ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ TRANG SỨC CỦA PHỤ NỮ VIỆT Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.docx

DỊCH VỤ VIẾT THUÊ ĐỀ TÀI TRỌN GÓI ZALO TELEGRAM : 0934.573.149
TẢI FLIE TÀI LIỆU – LUANVANTOT.COM
Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ
TRANG SỨC CỦA PHỤ NỮ VIỆT Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.
3.1. Nhận định giá trị truyền thống và hiện đại trong trang sức của phụ nữ Việt ở
Thành phố Hồ Chí Minh.
Để nhận định giá trị truyền thống và giá trị hiện đại trong trang sức của phụ nữ Việt
ở thành phố Hồ Chí Minh trước tiên ta phải hiểu được truyền thống và hiện đại.
Truyền thống là những điều được định hình, bảo lưu và truyền từ đời này sang đời
khác. Truyền thống tồn tại trong các tộc người, các cộng đồng văn hóa và được biểu hiện
trong đời sống hàng ngày, trong sinh hoạt, trong trang phục và nằm sâu trong tâm thức.
Truyền thống không chỉ có tính định hình, nó có thể được biến cải khi điều kiện sống của
tộc người, của cộng đồng văn hóa ấy thay đổi. Như vậy, truyền thống mang tính ổn định
nhưng không hoàn toàn bất biến. Đây chính là điều làm cho truyền thống có sức sống dai
dẳng và tạo nên đặc trưng khác biệt giữa các tộc người, các cộng đồng văn hóa.
Còn nói tới khái niệm hiện đại là nói tới một vấn đề rất rộng. Hiện đại thể hiện ở
nhiều ngữ nghĩa khác nhau. Có thể chỉ mốc thời gian sau cận đại mà cũng có thể chỉ mốc
thời gian hiện tại… Trong lĩnh vực trang sức, hiện đại chính là chỉ thời trang, chỉ cách
suy nghĩ, phong cách cũng như nếp sống tân tiến. Nói tới truyền thống và hiện đại trong
trang sức là nói đến tính kế thừa và phong cách của người sử dụng. Đây là một điều rất
quan trọng, thể hiện đặc trưng và bản lĩnh văn hóa của phụ nữ Việt ở thành phố Hồ Chí
Minh.
Trang sức của phụ nữ Việt ở thành phố Hồ Chí Minh có tính truyền thống được định
hình và bảo lưu qua nhiều thế kỳ. Điều này có thể giải thích bằng những nguyên nhân: sự
giống nhau về chế độ xã hội ( cả một thời gian dài, lịch sử của người Việt là lịch sử các
triều đại phong kiến), sức sống dai dẳng ổn định của truyền thống văn hóa và lối sống.
Qua nghiên cứu về quá trình hình thành và phát triển trang sức của phụ nữ Việt ở
thành phố Hồ Chí Minh có thể thấy:

Xét về lịch sử hình thành và phát triển của các đô thị thành phố, trang sức của phụ
nữ Việt ở thành phố Hồ Chí Minh cũng có một quá trình hình thành, phát triển lâu đời,
tồn tại và thay đổi qua từng thời gian. Và lịch sử cũng đã chứng minh rằng trang sức cũng
đóng góp không nhỏ để biểu hiện lên được bản sắc văn hóa dân tộc bởi trang sức là một
trong những nhu cầu vật chất và làm đẹp của con người, đặc biệt là phụ nữ. Trang sức đã
có những bước phát triển không ngừng về kiểu dáng, chất liệu, hoa văn trang trí... theo
suốt chiều dài lịch sử. Tục ngữ có câu:“Người đẹp vì lụa…”. Thực ra cùng với lụa là vải
vóc thì cũng còn phải nhờ đồ trang sức nữa. Trang phục và trang sức cứ quyện vào nhau
để tôn vinh vóc dáng cơ thể con người. Từ thời xa xưa ông cha ta chọn những nguyên
liệu có trong thiên nhiên để tạo ra dây chuyền, vòng tay, vòng chân, bông tai… phù hợp
với phụ nữ. Trong chế tác ra vòng, kiềng… họ thường có khắc hình, chạm trổ, kết hợp
kim loại với gỗ, ốc, đá…hòa hợp giữa chất liệu này với chất liệu kia, biểu tượng này với
biểu tượng kia.
Ở mỗi một vùng địa lý có một quá trình phát triển trang sức, xuất phát từ những đặc
điểm lịch sử, kinh tế, phong tục tập quán riêng và do đó mà hình thành những nét riêng
trong phong cách sử dụng của phụ nữ Việt ở thành phố Hồ Chí Minh.
Có lẽ từ thời nguyên thủy, ăn lông ở lỗ, con người đã biết đến chuỗi vỏ sò, vỏ ốc cuốn
quanh cổ để làm duyên. Và xét về lịch sử 300 năm Sài Gòn- thành phố Hồ Chí Minh (1698-
1998) thì trang sức đã “lớn lên” theo chiều dài lịch sử. Dù phong cách ở mỗi thời đại có
đổi thay, nhưng niềm đam mê cái đẹp và tình yêu dành cho những món trang sức kim
cương, vàng hay bạc của phụ nữ luôn là bất biến dù thời gian có xô đẩy. Có thể nói, trang
sức là một loại hình di vật đặc biệt, không chỉ với mục đích làm đẹp cho con người mà còn
biểu thị trình độ thẩm mỹ và kỹ thuật chế tác đạt tới đỉnh cao. Qua đó chúng ta có thể hình
dung được sự phát triển của tư duy thẩm mỹ người Việt qua từng thời kỳ lịch sử.
Sự hình thành vùng đất miền Nam và Sài Gòn ( Thành phố Hồ Chí Minh) thời tiền sơ
sử. Thành phố Hồ Chí Minh nằm trên lằn ranh giới giữa hai vùng phù sa cổ nối từ Tây
Ninh xuống Thành phố và từ Thành phố xuống Bà Rịa- Long Điền. Phần đất ở phía Bắc
thuộc địa mạo với miền Đông, còn vùng phía Nam của Thành phố từ Nhà Bè xuống, là một
vùng thấp quanh năm chịu ảnh hưởng của thủy triều, đất đai sình lầy, nhiều sông rạch, cựa

gà ( rạch nhỏ) chằng chịt, mang những đặc điểm của vùng đầm lầy nhiệt đới miền Đông
Nam Bộ chịu ảnh hưởng thường xuyên của gió mùa thủy triều và sự lắng đọng phù sa [20,
tr.12]. Nhìn chung , thiên nhiên ở đây rất ưu đãi con người, ít nhất về mặt nguyên liệu làm
nên công cụ đá và đồ trang sức [83, tr.14].. ( Phan Xuân Biên “ Lược sử 300 năm Sài Gòn-
thành phố Hồ Chí Minh”, NXB Khoa học xã hội, 1998.)
- Thời đại đồ đá, thời đại đồ đá mới.
Thời đại này cách nay từ 8.000 đến 4.000 năm được đánh dấu bởi những công cụ lúc
đầu ghè đẽo, sau được mài rìa mép cho sắc. Công cụ làm bằng đá xương và sừng tinh xảo.
Ở Nam Bộ người ta tìm thấy rất nhiều công cụ bằng đá rãi rác khắp miền Đông Nam Bộ.
Vào thời đại đồ đá (văn hóa Hòa Bình) ngành khảo cổ đã phát hiện một số công cụ bằng
đá cuội lẫn lộn với công cụ bằng đá mài chẳng hạn ở Vườn Dũ (Sông Bé), Doãn Văn ( Đắc
Lắc), Suối Chồn ( Đồng Nai) người ta đã tìm thấy một công cụ bằng đá giống như công cụ
ở Hòa Bình. Từ những năm ngay ngày giải phóng thành phố đến nay, ở các tỉnh miền Nam
và Thành phố, các nhà khoa học khảo cổ đã tìm thấy ở Cầu Sắt (Xuân Lộc – Đồng Nai)
nhiều rìu đá có vai, rìu đá tứ giác, đục và dao bằng đá, bản to mà vùng ngoài không có
được. Ở đây người nguyên thủy Cầu Sắt đã biết cưa và khoan, làm những chiếc vòng tai
rất đẹp. Ở Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã tìm thấy nhiều hiện vật như công cụ đá rìu có
vai, cuốc mai, đồ gốm ở nhiều nơi nay thuộc nhà thờ Đức Bà, thảo cầm viên, bến đò ( Thủ
Đức), Gò Sao( Hóc Môn)… chứng tỏ người tiền sử vùng đất miền Nam và người tiền sử
đến sinh sống tại địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh vào thời kỳ đồ đá mới đã biết mài dũa
công cụng ngày càng tinh xảo.
- Thời đại đồng thau.
Thời đại đồng thau ở nước ta phát triển qua ba giai đoạn rõ rệt: Giai đoạn Phùng
Nguyên thời kỳ này nghề luyện kim thô sơ xuất hiện và ở đây đã tìm thấy những xỉ đồng,
mảnh đồng thau. Giai đoạn Đồng Đậu lúc này nghề luyện kim , đúc đồng phát triển và ở
đây ngoài cục đồng còn tìm thấy khuôn đúc đồng, múi tên đồng sắc bén, thìa múc đồng…
Giai đoạn Gò Mun công cụ, vũ khí đã chiếm 50% và người Gò Mun đã biết rèn đập những
thỏi đồng, tạo thành những lưỡi hái, rìu, lưỡi câu hay đồ trang sức bằng đồng thau.
Giai đoạn đồng thau phát triển muộn ở miền Nam. Ở di chỉ chùa Dốc( Tân Uyên- Sông
Bé) người ta phát hiện đồ đồng có niên đại tuyệt đối 3145+130 năm các nay. Đặc biệt là
việc khám phá ra kho vũ khí với những chiếc qua lớn, hai mặt trang trí hoa văn hình học,

