Lecture 3

1. ОЛОН УЛСЫН УЛААНБААТАРЫН ИХ СУРГУУЛЬ
МОНГОЛ СУДЛАЛЫН ТЭНХИМ
Ìîíãîë õýë ,бичиг найруулгазүй
Лекц 3
ГИЙГҮҮЛЭГЧ АВИАТАЙ ХОЛБОГДОХ ДҮРЭМ

2. Хоёр. Гийг лэгч авианд холбогдох д рэмүү ү
Эгшигт гийгүүлэгч: МоНГоЛ БааВаР - 7
Зөрчих нь: Саранг дуудаарай. Дүнг тавина.
Ах нь ирлээ. Ах л ирсэн.
Заримдаг гийгүүлэгч
ЦооЖоо ЗаСааД ТуШааЧиХ - 9
Э хэл+ж=хэлж хэлсэн+ий=хэлсний
Э үз+ж=үзэж үзсэн+ий=үзсэний

3. С, Х-ийн дараах Т, Ч-ийн дүрэм:
С, Х + Т, Ч = эгшиггүй 9+9 боловч
усч, түүхч, хүсч, мөстсөн
төрөлхтөн+ий=төрөлхтний
эрхтэн+ийг=эрхтнийг
дархтан+аас=дархтнаас
шархтан+ы=шархтны
Эмхэтгэл, цомхотгол, номхотгох
эмх +д+гэ+л цомхон+д+го+л

4. йл г сгэхҮ ү үү -л дагаврын д рэмү :
Эгшигт 7+л=лЭ (МоНГоЛ БааВаР)
үглэ, үзүүрлэ, хайрла, номло, эмээллэ, ажилла,
хэрэглэ, баярлалаа, ажиллалаа, хооллолоо
Заримдаг 9+л=Эл
(ЦооЖоо ЗаСааД ТуШааЧиХ)
хошуучил, доромжил, эхэл, дээдэл, хагасал,
түрээсэл, түрээсэлнэ, эхэлье, адисал,
оношилгоо, адисалдаг

5. йл г сгэхҮ ү үү -л дагаврын д рэмү :
2 заримдаг+л=лЭ
(Үгийн үндэс эвдрэх тул)
хувцасла, хавтасла, холтосло, үндэслэ, гадасла
(хавтасал хавтсал ts хавцал)
 Ь+л=Ил морил, ханил
Э+л=шууд унагал, тоол гэх мэт.

6. -я -е -ё н хц л залгах д рэмө ө ү :
Гийг лэгчээрүү т гсс н эр гө ө ү + я,ё ъ
авъя, хуваалцъя, явъя, бодъё, хандъя, суръя,
Гийг лэгчээр т гсс н эм гүү ө ө ү + е ь
дэвш льеүү , г лье, г йльеө үү ү ү , хэлье, мэдье,
х сьеү
Эгшгээр т гсс н гө ө ү + я,е,ё шууд
х ргэеү , зааварлая, ажиллая, саная, залгая,
хийе, таая

7. Язгууртаа Ь-тэй гсү
авьяас, гавьяа, завьяа,
харьяа, томьёо, овьёос
шавж
Ц.Дамдинс рэн, Б.Осор. “Монгол сгийн д рмийнү ү ү
толь”, Уб., 1984
Д.Т м ртогоо нарын хамтын б тээл. “Монгол хэлнийө ө ү
з в бичих д рмийн журамласан толь”, Уб.,ө ү
SibEjI
GebiIT
Febiye
_

8. ь и болох ба болохг й д рэмү ү
барь+уу=бариу
харь+х=харих
сахь+лаа=сахилаа тавь+лаа=тавилаа
сахь+даг=сахидаг тавь+даг=тавьдаг
харь+я=харья
хийморь+гүй=хийморьгүй
9+7=и 7+7=и 9+9=и 7+9=Ь

9. Чээж бичиг
үзүүрлэдэг, хайрласан, түрээсэлсэн,
хувцаслачих
тусалъя, холдъё, дэвшүүлье, эхэлье, хүргэе,
өнжье
гавьяа, томьёо, авьяас
шавж
хольё, хольсон, холимоор, холихоор
тахидаг, тахилаа 20 үг

10. Анхаарал тавьсанд баярлалаа.
Та б хэнд амжилт х сье.ү ү