tt

1. หน่วยการเรียนรู้ที่ 5
ความสัมพันธ์ของดนตรีไทยกับเพื่อนบ้าน
ดนตรีเป็นภาษาสากลที่มนุษย์ทุกคนในโลกฟังแล้วมีความเข้าใจ มีความรู้สึกร่วมกันได้
สามารถบอกได้ว่าให้อารมณ์สนุกสนาน ร่าเริง เศร้าโศก หรือเสียใจ
เป็นสื่อความหมายให้เข้าใจกันระหว่างชนในชาติหรือชาติอื่นๆ โดยอย่างยิ่งชนชาติเอเชีย
ซึ่งเปรียบเสมือนเพื่อนบ้าน ทาให้เกิดความสัมพันธ์อันดีงามทางศิลปวัฒนธรรม ประเพณี วรรณกรรม
การละเล่นและค่านิยม
ความสัมพันธ์ทางศิลปวัฒนธรรม
ศิลปะ
เป็นสิ่งที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้นด้วยความประณีตงดงามตามธรรมชาตืและมีภูมิปัญญาความรู้และทักษะเป็นปั
จจัยช่วยเสริม
วัฒนธรรม คือ วิถีชีวิตของกลุ่มชนซึ่งแสดงออกคล้ายหรือเหมือนกัน
ร่วมกันสร้างระเบียบกฎเกณฑ์ วิธีในการปฏิบัติตามความเชื่อและค่านิยมในทางเดียวกัน
ดังนั้นศิลปวัฒนธรรม จึงหมายถึงสิ่งที่ดีงามของมนุษย์ในสังคมนั้น
การนาเอาศิลปวัฒนธรรมของแต่ละชาติไปเผยแพร่ซึ่งกันและกันเป็นส่วนหนึ่งที่ทาให้เกิดความสัมพันธ์อัน
ดี เช่น การนาดนตรีและนาฏศิลป์ ไทยซึ่งเป็นศิลปะประจาชาติไปแสดงในต่างประเทศ
และได้รับความสนใจจากต่างชาติเป็นอย่างมาก เท่ากับว่าดนตรีไทย
เป็นสื่อนาความสัมพันธ์ไปสู่ชาติอื่นให้รู้จักศิลปวัฒนธรรมของไทย เช่น
1. ประเทศกัมพูชา ในสมัยรัชกาลที่ 7 ได้ขอครุไทยไปสอนในราชสานัก ซึ่งไทยได้ส่งหลวง
ประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) ไปทาการสอน
จึงเกิดความสัมพันธ์ระหว่างดนตรีไทยกับดนตรีเขมรขึ้นหลายประการ เช่น เกิดเพลงสาเนียงเขมร
โดยหลวงประดิษฐ์ไพเราะได้ประพันธ์ขึ้นหลายเพลง เช่น เพลงนกเขาขะแมร์ เพลงขะแมร์ทม
เป็นต้น
2. ประเทศลาว สาหรับประเทศลาวได้ส่งครูดนตรีมาเรียนที่วิทยาลัยนาฏศิลป์ กรมศิลปากร
และได้มีการแลกเปลี่ยนความรู้ ความสัมพันธ์ในเรื่องของดนตรีหลายอย่าง