có niên đại vào nửa sau thiên niên kỷ I trước công nguyên ở Long Giao ( Xuân Lộc- Đồng
Nai).
- Thời đại đồ Sắt.
Sơ kỳ thời đại đồ sắt được đánh dấu bằng thời đại Đông Sơn (trên bờ sông Mã) lúc mà
nghề đồng đã đạt tới đỉnh cao với các trống đồng Đông Sơn. Tại vùng đất phía Nam, người
ta xác nhận thời đại đồ sắt qua di chỉ Suối Chồn, giồng Cá Vồ ở Cần Giờ bởi ở đó các nhà
khoa học đã phát hiện ra trong những ngôi mộ chum có các rìu sắt, rìu tứ giác bằng đồng,
kiếm sắt, liềm sắt, giáo sắt và chuôi tra cán …
Trên địa bàn Thành phố vào những năm của thập niên 90, Ban Khoa học Xã hội nay
là trung tâm Khoa học Xã hội và Nhân Văn thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức, thám sát,
đào, thăm dò và khai quật khảo cổ trên quy mô rộng, tương đối có hệ thống theo quá trình
diễn tiến phát triển lịch sử của những con người vào thời Tiền sử, sơ sử đã từng có mặt,
sinh tồn trên vùng đất Gia Định- Sài Gòn- Thành phố Hồ Chí Minh ngày nay đã phát hiện
ra rất nhiều cổ vật như công cụ bằng đá cuội hình dẹt được ghè một mặt để tạo ra nhừng
rìa cạnh sắc bén, các rìu đá có vai và không vai được mài nhẵn đều các mặt cùng với các
hiện vật khác như dọi xe chỉ, vòng tay bằng đá, hạt trang sức bằng đất và đá, dao có hai
đầu tra cán… ở di chỉ Gò Quéo, Gò Sao, ở Đông Nam Bộ, ở Giồng Phệt, Giồng Cá Vồ,
Giồng Cây Keo….
Việc tìm kiếm, phát hiện, nghiên cứu và xử lý các bộ hiện vật qua quá trình tồn tịa và
không ngừng phát triển trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh đã có thể cho ta thấy rằng
8300- 8500 năm trở lên cách ngày nay- đã có cư dân (người cổ)bản địa từng sống ở đây (
qua di chỉ ở Gò Quéo, Thủ Đức tầng văn hóa khảo cổ cuối cùng), ở Gò Sao ( Hóc Môn)
thuộc thời đồ đá giữa đến hậu kỳ đồ đá mới khoảng 7000 năm cách ngày nay, con người
cũng đã từng có mặt (ở di chỉ Bến Đò, Gò Quéo ) trong thời đại đồ đồng, đến thời đại đồ
sắt có văn hóa Sa Huỳnh (Cần Giờ) và văn hóa Óc Eo ở gò chùa Phụng Sơn Tự (Quận 10)
tương ứng với niên đại từ đầu thiên niên kỷ I Công Nguyên đến thế kỷ VI- VII Công
Nguyên.
- Thời Kỳ Phù Nam.
Qua các cứ liệu trong quá khứ cũng như hiện nay, ta thấy trên miền đất Nam bộ từ
sông Tiền trở lên vùng Tây Bawstra phía Bà rịa ở phía Đông đã có giống người sinh sống

và tồn tại. Giống người đó ngày nay thuộc hai dân tộc chính là Mạ, Stiêng. Người Khmer
đến sau và cũng chỉ chiếm một rẻo rất nhỏ ở phía Tây tỉnh Tây Ninh, giáp ranh với nước
Campuchia. Khoa học khảo cổ học đã xác nhận phần đất này xưa kia thuộc lãnh thổ quốc
gia Phù Nam ( vương quốc Phù Nam) từ thế kỷ I đến VII sau công nguyên. Phù Nam trải
dài khắp miền Nam Trung Bộ, Nam Bộ, Campuchia, Thái Lan, Mã Lai và một phần Nam
Miến Điện. Một trong những thành phố lớn của Phù Nam là Óc Eo (gần núi Ba Thê - An
Giang). Khi mới lập quốc họ ăn mặc hoang dã nhưng nhờ tiếp xúc do sự di dân của người
Ấn Độ, Trung Hoa vào sinh sống mà họ mới dùng quần áo.
Văn hóa Phù Nam được mệnh danh là văn hóa Óc Eo bởi chuyên viên khỏa cổ ông
Malleret người Pháp đã khảo sát, tìm thấy nhiều hiện vật tại vùng Óc Eo( gần núi Ba Thê,
An Giang) và căn cứ vào kỹ thuật chế tác, đối chiếu với các văn bản khác thì ông cho rằng
nền văn hóa Óc Eo phát triển vào thế kỷ II, III sau công nguyên.Ngoài ra ông còn tìm thấy
những cổ vật do nơi khác mang đến như từ Ấn Độ (nhẫn vàng chạm nổi bò thần Mandn,
ấn có khắc chứ Phạn…), từ Trung Hoa (gương đồng thời Hậu Hán (250-220)…), từ La Mã
(đồng tiền vàng chạm hình Mare Aurele(161-180)…), từ Trung Đông( có vật Ba Tư thời
Sassamide(166-652). Ngoài địa điểm Óc Eo, nền văn hóa này còn rải rác khắp Nam Bộ
trong đó có thành phố Hồ Chí Minh. Tóm lại qua các hiện vật được tìm thấy ở các di chỉ
ta thấy răng vung đất miền Nam cuối thế kỷ XIII hãy còn hoang hóa, chưa có người khai
thác, hay có mà thưa thớt, tình trạng này kéo dài mãi đến khi lưu dân Việt tới đay khai phá
mở mang sinh sống lập nghiệp.
- Gia Định dưới thời nhà Nguyễn (1698-1862).
Vào thời chúa Nguyễn Hoàng ( 1558-1613), vị chúa Nguyễn đầu tiên cắt cứ ở phía
Nam là thời kỳ mở đầu công cuộc di dân người Việt đến miền Nam Việt Nam, trong đó
vùng đất Sài Gòn ngày nay là một trong những nơi dừng chân đầu tiên. [963, tr.26]. ( “300
năm 300 năm Sài Gòn- thành phố Hồ Chí Minh”, NXB Chính trị quốc gia, 1998).
Những cư dân Việt đầu tiên dựa vào sách Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn, viết về
vùng đất Nam Bộ vào thế kỷ XVII rằng “ từ biển CẦn Giờ, Soài Rạp, cửa Tiểu, cửa Đại…
trở lên, toàn là rừng rậm hàng ngàn dặm…”. Đất Sài Gòn khi những nhóm lưu dân người
Việt đến khai khẩn hãy còn hoang vu, rừng rậm và đầm lầy trải dài. Rải rác đó đây trên các
giồng đất cao, một vài nhóm các dân tộc Khmer, Stiêng, Mạ… cư trú, sinh sống. Những
lưu dân người Việt đầu tiên tìm đến mưu sinh nơi đất Sài Gòn thuở xa xưa là những người

