1. Η σημασία της επικοινωνίας οικογένειας και
νηπιαγωγείου.
Το παιδί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του μαθαίνει να ζει και
να κινείται μεταξύ δύο συστημάτων τα οποία αλληλοεξαρτώνται
και αλληλοεπηρεάζονται μεταξύ τους. (Κοντάκος 2013). Αυτά δεν
είναι άλλα από την οικογένεια και το σχολείο.
Είναι κοινά αποδεκτό ότι το σχολείο είναι μετά την οικογένεια
το πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής του και με τη βοήθειά του
αναπτύσσει τον γνωστικό αλλά και τον κοινωνικο-
συναισθηματικό του τομέα.
Η εκπαίδευση στο σχολείο μπορεί να αποτελεί ένα σημαντικό
μέρος της μάθησης που προσλαμβάνει το παιδί όμως δεν είναι η
μόνη του πηγή. Οι γονείς του στο σπίτι αποτελούν ένα μεγάλο και
σπουδαίο τμήμα της γενικότερης μάθησής του. Βάσει ερευνών, η
οικογένεια εξακολουθεί να αποτελεί ακόμη και στις μέρες μας τον
κύριο φορέα μορφοποίησης του παιδιού.(Μπαμπάλης,2005α).
Κατά τον (Pianta, 1999) όσο πιο καλή συνεργασία υπάρχει
μεταξύ οικογένειας και νηπιαγωγείου τόσο πιο επιτυχημένη είναι
η προσπάθεια των παιδιών κατά τη φοίτησή τους στο
νηπιαγωγείο.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

2. Θεσμός και λειτουργίες της οικογένειας
Η οικογένεια είναι θεσμός προστατευόμενος τόσο από το
Σύνταγμα όσο και από το άρθρο 9 του Χάρτη των
Θεμελιωδών Δι.αιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι ο αρχαιότερος θεσμός και η πρωταρχική βιολογική,
συναισθηματική και κοινωνική εμπειρία του ανθρώπου, που
σημαδεύει ανεξίτηλα την μετέπειτα πορεία του στη ζωή.
Η οικογένεια λειτουργεί ως ένα υποσύστημα του ευρύτερου
κοινωνικού συστήματος με το οποίο αλληλεπιδρά.
 Κατά τον Μπαμπάλη(2005α:24-28,46) ο θεσμός της
οικογένειας είναι προϊόν πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών
και πολιτιστικών παραμέτρων που διαμορφώνει το ευρύτερο
σύστημα.
Παρά τις διάφορες αλλαγές που έχουν συμβεί στο θεσμό της
οικογένειας με το πέρασμα του χρόνου όλες οι λειτουργίες της
οικογένειας περιλαμβάνονται στις παρακάτω κατηγορίες:
α)αναπαραγωγικές β) οικονομικές γ)εκπαιδευτικές και δ)
ψυχολογικές.(Μουσούρου,1989).
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

3. Μορφές οικογένειας
Συζυγική οικογένεια.
 Πυρηνική οικογένεια.
Εκτεταμένη ή παραδοσιακή οικογένεια.
Μοιρασμένη ή «χωλή οικογένεια».
Μονογονεϊκή οικογένεια
Πολλαπλή ή μεικτή ή ανασυγκροτημένη οικογένεια.
Οικογένεια ή «άδεια φωλιά».
Σύμφωνα με τους Κατάκη(1984), Μουσούρου(1993),
Μαράτου-Αλιπράντη(1999), Γεωργίου(2005), Μπαμπάλης
(2005β) και Μυλωνάκου-Κεκέ(2005).
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

