Μια νόσος για την οποία πρέπει να μάθουμε...

1. Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ)

2.  Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας:
εκτιμώνται 55.000 θάνατοι από λύσσα κάθε χρόνο, κυρίως στις αγροτικές περιοχές
Αφρικής και Ασίας.
 Ευρώπη 2012:
>6.000 κρούσματα σε ζώα, 9 κρούσματα σε ανθρώπους κυρίως ταξιδιώτες
 Ελλάδα:
 τελευταίο ανθρώπινο κρούσμα 1970 και τελευταίο κρούσμα σε ζώο 1987
 επανεμφάνιση Οκτώβριος 2012

3. Πηγή: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας

4. Κρούσματα λύσσας σε ζώα στην Ελλάδα,
Οκτώβριος 2012- Φεβρουάριος 2014
Κόκκινο: άγρια ζώα (37 κόκκινες αλεπούδες)
Μπλε, πράσινα: οικόσιτα ζώα (5 σκύλοι, 1 γάτα, 2 αγελάδες)Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ

5. Κρούσματα λύσσας σε ζώα, Ελλάδα και γειτονικές χώρες, 2010-2012

6. Ο ιός της λύσσας μεταδίδεται:
 Mε το σάλιο των μολυσμένων ζώων μέσω δαγκώματος ή εκδοράς σε ανθρώπους ή άλλα ζώα.
 Μπορεί επίσης να μεταδοθεί όταν σάλιο ή νευρικός ιστός (π.χ. εγκέφαλος) του μολυσμένου
ζώου έρθει σε επαφή με ανοιχτές πληγές, εκδορές, αμυχές του δέρματος, και βλεννογόνους (μάτια,
μύτη, στόμα).
 Δεν μεταδίδεται με την επαφή με αίμα, ούρα, κόπρανα ή με το απλό άγγιγμα / χάδι
του ζώου.
ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΛΥΣΣΑΣ

7. Συνήθως 2-8 εβδομάδες
Σπάνια παρατηρείται επώαση σε λιγότερο από 9 ημέρες ενώ έχει αναφερθεί και επώαση μετά από 7 ολόκληρα
χρόνια!
1. Όσο πιο μακριά από τον εγκέφαλο βρίσκεται το σημείο εισόδου του ιού, τόσο περισσότερο παρατείνεται η
επώαση και κατά συνέπεια η εκδήλωση των συμπτωμάτων.
2. Βαθύ τραύμα ευνοεί τη συντόμευση της εκδήλωσης των συμπτωμάτων περισσότερο από ένα επιφανειακό.
3. Η αιμορραγία μετά το δάγκωμα απομακρύνει μεγάλο μέρος του ιού από την πληγή.
4. Όσα περισσότερα νεύρα υπάρχουν στην περιοχή του δαγκώματος, τόσο μικρότερος είναι ο χρόνος
εμφάνισης των συμπτωμάτων.
5. Τα ρούχα στο σημείο του δαγκώματος επιμηκύνουν το χρόνο εμφάνισης των συμπτωμάτων καθώς αυτά
απορροφούν μεγάλο μέρος του μολυσμένου σάλιου το οποίο περιέχει τον ιό.
Συνήθως 2-8 εβδομάδες
Σπάνια παρατηρείται επώαση σε λιγότερο από 9 ημέρες ενώ έχει αναφερθεί και επώαση μετά από 7 ολόκληρα
χρόνια!
1. Όσο πιο μακριά από τον εγκέφαλο βρίσκεται το σημείο εισόδου του ιού, τόσο περισσότερο παρατείνεται η
επώαση και κατά συνέπεια η εκδήλωση των συμπτωμάτων.
2. Βαθύ τραύμα ευνοεί τη συντόμευση της εκδήλωσης των συμπτωμάτων περισσότερο από ένα επιφανειακό.
3. Η αιμορραγία μετά το δάγκωμα απομακρύνει μεγάλο μέρος του ιού από την πληγή.
4. Όσα περισσότερα νεύρα υπάρχουν στην περιοχή του δαγκώματος, τόσο μικρότερος είναι ο χρόνος
εμφάνισης των συμπτωμάτων.
5. Τα ρούχα στο σημείο του δαγκώματος επιμηκύνουν το χρόνο εμφάνισης των συμπτωμάτων καθώς αυτά
απορροφούν μεγάλο μέρος του μολυσμένου σάλιου το οποίο περιέχει τον ιό.