miền Bắc, miền Trung vào vì nhiều lí do. [967, tr.26]. ( “300 năm 300 năm Sài Gòn- thành
phố Hồ Chí Minh”, NXB Chính trị quốc gia, 1998). Những ghi chép trong các sử sách
đương thời, giữa thế kỷ XVII, đất Sài Gòn đã có gần 10.000 người. Trong số cư dân buổi
ban đầu ở Sài Gòn có khong ít người Hoa. Họ là những người Trung Hoa vùng duyên hải
phía Nam. Năm 1679, có một đợt di cư lớn của người Hoa dưới sự thống lãnh của hai viên
quan nhà Minh là Dương Ngạn Dịch và Trần Thượng Xuyên với 3.000 người và 50 chiến
thuyền. ( Theo Bai ManKweui trong luận án tiến sĩ: “Người Hoa ở Cộng hòa Việt Nam”,
Trường đại học Sorbonne, 1968). Một phần lớn trong đoàn di dân này đã đến trú ngụ và
khai khẩn vùng đất niềm Đông Nam Bộ, khu vực Biên Hòa, Sài Gòn. Thành phố Chợ Lớn
đã được tạo dựng với sự góp sức của người Hoa, cùng với quá trình hội nhập của họ vào
cộng đồng các dân tộc Việt Nam. [1035, tr.26]. ( “300 năm 300 năm Sài Gòn- thành phố
Hồ Chí Minh”, NXB Chính trị quốc gia, 1998).
Năm 1623-1698 là một trong những thời gian của quá trình hình thành đô thị Sài Gòn
xưa và đây cũng là giai đoạn xảy ra nhiều biến cố, tốc độ phát triển được đẩy nhanh hơn
thời gian trước. [1082, tr.26]. ( “300 năm 300 năm Sài Gòn- thành phố Hồ Chí Minh”, NXB
Chính trị quốc gia, 1998). Thời gian này trang sức chưa được chú ý phát triển mạnh.
Năm 1698- 1757 công cuộc mở mang bờ cõi của các chúa Nguyễn về phía Nam đã
hoàn thành. Với điều kiện thiên nhiên ưu đãi, với chính sách linh động (tiến hành vận động-
chiêu tập dân xiêu tán- nghèo đói vào Nam lập nghiệp, thực hiện chính sách sở hữu ruộng
đất, thực hiện chính sách thuế khóa nhẹ- linh động) của nhà Nguyễn, đồng thời với một số
nguyên nhân do lưu dân từ thời lánh nạn nhà Minh phải tự làm lấy những dụng cụ cần thiết
cho cuộc sống, cuộc tranh chấp giữa Tây Sơn và chúa Nguyễn đồi hỏi phải đẩy mạnh kinh
tế tự cung tự cấp cả về lương thực lẫn các nhu cầu phụ vụ cho chiến tranh, nhóm người
Hoa không thần triều Thanh đã đến đất Đồng Nai- Gia Định lập nghiệp và lập nên những
trung tâm thương mại nhộn nhịp-bậc nhất. Vì vậy từ đó giúp vùng Đồng Nai- Gia Định
phát triển từ nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp… phát triển. Ở thời kỳ này dựa
vào những di vật tngoài những bộ phẩm phục kết hợp với những trang sức sang trọng thì
trang phục của nhân dân nói chung và phụ nữ nói riêng còn đơn giản và mộc mạc.
- Thời nhà Nguyễn 1802- thời kỳ Pháp thuộc.
Trong điều kiện kinh tế, xã hội mới, trang phục cũng như trang sức đã có sự phát triển
và hoàn thiện trên bình diện truyền thống. Lúc này ta thấy được sự phong phú đa dạng về

kiểu trang phục cũng như trang sức. Tùy theo điều kiện địa lí, khí hậu, điều kiện kinh tế,
xã hội, lịch sử, giao lưu ảnh hưởng khác nhau đã hình thành nên phong cách sử dụng trang
sức theo từng vùng miền, địa phương với sắc thái riêng.
Triều Nguyễn (1802-1945), vương triều cuối cùng của giai cấp phong kiến nước ta,
càng về sau càng bất lực với bộ máy thống trị hoàn toàn phụ thuộc vào sự chỉ huy của thực
dân Pháp.
Đầu thời Nguyễn, vùng Gia Định có nhiều dân tộc sinh sống, mỗi dân tộc vẫn giữ
phong tục của mình. Riêng đối với người Việt từ trang phục đơn giản, mộc mạc,và người
dân không được đeo trang sức gì.
Đến thời Tự Đức trước khi người Pháp sang về trang phục, trang sức của phụ nữ trong
triều đình và nhân dân đã có sự phát triển.
+ Trang phục, trang sức của hoàng hậu gồm: mũ (mũ cửu phụng với thân mũ làm bằng
lông đuôi ngựa, trán mũ có 9 hình rồng, 9 miếng bồn khoan bằng bạc, 1 cặp tóc trang trí
mây, hoa, 1miếng hình núi, 12 hình hoa, con bướm và nhiều hoa dây để trang sức chỗ chân
tóc. Phía sau mũ là 1 hình con phượng bằng vàng, 4 trâm bạc cùng các dải kết bằng 198
hạt trân châu nhỏ. Các hạt pha lê được khảm ở mũ là 231 hạt. Khăn bịt trán bằng đoan thiên
thanh trong lót lĩnh màu vàng dedsu trang sức 4 khoen vàng, 4 sợi dây tơ), hoàng bào,
xiêm, đai (bằng sa trúc bộc đoạn màu vàng, trang sức 18 mảnh vuông màu vàng, có mặt
kính khảm hoa vàng và hai móc vàng), hài, tất.
+ Trang phục, trang sức của hoàn thái hậu gồm: mũ (mũ cửu phụng, ở trán có 1 vòng
đai bằng vàng, được trang trí, trang sức bằng châu ngọc kim kính rất sang trọng), bào (
ngoài thêu… có điểm ngọc san hô kim kính, trong lót trừu hoa màu đỏ), xiêm, hài (bằng
tơ vàng thêu phượng có trang sức ngọc san hô, trân châu),khăn.
+ Trang phục, trang sức của công chúa gồm: mũ (mũ thất phụng), áo (sa sợi đỏ dệt hoa
tròn và phượng nhật bình), xiêm, trâm hoa cặp tóc bằng vàng và trang sức đẹp (chuỗi ngọc
châu, pha lê…)
+ Trang phục, trang sức của các cung tần thì gồm có áo mũ theo thứ bậc thì có kèm
theo trang sức là kẹt tóc bằng vàng, trâm hoa, trâm ngọc.
+ Trang phục và trang sức của nhân dân ở đây nói đến phụ nữ miền Nam nói chung và
Sài Gòn ( Gia Định) nói riêng: Ở phụ nữ nông thôn, phụ nữ tiểu thương thành thị, ngoại

