3. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ
1. Sürekli ve Süreksiz İş Sözleşmesi
Nitelikleri bakımından en çok 30 gün süren
işlere süreksiz iş,
30 günden fazla süren işlere sürekli iş denir.
Borçlar Kanunda yer alan hizmet akdine ilişkin hükümler
sürekli işlere uygulanırken süreksiz işlere
uygulanmamaktadır.
İŞ HUKUKU
3
4. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ
2. Belirli ve Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi
Sürekli ve süreksiz iş sözleşmeleri ayrımında işin niteliği
esas alınırken;
Belirli Süreli İş Sözleşmesinde,
tarafların iş sözleşmesinin devamı için bir süre
kararlaştırıp kararlaştırmadıklarına bakılmaktadır.
Belirli Süreli İş Sözleşmesi,
işin mahiyetinden kaynaklanan esaslı bir neden olmadıkça
birden fazla (zincirleme) yapılamaz.
Aksi halde iş sözleşmesi, başlangıçtan itibaren belirsiz
süreli iş sözleşmesi sayılır.
İŞ HUKUKU
4
5. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ
3. Tam Süreli-Kısmi Süreli İş Sözleşmesi
Haftalık çalışma süresi 45 saat olarak yapılan sözleşmeler
tam süreli iş sözleşmesi olarak adlandırılır.
Kısmi süreli iş sözleşmesi, işçinin normal haftalık çalışma
süresinin, tam süreyle çalışan emsal işçiye göre önemli
ölçüde daha az belirlenmesi durumunda söz konusudur.
Kısmi süreli çalışma,
işyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal
çalışmanın 2/3 oranına kadar yapılan çalışmadır.
İŞ HUKUKU
5
6. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ
4. Çağrı Üzerine Çalıştırılmak Üzere Kısmi Süreli İş
Sözleşmesi
Çağrı üzerine çalıştırılmak üzere kısmi süreli iş sözleşmesi
yapılan işçi, belirlenen sürede çalıştırılsın
veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.
İşçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar
belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi
saat kararlaştırılmış sayılır.
Çağrı üzerine yapılan çalıştırmada, sözleşmede bir süre
belirtilmemişse işveren, işçiyi her çağırışta en az 4 saat üst
üste çalıştırmak zorundadır ve çağrıyı en az 4 gün
önceden bildirmesi gerekir.
4857 sayılı iş kanunu ile Türk Hukukuna girmiştir
İŞ HUKUKU
6
7. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ
5. Deneme Süreli İş Sözleşmesi
Deneme Süreli İş Sözleşmesinde, Deneme süresi içinde
taraflar iş sözleşmesinin bildirimsiz ve tazminatsız fesih
olanağına sahiptir.
Bu süre en çok 2 ay olabilir. Taraflar bu süreyi, toplu iş
sözleşmeleri ile 4 aya kadar uzatabilirler.
İŞ HUKUKU
7
8. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİNİN YAPILMASI
İş sözleşmesinin geçerli olarak meydana gelebilmesi için
her şeyden önce tarafların sözleşme yapma ehliyetine
sahip bulunması esastır.
Ergin olma,
Mümeyyiz olması (ayırt etme gücüne sahip olma)
Kısıtlı olmaması gerekir.
Kanunda açıkça belirtilmediği sürece sözleşmede şekil
serbestisi esastır.
Belirsiz süreli, belirli süreli ve süreksiz iş sözleşmelerinde
herhangi bir şekil koşuluna tabi değildir.
Yazılı ve sözlü yapılabilir.
İŞ HUKUKU
8
9. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİ
Yazılı Şekil Zorunluluğu Getirilen Sözleşmeler
İş hukuku açısından yazılı şekil zorunluluğu getirilen
sözleşmeler şunlardır.