4. Μοντέλα σχέσης σχολείου-οικογένειας
 Το σταδιακό μοντέλο(οικογένεια-σχολείο-άτομο). Piaget και Erikson
 Το οργανισμικό μοντέλο. Weber (1947) και Parsons (1959) (Δεν υπάρχει
αλληλεπίδραση μεταξύ οικογένειας και σχολείο, όπως και στο προηγούμενο
μοντέλο). ΄Ενας οργανισμός λειτουργεί πιο καλά όταν λειτουργεί αυτόνομα
και ανεξάρτητα.
 Το κοινωνικό μοντέλο.(Αλληλεπίδρασης κοινωνίας-σχολείου).
 Το πολιτικό μοντέλο.(Αλληλεπιδράσεις μεταξύ οργανισμών και
οργανωμένων ομάδων).
 Το οικοσυστημικό μοντέλo.( Bronfenbrenner)(Συνεχή αλληλεπίδραση
παιδιού με υποσυστήματα, όσο μεγαλώνει μπαίνει σε πιο πολύμπλοκα, δηλαδή
οικογένεια, σχολείο, οργανισμοί, έθνος, ανθρωπότητα).
 Το σφαιρικό μοντέλο ή μοντέλο των επικαλυπτόμενων σφαιρών
επιρροής(Οικογένεια, σχολείο, κοινότητα, πλησιάζουν ή απομακρύνονται
ανάλογα την ηλικία του παιδιού).(Epstein,1995).
 Το μοντέλο των σχέσεων οικογένειας-σχολείου των Ryan-Adams.
(Έμφαση στην επίδραση επίδοσης παιδιού από την οικογένειά του).
 To μοντέλο γονεϊκής εμπλοκής των Hoover-Dempsey και Sandler.(Γονεϊκή
εμπλοκή μέσα και έξω από το σχολείο).
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

5. Παράγοντες που επηρεάζουν θετικά την οικογενειακή ζωή.
 Η συνεργασία των μελών μιας οικογένειας.
 Η επικοινωνία μεταξύ των μελών της οικογένειας.
 Ο χρόνος που περνούν τα μέλη μιας οικογένειας.
Παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την οικογενειακή
ζωή.
 Σχέση των γονέων
 Έλλειψη σεβασμού της γνώμης του άλλου
 Αδιαφορία φροντίδας και προστασίας των παιδιών από τους γονείς
 Υπερβολική εξουσία και επιβολή πειθαρχίας από τον έναν ή και τους δύο
γονείς
 Έλλειψη επιθυμίας για επίλυση προβλημάτων
 Έλλειψη επιθυμίας να ακούσουν και να συζητήσουν τα μέλη μεταξύ τους
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

6. Επικοινωνία
 Κατά την Μυλωνάκου-Κεκέ(2009), οι λέξεις «επικοινωνία» και
«επικοινωνώ», συναντώνται στη χώρα μας από τα αρχαία χρόνια και τις
συναντάμε σε πολλά από τα έργα του Πλάτωνα.
 Στην Αγγλία, κατά την ίδια, συναντάμε τη λέξη αυτή, το 15ο αιώνα και
μάλιστα η λατινική ρίζα “communis” από την οποία προέρχεται φανερώνει
την σύνδεσή της με τη λέξη “communion” δηλαδή κοινωνία με την έννοια
του μοιράσματος.
 Σύμφωνα με το λεξικό του Μπαμπινιώτη (1998), λέγοντας επικοινωνία
εννοούμε «την αμοιβαία επαφή μεταξύ ατόμων και ομάδων» και «την
μεταβίβαση και ανταλλαγή μηνυμάτων και πληροφοριών από τον πομπό
προς το δέκτη μέσα από ένα κοινό σύστημα σημάτων , συμβόλων ή
τρόπων συμπεριφοράς».
 Κατά τον Σταμάτη(2005), η επικοινωνία είναι «ένα σύνθετο και
πολύμπλοκο κοινωνικό, ψυχολογικό, και βιολογικό φαινόμενο», το οποίο
έχει να κάνει με την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