thành vào ngày lễ hội … ngoài cách ăn mặc, búi tóc cao, cài trâm ( lông nhím, xương, ngà,
đồi mồi, vàng, bạc...) hoặc cài hai cái lược cong ở hai bên để giữ búi tóc cho khỏi tuột. Đồ
trang sức của họ là các chuỗi hạt vàng, quấn cao nhiều vòng quanh cổ, hay đeo trễ xuống
ngược và còn hay đeo dây chuyền nách, ở giữa dây chuyền có đồng tiền vàng, (một loại
dây chuyền bằng vàng vòng qua cổ, đeo chéo xuống nách). Còn các em gái thì đeo khuyên
(mấm) bạc.
Vào những năm đầu thế kỷ XX về trang phục nói chung và trang sức nói riêng của các
phụ nữ ở nông thôn vẫn giữ nét truyền thống, riêng ở thành thị thì các cô, các bà, các chị
em vẫn búi tóc cao hoặc hơi thấp ( nhưng không trễ), có nhiều người còn để lại một đuôi
tóc thò ra từ búi tóc như kiểu tóc đuôi gà. Có người kéo tóc thành hình lưỡi trai che kín
gáy. Trên cài trâm bằng lông nhím hoặc xương, ngà, đồi mồi, vàng… và khóe léo sử dụng
trang sức như đeo chuỗi hạt bằng vàng, quấn cao nhiều vòng quanh cổ, hay đeo trễ xuống
ngực, còn hay đeo dây chuyền nách, ở giữa dây chuyền có đồng tiền vàng, vòng cổ ( kiềng),
hoa tai, vòng tay (xuyến). Việc tạo hình đồ trang sức có thể dựa trên hình dáng của từng
bộ phận cơ thể (cổ, cổ tay…), vòng cổ( kiềng, dây chuyền), vòng tay( xuyến, lắc), nhẫn
các loại được tạo hình tròn để đeo vào, kích thước của chúng tương ứng với các bộ phận
cổ, cổ tay, ngón tay con người. Hay trong lễ cưới, các cô dâu mặc áo dài gấm, tóc chải lật,
búi lại, cuốn ba vòng phía sau đầu rồi gài lược “ bánh lái” bằng đồi mồi hoặc bằng vàng,
bằng bạc. Có người cài trâm vàng ngang qua búi tóc, đầu trâm có đính lò xo nhỏ nối tiếp
với một con bướm bằng vàng hoặc bằng bạc để tạo nên độ rung ở mỗi bước đi cho tăng
thêm phần uyển chuyển và duyên dáng.
Cũng ở đây ta cần nói đến xuất xứ nghề kim hoàn ở Sài Gòn- Thành phố Hồ Chí Minh.
Theo sử sách lưu lại, người có công khai sáng nghề kim hoàn Việt chính là hai vị tổ sư họ
Cao: Cao Đình Độ và Cao Đình Hương.
Ông Cao Đình Độ sinh năm 1744 tại làng Cẩm Tú, huyện Cẩm Thủy, tỉnh Thanh Hóa.
Ngay từ nhỏ, ông rất ham học và được truyền thụ nền giáo dục của đạo Nho. Lớn lên ông
làm nghề bịt đồng nhưng không nguôi niềm đam mê lớn trong ông là trở thành một người
thợ kim hoàn xuất sắc. Để học được nghề, ông phải cải trang người Hoa xin vào giúp việc
cho một chủ tiệm vàng ở Thăng Long (Hà Nội). Tính hiếu học và lòng trung thực của ông
khiến chủ tiệm kim hoàn người Hoa cảm động, quý mến và truyền nghề cho ông. Với ý chí
phải học cho thành tài, ông học cả cách chế tạo dụng cụ cần thiết của nghề chạm trổ vàng

bạc và không từ chối bất cứ việc gì chủ sai bảo. Công sức của ông đã được đền đáp xứng
đáng, tay nghề ông ngày càng thành thạo và đạt trình độ kỹ thuật tinh xảo đủ sức tranh tài
với những thợ kim hoàn người Hoa khác tại đất Thăng Long thời bấy giờ. Năm 1783, Ông
đưa vợ con vào làng Kế Môn, huyện Phong Điền, Thuận Hóa lập nghiệp và truyền nghề
cho con. Thừa hưởng đức tính thông minh của cha, con trai ông – Cao Đình Hương, tiếp
thu nghề kim hoàn một cách nhanh chóng và trở thành một nghệ nhân thành thục trong
nghề. Tại Thuận Hóa, Ông Cao Đình Độ có thu nhận để tử, truyền nghề cho họ. Làng Kế
Môn trở thành làng nghề kim hoàn từ đó. Dưới thời vua Quang Trung, danh tiếng Ông Cao
Đình Độ được lan truyền đến triều đình. Năm 1790, vua Quang Trung triệu hai cha con
ông cùng một số thợ bạc ở làng Kế Môn vào triều để lập cơ vệ Ngân Tượng, nơi chuyên
nghiên cứu nghệ thuật điêu khắc, chạm trổ vàng bạc và đồ trang sức cung điện. Trước công
đức và những đóng góp lớn lao đó, ông được triều đình phong chức Lãnh Binh, cùng gia
đình sống tại làng Cao Hậu, huyện Hương Trà. Đến khi Nguyễn Ánh lập nên triều Nguyễn,
hai cha con ông Cao Đình Độ và Cao Đình Hương cũng như nhóm thợ làng Kế Môn vẫn
được vua Gia Long trọng dụng, cấp bổng lộc và giữ nguyên tước cũ để tiếp tục nghề kim
hoàn trong cungđiện.
Năm 1810, Ông Cao Đình Độ qua đời, hưởng thọ 66 tuổi. Cao Đình Hương sợ nghề
này sẽ mai một nên xin từ quan để ra ngoài tìm đệ tử truyền nghề cho hậu thế. Vào thời
này, Thượng thư Bộ lại Trần Minh cùng vợ Huỳnh Thị Ngọc mời ông về dạy nghề cho 3
người con là : Trần Hỏa, Trần Điện và Trần Điền, cùng với 3 người cháu là: Huỳnh Quang,
Huỳnh Bảo và Huỳnh Nhật. Khi Cao Đình Hương mất, theo lời căn dặn của thầy, 6 đệ tử
bắt đầu cuộc hành trình truyền nghề ra khắp dân gian. Ba anh em họ Trần đi ngược ra Bắc
Hà (Thăng Long) để mở lò, thu nhận đệ tử. Ba anh em họ Huỳnh vào Nam theo dòng người
dân cư lập nghiệp do vua Minh Mạng khởi xướng. Đến Phan Thiết, một người đã qua đời,
hai người còn lại dừng chân tại đây để mở lò dạy nghề. Sau khi nghe tin anh em họ Huỳnh
dừng chân tại Phan Thiết, anh em họ Trần lại tiếp tục cuộc hành trình vào Nam và dừng
chân tại Chợ Lớn truyền nghề. Về sau Sài Gòn là đất hội tụ những anh tài, nghệ nhân trong
nghề kim hoàn, họ đều ở những miền quê khác nhau rồi thành danh trên đất Sài Gòn.Vì
vậy, đặc trưng của nghệ thuật kim hoàn Sài Gòn là tổng hợp tất cả các loại hình mỹ nghệ
độc đáo từ các nơi hội tụ về.

Với chính sách cai trị của Pháp, làn sóng “văn hóa” Tây Âu tràn vào Việt Nam đã ảnh
hưởng tới thị hiếu của những người tư sản, tiểu tư sản, tới tầng lớp thanh niên thành thị
trong các phong trào “ sống mới”, “vui khỏe”, “trẻ trung”.
Nhìn chung càng về sau( nhất là người ở miền Nam trong đó có phụ nữ thành phố Hồ
Chí Minh với tính chất dân cư, với lối sống cởi mở hơn) thì trang phục cũng như trang sức
thực sự biến đổi và thay đổi lớn lao từ khi tiếp xúc với văn minh châu Âu. Trong những
điều kiện chính trị, kinh tế,xã hội, văn hóa mới thì trang phục cũng như trang sức có những
đổi mới. Sự tiếp xúc văn hóa giữa phương Đông và phương Tây, giữa Việt Nam phong
kiến với nước Pháp tư bản chủ nghĩa có tác động nhiều mặt tới sự phát triển văn hóa nước
ta. Trang sức của phụ nữ Việt ở thành phố Hồ chí Minh thời kỳ này tiếp nhận những nhân
tố mới của phương Tây về cách ăn mặc và đây là giai đoạn biến đổi làm nền móng cho
phong cách mặc kết hợp trang sức sau này.
Trang sức từ cách mạng tháng tám đến nay.
Thời kỳ này, đất nước đã có những thay đổi lớn lao. Tổng khởi nghĩa và ngày tuyên
ngôn độc lập (2-9-1945) có ý nghĩa của một cuộc đổi đời rất to lớn , tác động mạnh mẽ và
sâu sắc đến nếp sống, nếp nghĩ của từng người dân. Giai đoạn này phụ nữ thành phố vẫn
giữ những nét đặc trưng truyền thống của dân tộc qua trang phục cũng như trang sức mặc
dù chất liệu và các kiểu mốt hiện đại ngày càng thâm nhập ồ ạt. Ở vùng Pháp tạm chiến
cũng không có gì thay đổi đặc biệt lắm trong tầng lớp phụ nữ lao động, tiểu thương và một
số phụ nữ tiểu tư sản.
Sau cách mạng tháng tám 1945 chế độ chính trị miền Nam có nhiều điểm mang tính
đặc trưng riêng về trang phục cũng như trang sức. Đồ trang sức phổ biến có vòng tay bằng
nhựa nhiều màu đeo ở cổ tay hay bắp tay. Nhẫn phần nhiều đều gắn mặt đá nhiều màu, cỡ
lớn. Tai đeo vòng to. Cổ đeo các vòng đồng hoặc các chuỗi hột to. Ngay cả trang sức cưới
mối giao lưu văn hóa mở rộng, tầm ảnh hưởng của mốt trang phục Âu Mỹ phụ nữ cổ đeo
dây chuyền, chuỗi hạt, chuỗi hạt kim cương hoặc giả kim cương hay saphia bóng…
Đồ trang sức của phụ nữ Việt ở thành phố Hồ Chí Minh qua các thời kỳ thể hiện rõ nét
óc thẩm mỹ, sự sáng tạo, đôi bàn tay khéo léo của người thợ.
Với các diễn biến về trang phục cũng như trang sức của phụ nữ qua từng thời kỳ, ta
thấy được chưa bao giờ đô thị miền Nam, đặc biệt Sài Gòn, lại đuổi bắt kịp mốt thời trang

