3. Tauhan:
Padre Camorra
Padre Florentino
Ben Zayb
Basilio
Kapitan Heneral
Isagani
Makaraig
Mataas na Kawani
4. Buod:
Ang nagkalat na balita sa mga peryodiko sa
Pilipinas ay tungkol sa Europa, mga puri at bola
sa predikador ng bansa at sa operatang Pranses
kaya ilang bahagi lamang ng peryodiko ang
nalaan tungkol sa mga nangyayari sa lalawigan.
Nasali doon ang tungkol sa grupo ng mga tulisan
na pinamumunuan ni Matanglawin(kabesang
tales). Hindi napansin ang nangyari sa bayan ng
Tiani, bulong-bulongan lamang ang nagkalat at
hindi nila matukoy kung sino talaga ang babaeng
nahulog sa tuktok ng kumbento. Ang tanging
katiyakan sa mga balita ay ang pag-alis ni Padre
Camorra sa kumbento at panandaliang pagtuloy
5. Buod:
Napalaya na ang mga estudyanteng nakulong.
Ang tanging naiwan sa piitan ay si Basilio.
Ipinagdiinan ng Kapitan Heneral na dapat ay may
maiwan sa isa sa mga nakulong upang maisalba
ang prestige at authority ng gobyerno, at hindi
masabi ng iba na sobra-sobra ang pagpaparaya
at ginawang ingaysa walang kuwentang bagay.
Nagmungkahi si Pare Irene, na si Basilio ang
maiwan dahil ito ay utusan at ulilang lubos na, at
tiyakna walang maghahabol.
6. Buod:
Binigyan ng katwiran ng Mataas na Kawani na si
Sarayguday ay isang estudyante sa medisina,
pinupuri ng mga guro, at mawawalan ng isang
taon sa kanyang pag-aaral pag nagtagal pa sa
piitan, patapos na din kasi ito sa kurso.
Matagal na pa lang may samaan ng loob ang
Mataas na Kawani at Kapitan Heneral, kaya
dagdag dahilan sa Kapitan Heneral na mas
lalong pahirapan si Basilio dahil ito ay ipinilit ng
mataas na Kawani. Dahil dito nagsisi ang Mataas
na Kawani sa pagtukoy kay Basilio at naawa siya
sa bata dahil mas lalo itong didiinan ng Kapitan
Heneral.
7. Buod:
Sinabi ng Mataas na Kawani na si Basilio daw
ang pinakainosente sa lahat, hindi nga ito kasali
sa mga estudyante na nagpulong-pulong sa
pansiterya, at ang nahuli lang sa kanya na siyang
nagdidiin na sala niya ay ang pagkakaroon ng
mga bawal na libro. Ang mga librong tinutukoy ay
tungkol sa medisina at ilang mga polyeta tungkol
sa Pilipinas. Pero pinipilit pa rin ng Kapitan
Heneral dahil isa daw itong magandang ehemplo
at mas nakakatakot.
8. Buod:
Nagpatuloy ang pagtatalo ng dalawa. Umabot sila
sa usapin tungkol sa Espanya, na nangako ng
hustisya at sisikaping idulot ang kagalingan sa
Pilipinas. Sinabi ng Mataas na Kawani na hindi
siya tulad ng mga alipin na walang boses at
dignidad, ipaglalaban niya ang kung ano sa tingin
niya ang tama. Na bago ang Espanya ay tao siya
na may dignidad. Ang Espanya ay may dangal,
mataas na prinsipyo at moralidad. Ok lang na
mawala daw lahat huwag lang ang moralidad ng
Espanya. Tinukoy din ng Mataas na Kawani na
kung malalaman man ng Espanya ang
pinaggagawa ng Kapitan Heneral, tiyak siya na
ang mga alipin ang kakampihan dahil ito ang
tama at makatarungan.
9. Buod:
Tinanong ng Kapitan Heneral sa Mataas na
Kawani kung kelan ang alis ng huling koreo sa
araw na yun, at napayuko na lang ang Mataas na
Empleado. Nilisan ng Mataas na Kawani ang
palasyo at sumakay sa karwahe. Sinabi niya sa
kutsero na “pagdating ng araw na magdeklara
kayo ng independensiya,” nagtaka ang kutsero sa
sinabi nito, at tinuloy niya na “alalahanin ninyo na
hindi nagkulang sa Espanya ng mga pusong
tumitibok at lumalaban para sa inyong mga
karapatan!”.
Nagbitiw ang Mataas na Empleado sa tungkulin.
Ipinahayag niya ang pag-alis, sakay ng susunod
10. Pahiwatig sa Kabanata
-Ang pagtatanggol ng mataas na kawani kay
Basilio ay isang pagpapatunay na may ilan ding
Kastilang ,ay ugaling marangal.
-Palaging api ang mga walang lakas at mga
dukha. Hanggang ngayon ay ito ang larawan ng
katarungan sa ating bansa