7. Διαδικασία Επικοινωνίας
 Πηγή πληροφορίας.(Συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με το μήνυμα
από πομπό).
 Κωδικοποίηση.(Μετατρέπει την ιδέα του σε σύμβολα, φωνή, γλώσσα,
κινήσεις σώματος).
 Αποστολή ή μετάδοση του μηνύματος.(άμεση επαφή, έμμεση όπως
ταχυδρομείο κ.λ.π)
 Αποκωδικοποίηση.( Ο δέκτης μετατρέπει το μήνυμα σε νόημα).
 Ανταπόκριση στο μήνυμα. (ολοκλήρωση της επικοινωνίας και τηw
επαναπληροφοριοδότησης, καθώς ο πομπός γίνεται δέκτης).
Dubrin,(1998), Χατζηπαντελή(1999)και Μπουραντά(2001), στους Σαΐτη
& Σαΐτη(2012).
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

8. Οδηγός της Νηπιαγωγού (ΥΠΕΠΘ, 2007:49-56) όπου γίνεται
αναφορά στην αξία αλλά και σε συγκεκριμένους τρόπους
ενίσχυσης της συμμετοχής των γονέων στην εκπαιδευτική
διαδικασία αλλά και στον Νέο Οδηγό
της Νηπιαγωγού (ΥΠΕΠΘ, 2011: 87-91,137-141).
-Τακτική επικοινωνία μεταξύ σχολείου και οικογένειας ώστε να
υπάρχει συνεχής πληροφόρηση ανάμεσα στις δύο πλευρές.
-Οδηγίες εκ μέρους του σχολείου για τους τρόπους με τους
οποίους οι γονείς μπορούν να συμμετέχουν σε μαθησιακές
διαδικασίες στο σπίτι.
-Προσκλήσεις και συμμετοχή των γονέων σε δραστηριότητες που
γίνονται στο σχολείο .
-Συμμετοχή γονέων και σχολείου σε από κοινού αποφάσεις που
αφορούν τη μάθηση των παιδιών .
-Συντονισμός μαθησιακών δραστηριοτήτων στο σχολείο και στο
σπίτι.
-Συμμετοχή γονέων σε λήψη αποφάσεων που αφορούν τη
λειτουργία του σχολείου όπου αυτό επιτρέπεται .
-Αλληλοσεβασμός μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών.
Αναλυτικό Πρόγραμμα Προσχολικής ηλικίας σχετικά με την
επικοινωνία νηπιαγωγείου-οικογένειας.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

9. Μορφές επικοινωνίας
Λεκτική επικοινωνία(γραπτός και προφορικός λόγος).
Μη λεκτική επικοινωνία(Υπάρχει η άποψη ότι προϋπήρχε η μη λεκτική
επικοινωνία της λεκτικής και καταλαμβάνει πάνω από το 70% του συνόλου της
επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων(Μiller,2000.Ritchmont&Mc Croskey,2000).
Ενδοπροσωπική επικοινωνία(δεν θεωρείται αυθεντικό είδος
επικοινωνίας,πρόκειται για εσωτερικό διάλογο)
Διαπροσωπική επικοινωνία(Επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο.Κατά τους
Κοντάκο & Σταμάτη (2002), σε αυτό το είδος επικοινωνίας έχουν αναπτυχθεί τα
περισσότερα θεωρητικά μοντέλα).
Ομαδική και μαζική επικοινωνία (Μιλάει ένα άτομο απέναντι σε πλήθος άμεσα ή
έμμεσα μέσα από π.χ. την τηλεόραση, στην ομαδική έχουμε διάλογο ενώ στην μαζική,
όχι.)
Διαπολιτισμική επικοινωνία(Μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών )
Υποστηρικτική ή Εναλλακτική επικοινωνία(Τεχνικές ομιλίας για άτομα με
προβλήματα ομιλίας).
Μη βίαιη ή Συμπονετική επικοινωνία(Τρόπος επίλυσης συγκρούσεων με διάλογο)
Περιβαλλοντική επικοινωνία (Προσπάθεια επίλυσης περιβαλλοντικών θεμάτων).
Παγκόσμια επικοινωνία(Επικοινωνία μεταξύ των κρατών).
(Σταμάτης,Π. 2009).
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