của xã hội tư bản thế giới nhanh nhạy đến như thế. Không chỉ riêng về các phụ kiện kèm
theo trên trang phục mà đồ trang sức ngày càng đẹp về mặt thẫm mỹ cũng như kỹ thuật để
tạo ra nó ngày càng tinh xảo. Chỉ nói riêng đến lối tạo hình của trang sức đã đảm bảo về
yêu cầu thẩm mỹ, trang sức không những chỉ sử dụng được mà còn phải đẹp , phải xinh
xắn. Người thợ thủ công với đôi bàn tay khéo léo, kỹ thuật giỏi không chỉ tạo hình mà còn
chạm khắc hoa văn trên đồ trang sức để nó thêm phần lộng lẫy mang lại vẻ đẹp tinh tế cho
con người. Người phụ nữ Việt giản dị nhưng rất tinh tế trong cách trang sức, trang điểm
hàng ngày.
Ý thức dân tộc đã luôn giữ gìn, bảo vệ và kế thừa được những nét điển hình dân tộc
trong trang sức. Về cơ bản phụ kiện dân tộc vẫn được bảo lưu và cải tiến theo chiều hướng
kết hợp giữa dân tộc và thời trang. Măc dù có biến hóa, đổi thay và làm cho trang sức
phong phú thêm rất nhiều thì đường nét cổ truyền, cái biểu trưng, bản sắc dân tộc vẫn phấp
phới. Cái hồn, cái phong cách của trang sức đã trải qua hàng mấy nghìn năm vẫn thể hiện
đâu đó trong cách xử lý kỹ thuật. Tất cả những cải tiến ấy đã tạo nên dáng vẻ hiện đại, sự
trẻ trung , phong cách, sức quyến rũ của phụ nữ. Nhờ thế, nó luôn đi vào đời sống, tồn tại
và ngày càng phát triển đến tận ngày nay.
Từ sau năm 1975, với chiến thắng vĩ đại của dân tộc đất nước hoàn toàn thống nhất,
mở ra kỷ nguyên mới của lịch sử đất nước. Sự phát triển văn hóa nói chung, trong đó có
ăn mặc sử dụng phụ kiện nói riêng cũng đứng trước những xu hướng, những nhân tố mới.
Từ sau khi nền kinh tế của nước ta chuyển sang kinh tế thị trường, việc mở cửa cùng
với hệ thống thông tin đại chúng phát triển cực kỳ nhanh chóng làm quan hệ giữa nước ta
với các nước trên thế giới ngày càng mở rộng. Đó chính là tiền đề kinh tế- xã hội cho các
mối quan hệ, giao lưu và tiếp xúc văn hóa diễn ra nhanh, mạnh. Có lẽ không thời kỳ nào
như hiện nay đã ra gay gắt trên nhiều lĩnh vữ văn hóa nói chung, trong đó có cung cách sử
dụng trang sức, chạy theo phong cách, làm sao giả quyết hài hòa giữa dân tộc và quốc tế,
giữa truyền thống và hiện đại. Ngày nay kinh tế đang trên đà phát triển, cùng với sự dân
chủ thực sự, rộng rãi vốn là cơ sở xã hội của “ phong cách, mốt”, đó chính là yếu tố quan
trọng nhất để cho trang sức phát triển. Có như vậy các khuynh hướng tìm tòi, sáng tạo cá
tính, cái tôi thẩm mỹ mới được đề cao và quyền tự quyết của mỗi phụ nữ được tôn trọng.
Truyền thống của người Việt nói chung và của phụ nữ ở thành phố Hồ Chí Minh nói
riêng trong những giao lưu và tiếp xúc là với tinh thần sáng tạo họ đã biết bỏ cái lỗi thời,

mạnh dạn tiếp thu những nhân tố tích cực. Tất nhiên nó phải trải qua một quá trình chọn
lọc, quá trình ấy đã chứng minh bản lĩnh của văn hóa Việt trong đó có nét đẹp truyền thống
trang sức. Ở giai đoạn mới này, Sài Gòn- thành phố Hồ Chí Minh với cả hai yêu tố nội sinh
và ngoại sinh đang được đặt trước một thử thách mới: sự du nhập văn hóa đặc biệt là Mỹ
và phương Tây đang hàng ngày tác động, cả về mặt kinh tế, khoa học kỹ thuật lẫn các lĩnh
vực văn hóa nghệ thuật, tiêu dùng, phong tục tập quán, lối sống… mà trang sức vốn là biểu
hiện thể hiện một phần không nhỏ trong đó.
Thời nào cũng vậy, mỗi phụ nữ đều có thể sử dụng trang sức làm đẹp theo sở thích
riêng nhưng cái đó không thể thoát ly khỏi sự ràng buộc của truyền thống và sự quy định
của thời đại. Phong cách ăn mặc, sử dụng trang sức … là tổng hòa của quan hệ giữa con
người với con người,giữa con người với tự nhiên, môi trường và của các quan hệ xã hội.
Trong một chừng mực nào đó, trang sức kết hợp với trang phục tập trung thể hiện tính
truyền thống và tính hiện đại. Trong mỗi giai đoạn của lịch sử, sự kết hợp ấy biểu hiện qua
trang sức mang tính thời đại và là bộ mặt của thời đại.
Mỗi phụ nữ giàu hay nghèo, già hay trẻ chỉ có thể “ tự do” tìm thấy những sở thích
riêng của mình trong cách lựa chọn và sử dụng trang sức đề phù hợp cho bản thân và không
vượt ra ngoài tính thời đạicủa mỗi thời kỳ lịch sử. Ngày nay, với xu hướng dân chủ hóa lối
sống, phụ nữ không thể tìm thấy những kiểu cách sử dụng trang sức riêng giành cho một
giai cấp, một tầng lớp xã hội nào( kiểu như vua chúa, hoàng hậu hay các quan lại trước
kia). Bởi vậy, trang sức mang tính xã hội cao, nó không chỉ dừng lại ở những giá trị vật
chất thông thường. Nó là biểu hiện của tư tưởng xã hội, tính năng động, tâm lý, tập quán,
nếp sống, lối sống. Và nó là sản phẩm mang tính thời đại, là bộ mặt của thời đại là lẽ tất
nhiên nó phải phù hợp với thời đại, môi trường mà phụ nữ Việt nói chung và phụ nữ thành
phố Hồ Chí Minh nói riêng đang sống.Tính thời đại trong phong cách sử dụng trang sức
cùng với với trang phục là sự kết hợp nhuần nhuyễn hợp lý và khoa học giữa truyền thống
và hiện đại. Vậy truyền thống trong trang sức là gì? Đó có phải là phục hồi nguyên bản
cách sử dụng trang sức như tóc búi cài trâm, đeo vòng kiềng, hay tóc búi cài trâm và đeo
các chuỗi hạt vàng, quấn cao nhiều vòng quanh cổ…? Không thể và không nên coi mọi cái
thuộc về truyền thống là tích cực trong nhiều trường hợp với thời đại mới nữa nên nó trở
thành cái tiêu cực và cản trở phát triển xã hội. Tóc búi cài trâm, đeo chuỗi hạt, kiềng cổ
…làm sao phù hợp được trong mọi hoàn cảnh, trong nếp sống công nghiệp, nếp sống hiện

