2. Άρησ
Ζώνη των
Αςτεροειδών
Νϋφοσ του Oort
Ήλιοσ
Γη
Δύασ
Ηλιόπαυςη
Κρόνοσ
Ερμόσ
Ουρανόσ
Πλούτωνασ
κομότεσ
Αφροδύτη
Ποςειδώνασ
Ζώνη του KuiperΠλούτωνασ
3.
Στο κϋντρο του Ηλιακού Συςτόματοσ
βρύςκεται ο Ήλιοσ, ϋνα κύτρινο αςτϋρι
τησ κύριασ ακολουθύασ ηλικύασ ςχεδόν 5
διςεκατομμυρύων χρόνων.
4.
Αρχύζοντασ ϋνα ταξύδι απ' τον Ήλιο προσ τα ϋξω για να γνωρύςουμε το Ηλιακό Σύςτημα, ςε απόςταςη
0,39 Αςτρονομικών Μονϊδων (AU) θα ςυναντόςουμε τον Ερμό, τον μικρότερο πλανότη του ηλιακού
μασ ςυςτόματοσ. Ο Ερμόσ εύναι γεμϊτοσ κρατόρεσ, δεν ϋχει ατμόςφαιρα και, καθώσ εύναι πολύ κοντϊ
ςτον Ήλιο, ϋχει ςτην επιφϊνειϊ του θερμοκραςύεσ που αγγύζουν τουσ 400 °C.Ο Ερμόσ κινεύται πολύ
γρόγορα ςτο διϊςτημα (37-56 χλμ. το δευτερόλεπτο).
5.
Επόμενοσ πλανότησ, ςτισ 0,72 AU, εύναι η Αφροδύτη. Έχει ςχεδόν το ύδιο μϋγεθοσ με τον δικό
μασ, γι' αυτό παλιϊ λεγόταν και «αδελφόσ πλανότησ» τησ Γησ. Εκτόσ απ' το μϋγεθοσ όμωσ, ωσ
περιβϊλλον δεν ϋχει ςχεδόν κανϋνα κοινό με τον πλανότη μασ. Καλύπτεται από μια πυκνό
ατμόςφαιρα θειικού οξϋοσ και διοξειδύου του ϊνθρακα, με αποτϋλεςμα η επιφϊνειϊ τησ να μην
εύναι ποτϋ ορατό.
6.
Εύναι ο μοναδικόσ πλανότησ ςτο ςύςτημα που ϋχει θϊλαςςεσ
(κϊτι που υποςτηριζόταν παλιότερα για την Αφροδύτη και μϋχρι
πρόςφατα για το δορυφόρο του Κρόνου Τιτϊνα), ο μόνοσ με
ϋντονη γεωλογικό δραςτηριότητα και ο μοναδικόσ (απ' όςο
ξϋρουμε μϋχρι ςόμερα) που φιλοξενεύ ζωό. Η ατμόςφαιρϊ του
αποτελεύται από ϊζωτο και οξυγόνο, και εύναι ο μεγαλύτεροσ απ'
τουσ εςωτερικούσ πλανότεσ.
7.
Στισ 1,52 AU βρύςκεται ο Άρησ. Έχει την μιςό διϊμετρο από τη Γη και ϋχει μια
αραιό ατμόςφαιρα από διοξεύδιο του ϊνθρακα. Στην επιφϊνειϊ του ϋχουν
παρατηρηθεύ γεωλογικού ςχηματιςμού όπωσ φαρϊγγια και κοιλϊδεσ, που
ςημαύνουν ότι ο πλανότησ όταν γεωλογικϊ ενεργόσ κι ότι κϊποτε όταν
θερμότεροσ και ςτην επιφϊνειϊ του υπόρχε νερό ςε υγρό μορφό (κϊτι που
επιβεβαιώθηκε τον Μϊρτιο του 2007από τον Ευρωπαώκό δορυφόρο Mars
Express). Θεωρεύται ο πλανότησ που μοιϊζει πιο πολύ με τη Γη και υπϊρχει η
περύπτωςη να βρεθεύ κϊποτε ζωό εκεύ, ό τουλϊχιςτον απολιθώματα. Ο Άρησ
ϋχει δύο μικρούσ φυςικούσ δορυφόρουσ, τον Φόβο και τον Δεύμο.
8.
