asdfasdfsadfasdfasfasdfasdfsadf

2. To'yingan eritma - ma'lum bir harorat va bosimda erigan moddaning miqdori
maksimal chegaraga etgan eritma. Qo'shimcha eritma erimaydi va cho'kma hosil
bo'ladi.
To'yinmagan eritma - erigan moddaning miqdori ma'lum bir harorat va bosimda
erishi mumkin bo'lgan maksimal miqdordan kamroq bo'lgan eritma. To'yinmagan
eritmada undan ham ko'proq erigan moddani eritish mumkin.
O'ta to'yingan eritma - erigan moddaning miqdori ma'lum bir harorat va bosimda
erishi mumkin bo'lgan maksimal miqdordan oshib ketadigan eritma. O'ta to'yingan
eritma barqaror bo'lishi va ortiqcha erigan moddalarning belgilarini ko'rsatmasligi
mumkin, lekin u ham beqaror bo'lishi mumkin va sharoit o'zgarganda (masalan,
sovutish yoki aralashtirishda) kristallar yoki cho'kmalar shaklida eritmadan chiqishi
mumkin.

3. Eruvchanlik - moddaning ma'lum bir erituvchida
erish qobiliyati. Miqdoriy jihatdan eruvchanlik
to‘yingan eritmaning konsentratsiyasi bilan
tavsiflanadi.
Moddani eritganda, fazali erish tezligi uning hosil
bo'lish tezligiga teng bo'lgan muvozanat paydo
bo'lishi mumkin. Muvozanat holatida tizimning
Gibbs energiyasining o'zgarishi nolga teng (D G =
0). Erigan modda bilan muvozanatda bo'lgan eritma
to'yingan eritma deb ataladi va bunday eritmaning
konsentratsiyasi eruvchanlik deb ataladi . To'yinganga
qaraganda past konsentratsiyali eritmalar
to'yinmagan deb ataladi, yuqori konsentratsiyali
eritmalar esa o'ta to'yingan deb ataladi .

4. Ko'pgina moddalarning eruvchanligi haroratning pasayishi bilan kamayadi va
issiq to'yingan eritmalar sovutilganda, odatda, erigan moddaning ortiqcha qismi
ajralib chiqadi. Biroq, agar sovutish ehtiyotkorlik bilan va asta-sekin amalga
oshirilsa, qattiq zarrachalarning tashqi tomondan kirib kelishini bartaraf etsa, u
holda eritmadan moddaning chiqarilishi sodir bo'lmasligi mumkin. Eritma ma'lum
bir haroratda to'yintirish uchun zarur bo'lganidan sezilarli darajada ko'proq erigan
moddaga ega bo'ladi. Bunday eritmalar deyiladi supersaturated . Tinch holatda
ular cheksiz turishlari mumkin. Ammo agar erigan moddaning kristali bunday
eritmaga tashlansa, u holda kristallanishning tez jarayoni boshlanadi, ya'ni. o'ta
to'yingan eritmalar termodinamik jihatdan beqaror. Bunday echimlarning
uzoq muddatli mavjudligi ehtimoli "urug'" kristallari deb ataladigan paydo
bo'lishining qiyinligi bilan izohlanadi. kristallanish markazlari .

5. Moddalarning eruvchanligi ularning tabiatiga, erituvchining tabiatiga, shuningdek, tashqi
sharoitlarga (bosim, harorat va boshqalar) bog'liq va sezilarli darajada o'zgaradi. Ayrim
moddalar bir-birida cheksiz eriydi (suv _ aseton, suv _ spirt, benzol _ toluol). Aksariyat
birikmalar kam eriydi (suv _ benzol, suv _ butil spirti, suv _ osh tuzi) va ko'plari ozgina
eriydi yoki amalda erimaydi (suv _ BaSO 4 , suv _ benzin), lekin mutlaqo erimaydigan
moddalar yo'q.
Turli omillarning moddalarning eruvchanligiga ta'sirini ko'rib chiqishda biz Le Chatelier
printsipidan foydalanamiz.
Gaz suyuqlikda eriganida, tizim hajmining sezilarli darajada pasayishi sodir bo'ladi,
shuning uchun bosimning oshishi gazning eruvchanligini oshiradi. Gazlarning
suyuqlikdagi eruvchanligi ularning suyuqlikdagi bosimiga proportsionaldir (Genri
qonuni). Gazlarning suvda erishi ekzotermik jarayon bo'lgani uchun ularning eruvchanligi
harorat oshishi bilan kamayadi. Shu bilan birga, gazlarning organik suyuqliklarda erishi
ko'pincha issiqlikning yutilishi bilan birga keladi; bunday hollarda gazning eruvchanligi
harorat oshishi bilan ortadi.

6. Qattiq moddalar suvda eritilganda, tizimning
hajmi odatda biroz o'zgaradi, shuning uchun
bosimning o'zgarishi ularning eruvchanligiga
deyarli ta'sir qilmaydi. Ko'pgina qattiq
moddalar issiqlikni yutish bilan eriganligi
sababli, ularning eruvchanligi harorat oshishi
bilan ortadi. Biroq, ba'zi qattiq
moddalarning, masalan, Ca(OH) 2 ,
Na 2 SO 4 va boshqalarning eruvchanligi
harorat oshishi bilan kamayadi. Eruvchanlik
va harorat o'rtasidagi bog'liqlik grafik
jihatdan juda qulay tarzda tasvirlangan -
eruvchanlik egri chizig'i shaklida (1-rasm).

8. To'yingan eritma - bu moddaning ma'lum bir haroratda erimaydigan
eritmasi.
Agar bu haroratda 100 g suvda 35 g dan kam kaliy xlorid eritilsa, u
holda eritma to'yinmagan bo'ladi.

9. To'yinmagan eritma - bu ma'lum haroratda to'yingan eritmasiga
qaraganda kamroq erigan eritma.
To'yingan eritma sovutilganda erigan moddaning ortiqcha qismi paydo
bo'ladi, agar u cho'kmasa, o'ta to'yingan eritma hosil bo'ladi.

10. O'ta to'yingan eritma - ma'lum bir haroratda bir xil sharoitda to'yingan eritmasidan ko'ra erigan
holatda ko'proq modda bo'lgan eritma.
Turli moddalar bilan ishlashda ularning suvda eruvchanligini bilish muhimdir. Agar xona
haroratida 1 g dan ortiq modda 100 g suvda erisa, u holda modda yaxshi eruvchan hisoblanadi. 1 g
dan kam bo'lsa - kam eriydi. Eruvchanligi 0,01 g dan kam bo'lgan - amalda erimaydi. Ammo
erimaydigan moddalar yo'q. Hatto eng yomon eriydigan modda ham minimal eruvchanlikka ega
(oltin va kumush misoli).

11. E’tiboringiz uchun rahmat