đại…Khi nói tiếp thu truyền thống không có nghĩa là ta bê nguyên xi cái truyền thống ấy
về cả hình thức lẫn nội dung mà là tiếp thu phát huy giá trị truyền thống trong hoàn cảnh
sử dụng nó, có khi nó được kết hợp vào trong các hình thức mới phù hợp.
Vậy truyền thống trong cách sử dụng là gì và trang sức hiện đại của phụ nữ ở thành
phố Hồ Chí Minh kế thừa và phát huy những gì thuộc về truyền thống? Tính hiện đại là gì,
thể hiện ở trang sức ra sao? Kết hợp thế nào để hài hòa giữa cái hiện đại mà vẫn mang tính
truyền thống? Đây là những vấn đề lớn đang đặt ra và không khỏi là sự băn khoăn day dứt
của nhiều phụ nữ. Cho nên nói đến truyền thống trong trang sức là phải nói đến tính phù
hợp với môi trường, xã hội và nói đến tính sang trọng, tinh tế, nhã nhặn… trong cách kết
hợp với trang phục.
Kết hợp truyền thống và hiện đại, tiếp thu có chọn lọc những yếu tố văn hóa bên ngoài
là một nguyên tắc cơ bản của phát triển văn hóa chung và trong phong cách sử dụng trang
sức nói riêng. Mỗi thời đại, mỗi phụ nữ có thể căn cứ vào đó mà sáng tạo ra những hình
thức phong cách ăn mặc sử dụng trang sức phong phú, đa dạng của riêng mình, để trang
sức của phụ nữ tiến đến sự sang trọng, tinh tế hơn trong thực tế cuộc sống. Truyền thống
được thể hiện trong cách xử lý, ứng xử của con người, với trào lưu phong cách hiện đại.
Nói chung trang sức là một loại hình di vật đặc biệt ko chỉ có mục đích làm đẹp cho
con người, mà còn biểu thị trình độ thẩm mỹ và kỹ thuật chế tác quatừng thời kỳ, qua đó
người xem có thể hình dung được sự phát triển về tư duy của người Việt,bên cạnh cuộc
sống mưu sinh vất vả thường nhật của con người thời đó từ đó vẫn còn lóe lên được cuộc
sống tinh thần, tức là họ biết làm đẹp, biết trau truốt cho bản thân họ, tự tôn bản thân mình,
toát lên vẻ sang trọng của người sử dụng.
Nay
Từ xưa đến nay nhu cầu làm đẹp của phụ nữ chưa bao giờ mất đi mà nó lúc nào cũng
tồn tại và ngày càng phát triển mạnh mẽ theo thời gian.
Trang sức cũng là một trong những vật thể làm đẹp của phụ nữ Việt nói chung và phụ
nữ Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng, nó mang lại nét đặt thù cũng như đặc trưng riêng
không thể nhầm lẫn với vật thể khác.
Phụ nữ được làm đẹp bằng trang sức như ngày nay cũng nhờ trang sức trải qua một thời
kỳ dài phát triển. Sự phát triển của trang sức cùng với sự phát triển trong nhu cầu làm đẹp

của phụ nữ ở thành phố Hồ Chí Minh ngày càng rõ rệt. Nhu cầu của phụ nữ ngày nay đã
thay đổi nhiều. Trong những năm gần đây phong cách, mẫu mã, quan điểm sử dụng đều
thay đổi nhanh chóng. Nó thúc đẩy mạnh mẽ cho trang sức hiện nay. Dùng trang sức là
nhu cầu lớn của phụ nữ thành phố Hồ Chí Minh. Dựa vào đó mà dù đã trải qua rất nhiều
thăng trầm của lịch sử và sự bất biến của thời gian nhưng dường như nó vẫn rất còn nguyên
sự hấp dẫn đối với những nhà thiết kế trẻ Việt Nam, vẫn luôn là sự sáng tạo những tinh
hoa mang hơi thở của cuộc sống, một ánh mắt buông lơi, một bờ vai dịu dàng, một mái tóc
thề xõa ngang, cái duyên tự nhiên mà say đắm nhưng trong cái duyên ấy không thể thiếu
những đồ trang sức nhỏ bé kiệm lời mà có thể dậy sóng những trái tim yêu cái đẹp. Sức
sống của các nền Văn minh thời Hùng Vương, Phùng Nguyên, Sa Huỳnh , Óc Eo dường
như vẫn còn đâu đó trên mỗi sáng tạo đồ trang sức người Việt hôm nay. Đó là trang sức
bền bỉ của văn hóa cội nguồn. Có một dòng chảy như thế, âm thầm tha thiết làm nên giá trị
của muôn đời, có một dòng chảy của khao khát những thăng hoa, một dòng chảy quá khứ,
một dòng chảy thực tại, của những ước mơ khát cháy đi tìm một vẻ đẹp dịu dàng trong tâm
hồn Việt.
Nghệ nhân Trần Hải ở thành phố Hồ Chí Minh nói: “ Nữ trang gồm có 3 dòng: trơn,
đấu và chạm. Ngày xưa, các nghệ nhân chế tác bằng vàng y và bạc y với các dụng cụ đồ
nghề đơn sơ nhưng với sự khéo léo họ đã chế tác ra những bộ trang sức rất tinh sảo, đầy
kỹ thuật tuy nhiên những kỹ thuật và sản phẩm dần thất truyền. Hiện nay, sản phẩm rất đa
dạng về chủng loại, mẫu mã cũng như kỹ thuật bởi được chế tác qua các thiết bị, công cụ
máy móc rất hiện đại.Và các sản phẩm ngày nay được chế tác chất liệu chủ yếu là vàng
19k- 18k. Sản phẩm được chế tác qua máy móc, thiết bị, nhưng cũng không thể thiếu yếu
tố qua bàn tay con người. Tuy vậy, người tiêu dùng nói chung và phụ nữ thành phố nói
riêng, họ chuộng sản phẩm thủ công mà đầy kỷ thuật hơn là sản phẩm làm bằng máy móc
hiện đại. Xu hướng của trang sức hiện đại ngày nay đời hỏi mang tính chất đơn giản, không
cầu kỳ, nhẹ vàng, được gắn kết bằng các loại đá quý như kim cương, ruby, saphia được
chế tác qua các thiết bị hiện đại thì những loại những trang sức ngày xưa là kỹ thuật trạm
trổ là chủ yếu. Ngày nay nhu cầu của người tiêu dùng đặc biệt là phụ nữ, họ lại thích nữ
trang vừa mang tính chất tinh xảo được kết hợp đường nét thủ công,và thường thiết kế nữ
trang theo bộ. Đá quý theo đá quý, vàng vàng theo vàng vàng, vàng trắng theo vàng trắng…
Tuy có bề dày lịch sử về chế tác trang sức nhưng thị trường trang sức tại thành phố Hồ
Chí Minh hiện nay gặp nhiều khó khăn và chưa có sự phát triển tương xứng với lịch sử của
trang sức Việt.

Trước tiên là mẫu mã đơn điệu, phân khúc thị trường chưa đa dạng... trang sức Việt
Nam trở nên khó cạnh tranh trên sân nhà. Trang sức của chúng ta vẫn thua nhiều hàng nhập
ngoại bởi kỹ thuật chế tác chưa tinh xảo bằng, chưa nói chế tác trang sức lại quá tập trung
vào chất liệu vàng nên đã bỏ sót một bộ phận lớn người tiêu dùng bình dân”.
Trong những năm gần đây, không chỉ trang sức ngoại từ Trung Quốc, mà nhiều loại
trang sức tinh xảo của Hồng Kông, Ý cũng đã “đầy rẫy” trên các tiệm vàng bạc trong nước
với giá cạnh tranh. Trang sức Ý, Hồng Kong mẫu mã rất đẹp và đa dạng, trang sức trong
nước rất khó bì.Không chỉ bị “ép” về mẫu mã, các doanh nghiệp trong nước cũng “đối
mặt” với nguy cơ mất thị phần trên sân nhà khi “giá cả vẫn thua… hàng nhập”. Giá cả của
trang sức bình dân nước ngoài cạnh tranh hơn hàng Việt Nam đến 25%, 30% nên khó mà
bì kịp. Trong khi đó, doanh nghiệp và đơn vị sản xuất trang sức của Việt Nam thường
“mạnh ai nấy làm” nên sản phẩm không đồng đều, và thường không “tung” được các đơn
hàng lớn nên càng yếu thế so với hàng ngoại.
Trang sức trong nước đuối sức trước hàng ngoại là do doanh nghiệp trong nước từ
trước đến nay khi chế tác trang sức chỉ tập trung chủ yếu vào chất liệu vàng. Trong khi
vàng liên tục tăng giá nên nhu cầu trang sức của người tiêu dùng đã chuyển sang các mặt
hàng với chất liệu khác giá bình dân
Ông Nguyễn Thành Long, Tổng giám đốc công ty TNHH MTV vàng bạc đá quý Sài
Gòn (SJC), cho rằng, thị trường trang sức Việt đang đứng trước thời kỳ cạnh tranh khốc
liệt với hàng ngoại, nhất là nữ trang nhập từ Trung Quốc. Theo ông Long, để nữ trang Việt
cạnh tranh được với hàng ngoại thì ngoài việc đa dạng mẫu mã, sản phẩm còn phải “chia”
nhiều phân khúc hơn. “Ngoài nữ trang cưới, nữ trang làm của, doanh nghiệp phải hướng
đến nữ trang làm đẹp, nữ trang chỉ làm hàng thời trang như nữ trang phục vụ cho phần lớn
dân chúng ở các nước châu Âu”.
Chính vì thế,với kinh nghiệm vốn có từ hàng ngàn năm trước, Việt Nam cần có một
lối đi mới sáng tạo và chiến lược dành cho ngành trang sức nhằm tạo nên thương hiệu trang
sức Việt Nam trên thị trường trong nước và vươn ra quốc tế.
Từ thế kỷ 20 cho đến nay, phụ nữ Việt ở thành phố Hồ Chí Minh ngày càng hiện đại
với cá tính thời trang đậm chất ngẫu hứng, họ đặt tình yêu nồng nàn vào những thiết kế
trang sức mang tính ứng dụng cao nhưng vẫn nhiều mơ mộng, chú trọng các chế tác khắc
họa biểu tượng gần gũi cùng cuộc sống.

