2. 13 czerwca 2019
ustanowiono
rok 2020
Rokiem
Romana
Ingardena
3.
4. Roman Witold Ingarden (ur. 5 lutego 1893
w Krakowie, zm. 14 czerwca 1970 tamże)
– polski filozof, profesor Uniwersytetu
Lwowskiego (1925–1944), po wojnie
profesor toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja
Kopernika (1945–1946) i Uniwersytetu
Jagiellońskiego w Krakowie (1946–1950;1956–1963)
Odznaczenie - Krzyż Komandorski Orderu
Odrodzenia Polski (2 maja 1922)
Upamiętnienie - w 1991 ustanowiono w Krakowie
ulicę Romana Ingardena
5. Głównym przedmiotem badań Ingardena były
zagadnienia z epistemologii, ontologii i estetyki.
Był także autorem kilku prac z zakresu aksjologii,
antropologii filozoficznej i filozofii języka. Mistrzem
i nauczycielem Ingardena był twórca fenomenologii
– Edmund Husserl. Badania filozoficzne prowadzone
przez Ingardena często krytycznie nawiązują do
analiz Husserla. Jednak w odróżnieniu od swojego
mistrza Ingarden na gruncie epistemologii
argumentuje za realizmem, a w ontologii, w celu
rozstrzygnięcia sporu dotyczącego sposobu istnienia
świata danego nam w percepcji, wyróżnia i analizuje
następujące sposoby istnienia: realny (przedmioty
trwające w czasie, procesy, zdarzenia), idealny,
intencjonalny i absolutny.
6. Intuition und Intellekt bei Henri Bergson, 1921 (Intuicja i intelekt u Henryka
Bergsona, 1963)
Essentiale Fragen, 1925 (O pytaniach esencjalnych, 1972)
Das literarische Kunstwerk, 1931 (O dziele literackim, 1960)
O poznawaniu dzieła literackiego, 1937
Szkice z filozofii literatury, 1947
Studia z estetyki, 1957 –1970: t. I, 1957; t. II, 1958; t. III, 1970
Über die Verantwortung. Ihre ontischen Fundamente, 1970
(O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych,1972)
U podstaw teorii poznania, 1971
Książeczka o człowieku, 1972
Utwór muzyczny i sprawa jego tożsamości, 1973
Spór o istnienie świata, 1947 –1974: t. I, Ontologia egzystencjalna 1947; t.
II, Ontologia formalna 1948 –
cz. 1, Forma i istota; cz. 2, Świat i świadomość; t. III, Über die kausale Struktur
der realen Welt, 1974 (O strukturze przyczynowej realnego świata, 1981)
7. Książeczka o człowieku – tomik zawierający kilka krótkich prac
dotyczących istoty człowieka, jego natury, miejsca i roli
w przyrodzie, stosunku do czasu i otaczającej go rzeczywistości,
a także szerszą refleksję nad odpowiedzialnością.
Napisany jest przystępnym jak na dzieła filozoficzne językiem.
Składa się z następujących części:
- L'homme et la nature, 1958 (Człowiek i przyroda)
- La nature humaine, 1961 (O naturze ludzkiej)
- Człowiek i jego rzeczywistość, 1947
- Człowiek i czas, 1946
- Über die Verantwortung. Ihre ontischen Fundamente, 1970
(O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych, 1972)
- O dyskusji owocnej słów kilka, 1961
9. Fenomenologia (z gr.phainomenon – „to, co się jawi”)
– XX-wieczny kierunek filozoficzny oraz metoda
badań filozoficznych, stosowana przez filozofów
egzystencji.
Polega na opisie i oglądzie tego, co bezpośrednio
jest dane.
Głównymi twórcami i reprezentantami są Edmund
Husserl oraz Max Scheler.
Określenia „fenomenologia” jako pierwszy użył
J. H. Lambert, ale wystąpiło także u Kanta, Hegla,
Renouviera Amiela, E. von Hartmann i innych.
10. Metoda fenomenologiczna polega na opisie i oglądzie tego, co bezpośrednio jest dane.
Jako metoda filozofowania odbiega od codziennych sposobów orientowania się
w rzeczywistości. Podejście fenomenologiczne różni się od naturalnego nastawienia
bezzałożeniowością. W nastawieniu naturalnym mamy na temat świata pewne założenia,
domysły, teorie, spekulacje. Fenomenologia nawołuje do ich odrzucenia i postuluje powrót
do rzeczy samych. Ma temu służyć redukcja fenomenologiczna, która sprawi, że
świadomość stanie się czysta (pozbawiona założeń), będzie traktować świat wyłącznie
jako fenomeny, zjawiska.
Dla fenomenologii ważne znaczenie ma pojęcie intencjonalności, które Husserl zapożyczył
od swojego nauczyciela Franza Brentany. Intencja jest relacją łączącą umysł, świadomość
z treścią lub przedmiotem. Relacja intencjonalna składa się z dwóch członów: aktu
świadomościowego i przedmiotu danego w tym akcie.
Fenomenologowie przejęli też od Brentany fascynację oczywistością. Fenomenologia
zaczyna budować teorię od tego, co oczywiste. Sądy powinny być oczywiste, powinna
je cechować „świetlista pewność” - ewidencjonalistyczna koncepcja prawdy, oczywistość
właściwie rozumiana jest przeżyciem prawdy.
Wśród innych ważnych pojęć fenomenologii znajduje się analiza eidetyczna, czyli dążenie
do uchwycenia istoty tego, co dane, ideacja, docieranie do istoty zjawisk, widzenie
istotnościowe.
11. Leopold Blaustein
Martin Heidegger
Dietrich von Hildebrand
Edmund Husserl
Roman Ingarden
Emmanuel Levinas
Maurice Merleau-Ponty
Adolf Reinach
Paul Ricœur
Jean-Paul Sartre
Max Scheler
Edyta Stein
Józef Tischner
Michel Henry