Το «ςύνορο» που χωρύζει τουσ εςωτερικούσ απ' τουσ εξωτερικούσ πλανότεσ εύναι η Κύρια Ζώνη
Αστεροειδών. Πρόκειται για εκατοντϊδεσ χιλιϊδεσ μικρϊ ςώματα, διαμϋτρου από μερικϊ μϋτρα ϋωσ
εκατοντϊδεσ χιλιόμετρα, που όμωσ όλα μαζύ ϋχουν μϊζα μόλισ όςο το ϋνα χιλιοςτό τησ Γησ. Οι
αςτεροειδεύσ εύναι το υλικό για ϋναν πλανότη που τελικϊ δεν ςχηματύςτηκε, λόγω τησ μεγϊλησ ϋλξησ
του Δύα, ό από κϊποιον πλανότη που υπόρχε εκεύ (αναμεςα ςτον Άρη και τον Δύα) και για κϊποιο λόγο
καταςτρϊφηκε και διαςπϊςτηκε ςε 7.000 περύπου αςτεροειδεύσ.
9.
Ο Δύασ, ςτισ 5,2 AU, εύναι ο μεγαλύτεροσ απ' τουσ πλανότεσ (ϋχει τη διπλϊςια
μϊζα από ολουσ τουσ ϊλλουσ πλανότεσ του ηλιακού μασ ςυςτόματοσ μαζύ). Ο
Δύασ περιςτρϋφεται τόςο γρόγορα, ώςτε η μϋρα και η νύχτα του διαρκούν
λιγότερο από 10 γόινεσ ώρεσ. Η διϊμετρόσ του εύναι 11 φορϋσ αυτό τησ Γησ.
Αποτελεύται από τερϊςτιεσ ποςότητεσ αερύων -κυρύωσ Υδρογόνο και Ήλιον που
περιςτρϋφονται γύρω από ϋνα μικρό ςτερεό πυρόνα. Μερικϋσ φορϋσ
χαρακτηρύζεται και ωσ «αποτυχημϋνο ϊςτρο», λόγω ακριβώσ τησ μεγϊλησ
περιεκτικότητασ ςτα δύο αυτϊ ςτοιχεύα. Εύναι τόςο θερμόσ που θα μπορούςε
να λϊμπει ςαν ϊςτρο, αν όταν 10 φορϋσ μεγαλύτεροσ.
10.
Ο Κρόνοσ (9,5 AU) εύναι λύγο πιο μικρόσ (και πολύ πιο ελαφρύσ) απ' τον Δύα και του
μοιϊζει ςε αρκετϊ χαρακτηριςτικϊ. Αποτελεύται και αυτόσ κυρύωσ από αϋρια -με λιγότερο
υδρογόνο και περιςςότερη αμμωνύα όμωσ- ϋχει και αυτόσ πολλούσ δορυφόρουσ και εύναι
γνωςτόσ για τουσ Δακτύλιούσ του. Ο Δύασ μαζύ με τον Κρόνο αποτελούν το 93% τησ μϊζασ
όλων των πλανητών. Εύναι ύςωσ ο πιο εντυπωςιακόσ απ' τουσ πλανότεσ αλλϊ κι ο
ελαφρύτεροσ, με μϋςη πυκνότητα μικρότερη απ' αυτό του νερού. Ο δορυφόροσ
του Τιτϊνασ, που εύναι μεγαλύτεροσ απ' τον Ερμό, ϋχει ατμόςφαιρα από ϊζωτο και
υδρογονϊνθρακεσ και, αν και εύναι πολύ ψυχρόσ, πιθανολογεύται ότι μπορεύ να φιλοξενεύ
ζωό.
11.
Επόμενοσ ςταθμόσ ο Ουρανόσ ςτισ 19,2 AU. Αποτελεύται κυρύωσ από αμμωνύα και μεθϊνιο, ϋχει
και αυτόσ δακτύλουσ και 27 δορυφόρουσ. Έχει την ιδιαιτερότητα ότι, ςε αντύθεςη με τουσ
υπόλοιπουσ πλανότεσ, περιςτρϋφεται ςαν να "κυλϊει" πϊνω ςτην τροχιϊ του, δηλαδό με τον
ϋνα του πόλο πϊντα ςτραμμϋνο προσ τον Ήλιο. Πιθανολογεύται ότι αυτό εύναι το αποτϋλεςμα
μιασ κατακλυςμιαύασ ςύγκρουςησ με κϊποιο ϊλλο ςώμα, κϊτι που επιβεβαιώνεται μερικϊ και
από την απουςύα διαταραχών ςτην ατμόςφαιρϊ του. Ο Ουύλιαμ Χϋρςελ ανακούνωςε την
ανακϊλυψό του τισ 13 Μαρτύου 1781, επεκτεύνοντασ για πρώτη φορϊ ςτην ιςτορύα τα όρια του
ηλιακού ςυςτόματοσ. Ο Ουρανόσ όταν ο πρώτοσ πλανότησ που ανακαλύφθηκε με τηλεςκόπιο.