Những mẫu trang sức được chế tác dưới góc nhìn sáng tạo và thời trang đầu tư kỳ
công, những biến tấu mang hơi hướng thiên nhiên bật lên sức hấp dẫn khó cưỡng với giới
mộ điệu thời trang trong phong cách tối giản Minimalism và nghệ thuật sắp đặt trang sức
nhiều lớp “Layering”.
3.2. Quan điểm, mục tiêu phát triển trang sức của phụ nữ Việt ở Thành phố Hồ Chí
Minh.
3.2.1. Cơ sở lý luận về định hướng chiến lược phát triển trang sức của phụ nữ Việt ở
Thành phố Hồ Chí Minh.
Với số dân: hơn 84 triệu người và có kết cấu dân số trẻ thì đây được xem là một trong
những điều kiện cơ bản để ngành trang sức phát triển hơn nữa khi nhu cầu làm đẹp của
người dân ngày một phát triển.
Với môi trường văn hóa, xã hội: Nước Việt Nam có 54 dân tộc sinh sống với những
bản sắc văn hoá khác nhau. Sự đa dạng của các nền văn hoá, cùng với sự phát triển đi lên
của xã hội nước ta. Các hủ tục lạc hậu của các dân tộc đang dần được xoá bỏ. Nền kinh tế
phát triển, đời sống người dân được nâng cao, từ chỗ chỉ lo đến đáp ứng nhu cầu vật chất
thì nay đã hướng tới đáp ứng nhu cầu hưởng thụ về mặt tinh thần. Ở thành phố Hồ Chí
Minh nhu cầu về đồ trang sức rất cao, vàng và các loại trang sức được phụ nữ ưa chuộng.
Đó là các món quà tặng không thể thiếu trong các dịp lễ, lễ cưới hỏi... trong các gia đình.
Đó chính là một thuận lợi không hề nhỏ đối với sự phát triển của ngành trong hiện tại và
tương lai.
Với môi trường công nghệ: Đối với ngành trang sức ở thành phố Hồ Chí Minh thì
việc đổi mới công nghệ là việc làm cấp thiết nhất. Bởi vì các sản phẩm của ngành sản
xuất ra chưa đáp ứng được thị hiếu của khách hàng, độ tinh xảo, kỹ thuật, và độ sáng tạo
còn thấp, thua hẳn các sản phẩm của các nước trong khu vực và trên thế giới. Trình độ
tay nghề của thợ kim hoàn còn hạn chế việc đào tạo nguồn nhân lực cho ngành này hiện
đang được thực hiện ở trong nước và nước ngoài. Hiện nay đã có nhiều công ty chuyên
cung cấp các thiết bị máy móc cho ngành. Đảm bảo cho các doanh nghiệp đủ sức cạnh

tranh được với các công ty nước ngoài khi mà quá trình hội nền kinh tế nước ta với thế
giới đang diễn ra mạnh mẽ. Do đó các công ty trong ngành luôn phải tiếp cận và cập nhật
một cách nhanh chóng trong lĩnh vực cải tiến công nghệ, ứng dụng khoa học kỹ thuật tiên
tiến của thế giới vào lĩnh vực sản xuất kinh doanh vàng - trang sức. Từ nhiều năm qua,
nhất là sau khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của tổ chức thương mại thế giới
WTO thì các doanh nghiệp trong ngành đã mạnh dạn đầu tư và đưa vào sử dụng nhiều
trang thiết bị, máy móc công nghệ hiện đại, kỹ thuật cao nhập từ các nước có nền công
nghiệp sản xuất vàng - trang sức dẫn đầu thế giới như Đức, Ý, Mỹ, Nhật…để tạo ra các
sản phẩm vàng - trang sức đạt chất lượng , kỹ thuật, mỹ thuật, mẫu mã tiêu chuẩn quốc
tế. Đặc biệt trong những máy móc thiết bị nhập ngoại, đã đưa vào sử dụng nhiều hệ thống
dây chuyền máy móc công nghệ đồng bộ sản xuất trang sức thế hệ mới nhất, hiện đại
nhất hiện nay do các công ty nước ngoài sản xuất đạt hiệu quả cao.
Với những máy móc, công nghệ hiện đại được kết hợp với phương pháp kim hoàn cổ
truyền, những ý tưởng sáng tạo độc đáo, sự cách tân táo bạo của đội ngũ cán bộ kỹ thuật,
các nghệ nhân nhiều kinh nghiệm, những sản phẩm mà các công ty đưa ra thị trường
trang sức đạt chất lượng, kỹ thuật, mỹ thuật cao, mẫu mã đẹp, đa dạng , nhiều chủng loại
phù hợp với trào lưu, xu hướng thẩm mỹ hiện đại mới không thua kém trang sức nhập
ngoại nhưng giá bán phù hợp và đáp ứng mọi thị hiếu và nhu cầu người tiêu dùng.
3.2.2. Phân tích thực trạng – môi trường trang sức của phụ nữ Việt ở thành phố Hồ Chí
Minh.
Đất nước ta trải qua rất nhiều biến cố của lịch sử và trang sức là cái rễ dễ nhạy cảm
nhất, trang sức dễ bị thất thoát nhất, có không ít đồ trang sức rất tinh tế về chế tác nhưng
nó lại chuyển qua cái công năng khác cho nên nó đánh mất đi không ít cái giá trị nghệ thuật
và giá trị về công nghệ của người xưa. Và trải qua bao bước thăng trầm, đặc thù của ngành
trang sức vẫn là ngành sản xuất nhỏ, mang tính cha truyền con nối. Các doanh nghiệp phát
triển theo hướng tự phát, rời rạc, sản xuất còn manh mún, chưa hình thành rõ nét các mặt
hàng chủ lực, thiếu các cơ sở sản xuất theo kiểu chuyên môn hóa nên kỹ thuật và trình độ

