6 клас. План-канспект урока "Зваротны займеннік"

1. З вопыту работы настаўніцы беларускай мовы і літаратуры
Бедняковай Ірыны Валянцінаўны
Тэма: Зваротны займеннік СЯБЕ. Асаблівасці правапісу і ўжывання
Мэта: дапамагчы вучням асэнсаваць спецыфіку лексічнага значэння займенніка сябе, які
можа ўказваць на любую з трох асоб; пазнаёміць з граматычнымі асаблівасцямі,
магчымасцямі ўжывання зваротнага займенніка ў маўленні; пазнаёміць з фразеалагізмамі,
у склад якіх уваходзіць займеннік сябе; выпрацоўваць умені вызначаць займеннік сябе ў
тэксце, яго адносіны да адпаведнай асобы, склон; ужываць зваротны займеннік у вусным і
пісьмовым маўленні.
Тып урока: вывучэнне новага матэрыялу
Метады і прыёмы: гульнёвая, ілюстрацыйна-наглядная, індывідуальная, калектыўная,
групавая работа, работа з тэставымі заданнямі, падручнікам, з прэзентацыяй.
Асноўны метад: праблемна – пошукавы
Тэхналогіі: ІКТ
Ход урока
1.Арганізацыйна-матывацыйны этап
Стварэнне эмацыянальнага настрою
Эпіграф: …крыўдна так нязмерна,
Што на зямлі ты госць…
А залатое зерне
У кожнага з нас ёсць.
Мы – залатыя каплі:
І ты, і я, і ён.
Як Райкін альбо Чаплін,
Дзісней ці Сімянон…
Няма дзяцей бяздарных
Мы з талентамі ўсе:
І лекар, і пажарнік,
І слуцкі хлебасей,

2. Каваль, даяр, ліцейшчык,
І кожны чалавек –
У геніяльнай дзежцы
Замешаны навек.
1. Паведамленне тэмы, пастаноўка мэт і задач урока
2. Разважанне па словах эпіграфа
2.Інфармацыйна-пошукавы этап
Работа па тэме ўрока
- с.192 (аналіз правіла)
- каменціраванне правапісу займенніка
Н. ---------
Р. сЯбе
Д. сАбе
В. сЯбе
Тв сАбе
М. сАбе
- вусная работа, прак. 363 с.193
На дошцы!
Патлумачце правапіс галосных я, а ў зваротных займенніках, ад чаго залежыць іх
ужыванне: даў зарок сабе, расказаў аб сабе, пра сябе.
Творчая работа!
Перакладзіце словазлучэнні на беларускую мову: позвать к себе, гордиться собой,
заменить себя, заговорить о себе, любоваться собой.
3.Трэніровачна-карэкцый этап.
Калектыўная работа!
Пастаўце займеннікі, што ў дужках, у патрэбным склоне.
1 варыянт 1 варыянт
1.”Глядзі пад ногі (….)!”- грыкнуў Міхась. 1. Паверыць у (….) трэба.
2.Чалавек не павінен страціць веру ў (….). 2. Жаласць да самога (….) агарнула Піліпа.
3.Усе заўвагі Алена адносіла да (….). 3. Заяц не палахлівец, а (…) беражэ.
4. Трэба ісці цішэй, каб не выдаць (….). 4.Хто пра (….) не дбае, той нічога не мае.

3. Фізкульхвілінка
Дадатковая інфармацыя!
У сказах могуць сустракацца зваротныя займеннікі, якія пры няправільным ужыванні
набываюць двухсэнсавасць або недакладнасць. Каб пазбегнуць памылкі, трэба кіравацца
наступным правілам: займеннік замяняе бліжэйшы да яго папярэдні назоўнік у форме
таго ж самага роду і ліку.
Прыклад: Бабуля папрасіла ўнучку аднесці казкі “Чароўны каптурок” да сябе. (да ўнучкі
ці да бабулі?). – Бабуля папрасіла, каб ўнучка аднесла казкі “Чароўны каптурок” да сябе.
(Заўвага! Па правілах зваротны займеннік адносіцца да слова, якое называе таго, хто
ўтварае дзеянне).
Паразважаем разам!
Таццянка папрасіла сястрычку пашыць сабе спаднічку.
3. Хвілінка для адпачынку
А ці ведаеце вы, што фразеалагізм можна намаляваць? Уважліва разгледзьце
малюнкі. Назавіце адпаведны фразеалагізм.
1.
2. 3.
3

4. 1. Зарубіць сабе на носе – запамятаць;
2. Узяць сябе ў рукі
3. Ног пад сабо не чуць - хутка бегчы.
5.Фарміраванне ўменняў і навыкаў
Тэст-карэктар
1.Адзначце словазлучэнні з памылковым ужываннем займеннікаў:
1. дазволіць сябе;
2. ад сабе не ўцячэш;
3. не па сабе;
4. сам сябе;
5. авалодаў сабою.
2. Адзначце словазлучэнні, дзе трэба ўставіць займеннік сябе.
1. купіў __ хлеба;
2. пакласці каля ___;
3. убачыць ___у люстэрку
4. выдаць ___ з галавой
5. ганарыцца __.
3.Адзначце словазлучэнні, дзе трэба ўставіць займеннік сабе:
1.не хвалі сам __;
2.впісаць ___ газеты;
3.дбаць пра ___;
4.кінуць перад ___;
5.прабіваць ___ дарогу.
6.Замацаванне практычных навыкаў.
Самастойная работа (лісточкі здаць на праверку)
1.Забірайце … такое дабро”, - з усмешкай сказала бабуля. 2.Лепш адмовіць … ў чым-
небудзь, чым свайму сябру. 3.Трэба непакоіцца не толькі пра …, але і пра іншых. Трэба
было набыць __ новы слоўнік. 4.Усім сябрам ты не дагодзіш, а толькі сам __ пашкодзіш.
5.Чаго ___ не жадаеш, таго і другому не зыч. 6.Мы не шукалі для ___ лёгкіх дарог.
7.Звяртае на ___ ўвагу арыгінальная манера мастака
7.Рэфлексія

5. 8.Вынік урока.
Пытанні класу:
- На што павінна заканчвацца аснова слова, каб далучыўшы да яе суфікс –ск-, атрымалася
– цк-?
- калі захоўваецца напісане –ь- перад суфіксам –ск-?
Настаўнік. Ацаніце работу на ўроку! Хто ў нас сёння малайчына і атрымаў “10”, “9”.
- работа дзяўчат;
- работа хлопчыкаў;
- ацаніце маю работу.
- Ці былі заданні, з якімі вы не маглі б справіцца самастойна?
- Што патрабуецца чалавеку, каб справіцца з цяжкасцямі?
9.Выстаўленне і каменціраванне адзнак.
10. Дамашняе заданне: стар.192 прак.362 або 361, АК.