3. Juliusz Osterwa w roli
Konrada w jednej ze
scen przedstawienia
"Wyzwolenie"
Stanisława
Wyspiańskiego w
Teatrze im. Juliusza
Słowackiego w
Krakowie (1931).
4. • Urodził się 23 czerwca 1885 roku,
w Krakowie. Zmarł w Warszawie,
10 maja 1947 roku.
• Pochodził z biednej rodziny. Jego
matka była akuszerką, zaś ojciec
pracował jako woźny w
krakowskim magistracie.
5. Gimnazjum św. Anny
• Naukę w Gimnazjum rozpoczął w 1896 r.
• W szkole zaprzyjaźnił się z Leonem
Schillerem. Z czasem stał się stałym gościem
w domu Schillerów przy ul. Szpitalnej. To tam
zafascynował go teatr i zaczął wkradać się za
kulisy pobliskiego Teatru Miejskiego. Później
przedstawienia oglądał już siedząc w loży
Schillerów.
6. • W 1904 Osterwa debiutował
w Teatrze Ludowym w
Krakowie.
• W 1905 roku występował jako
parodysta w Zielonym
Baloniku, pierwszym polskim
kabarecie literackim.
• Ludwik Solski zatrudnił
Osterwę w krakowskim
Teatrze Miejskim (1905).
Jubileusz pracy scenicznej
Ludwika Solskiego (1933)
7. • W sezonie 1906/1907 stał się ulubieńcem
poznańskiej publiczności.
• W latach 1907-1909 grał w teatrze
wileńskim.
• Od 1910 występuje w Warszawie.
• W 1912 roku sławę przynosi mu rola
Księcia Reichstadtu w Orlątku Edmonda
Rostanda.
• W 1915 reżyseruje Wesele Wyspiańskiego
w warszawskim Teatrze Rozmaitości.
8. Moskwa
(1916)
• Osterwa zapoznał się z
ideami głoszonymi przez
Moskiewski Teatr
Artystyczny Konstantego
Stanisławskiego.
• Poznał także Aleksandra
Tairowa.
9. Metoda Stanisławskiego
tj. zbiór reguł sztuki aktorskiej opracowany
przez rosyjskiego reżysera teatralnego
Konstantego Stanisławskiego.
Według Stanisławskiego aktor musi wykreować na scenie
„żywą” postać, a dojdzie do tego w procesie metodycznych
poszukiwań, gdzie „praca przebiega od zewnętrznego poprzez
wewnętrzne ku podświadomości wykorzystując swoją pamięć
emocjonalną”. Stanisławski nakazuje aktorowi czerpać z zapisu
przeżyć wewnętrznych i wspomnień, doświadczenia życiowego.
Jego zdaniem aktor musi umieć wyobrazić sobie wszystko
cieleśnie, tak jakby znalazł się w konkretnej sytuacji oraz w
każdej chwili musi być gotowy na odbieranie bodźców, a co za
tym idzie, na improwizację. Zdaniem reżysera na grę aktora
wpływa również gra jego partnera i dostarczane przez niego
bodźce. Kluczem dla ich pracy jest wyobraźnia, obserwacja i
własne przeżycie.
10. Teatr gwiazdorski
• Osterwa miał w swoim dorobku
artystycznym około 250 ról.
– W czasach kiedy debiutował premiery
bywały co trzy dni.
– Solski i Zelwerowicz zagrali ponad tysiąc ról.
– Osterwa starannie pracował nad rolą.
• Szybko dorobił się wysokiej pozycji, dzięki
czemu sam sobie mógł wybierać role.
13. Wizja teatru Osterwy
• Nowy etos pracy – aktor rolę miał
opanować pamięciowo, zlikwidowano
suflera. Miało to pomóc artyście wejść
w postać sceniczną.
• Osterwa zakazał swoim aktorom reakcji
na owacje publiczności.
• Jako aktor grał realistycznie. Wiersz
podawał unikając deklamatorskiego
patosu. Stosował także szept.
14. Słowo
• Najważniejsze w idei teatru Osterwy
było słowo.
• Podstawę repertuaru stanowili wielcy
romantycy i Wyspiański. Z czasem do
grona ulubionych autorów Reduty
dołączył Stefan Żeromski.
15. Teatr alternatywny
teatr alternatywny, teatr eksperymentalny, teatr
awangardowy, teatr otwarty, niekomercyjny ruch
teatralny, niezależny od tradycyjnego,
repertuarowego teatru publicznego;
jego twórców łączy idea poszukiwań artystycznych,
przesłanie społeczne, styl bycia; np. Reduta J. Osterwy,
Teatr Laboratorium J. Grotowskiego, także teatr
studencki (np. STS w Warszawie), Stowarzyszenie
Teatralne „Gardzienice”.
16. Reduta
zespół teatralny wraz ze studiem
aktorskim, założony w 1919 w
Warszawie przez Juliusza
Osterwę i Mieczysława Limanowskiego.