tinh xảo chưa cao. Đội ngũ thợ kim hoàn Việt Nam tuy với gía nhân công thấp hơn nhưng
do chưa được đào tạo đúng mức nên chưa theo kịp với yêu cầu để vận hành máy móc và
công nghệ hiện đại, năng suất chưa cao. Về mặt kỹ thuật, sản phẩm chưa đạt được độ tinh
xảo, giá thành sản phẩm còn cao, chưa cạnh tranh được với hàng trang sức sản xuất bằng
máy móc của các nước.
Ngành trang sức Việt nam có truyền thống lâu đời, trình độ tay nghề dần dần hoàn
chỉnh, được cập nhật với các mẫu mã mới, những kỹ thuật và thiết bị sản xuất mới, đã cho
ra đời nhiều sản phẩm độc đáo. Một sản phẩm trang sức vàng bạc có thể xem là một tác
phẩm nghệ thuật, mà tác phẩm nghệ thuật thì thường là sản phẩm của cá nhân. Do vậy, một
trong những đặc thù đầu tiên của sản xuất hàng trang sức là tính đơn chiếc, cá nhân. Cần
tạo điều kiện để tạo ra những sản phẩm tinh xảo đạt tới đỉnh cao của nghệ thuật kim hoàn
Việt nam kết hợp hình thành một ngành trang sức theo sản xuất công nghiệp, có như thế ta
mới có những sản phẩm đạt chất lượng cao, được chấp nhận.
Ngành công nghiệp trang sức TP Hồ Chí Minh có truyền thống lâu đời, nhiều làng
nghề ở Việt nam đã có truyền thống trên nghìn năm với nhiều mẫu mã đặc sắc, thời vua
chúa cũng đã dùng trang sức bằng vàng bạc để tô điểm thêm vẻ uy nghi lộng lẫy.
Nước Việt Nam ta cùng với chiến tranh kéo dài, từ sau năm 1975 đến năm 1989 là
thời kỳ bao cấp, hàng hóa không đủ để phân phối. Do cuộc sống còn khó khăn, thu nhập
đầu người còn thấp nên phần lớn thu nhập được chi dùng cho ăn, mặc, ở. Vì vậy khối
lượng trang sức sản xuất còn rất thấp và hàng trang sức chưa trở thành một nhu cầu đại
chúng. Ngành trang sức Việt nam vẫn mang tính sản xuất nhỏ, phân tán, thủ công dẫn tới
năng suất và chất lượng không đồng đều, chưa có sự quan tâm định hướng rõ nét của nhà
nước nhằm khuyến khích và phát huy thế mạnh tiềm năng về tài nguyên đá qúy, sức lao
động để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng trong nước và tiến tới xuất khẩu thu ngoại tệ.
Trong những năm qua, sự theo dòng phát triển của thời trang, trang sức cũng vì thế
mà ngày một cải tiến, mang đến cho phụ nữ nhiều sự lựa chọn mới lạ và hấp dẫn. Do đó,
để có thể tiếp tục phát huy vai trò phát triển nhàng trang sức cần định hướng đầu tư cùng

cơ chế, chính sách thích hợp sao cho vừa đảm bảo giữ được nhịp tăng trưởng cao, tạo được
mối liên kết chặt chẽ bên trong, đồng thời tạo điều kiện để Thành phố mở rộng giao thương,
phát triển thị trường, nâng cao sức cạnh tranh trong hợp tác đa dạng, đa phương, từng bước
hội nhập với các nước trong khu vực và thế giới, trong chính sách mở cửa của nước ta.
3.3. Giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị trang sức của phụ nữ Việt ở Thành phố Hồ
Chí Minh.
3.3.1 Giải pháp bảo tồn:
Mua và sử dụng các trang sức truyền thống như kiềng cổ chạm, vòng tay chạm, bông
tai truyền thống, các loại hoa văn dân tộc. Đặc biệt khuyến khích sử dụng bạc vì tính sáng
tạo cao cũng như mang lại lợi ích kinh tế. Các trang sức như sừng trâu, đá thiên nhiên kết
hợp với bạc cũng mang lại tính thẩm mỹ cao khi kết hợp với áo dài truyền thống, áo dài
cách tân, các trang phục lụa tơ tằm, lãnh Mỹ A,…
3.3.2 Giải pháp phát huy:
Nên có các cuộc thi tìm hiểu về các giá trị dân tộc trong Trang sức của Phụ nữ Việt
xưa, các cuộc thi thiết kế trang sức kèm trình diễn mang tính sáng tạo cao. Các chủ đề
ứng dụng Trang sức Việt vào đời sống hàng ngày như bút, kẹp tóc, cài áo, vật lưu niệm
có chạm khắc các biểu tượng mang tính đặc trưng, các Pano bảng hiệu các trung tâm Văn
hoá Phụ Nữ có các hình tượng Phụ nữ Việt trong Trang sức đậm chất Việt. Kết hợp là các
khuyến nghị trang phục Việt trong các dịp đầu tuần, các buổi lễ hội các nghi thức ngoại
giao vvv.
3.3.3 Một số kiến nghị:
Nên có những Câu lạc bộ Phụ nữ chuyên đề về dân tộc học, tập trung các tài liệu
phim ảnh các giáo cụ trực quan về Phụ Nữ Việt thời xưa và nay. Có trưng bày và bán các
trang phục Phụ Nữ Việt, nhận thực hiện các ý tưởng trang sức Việt đi kèm các bộ quần
áo đậm chất Việt. Có nơi để giao lưu gặp gỡ các vị nữ Anh Hùng thường xuyên, có các
buổi nói chuyện chuyên đề về trang sức Việt để các chị em tự tay thiết kế và làm cho

mình các món trang sức đơn giản bày bán dưới sự trợ giúp của các nghệ nhân hoặc thợ
kim hoàn lành nghề.
Đó cũng là một trong những cách khôi phục môn chạm khắc trên bạc, vàng truyền
thống mà đã bị thời gian làm cho mai một đi ít nhiều.
Còn nhớ những năm 1990 đến 2000 vẫn còn nhiều shop bày bán các món trang sức Bạc
Việt đậm chất dân tộc và rất có hồn ở khu Quận 1, như vòng tay chạm rồng phượng,
kiềng cổ, bông tai bạc Y không xi…kết hợp với các bộ quần áo thổ cẩm, đũi, linen, hay
lụa Hà Đông nhìn thật hay và thật Việt.
Nên khôi phục lại các làng nghề truyền thống về chạm trổ, các y phục Phụ Nữ Việt
qua các thời đại ở các trung tâm mua sắm viện bảo tàng, khu vui chơi hay khuyến khích
các khu du lịch nên có những ngày bộ phận tiếp tân mặc trang phục truyền thống diện
trang sức đậm chất Việt như bạc, vàng Y, cẩm thạch mài đính kim loại có hoa văn Việt…
Tiểu kết chương 3.
Trang sức ở thành phố Hồ Chí Minh với đặc trưng năng suất lao động cao kết hợp
công nghệ hiện đại và tay nghề truyền thống khéo léo tinh xảo, với nhu cầu sử dụng của
phụ nữ đang trên đà phát triển mạnh đồng thời tiềm năng xuất khẩu lớn sẽ là một ngành
tiềm năng trong cơ cấu kinh tế của TP Hồ Chí Minh nếu được đầu tư quan tâm đúng mức.
KẾT LUẬN
Trang sức Việt Nam gồm nhiều thành phần kinh tế tham gia , có nhiều loại hình doanh
nghiệp cùng tồn tại, từ sản xuất tiểu thủ công đến công nghiệp hiện đại. Các doanh nghiệp
trong ngành đã cung cấp cho thị trường trong và ngoài nước nhiều chủng loại sản phẩm,
mặt hàng đa dạng, phong phú kiểu mẫu. Hiện tại doanh số xuất khẩu ngành trang sức tuy
không lớn, do như phần đánh gía thực trạng đã trình bày, nhưng kinh nghiệm của một số
nước như Thaí Lan, Indonesia… thì đây là một ngành có doanh số xuất khẩu khá lớn.
Nhu cầu sản phẩm hàng trang sức tăng dần theo thời gian, theo tốc độ phát triển kinh
tế xã hội của cả trong nước và ngoài nước. Nhu cầu hàng trang sức trên thị trường nội địa

còn rất lớn mà các doanh nghiệp có quy mô lớn chưa chú ý đúng mức hoặc chỉ mới bắt
đầu.
Đề tài "Trang sức của phụ nữ Việt ở Thành phố Hồ Chí Minh " được nghiên cứu và
mong muốn làm rõ các giải pháp căn bản nhằm đưa ngành phát triển góp phần phát triển
nền kinh tế nước nhà, đóng góp phần nào GDP của Thành phố.
Việc nghiên cứu đề tài này còn bị giới hạn về thời gian, không gian…, vì vậy nội dung
của luận văn còn nhiều thiếu sót là điều không thể tránh khỏi.

ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ TRANG SỨC CỦA PHỤ NỮ VIỆT Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.docx

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ TRANG SỨC CỦA PHỤ NỮ VIỆT Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.docx

Similar to ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ TRANG SỨC CỦA PHỤ NỮ VIỆT Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.docx (20)

More from Dịch Vụ Viết Bài Trọn Gói ZALO 0917193864

More from Dịch Vụ Viết Bài Trọn Gói ZALO 0917193864 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP BẢO TỒN VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ TRANG SỨC CỦA PHỤ NỮ VIỆT Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.docx