8.  Πυρετός
 Πονοκέφαλος
 Γενικευμένη αδιαθεσία Εκδηλώνονται σταδιακά
 Αδυναμία
 Γαστρεντερικές διαταραχές
.
Eιδικά συμπτώματα: Αϋπνία, άγχος, ψευδαισθήσεις, σιελόρροια, δυσκαταποσία (υδροφοβία).
Πόνος ή νευρολογικά συμπτώματα (παραισθησία) στο σημείο του τραύματος.
Δύο κλινικές μορφές της νόσου: μανιακή (70%) και παραλυτική (30%)
Προοδευτικά εγκαθίσταται κώμα και επέρχεται θάνατος.

9. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ
EΚΔHΛΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ
(Θνητότητα σχεδόν 100%)
Ο μόνος αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης από τη λύσσα μετά από
πιθανή έκθεση είναι:
1. Η τοπική περιποίηση & καθαρισμός της περιοχής έκθεσης (αφού
εντοπιστούν όλα τα τραύματα, τοπικός καθαρισμός π.χ. με σαπούνι
και νερό ή με χειρουργική πλύση και εφαρμογή αντισηπτικού).
2. Η μετα-εκθεσιακή προφυλακτική αγωγή με εμβόλιο και κατά
περίπτωση με αντιλυσσικό ορό.

10. Ι. Αντιλυσσικό εμβόλιο
 πριν την έκθεση (προληπτικά)- 3 δόσεις εμβολίου
 μετά την έκθεση- 5 δόσεις εμβολίου
 το εμβόλιο γίνεται ενδομυϊκά στο χέρι.
ΙΙ. Αντιλυσσικός ορός (ειδική ανοσοσφαιρίνη)
 Έτοιμα αντισώματα
 Χορηγείται κατά την κρίση του θεράποντα ανάλογα με την
επικινδυνότητα των επαφών
 Ένεση κυρίως μέσα και γύρω από το τραύμα με τοπικές διηθήσεις
 Ενέχει μεγαλύτερο κίνδυνο παρενεργειών και γι’αυτό χορηγείται σε
νοσοκομείο
Εμβόλιο και ορός διαθέσιμα μόνο σε νοσοκομείο ή υπηρεσίες
δημόσιας υγείας.

11. Αντιλυσσικό Εμβόλιο
Τοπικές αντιδράσεις: ερυθρότητα, πόνος,
σκληρία, οίδημα, κνησμός
Αλλεργική αντίδραση στην νεομυκίνη
Ήπιες συστηματικές αντιδράσεις: Πυρετός,
κεφαλαλγία, ζάλη, μυϊκοί πόνοι, αδυναμία,
συμπτώματα από γαστρεντερικό
Αντιλυσσική Ανοσοσφαιρίνη (ορός)
Τοπικές αντιδράσεις (συχνές): παροδική
ευαισθησία, δερματικές αντιδράσεις, πυρετός
Συστηματικές αντιδράσεις (σπάνιες): ναυτία,
έμετος, ταχυκαρδία ή βραδυκαρδία, εφίδρωση,
ίλιγγος, αλλεργική αντίδραση, shock

12. Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων

13.  Αποφύγετε την επαφή με άγρια ζώα και άγνωστα αδέσποτα.
 Μην αφήνετε εκτεθειμένα σκουπίδια ή ζωοτροφή, που προσελκύουν τα άγρια ζώα.
 Εμβολιάζετε τα κατοικίδιά σας κατά της λύσσας.
 Περιορίστε τα κατοικίδια σας σε προστατευμένο χώρο και φροντίστε να μην
έρχονται σε επαφή με άγρια ζώα.
 Διδάξτε τους κανόνες στα παιδιά σας!
 Αν βρείτε κάποιο νεκρό ζώο ή ζώο που συμπεριφέρεται περίεργα ή σας φαίνεται
άρρωστο, καλέστε το τοπικό Τμήμα Κτηνιατρικής.

14.  Προσπαθώ να διακρίνω τι ζώο είναι - συγκρατώ τα χαρακτηριστικά του ζώου, αν
είναι σκύλος ή γάτα.
 Ανταλλάσσω στοιχεία επικοινωνίας με τον ιδιοκτήτη, αν πρόκειται για σκύλο/ γάτα
δεσποζόμενο – του εξηγώ ότι ενδεχομένως πρέπει να πάει το ζώο του για ένα απλό
έλεγχο σε κτηνίατρο ακόμα και αν είναι εμβολιασμένο. Έτσι, θα αποκλειστεί και ο
ελάχιστος κίνδυνος το ζώο να με κολλήσει λύσσα και να μπορώ να είμαι ήσυχος.
 Επισκέπτομαι γιατρό για να μου περιποιηθεί το τραύμα και να μου δώσει θεραπεία,
αν χρειάζεται.
 Αν για οποιοδήποτε λόγο καθυστερήσω να πάω στον γιατρό, εντοπίζω τις πληγές
πλένω καλά την πληγή με σαπούνι και άφθονο νερό (πάνω από 10 λεπτά) και μετά
αντισηπτικό (π.χ. οινόπνευμα ή ιώδιο).
 Ο γιατρός θα μου δώσει συμβουλές και θα αποφασίσει αν χρειάζεται να μου
χορηγήσει προφυλακτική αγωγή (εμβόλιο και ανάλογα ορό).
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΜΕ ΔΑΓΚΩΣΕΙ ΚΑΠΟΙΟ ΖΩΟ

