Azido-base erreakzioen laburpena (batxielergoa)

1. Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
PROTOI TRANSFERENTZIAKO ERREAKZIOAK
1. Azidoak eta baseak
Arrhenius-en teoria
Disoziazio ionikoaren teoria. Substanzia asko ur disoluzioan jartzen direnean disoziatu
(disoziazio elektrolitikoa) egiten dira ioi positivo eta negatiboak (elektrolitoak) emanez.
Azidoa: Ur-disoluzioan disoziatzean hidrogeno ioak, H+
, eratzen dituen substantziak.
Basea: Ur-disoluzioan disoziatzean hidroxido ioak, OH-
, eratzen dituen substantziak.
Neutralizazio errreakzioa: Azidoarena den H+
ioiaren eta basearena den OH-
ioiaren arteko
konbinazioa da, disoziatu gabeko H2O-a eratzen dena.
𝐻+ + 𝐴− + 𝐵+ + 𝑂𝐻−
𝐻2 𝑂
→ 𝐵+ + 𝐴− + 𝐻2 𝑂
Eta hortik honako hau lortze da: 𝑯+ + 𝑶𝑯− → 𝑯 𝟐 𝑶
Brönsted-Lowry-ren teoria:
Azidoa:Beste substantzia bati H+
ioi bat emateko gai den espezie kimiko oro da, molekularra
nahiz ionikoa.
Basea:Beste substantziabatetik H+
ioi bat hartzekogai denespezie kimikooroda,molekularra
nahiz ionikoa.
Azido eta base kontzeo¡ptuak elkarren osagarriak dira.
Azido-base erreakzioa azido batetik base baterainoko protoi baten, H+
, transferentzia da.
𝐴𝑧𝑖𝑑𝑜+ 𝐵𝑎𝑠𝑒𝑎 ↔ 𝐵𝑎𝑠𝑒𝑎𝑟𝑒𝑛 𝑎𝑧𝑖𝑑𝑜 𝑘𝑜𝑛𝑗𝑢𝑔𝑎𝑡𝑢𝑎 + 𝐴𝑧𝑖𝑑𝑜𝑎𝑟𝑒𝑛 𝑏𝑎𝑠𝑒 𝑘𝑜𝑛𝑗𝑢𝑔𝑎𝑡𝑢𝑎
Azido batek eta bere base konjugatuak edo base batek eta bere azido konjugatuak osatzen
duten bikoteari bikote konjugatua deritzo.
Neutralizazio erreakzioa:Transferentzia bat da, eta bertan azido abten protoi bat base batera
doa, basearen azido konjugatua eta azidoaren base konjugatua sortuz.

2. Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
Arrhenius-en definizioekin egindako eraketa:
- Brönsted-Lowry-ren definizioak ez dira ur-disoluzioetara mugatzen, edozein
disolbatzaile dira baliagarriak.
- Brönsted-Lowry-renbasearendefinizioakaintzathartzendituArrhenius-entzatbase ez
ziren substantzia batzuk; esterako, NH3, CO3
2-
, HCO3
-
, S2-
, CH3NH2…..
- NaOH eta hidroxidoak oro har, Brönsted-Lowry-ren baseak dira berez, Arrhenius-
entzat ziran bezalaze.
2. URAREN AUTOIONIZAZIOA
Ur purua neurri txikitan elektrizitate eroale ada, eta horrek adierazten du ioiak dituela. Urak
autoionizazio prozesu arina duelako.
𝐻2 𝑂 (𝑙) + 𝐻2 𝑂 (𝑙) ↔ 𝐻3 𝑂+( 𝑎𝑞) + 𝑂𝐻−( 𝑎𝑞)
𝐾 =
[ 𝐻3 𝑂+][ 𝑂𝐻−]
[ 𝐻2 𝑂][ 𝐻2 𝑂]
𝑲 𝒘 = [ 𝑯 𝟑 𝑶+][ 𝑶𝑯−]
Konstante berri horri Kw, uraren biderkadura ioinikoa deritzo. Haren balioa 25°C-tan 10-14
da,
bai ur puruan, baita ur-disoluzio diluituetan ere.
Ur-disoluzio neutroak, azidoak eta basikoak.
𝐾 𝑤 = [ 𝐻3 𝑂+][ 𝑂𝐻−] [H3O+
][OH-
]=10-7
M DISOLUZIO NEUTROA (25°C-tan)
DISOLUZIO AZIDOA: [H3O+
]>10-7
M [OH-
]<10-7
(25°C-tan)
DISOLUZIO BASEA: [H3O+
]<10-7
M [OH-
]>10-7
(25°C-tan)
3. AZIDOEN eta BASEEN INDARRA
Azido sendoak: Zeharo ionizaten dira ur-disoluzio diluituetan, H+
ioiak emateko duen joera
handiagaitik. (HCl, HClO4, HBr, HClO3, H2SO4, HNO3…)
Azidoahulak:Partzialki bainoezdiraionizatzen,H+
ioiak emateko duten joera txikiagaitik, eta
oreka bat agertzen da molekula ez-ionizatuen eta eraturiko ioien artean.
Base sendoak: Azidoetatik H+
ioiak jasotzeko joera handia dutenak dira. LiOH, CsOH, NaOH,
Ca(OH)2, Sr(OH)2, RbOH, Ba(OH)2.
Base ahulak:AzidoetatikH+
ioiakjasotzekojoeratxikiadutenakdira, eta oreka bat agertzen da
molekula ez ionizatu eta eraturiko ioien artean.

3. Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
3.1 Azido baten indarra eta azido horren base konjugatuaren indarren arteko erlazioa
- Azido bat zenbat eta sendoagoa izan, ahulagoa da haren base konjugatua, eta
alderantziz.
- H3O+
ioia azido sendoena da ur disoluzioan.
- OH-
ioia uretan egon daitekeen baserik sendoena da.
- Azidobakoitzaktaulanberabainobeheragokokaturiko baseei H+
ioiak emateko joera
handiadu,eta berabainogorago daudenbaseei ematekojoera,aldiz,txikia edo nulua
da.
4. AZIDO eta BASE AHULAK.IONIZAZIO KONSTANTEA
Azido ahul baten ionizazioa:
HA (aq) + H2O (l) H3O+
(aq) + A-
(aq)
𝐾𝑐 =
[ 𝐻3 𝑂+][𝐴−]
[ 𝐻𝐴][𝐻2 𝑂]
𝐾𝑐[𝐻2 𝑂] =
[ 𝐻3 𝑂+][𝐴−]
[ 𝐻𝐴]
𝑲 𝒂 =
[ 𝑯 𝟑 𝑶+][𝑨−]
[ 𝑯𝑨]
Base ahul baten ionizazio konstantea:
B (aq) + H2O (l) BH+
(aq) + OH-
(aq)
𝐾𝑐 =
[ 𝐵𝐻+][𝑂𝐻−]
[ 𝐵][𝐻2 𝑂]
𝐾𝑐[𝐻2 𝑂] =
[ 𝐵𝐻+][𝑂𝐻−]
[ 𝐵]
𝑲 𝒃 =
[ 𝑩𝑯+][𝑶𝑯−]]
[ 𝑩]
Ka, Kb eta Kw-ren arteko erlazioa:
Ka·Kb=Kw
Ionizazio-maila Ka eta Kb-ren kalkulua
Azido eta base baten ionizazio maila α, erlazio bat da:
𝛼 =
𝑖𝑜𝑖𝑒𝑛 𝑘𝑜𝑛𝑡𝑧𝑒𝑛𝑡𝑟𝑎𝑧𝑖𝑜𝑎, 𝑜𝑟𝑒𝑘𝑎𝑛
𝑎𝑧𝑖𝑑𝑜𝑎𝑟𝑒𝑛 𝑒𝑑𝑜 𝑏𝑎𝑠𝑒𝑎𝑟𝑒𝑛 ℎ𝑎𝑠𝑖𝑒𝑟𝑎𝑘𝑜 𝑘𝑜𝑛𝑡𝑧𝑒𝑛𝑡𝑟𝑎𝑧𝑖𝑜𝑎

4. Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
5. UR-DISOLUZIOEN pH-a
𝑝𝐻 = log
1
[ 𝐻3 𝑂+]
= −log[ 𝐻3 𝑂+]
𝑝𝑂𝐻 = log
1
[ 𝑂𝐻−]
= −log[ 𝑂𝐻−]
𝑝𝐻 + 𝑝𝑂𝐻 = 14
Azido eta base sendoen pH-a:
Azido eta base sendoak ur-disoluzio diluituetan zeharo ionizatuta daude. Horregaitik,
azidoaren edo basearen kontzentrazioetatik abiatuta, H3O+
eta OH—
aren kontzentrazioak
kalkula daitezke, eta beraz, pH-a ere.
6. DISOLUZIO INADARGERTZAILEAK
DisoluzioindargertzaileakedoerregulatzaileakpH-apraktikokikonstantemantetzekogai diren
disoluzioakdira,azidobatenedobase batenkantitate txikiakgehitzenzaizkienean,edo diluitu
egiten direnean.
Disoluzio horiek honako bi osagai dituzte: batetik, azido ahul bat eta gatz disolbagarri bat,
zeinak dosiziazioz azidoaren base konjogatua ematen duen, edo base ahul bat eta gatz
disolbagarri bat, zeinak disoziatzean basearen azido konjogatua sortzen duen.
7. AZIDO BASE ADIERAZLEAK
Azido-base adierazleak izaera azido edo basiko ahula duen substantzia da, eta kolore
desberdinak hartzen ditu disolbatuta dagoen disoluzioaren pH-aren arabera.
8. GATZEN HIDROLISIA
Gatz baten hidrolisia gatzaren ioiek urarekin egin dezaketen azido-base erreakzioa da.
Base sendotik eta azido sendotik datozen gatzak
Base sendo batetik eta azido sendo batetik datozen gatzek ez dute hidrolisi-erreakziorik
sortzen, eta beraz, ez dute uraren pH-a aldatzen (pH=7). Gatz horien disoluzioa beti da
neutroa.
Base sendotik eta azido ahuletik datozen gatzak
Anioiaren hidrolisiaren eraginez, base sendoetatik eta azido ahuletatik datozen gatzen
disoluzioak basikoak dira.

5. Pitagoras Akademia. Atalde kalea 17, baxua- 48370 Bermeo - Tel.: 665660663
pitagorasakademia@gmail.com / https://www.facebook.com/pitagorasakademia
𝐾ℎ =
𝐾 𝑊
𝐾𝑎
Base ahuletik eta azido sendotik datozen gatzak
Katioiaren hidrolisiaren eraginez, base ahuletatik eta azido sendoetatik datozen gatzen
disoluzioak azidoak dira.
𝐾ℎ =
𝐾 𝑊
𝐾𝑏
Base ahuletik eta azido ahuletik datozen gatzak
- Baldin Ka>Kb bada, Disoluzio azidoa da
- Baldin Ka<Kb bada, Disoluzio basikoa da
- BaldinKa≈Kb bada,Disoluzio neutroada
𝐾ℎ =
𝐾 𝑊
𝐾𝑎 ∙ 𝐾𝑏
9. AZIDO BASE BALORAZIOAK
Neutralizazio erreakzioa: Azido eta base baten arteko erreakzioa.
Azido-base balorazioa disoluzioan dagoen azidoaren kontzentrazioa zehaztea da, base baten
kontzentrazioezagunetikabiatuta,edoalderantziz ere, neutralizazio-erreakzioan oinarrituta.
Azidimetria: Azidoaren balorazioa
Alkalimetria: Basearen balorazioa.
Baloraziobatenbukaera-puntuaadierazlearenkolore-aladaketa gertatzen denean lortzen da.