1) Belirli Süresi 1 Yıl ve Üzeri Olan İş Sözleşmesi,
2) Çağrı üzerine çalışmayı öngören iş sözleşmesi
3) Takım sözleşmesi
4) Çıraklık sözleşmesi
5) Gemi adamı ile yapılacak iş sözleşmesi
6) Gazeteci ile işveren arasındaki iş sözleşmesi
7) Toplu iş sözleşmesi
İŞ HUKUKU
9
10. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİ
Geçici (Ödünç) İş İlişkisi
Üçlü bir ilişki olan ödünç iş ilişkisinin kurulabilmesi için;
1) İşçinin yazılı oluru alınmalı
2) İşçi aynı holdingin ya da şirketler topluluğu içinde başka
bir işyerine ya da benzer işi yapan başka bir işyerinde
görevlendirilebilir.
3) En çok 6 aylık süre için ve yazılı olarak yapılabilir
4) En fazla iki kez (6'şar aylık sürelerle) uzatılabilir
5) Devralan işveren, işçiye talimat verme yetkisinin yanında
sağlık ve güvenlik önlemlerini almaktan ve gerekli eğitimi
vermekten doğrudan sorumludur.
İŞ HUKUKU
10
11. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİ
Geçici (Ödünç) İş İlişkisi
6) Devralan işveren, grev ve lokavt aşamasındaki bir
uyuşmazlığın tarafı ise söz konusu işçi bu sürede
çalıştırılamaz. Uyuşmazlık süresince asıl işveren işçiyi
kendi işyerinde çalıştırır.
7) Toplu işçi çıkarmaya gidilen bir işyerinde, çıkarma
tarihinden itibaren 6 ay süre ile geçici iş ilişkisi kurulamaz.
İŞ HUKUKU
11
12. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİ
İşçinin İş Sözleşmesinden Doğan Borçları
(1) İş görme Borcu; işçi taahhüt ettiği işi kendisi bizzat
yerine getirmek zorundadır. İşçi taahhüt ettiği işi başkasına
devredemeyeceği gibi çalışırken yanına yardımcı da
alamaz.
(2) Sadakat Borcu; işçinin işvereni veya işyerini zarara
uğratacak davranışlardan kaçınması vs.
(3) Çalışma Koşullarına Uyma ve İtaat Borcu; verilen emir
ve talimatlara uyması gerekir.
İŞ HUKUKU
12
13. 14 Eylül 2013
İŞ SÖZLEŞMESİ
İşverenin İş Sözleşmesinden Doğan Borçları
1. Ücret ödeme borcu
2. İş Sağlığı ve Güvenliğini Sağlama Borcu
3. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunu Oluşturma Borcu
4. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini Sağlama Borcu
5. İşe uygun işçi çalıştırma borcu
6. Eşit davranma borcu
İŞ HUKUKU
13
14. 14 Eylül 2013
İşverenin İş Sözleşmesinden Doğan Borçları
1. Ücret ödeme borcu
Ücret ödeme borcu, işverenin en önemli borcudur.
Ücret bir iş karşılığıdır. Parayla ödenen bir tutardır.
İşçilerin aylık ücretlerinin ¼ ünden fazlası haczedilemez,
devir ve temlik edilemez. (nafaka borcu hariç)
Ücret ödeme gününden itibaren 20 gün mücbir bir neden
dışında ödenmeyen ücrete, ödenmeyen süre için
mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır, bu sürede
işçiler iş görme borcunu yerine getirmekten kaçınabilir.
İŞ HUKUKU
14
15. 14 Eylül 2013
İşverenin İş Sözleşmesinden Doğan Borçları
2. İş Sağlığı ve Güvenliğini Sağlama Borcu
İşverenler, işyerlerinde iş sağlığı ve iş güvenliğinin
sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve
gereçleri noksansız bulundurmakla , işçilerde iş sağlığı ve
güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla
yükümlüdürler.
İŞ HUKUKU
15
16. 14 Eylül 2013
İşverenin İş Sözleşmesinden Doğan Borçları
3. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunu Oluşturma Borcu
İş Kanuna göre,
sanayiden sayılan devamlı olarak en az 50 işçi çalıştıran
ve 6 aydan fazla sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde her
işveren bir iş sağlığı ve güvenliği kurulu kurmakla
yükümlüdür.
İşverenler iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca iş sağlığı ve
güvenliği mevzuatına uygun olarak verilen kararları
uygulamakla yükümlüdür.
