1. Geografía y historia
4 ESO
1ªEvaluación
Tema 1
XVIII. Mendeko Europa
• XVIII. Mendearen hasieran,Europa osoa Antzinako Erregimenan
zegoen
• Jauntxoen menpeko nekazaritzako ekonomian
• Monarkia absolutistetan
• Estamentuzko gizarteetan
Nekazaritza
• Nekazaritza zen jarduerarik garrantzitsuena
• Iraupeneko nekazaritza zen, lurgorriareen hiru urteko
txandakatzean oinarritua.
• Etekinak oso txikiak ziren, autokontsumorako
• Ez zeuden laboreen espezializaziorik, trukeak urriak ziren
• Lurra noblezia eta elizaren eskutan zegoen, eta nekazariek lantzen
zuten zerga gogorrak ordaintzen.
Monarkia Absolutoa
• Botere guztia erregearena zen, jainkoa ema ziola esaten zuen.
• Jendeari eskubideak ematen zuen.
• Nazioaren erabakiak bare esku zeuden.
• Botere judiziala (Epaileek ez dute beren kontra joango)
• Parlamentua, Erdi aroan sortu zen.Hiru estamentuko ordezkariak
zeuden.Erregeari aholkuak ematen zizkioten.
Estamentuzko Gizartea
Pribilegiatuak
• Noblezia eta kleroa osatzen zuten.
• Lurren jabeak ziren.
• Kargo guztien monopolioa zeukaten.
• Ez zuten zergak ordaintzen.

2. Pribilegiatu gabeak
• Herritar gehienak (%90-%95)
• Pribilegioen aurka zeuden.
• Burgesiak:Artisau handiak, merkatariak eta bakariak ziren.Talde
aktiboena ekonomikoki.
• Hirietako herri-mailak:Eskulangileek osatuan zeuden(artizau
txikiak, morroiak, soldatuak...)
• Nekazariek:Populazioen gehienak,pribilegiatuen lurrak lantzen
zuten.
Pentzamendu ilustratua
• Pentsamendu ilustratua mugimendu inteletual bat zen.
• Absolutismoa kritikatzen zuen.
• 4 printzipio zeuzkaten.:
◦ Botere banaketa
◦ Arrazoia
◦ Ezagutza
◦ Tolerantzia
• Pentsalari talde batek:Montesquieu, Voltaire, Rousseau eta abar.
• Monresquieu, botere banaketa defendarzen zuen (legegilea,
betearazlea eta judiziala)
• Rousseau, hiritar guztien berdintasuna eta boto eskubidea.
• Voltaire, erregearen boterea mugatzea eta zergak aldetzea.
Entziklopedia
• Diderot eta D'alembert egin zuten.
• 1751 hasi zen argitaratzen.
• Ezaguntza guztiak biltzen zituen obra handia.
• Idei ilustratuen edapena lortu zuen.

3. Iraultza ingelesa
• Erdi arotik, Inglaterran, bi parlametu zeuden,nobeena eta
elizgizoneena.Erregea bi ganbaren adostasuna behar zuen zerga
berriak onartzeko eda gerra-adierazpena egiteko.
• Bakarrik dirudunak bozkatezen zuten.(Emakumeak ez)
• Estuardo,dinastia berria, Parlamentuaren kontrolik gabe gobernatu
nahi zuen.
• Gerra zibila piztu zen eta erregeari exekutatu zuten.
• Bere semea, Parlamentuaren kontrolpean agintzea onartu zuen.
Amerikako iraultza
• 1776ko uztailaren 4an, hamairu kolonietako ordezkariek,
Filadelfian bildurik, Amerikako Estatu Batuen Independentzia
Adierazpena idatzi zuten.Tomas Jefferson idatzi zuen sarrera.
• 1783 urtean Britaina Handiak, Amerikako lurraldeari
independentzia eman zion.
• George Washington izendatu zuten lehen presidentea.
• Bozkatzeko, gizona, zuria eta jabea izan behar zen.
• Sistema liberala zen, baina emakumeek, beltzek, indiarrak,
esklabuak eta pobreak ez zuten eskubideak.
• Botere banaketa:
◦ Botere legegilea
▪ Bi ganbera zeuden
• Kongresua
• Senatua
• Botere beteraslea
◦ Presidenta dauka
◦ Presidentea lau urtez gobernatzen du
◦ Legeak aplikatzen du
◦ Armada burua da
• Botere judiziala
◦ Kortegorenak zituen
◦ Konstituzioa bermatzen zuen
◦ Ez da independientea, botere betearazlea kontrolatzen duelako.
• Izarrak 50 estatuak adierazten dute, eta lerroek 13 koloniak.

4. • Indeorekin kontrako gerrekin eta diruarekin lurrak gehitzen zuten.
◦ Espainari, Florida
◦ Rusiari, Alaska
◦ Frantziari, Luisiana