12.
Τελευταύοσ μεγϊλοσ πλανότησ εύναι ο Ποςειδώνασ, ςε απόςταςη 30 AU από τον Ήλιο. Εύναι ο
πρώτοσ πλανότησ που ανακαλύφθηκε βϊςει μαθηματικών προβλϋψεων για τη θϋςη του (από
τη μελϋτη διαταραχών ςτην τροχιϊ του Ουρανού). Αποτελεύται κυρύωσ από
αϋριο μεθανύου, νερού και αμμωνύασ και, ςε αντύθεςη με τον Ουρανό, η ατμόςφαιρϊ του
παρουςιϊζει ϋντονη δραςτηριότητα, κϊτι απρόςμενο, μιασ και βρύςκεται πολύ μακριϊ από τον
Ήλιο και η θερμότητα που λαμβϊνει απ' αυτόν εύναι ελϊχιςτη. Σαν τον Δύα, ϋχει κι αυτόσ μια
χαρακτηριςτικό κηλύδα ςτην ατμόςφαιρα, μόνο που η δικό του εύναι ςκούρα μπλε. Για αρκετϊ
χρόνια όταν ο πιο μακρινόσ πλανότησ του Συςτόματοσ, καθώσ η τροχιϊ του Πλούτωνα μπαύνει
μϋςα ςτη δικό του. Ο Ποςειδώνασ ϋχει 13 γνωςτούσ δορυφόρουσ.
13.
Η Ζώνη Kuiper βρύςκεται ςε απόςταςη 30-50 AU και αποτελεύται από μικρϊ, παγωμϋνα
ςώματα. Τα ςώματα τησ ζώνησ που, λόγω ϋλξησ απ' τουσ μεγϊλουσ πλανότεσ, μπαύνουν
ςτο Ηλιακό Σύςτημα (και ςυχνϊ γύνονται κομότεσ) λϋγονται Κϋνταυροι. Η Ζώνη Kuiper
τερματύζεται απότομα ςτισ 49 AU, πρϊγμα που ύςωσ ςημαύνει ότι ϋνα μεγϊλο ςώμα
βρύςκεται ςε αυτό την απόςταςη.
14.
Ο Πλούτωνας (επύςημη ονομαςύα 134340
Πλούτωνασ), εύναι ϋνασ πλανότησ
νϊνοσ του Ηλιακού Συςτόματοσ. Βρύςκεται
ςτα εξωτερικϊ τμόματα του
Συςτόματοσ, και ϋτςι χαρακτηρύζεται από
πολύ χαμηλϋσ θερμοκραςύεσ.
15.
Οι κομήτες εύναι ουρϊνια ςώματα που ςε αντύθεςη με τουσ
απλανεύσ αςτϋρεσ και τουσ πλανότεσ παρουςιϊζουν όψη νεφελώδη (κόμη), ενώ
η ύλη από την οπούα ςυνύςτανται μερικϋσ φορϋσ επιμηκύνεται υπό μορφό
μακριϊσ ουρϊσ όταν διϋρχονται κοντϊ από τον Ήλιο. Αυτϊ τα φαινόμενα
παρατηρούνται εξαιτύασ τησ δρϊςησ τησ ηλιακόσ ακτινοβολύασ και του ηλιακού
ανϋμου ςτον κομότη. Η διϊμετροσ του πυρόνα του κομότη κυμαύνεται από
μερικϊ μϋτρα μϋχρι δεκϊδεσ χιλιόμετρα και αποτελεύται από χαλαρϊ
ςυνδεδεμϋνο πϊγο, ςκόνη και πετρώματα.
16.