2. หน่วยการเรียนรู้ที่ 5
เพลงสาเนียงลาวที่คนไทยแต่งขึ้นมาเพื่อเลียนสาเนียงลาว เช่น เพลงลาวแพน เพลงลาวดวงเดือน
เป็นต้น
3. ประเทศพม่าและมอญ มอญมีความสัมพันธ์กับดนตรีไทยเป็นอย่างมาก เช่นในสมัยอยุธยา
สมัยพระมหาธรรมราชาและสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช สมัยรัชกาลที่ 2
แห่งกรุงรัตโกสินทร์ ชาวมอญได้อพยพเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภารในไทย
และได้นาเอาเครื่องดนตรีมอญเข้ามาด้วย โดยเครื่องดนตรีและเพลงมอญเป็นที่นิยมของคนไทย
เช่น ในงานศพนิยมใช้ปี่พาทย์มอญบรรเลงประกอบ
สาหรับวงปี่พาทย์ที่เกิดขึ้นในไทยนั้นเป็นการผสมระหว่างเครื่องดนตรีมอญกับเครื่องดนตรีไทย
เครื่องดนตรีมอญที่นามาประสมคือ ปี่มอญ ฆ้องวงใหญ่ ตะโพนมอญและเปิงมาง
ส่วนเครื่องดนตรีไทยที่ประสม ได้แก่ ระนาดเอก ระนาดทุ้ม และฆ้องวงเล็ก
เพลงที่บรรเลงมีทั้งเพลงมอญแท้ ๆและที่ครูดนตรีไทยแต่งขึ้นเพื่อใช้ในพิธีต่าง ๆ เช่น
เชิญเจ้าเชิญผีประจาบ้าน ประจาวัด ยกศพ ประชุมเพลง เป็นต้น
4. ประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน ไทยและจีนมีการติดต่อคบค้าสมาคมกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษ
การดนตรีย่อมมีความใกล้ชิดกันมาโดยตลอด
ดังนั้นจึงมีการแต่งเพลงไทยสาเนียงจีนขึ้นโดยคนไทย เช่น โป๊ยกังเหลง ฮ่อแห่ จีนขิมเล็ก
เป็นต้น
5. ประเทศมาเลเซีย มีความสัมพันธ์กับไทยหลายด้าน
สาหรับดนตรีมีมาตั้งแต่สมัยอยุธยาและได้มีการนากลองชนิดหนึ่งเข้าร่วมบรรเลงในวงดนตรีไทยอี
กด้วย โดยใช้ประกอบการแสดงละครเรื่องอิเหนา กลองชนิดนี้เรียกว่า “กลองแขก”
เป็นกลองของมาเลเซีย ปัจจุบันกลายเป็นเครื่องดนตรีไทยโดยสมบูรณ์แล้ว
ความสัมพันธ์ทางประเพณี
ประเพณี คือระเบียบแบบแผนมีการปฏิบัติที่เห็นว่าดีงามและถูกต้อง
จนเป็นที่ยอมรับของคนส่วนใหญ่ในสังคม และมีการปฏิบัติสืบต่อกันมา เช่น
ประเพณีเกี่ยวกับการเกิด การโกนผมไฟ การบวช การแต่งงาน การตาย เป็นต้น
ประเพณีเหล่านี้ใช้ดนตรีบรรเลงประกอบประเพณี ดังนั้นดนตรีจึงเป็นส่วนหนึ่ง
ที่มีความสาคัญและสามารถทาให้งานนั้น ๆ สมบูรณ์ได้
ความสัมพันธ์ด้านวรรณกรรม

3. หน่วยการเรียนรู้ที่ 5
วรรณกรรม หมายถึง เรื่องราวของหนังสือที่ได้รับการยกย่องว่ามีคุณค่า เช่น
เรื่องพระอภัยมณี เกี่ยวข้องกับดนตรีไทยคือ ตอนพระอภัยมณีหลงนางละเวง
เมื่อนามาแสดงในบทของนางละเวง ดนตรีก็บรรจุเพลงสาเนียงฝรั่งเพรานางละเวงเป็นฝรั่ง
หรือแสดงละครเรื่องอิเหนา ซึ่งเป็นเรื่องเกี่ยวกับแขก
ดนตรีก็ต้องเพลงที่มีสาเนียงแขกเข้ามาในบทละครด้วย
ความสัมพันธ์ทางการละเล่น
การละเล่นที่เกี่ยวข้องกับดนตรีคือการบรรเลงเพลงภาษาที่เรียกว่า “ออกสิบสองภาษา”
บางครั้งก็มีการออกตัวมีคนแสดงตามภาษานั้น ๆหน้าวงดนตรี บางครั้งก็เล่นเป็นเรื่องนั้น
ดนตรีจึงเป็นส่วนหนึ่งที่มีความสัมพันธ์กับการละเล่นอย่างมาก