2. • Qe nga viti 1990, ish-regjimi komunist eshte ngarkuar me
shume te zeza, por eshte thene se ka patur edhe te mira qe
shpesh jane bere objekt debatesh. Megjithate, nje ceshtje per
te cilen jo shume flitet, eshte ajo e emancipimit te grave,
ceshtje qe duket se ka mbetur pa u sfiduar, ne disa raste
ndoshta edhe nga vete grate. Vuajtjet e tyre shpesh jane
lidhur me ato te te afermve, bijve, vellezerve e te
bashkeshorteve kur keta denoheshin me burgim, debim apo
internim dhe ato bashkoheshin me vuajtjet e tyre. Ndersa
vitet kalojne, "emancipimi i grave, kjo arritje e komunizmit"
mund te shndrrohet ne mit, i cili me pas veshtire te lekundet.
Dhe kur historianet thuajse heshtin, jane shkencat mjekesore,
vecanerisht ajo neurologjike, qe perpiqen te hedhin sadopak
drite duke e trajtuar ceshtjen nga nje kendveshtrim tjeter, si
dhe me te gjere.

3. TE DHENA PER DHUNIMIN E GRAVE
• "Pasi shpallej "armike e
popullit" një vajzë e re,
apo një grua, i
nënshtrohej torturave deri
në vdekje, apo
çmenduri...
• Në kampet e internimeve
politike kanë vuajtur
46.790 gra
• Kanë vdekur në kampet e
internimit 5118 gra dhe
320 fëmijë nga sëmundja
e urisë

4.  Në burgje u mbyllën, jo vetëm "armike" të popullit, por edhe komunistët si Drita
Kosturi, e fejuara e Qemal Stafës, Selfixhe Broja, Qefsere Begeja, Liri Gega,
Dhora Leka, etj.
Qerime Bone nga Kolonja, pasi ishte çmendur, ulërinte si ulkonjë.... E arrestuar
shtatzënë, dy ditë më pas e çuan në maternitet, të lidhur me pranga...
Merjeme Gjata nga Kukësi, i kishin vrarë tre fëmijë në kufi dhe ashtu të grirë nga
plumbat, ia kishin hedhur në pragun e shtëpisë... Këtë nënë shqiptare e dënuan
10 vjet burg! Nënë Merjemja u çmend dhe vazhdoi të qëndrojë në burg...
Hungarezja Barbara, u martua me Fatos Haxhihasanin. E arrestuan dhe e
dënuan 15 vjet burg për spiunazh... Në burg u çmend... qante dhe rrethonte me
lule fotografinë e burrit të saj.
Çifutja ruse Viola Beqiri, me gradë shkencore në fizikë bërthamore, u dënua 20
vjet burg dhe doli nga burgu e braktisur në moshën 60-vjeçare.

6.  Minja 20 vjeçe dhe Nadirja 16 vjeçe, ishin nga Baldushku i Tiranës, u dënuan
sepse kishin tentuar të helmonin lopët e kooperativës. Minja u dënua 15 vjet,
dhe Nadirja 10 vjet! Minen e kishin arrestuar disa orë para ceremonisë së
martesës... Ajo vdiq në lulen e rinisë, në moshën 24-vjeçare... kishte lënë si
amanet ta vishnin nuse dhe të burgosurat ia plotësuan dëshirën... Trupi i saj pa
jetë u martua me varrin e zi pa emër...
Maria Medicina u dënua me vdekje, sepse dashuroi dhe u martua me një
inxhinier italian. Ajo bëri 13 vjet burg dhe mbeti përjetë pa familje dhe pa
fëmijë....
Bianka Balliçi, ish-gazetare me origjinë austriake, i thyen shtyllën kurrizore
dhe ecte këmbadorazi... Vdiq në psikiatrinë e Elbasanit...
Marta Doda u lirua nga burgu në moshën 82-vjeçare... U gjet e vdekur tek
pragu i kishës katolike...

7. Në diktaturë femrat kanë
studiuar, përparuar,
emancipuar dhe kanë dhënë
ndihmesën e tyre në shoqëri.
Shoqëria jonë ka qenë e
indokriminuar. Në çdo aspekt
të jetës janë detyruar të
përdorin luftën e klasës, se
nuk mund të bëhej asgjë
nëse nuk do t’i bëhej
biografia çdo njeriu që do të
punonte apo të studionte. Në
përshkrimin biografikë futej
dhe gjyshi kur donin të të
fundosnin, kurse kur donin të
lëshonin pe i mbyllnin sytë,
por e përdornin për një kohë
tjetër

8.  Në diktaturë femrës i mohohej shkolla e
lartë, vendi i punës zgjidhej me vështirësi në
distanca të largëta dhe përveçse me
pagesë minimale, shikohej dhe me sy të
keq. Epitetet për to ishin nga më
ofendueset, s’ishin të mirëpritura për të
formuar familje, s’kishin të drejtën e
lavdërimit, të shpërblimit, dënoheshin për
një fjalë goje. Në rastet që u jepej mundësia
për të punuar dhe për t’u shkolluar, sapo
egërsohej lufta e klasës ato i largonin nga
puna në mënyrën më të shëmtuar.