Τα Voyager 1 και 2 και οι θϋςεισ από όπου περνούν ςτην περιοχό του Ηλιοςφαιρικού κολεού
Ωσ Ηλιόςφαιρα ορύζεται μια τερϊςτια δομό ςε ελλειψοειδϋσ ςχόμα που αποτελεύται από ςωματύδια
του Ηλιακού αϋρα και περιβϊλει τον Ήλιο και τουσ πλανότεσ του ηλιακού μασ ςυςτόματοσ. Σε μύα
περιοχό που ποικύλει από 80 με 100 AU ϋωσ 200 AU βρύςκεται η περιοχό που ονομϊζεται όριο
κρουςτικού κύματοσ (Termination Shock). Στο ςημεύο αυτό τα φορτιςμϋνα ςωματύδια του ηλιακού
ανϋμου επιβραδύνονται ύςτερα από ςύγκρουςη με τα ςωματύδια του διαςτρικού μϋςου καθώσ και
λόγω μαγνητικών πεδύων. Η περιοχό πϋρα από το όριο αυτό ονομϊζεται ηλιοςφαιρικόσ
κολεόσ (heliosheath) και ϋχει ςχόμα οβϊλ. Οι δύο αποςτολϋσ Voyager 1 και 2 ϋχουν περϊςει ςε αυτό
την περιοχό.
Το εξωτερικό όριο τησ Ηλιόςφαιρασ ονομϊζεται Ηλιόπαυςη. Ωσ Ηλιόπαυςη ορύζεται η περιοχό όπου
τα εξερχόμενα ςωματύδια του ηλιακού ανϋμου και τα ειςερχόμενα ςωματύδια από τη μεςοαςτρικό
περιοχό ϋχουν ιςοδύναμη πύεςη. Στη περιοχό τησ Ηλιόπαυςησ, το 2009, ανακαλύφθηκε, ςε
απόςταςη ςχεδόν 16 δις. χλμ. από τη Γη, μύα ζώνη από ςωματύδια υδρογόνου, τα οπούα κϊποτε όταν
φορτιςμϋνα θετικϊ (δηλαδό όταν ςκϋτα πρωτόνια). Τα ςωματύδια αυτϊ ςχηματύζουν μια ςτενό
ζώνη, που εύναι δύο με τρεισ φορϋσ φωτεινότερη από οτιδόποτε ϊλλο ςτον ουρανό. Η ανακϊλυψη
τησ ζώνησ υδρογόνου ϋγινε από την αποςτολό ΙΒΕΧ.[1][2]
Έξω από την περιοχό τησ Ηλιόςφαιρασ, ςτισ 230 AU, υπϊρχει μύα περιοχό που ονομϊζεται Κύμα
Κρούςησ (αγγλ. Bow Shock) που δημιουργεύται από την κύνηςη του Ήλιου μϋςα ςτον Γαλαξύα.
17.
Τελικό ςύνορο του Συςτόματοσ εύναι το Νϋφοσ του Oort. Εύναι παρόμοιο με τη
Ζώνη Kuiper όςον αφορϊ τα ςώματα που το αποτελούν, βρύςκεται όπωσ πολύ
πιο μακριϊ -ςτισ 50.000-100.000 AU και ςχηματύζει ςφαύρα που περικλεύει το
Ηλιακό Σύςτημα, ενώ η Ζώνη Kuiper εύναι περιοριςμϋνη ςτην εκλειπτικό. Από
εκεύ προϋρχονται οι κομότεσ με μεγϊλεσ περιόδουσ, όπωσ ο Κομότησ του Χϊλεώ.
Τυπικϊ, το όριο του Ηλιακού Συςτόματοσ εύναι εκεύ που η βαρύτητα του Ήλιου
παύζει μικρότερο ρόλο από τη βαρύτητα ϊλλων ςωμϊτων ό
του Γαλαξύα, δηλαδό πρακτικώσ ςτα μιςϊ τησ απόςταςησ μϋχρι το πιο κοντινό
ϊςτρο. Εναλλακτικϊ, το Ηλιακό Σύςτημα τελειώνει εκεύ που το μαγνητικό πεδύο
του Γαλαξύα γύνεται ιςχυρότερο από το μαγνητικό πεδύο του Ηλύου, και
δημιουργεύται κρουςτικό κύμα του ηλιακού ανϋμου (Ηλιόπαυςη).