İŞ HUKUKU
16
17. 14 Eylül 2013
İşverenin İş Sözleşmesinden Doğan Borçları
4. İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerini Sağlama Borcu
İş Kanuna göre, sanayiden sayılan devamlı olarak en az 50
işçi çalıştıran işverenler, işyeri sağlık ve güvenlik birimini
oluşturmakla, bir veya daha fazla işyeri hekimi
bulundurmakla yükümlüdür.
En az 50 işçi çalıştıran ve 6 aydan fazla sürekli işlerin
yapıldığı işyerlerinde işverenler, iş güvenliği uzmanı olan
bir veya birden fazla mühendis veya teknik eleman
görevlendirmekle yükümlüdürler. İşverenler iş sağlığı ve
güvenliği kurullarınca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına
uygun olarak verilen kararları uygulamakla yükümlüdür.
İŞ HUKUKU
17
18. 14 Eylül 2013
İşverenin İş Sözleşmesinden Doğan Borçları
5. İşe Uygun İşçi Çalıştırma Borcu
Ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak işçilerin işe girişlerinde
veya işin devamı süresince bedence bu işlere elverişli
olduklarının doktor raporu ile belgelenmesini
kapsamaktadır. Raporsuz bir kimsenin işverence
çalıştırılması yasaktır. Aynı şekilde ,14 yaşından 18 yaşına
kadar olan çocuk işçilerinde herhangi bir işe alınmadan
önce muayene ettirilerek, işin niteliğine ve koşullarına göre
yapısal olarak dayanıklı oldukları doktor raporu ile
belgelenmiş olması gerekir. Aksi halde işveren raporu
bulunmayan bir çocuk işçiyi çalıştıramaz. İşçiye ehliyeti ,
bilgi, yetenek ve deneyimine uygun bir iş verilmesini de
içermektedir.
İŞ HUKUKU
18
20. 14 Eylül 2013
İşverenin İş Sözleşmesinden Doğan Borçları
6. Eşit Davranma Borcu
İşyerinde çalışan işçilere eşit davranma ve eşit değerdeki
işlerde çalışan işlere eşit çalışma koşullarını uygulama ,
çağdaş iş hukukunun tanıdığı , genellikle hakkaniyet
esasına dayandırılan bir borçtur. Bu borcun bir başka
kaynağı da anayasa yer alan "Herkes, dil, ırk, renk,
cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep vb.
ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye,
aileye zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz” şeklindeki
hükümdür. Bunun yanında İş Kanunu da “aynı nitelikte ve
eşit verimle çalışan kadın erkek işlere sadece cinsiyet
ayrılığı sebebi ile farklı ücret verilemez.” Hükmü yer
almaktadır.
İŞ HUKUKU
20
21. 14 Eylül 2013
Bölüm 1 – Sorular
Soru 2- Aşağıdakilerden hangisi iş hukukunun
konularından biri değildir?
a- Kamu görevlilerin iş İlişkileri
b- İşçi statüsü altında çalışanların bireysel iş ilişkileri
c- İşverenlerin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı ile ilişkileri
d- İşçi ve işveren sendikalarının, üyeleriyle olan
ilişkileri
e- İşçi statüsü altında çalışan ile Sosyal Sigortalar
Kurumu arasındaki ilişkiler
Cevap – a şıkkı
İŞ HUKUKU
21
22. 14 Eylül 2013
Özürlü ve Eski Hükümlü
İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel
sektör işyerlerinde çalıştırdıkları işçi sayısının yüzde üçü
kadar özürlü,
kamu işyerlerinde ise yüzde dördü kadar özürlü ve yüzde
ikisi kadar da eski hükümlü işçiyi, tarım ve orman
işlerinin yapıldığı işyerlerinde ise 51 veya daha fazla işçi
çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü,
kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ile yüzde iki eski
hükümlü işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına
uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Özel sektör işverenlerinin artık eski hükümlü ve terör
mağduru çalıştırma yükümlülüğü ise bulunmamaktadır.
22
