50% (đoán mò) lên đến 80% (không tệ
chút nào).
Chuyện gì sẽ xảy ra nếu chúng ta có công cụ này
ở mọi ngôn ngữ? Chuyện gì sẽ xảy ra nếu ta có
thể khởi đầu mọi thứ bằng việc nghe thử một vài
bài kiểm tra có phản hồi và có một đôi tai có độ
chính xác là 80%, trước cả khi chúng ta bắt đầu
you make a certain (more complex) combination
of notes, and you hear a consonant. This isn’t just
a metaphor; if you have a computerized piano,
you can even use it to replicate human speech.
English speakers tell the difference between their
R’s and L’s by listening for a cue known as the
3rd formant – basically, the third note up in any R
or L chord. Japanese native speakers have a hard
time hearing this cue, and when they went
through this study, they didn’t really get any
better at hearing it. Instead, they learned how to
use an easier cue, the 2nd formant – the second
note in R/L chords. This works, but it’s not 100%
reliable, thus explaining their less-than-native
results.
When I talked to these researchers on the phone,
they had basically given up on this research,
concluding that they were somewhat stumped as
to how to improve accuracy past 80%. They
seemed kind of bummed out about it.
Possibilities for the
future
But step back a moment and look at what they’ve
accomplished here.
In three 20-minute sessions, they managed to take
one of the hardest language challenges out there –
learning how to hear new sounds – and bring
people from 50% accuracy (just guessing) to 80%
accuracy (not bad at all).
What if we had this tool in every language? What
if we could start out by taking a few audio tests
with feedback and leave with pre-trained, 80%
accuracy ears, even before we began to learn the
rest of our language?

7. học phần còn lại của ngôn ngữ?
Chúng ta có những công cụ để luyện theo cách
riêng của chúng ta. Tất cả những gì bạn cần là
một hệ thống lặp lại sau từng khoảng (spaced
repetition system) có hỗ trợ file âm thanh, như
Anki, và một bộ tốt các thu âm mẫu của các từ dễ
nhầm lẫn (một nhóm các từ như rock/lock,
thigh/thy’s và niece/knee trong tiếng Anh,
hoặc sous/su, bon/ban’s và huis/oui’s trong tiếng
Pháp). Cái này tốn nhiều công để làm, nhưng nó
chỉ cần được làm một lần, sau đó cả cộng đồng sẽ
được hưởng lợi.
Nên là tôi sẽ làm điều đó.
Phát âm cực kỳ quan trọng, và giải pháp này thật
giá trị để đợi cho một công ty lớn nào đó chịu
làm. Trong vòng 9 tháng tới, tôi sẽ bắt đầu tạo các
danh sách từ mẫu tốt, thu âm chúng và xây dựng
các bộ từ (trong Anki). Tôi sẽ tuyển những người
song ngữ, vì nhờ có họ, ta sẽ có những bản thu để
học sự khác nhau không chỉ ở hai từ trong ngôn
ngữ đích, mà còn ở hai từ giữa ngôn ngữ đích và
ngôn nữa mẹ đẻ của bạn (sous vs Sue). Tôi có
được ý tưởng này nhờ Ts. McClelland, và ông
cho rằng nhờ cái này ta sẽ học còn tốt hơn nữa
(eo, ta sẽ có thể có khả năng phá vỡ rào thế 80%).
Và tôi sẽ làm một vài bản beta mở để chỉnh cho
tới lúc học nó vừa có hiệu quả lại vừa vui.
Hi vọng là, với đúng công cụ, ta sẽ đưa truyền
thuyết “đã quá trễ để học phát âm” vào dĩ vãng.
Ta cũng sẽ có nhiều thảnh thơi hơn khi học ngôn
ngữ, và ta cũng sẽ dễ dàng hơn để thuyết phục
mọi người quên đi tiếng mẹ đẻ của chúng ta và
nói bằng thứ tiếng của họ (tác giả có tiếng Anh là
ngôn ngữ mẹ đẻ).
Ooker dịch – 5 Dec ‘13
We have the tools to build trainers like this on our
own. All you need is a spaced repetition system
that supports audio files, like Anki, and a good set
of recorded example words (A bunch of
rock/lock’s, thigh/thy’s, and niece/knee’s for
English, or a bunch of sous/su’s, bon/ban’s and
huis/oui’s for French). They take work to make,
but that work only needs to be done once, and
then the entire community can benefit.
So I’m going to do it.
Pronunciation is too important, and this solution
is too valuable to wait for some big company to
take over. Over the next 9 months, I’m going to
start developing good example word lists,
commissioning recordings and building these
decks. I’m going to recruit bilinguals, because
with bilinguals, we can get recordings to learn not
only the difference between two target-language
sounds, like sous and su, but also the difference
between target language sounds and our own
native language sounds (sous vs Sue). I ran this
idea by Dr. McClelland, and he thought that may
work even better (hell, we might be able to break
the 80% barrier). And I’m going to do a few
open-ish beta tests to fine tune them until they’re
both effective and fun to use.
Hopefully, with the right tools, we can set the
“It’s too late to learn pronunciation” rumors to
rest. We’ll have a much easier time learning our
languages, and we’ll have an easier time
convincing others to forget about our native
languages and to speak in theirs.
Fluent Forever, https://fluent-
forever.com/learning-
pronunciation/#.VdmjdfAQ8Y1