15. Δεσποζόμενο ζώο
Πείτε στον ιδιοκτήτη του ζώου ότι είναι σημαντικό για την ασφάλειά σας, να
φροντίσει άμεσα για απλό έλεγχο του ζώου του από κτηνίατρο. Από τον
έλεγχο και τη διαβεβαίωση του κτηνιάτρου ότι το ζώο είναι καλά, εξαρτάται η
ασφάλειά σας και η φαρμακευτική αγωγή που θα σας χορηγήσει ο γιατρός.
Αδέσποτο ζώο
Επισκεφθείτε τον Δήμο της περιοχής του συμβάντος. Αν θυμάστε το
συγκεκριμένο ζώο που ήρθατε σε επαφή, υποδείξτε το στην αρμόδια
υπηρεσία για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί κτηνιατρικός έλεγχος.
Σύμφωνα με τη νομοθεσία οι Δήμοι είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση των
αδέσποτων ζώων της περιοχής τους και έχουν υποχρέωση να αναλάβουν την
περισυλλογή, τον έλεγχο και την παρακολούθησή τους, εάν υπάρξει επικίνδυνη
επαφή με άνθρωπο.
Σε κάθε συμβάν πιθανής έκθεσης, θα πρέπει να γίνεται
προσπάθεια κτηνιατρικού ελέγχου του ζώου
Ο γιατρός σας θα σας δώσει έγγραφο που θα δηλώνει
ότι είναι υποχρεωτικός ο κτηνιατρικός έλεγχος στο ζώο.

16. Θα πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια να τεθεί το ζώο υπό
παρακολούθηση το συντομότερο δυνατό!
Η παρακολούθηση του ζώου συνεχίζεται για15 μέρες από την ημέρα της έκθεσης.
Αν στο διάστημα αυτό το ζώο δεν αρρωστήσει ή πεθάνει, τότε δεν υπάρχει κανένας
κίνδυνος μετάδοσης λύσσας τη χρονική στιγμή της έκθεσης.
Από τη στιγμή που το ζώο τεθεί υπό παρακολούθηση και κριθεί ότι δεν εμφανίζει
εικόνα λυσσύποπτου από τον κτηνίατρο:
Δεν χρειάζεται να χορηγηθεί στον εκτεθειμένο φαρμακευτική αγωγή (εμβόλιο
με ή χωρίς ορό).
Αν η αγωγή είχε ήδη ξεκινήσει, θα πρέπει να διακοπεί.
ΚΤΗΝΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΖΩΟΥ
με το οποίο υπήρξε επικίνδυνη επαφή
(δάγκωμα ή γρατζούνισμα)

17. • Σκοπός η ανοσία στις αλεπούδες και η αποτροπή εξάπλωσης της λύσσας.
• Η διανομή γίνεται από αέρος με ελικόπτερο ή με αεροσκάφη.
• Περίοδος εφαρμογής: άνοιξη και φθινόπωρο.
• Περιοχές που εξαιρούνται: αστικές, περιαστικές, επιφάνειες υδάτων, δρόμοι, κτίρια.
• Πυκνότητα δολωμάτων: περίπου 25/τετραγωνικό χλμ.
• Πολλαπλές ρίψεις ανάλογα με την πορεία, τις καιρικές συνθήκες κλπ.
• Κατά την περίοδο διανομής εμβολίων-δολωμάτων πρέπει να ενημερώνονται συστηματικά:
• Παιδιά σε αγροτικές περιοχές
• Κυνηγοί
• Περιπατητές / Ορειβάτες
• Φυσιολάτρες
• Φιλοζωικές οργανώσεις κ.λ.π.
• Γενικά όλοι οι κάτοικοι περιοχών όπου γίνονται ρίψεις πρέπει να ενημερώνονται συστηματικά για
να αποφεύγονται επαφές με τα εμβόλια – δολώματα!