17. • W Reducie panował niemal klasztorny rygor,
• Osterwa starał się wychowywać aktorów-społeczników,
działaczy teatralnych,
• Propagowano pracę zespołową,
• Budując rolę stosowano metodę Stanisławskiego oraz
doświadczenia „szkoły krakowskiej”,
• Reduta uformowała w Polsce styl nowoczesnego teatru
kameralnego,
• Do Reduty (jej metod i etyki pracy) nawiązywał m.in.
Jerzy Grotowski.
18. W historii Reduty można wyodrębnić
następujące okresy:
1.Pierwsza Reduta Warszawska (19191929) -> teatr-laboratorium
wystawiający dramaty polskie i
poszukujący nowych metod pracy
aktorskiej,
2.Reduta Wileńska (1925-1929) ->
działalność objazdowa o szerokim
zasięgu,
3.Druga Reduta Warszawska (od 1931).
19. „Dom otwarty”
Akcja rozgrywa się w salonie przylegającym do sali
balowej. Osterwa za kulisami urządził prawdziwą salę
balową, gdzie aktorzy naprawdę tańczyli i na scenę
wchodzili zdyszani po tańcu. Osterwa tłumaczył, że ci
młodzi aktorzy jeszcze nie potrafią wejść w rytm
roztańczonego człowieka za pomocą sztuki aktorskiej.
„ Co nas właściwie obchodzi, że p. Iksiński po
dwóch latach prób może prawie poprawnie
zagrać jakiegoś Fujarkiewicza?”
Antoni Słomiński (1924)
20. Gościnne występy
wileńskiego teatru Reduta z
przedstawieniem „Uciekła mi
przepióreczka" w Teatrze
Starym w Krakowie (1929).
Juliusz Osterwa jako Przełęcki,
profesor fizyki w jednej ze scen
przedstawienia.
21. Teatr przemiany
• Idea teatru przemiany sięga „Dziadów” i tzw.
poezji czynnej, czyli idei dochodzenia do
głębokiej przemiany osobowościowej
o charakterze niemal objawienia - nie przez
praktyki religijne, ale teatralne.
• Według Osterwy teatr stworzył Bóg dla tych,
którym nie wystarcza kościół.
• W tym ujęciu teatr jest drogą do
transcendencji, przeżyć mistycznych,
wychodząc od praktyki psychofizycznej.
22. Bractwo Genezjan
„ Zespół teatralny miał tworzyć przedstawienia spełniające misję
ewangelizacyjną, pokazujące prawdy wiary w praktyce, w działaniu. To
miało być doświadczenie właściwie religijne, lecz otwarte na niewierzących.
(…) [Św. Genezjusz] to patron aktorów - aktor rzymski z czasów Dioklecjana,
który - jak głosi legenda - przygotowywał mim parodiujący chrzest i w
trakcie odgrywania dostąpił objawienia prawdziwego chrztu. Zobaczył
anioły czy - jak mówi inna wersja - samego Chrystusa. Wyznał na scenie, że
to, co miał wyśmiewać, jest prawdą. Został zamęczony. Osterwa
interpretował tę historię tak, że Genezjusz pracował starannie nad rolą przeanalizował tekst, przygotował rolę, a następnie przeżył to tak głęboko,
że doprowadziło go do objawienia. I taka była idea Osterwy - bardzo
dokładnie przygotowywać rolę, licząc na to, że poprzez organiczną pracę
teatralną dojść można do doświadczenia mistycznego. Pisał, że trzeba
opuścić Melpomenę i udać się pod patronat św. Franciszka lub św.
Genezjusza.”
www.e-teatr.pl
23. Źródła:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Bąk, Józef (1976). Semper in altum. Kraków : Wydawnictwo Literackie.
Dulna-Rak, Ewa (2011). Elementy socjolektu aktorskiego w języku Juliusza
Osterwy. Performer nr 3/2011. http://www.grotowski.net/node/1788 [dostęp:
13.10.2013]
Kosiński, Dariusz (2007). Teatr, nie tyjater - w 60. rocznicę śmierci juliusza
Osterwy. Gazeta Wyborcza Kraków. http://www.eteatr.pl/pl/artykuly/38898,druk.html [dostęp: 13.10.2013]
Matul, Andrzej (2012). Juliusz Osterwa i jego ideał teatru. Loża teatralna Andrzeja
Matula. http://www.polskieradio.pl/8/402/Artykul/591204,-Juliusz-Osterwa-ijego-ideal-teatru [dostęp: 13.10.2013]
Mokrzycka-Pokora, Monika (2006). Juliusz Osterwa. Culture.pl
http://www.culture.pl/baza-teatr-pelnatresc/-/eo_event_asset_publisher/eAN5/content/juliusz-osterwa [dostęp:
13.10.2013]
Portal Wiedzy http://portalwiedzy.onet.pl/44455,,,,osterwa_juliusz,haslo.html
[dostęp: 13.10.2013]
Szczublewski, Józef (1971). Żywot Osterwy. Warszawa : Państwowy Instytut
Wydawniczy.
