Aşık tarzı halk şiiri

1. HALK ŞİİRİ
Aşık Tarzı Halk Şiiri
ZÖHRE AKBULUT

2. Aşık Tarzı Halk Şiiri
• Aşık nedir?

3. Aşık Tarzı Halk Şiiri
• Aşık ,saz eşliğinde doğaçlama şiir
söyleyen kişidir.
• Aşık=halk şairi

4. HALK EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ
 Kaynağı İslamiyet öncesi sözlü edebiyatımıza dayanan aşık
edebiyatı 15.yüzyıldan gelişerek günümüze kadar gelir.
 Eskiden kam,baksı adı verilen ozonlara bu dönemde AŞIK adı
verilmiştir.
 Âşıklar şiirlerini bağlama adı verilen sazlarla köy köy dolaşıp
söylemiştir
 Doğaçlama şeklinde söylenmiştir.
 Hece ölçüsü kullanılmıştır.dili sadedir.
 Nazım birimi dörtlüktür, yarım kafiye kullanılmıştır
 Son dörtlükte şairin mahlası(adı) kullanılır.

5. HALK EDEBİYATININ GENEL ÖZELLİKLERİ
• Aşık edebiyatında usta-çırak ilişkisi son derece
önemlidir.
• Genelde sözlü olmasına rağmen şairler,
şiirlerini “cönk” dedikleri defterlerde
toplamışlardır.

6. AŞIK TARZI HALK ŞİİRİ BİÇİMLERİ
1)KOŞMA
*Aşıkların en çok kullandığı nazım biçimidir.
*Aşk,sevgi,doğa güzellikleri,yiğitlik gibi konuların
işlendiği şiirlerdir.
*Koşmalar 11’li hece ölçüsüyle meydana gelir.
Evvel sen de yücelerden uçardın
Şimdi enginlere mi indin gönül
Derya deniz dağ taş demez aşardın
Kara menzilin aldın mı gönül
Yiğitliğim elden gitti yel gibi
Damağımda tadı kaldı bal gibi
Hoyrat eli değmiş gonca gül gibi
Bozulmuş bağlara döndün mü gönül

7. Koşmanın türleri
a)Güzelleme
İnsan,tabiat,aşk,ayrılık,sevgilinin
güzellikleri,doğa sevgisi gibi anlatılanı
övmek amacıyla yazılan lirik şiirlerdir.
. Nedendir de kömür gözlüm nedendir
Şu benim geceler uyumadığım
Çetin derler ayrılığın derdini
Ayrılık derdine doyamadığım
Karacaoğlan

8. Koşmanın türleri
b)Koçaklama
 Yiğitlik,kahramanlık ve savaş konularını,coşkun ve
yiğitçe bir üslupla işleyen epik şiirlerdir.
Benden selam olsun Bolu beyine
Çıkıp şu dağlara yaslanmalıdır
Ok gıcırtısından kalkan sesinden
Dağlar seda verip seslenmelidir
Köroğlu düşer mi yine şanından
Ayırır çoğunu er meydanından
Kırat köpüğünden düşman kanından
Çevrem dolup şalvar ıslanmalıdır

9. Koşmanın türleri
c)Taşlama
 Herhangi bir kimseyi veya toplumun bozuk yönlerini
eleştirmek maksadıyla yazılan şiirlerdir.
Zenginin züğürdün vasfın edeyim
Züğürt nere varsa han da bulamaz
Zengine baklava börek çekilir
Züğürt arpa darı nan da bulamaz
Zengin nere varsa ırahat olur
Züğürdün her işi kabahat olur
Zenginin kefeni dokuz kat olur
Züğürt kefenine yen de bulamaz
Ruhsati

10. Koşmanın türleri
d)Ağıt
 Sevilen bir kişinin ölümünden duyulan üzüntüyü dile getirmek
amacıyla yazılan şiirlerdir.
Suya gider al yazması başında
İsmi kadın kendi on beş yaşında
Dünyayı terk etti pek genç yaşında
Dayanmalı Hakk’ın emri böyledir

11. AŞIK TARZI HALK ŞİİRİ BİÇİMLERİ
2)SEMAİ
 Her yönüyle koşmaya benzer.
 Dizelerinin hece sayısı ve özel bir ezgiyle söylenmesi bakımından
koşmadan ayrılır.
Ben güzele güzel demem
Güzel benim olmayınca
Muhannetin kahrın çekmem
Gel deyip de gelmeyince
Gelirim amma döğerler
Bizi bu ilden kovarlar
Güzel olanı severler
Ben ölürüm görmeyince

12. AŞIK TARZI HALK ŞİİRİ BİÇİMLERİ
3)VARSAĞI
 Sert,yiğitçe bir söyleyişi olan şiirlerdir.
 “bre,hey,behey,hey gidi” gibi ünlem sözcüklerine yer
verilir.
 Hecenin 8’li kalıbıyla yazılır.kendine özgü ezgisi vardır.
Yürü bre yalan dünya
Sana konan göçer bir gün
İnsan bir ekin misali
Seni eken biçer bir gün
Karacaoğlan

13. AŞIK TARZI HALK ŞİİRİ BİÇİMLERİ
4)DESTAN
Aşık tarzı halk şiirinin en uzun nazım biçimidir
Dörtlük sayısı konuya göre değişir
Savaşlar, kahramanlıklar, ayaklanmalar, kıtlıklar, doğal afetler, salgın hastalıklar ve
ünlü kişilerin serüvenleri, gülünç olaylar, toplumsal taşlama ve eleştiri, atasözleri,
hayvanlar destanlara konu olur.
Hecenin daha çok on birli kalıbıyla yazılır/söylenir. Sekizli kalıpla söylenenler de

14. Aşık edebiyatının önemli temsilcileri
 KARACAOĞLAN
 KÖROĞLU
 AŞIK ÖMER
 KAYIKÇI KUL MUSTAFA
 GEVHERİ
 DERTLİ
 SEYRANİ
 DADALOĞLU
 BAYBURTLU ZİHNİ
 ERZURUMLU EMRAH