1. Էվոլյուցիա
Կենսաբանության մեջ, զարգացում կամ
էվյոլյուցիան վերաբերվում է մի օրգանիզմների ցեղախմբի
ծագումնաբանական նյութի փոփոխությանը՝ մի սերնդից մյուս
սերունդ: Թեև ամեն մի սերնդում առաջացած փոփոխությունները
փոքր են, տարբերությունները ամեն սերնդի անցման հետ
կուտակվում են, և ժամանակի ընթացքում կարող են օրգանիզմների
էական փոփոխության պատճառ դառնան: Այս ընթացքը կարող է
նոր ցեղերի առաջացման գագաթնակետին:

2. Էվոլյուցիայի հիմքում գեներն են, որոնք սերնդից սերունդ են փոխանցվում,
որոնք ստեղծում են մի օրգանիզմի ժառանգված բնավորության գծերը: Այս
գծերը տարբեր ցեղախմբերի շրջանակներում տարբերվում են, այնպես որ
օրգանիզմները ժառանգելի տարբերություններ են ցուցաբերում իրենց
բնավորության գծերում: Էվոլյուցիան ինքը երկու ընդդիմադիր ուժերի արդյունք
է՝ այն ընթացքները, որ շարունակաբար տարբերություն են ներածում, և այն
ընթացքները, որ պատճառ են դառնում շեղումները ավելի տարածված կամ
հազվադեպ դառնան: Նոր շեղումները երկու ձև են առաջանում՝ կամ
գեներում մուտացիայից, և կամ ցեղախմբերի միջև և ցեղերի միջև գեների
փոխանցումից: Այն ցեղերի միջև, որոնք սեռական կերպով են բազմանում,
գեների նոր զուգորդություններ են առաջանում նաև ծագումնաբանական
վերազուգորդության արդյունքում, որը կարող է ցեղերի միջև տարբերությունը
ավելացնել:

3. Մարդու էվոլյուցիայի սխեման
Էվոլյուցիան զարգացման պրոցես է,
որը կազմված է աստիճանական
փոփոխությունից, առանց կտրուկ
փոփոխության: Շատ հաճախ
էվոլուցիայի մասին խոսելիս
նկատի ունենք բիոլոգիական
էվոլյուցիան:
Բիոլոգիական էվոլուցիան կենդանի
բնության անվերադարձ և
ուղղորդված պատմական
զարգացումն է, որն ուղեկցվում է
պոպուլյացիայի գենետիկայի
փոփոխությամբ, ադապտացիայի
ձևավորմամբ,
կենդանատեսակների ձևավորմամբ
և անհետացմամբ,
էկոհամակարգի և կենսոլորտի
ամբողջական վերաձևավորմամբ

4. Ժառանգականությունը օրգանիզմների` սերունդների
շարքում նյութափոխակության և անհատական
ամբողջական զարգացումը կրկնելու հատկությունն է:
Օրգանիզմների էվոլյուցիան տեղի է ունենում օրգանիզմի
ժառանգական հարկանիշների փոփոխությունների
շնորհիվ: Մարդու համար որպես ժառանգական հատկանիշի
օրինակ կարող է հանդիսանալ ծնողներից որևէ մեկից
ժառանգած աչքերի շագանակագույն գույնը: Ժառանգական
հատկանիշները կարգավորվում են գեների միջոցով:
Օրգանիզմի բոլոր գեների ամբողջությունը ձևավորում
է գենոտիպը: Օրգանիզմի վարքի և կառուցվածքային ձևերի
ամբողջական հավաքածուն իրենից ներկայացնում
է ֆենոտիպը:

5. Գոյություն ունի էվոլյուցիայի երկու
հիմնական մեխանիզմ:
Առաջինը բնական ընտրությունն է,
այսինքն` այն գործընթացը, որի
ընթացքում գոյատևման և
վերարտադրության համար
անհրաժեշտ դրական ազդեցություն
ունեցող գենետիկ հատկությունները
տարածվում են պոպուլյացիաներում,
իսկ բացասական ազդեցություն
ունեցողները` դառնում են ավելի քիչ:

6. Երկրորդ կարևոր մեխանիզմը
գենետիկական դրայֆն է, որը կրկնվող
հատկանիշների պատահական
փոփոխության անկախ պրոցեսն է:
Գենետիկական դրայֆը առաջանում է
պոպուլյացիայում կրկնվող հատկանիշների
պատահական փոփոխությունը
պայմանավորող գործընթացների
հավանականության արդյունքում: Դրայֆի
արդյուքնում տեղի ունեցած
փոփոխությունները և սելեկցիան մեկ
սերնդի մոտ շատ փոքր ազդեցություն
ունեն, սակայն կուտակվելով հանգեցնում
են էական փոփխությունների:

7. Ադապտացիան` բիոլոգիայի ամենահիմնական
երևույթներից մեկը, համարվում է մի գործընթաց,
որի արդյունքում օրգանիզմը դառնում է ավելի
հարմարվողական իրեն շրջապատող միջավայրի
նկատմամբ: Ադապտացիայի գործընթացը տեղի է
ունենում բնական ընտրության շնորհիվ:
Խորհդային մեծ հանրագիտարանը տալիս է
հետևյալ սահմանումները. Ադապտացիան
օրգանիզմների և դրա օրգանների կառուցվածքի
և ֆունկցիայի հարմարեցումն է միջավայրի
պայմաններին:
Ադապտացիա

8. Անհետացումը տվյալ տեսակի բոլոր
ներկայացուցիչների անհետացումն է:
Անհետացումը տեղի է ունեցել անընդհատ, ողջ
կյանքի ընթացքում, սակայն տեղի են ունեցել
գլոբալ փոփոխություններ, որոնք հանգեցրել են
տեսակների զանգվածային անհետացման: Մեր
ժամանակներում անհետացնման առաջին
պատճառը հանդիսանում է մարդու
գործունեությունը: Սրան նպաստում է
նաև գլոբալ տաքացումը, որը հետագայում
կարող է էականորեն սրել իրավիճակը:
Անհետացում