10. Τρόποι επικοινωνίας σχολείου-οικογένειας
Κατά την συστημική προσέγγιση, η σχολική μονάδα θεωρείται ένα ανοιχτό
σύστημα,(Helmut Willke,1996) και ως τέτοιο επηρεάζει και επηρεάζεται
από εξωτερικούς παράγοντες όπως είναι η κοινωνία και οι φορείς της, το
εκάστοτε εκπαιδευτικό σύστημα και η οικογένεια.
 Fullan(1982). Τέσσερις τύποι επικοινωνίας οικογένειας με το σχολείο: - τη
συμμετοχή στη διδασκαλία στο σχολείο,τη συμμετοχή στη διδασκαλία στο
σπίτι, τη συμμετοχή σε διοικητικά θέματα του σχολείου και σε εθελοντική
κοινοτική εργασία.
 Tomlinson(1991), έχουμε τέσσερις τρόπους :Προσωπική συμμετοχή των
γονιών στα εκπαιδευτικά δρώμενα, επικοινωνία οικογένειας – σχολείου
μέσα από συναντήσεις, σημειώματα, επιστολές, άτυπη συμμετοχή σε
δραστηριότητες του συλλόγου γονέων και κηδεμόνων και επίσημη
συμμετοχή σε δραστηριότητες και διοικητικά θέματα του συλλόγου
γονέων και κηδεμόνων ως εκλεγμένα μέλη.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

11. Ο πιο διαδεδομένος και εύχρηστος τρόπος επικοινωνίας είναι της
Εpstein(1995).
Έξι τύποι γονεϊκής εμπλοκής.
 Η γονεϊκή μέριμνα.(Στήριξη των παιδιών από τους ίδιους τους γονείς).
 Η αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ οικογένειας και σχολείου.(Ως προς
τα προγράμματα του σχολείου και την πρόοδο των παιδιών).
 -Ο εθελοντισμός.
 Η μάθηση στο σπίτι.(Οι ίδιοι οι γονείς να βοηθούν στο σπίτι τα παιδιά
τους).
 Η λήψη αποφάσεων, ατομικά ή ως μέλη συλλόγου γονέων και κηδεμόνων.
 Η συνεργασία με την κοινότητα.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

12. Σύμφωνα με τη Μυλωνάκου-Κεκέ(2009), προτείνονται μερικοί άλλοι τρόποι
επικοινωνίας μεταξύ οικογένειας και σχολείου:
 Ενημέρωση των γονιών από τους εκπαιδευτικούς κατά την αρχή της
χρονιάς αλλά και μετά σε εβδομαδιαία βάση.
 Σημειώματα, Πίνακας Ανακοινώσεων, για προσκλήσεις των γονιών,
ενημερώσεις κ.λ.π.
 Δημιουργία εφημερίδας από τους ίδιους τους γονείς.
 Δημιουργία ενός χώρου μέσα στο σχολείο αποκλειστικά για γονείς.
 Δημιουργία εκπαιδευτικών προγραμμάτων αποκλειστικά για γονείς.
 Συμμετοχή σε Προγράμματα συνεκπαίδευσης με στόχο την απόκτηση
κοινής εκπαιδευτικής εμπειρίας ταυτόχρονα και σε συνεργασία, από άτομα
διαφορετικής ηλικίας, γνωστικού και κοινωνικο-πολιτισμικού επιπέδου.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

13. Προϋποθέσεις επιτυχημένης επικοινωνίας.
Κατά τον Σταμάτη(2005), όταν επικοινωνούμε με τον συνάνθρωπό μας δεν
αρκεί μόνο να προσέχουμε τη διατύπωση των λέξεών μας και τη σωστή
σύνταξή , αλλά και τις εκφράσεις και κινήσεις των μερών του σώματός
μας, τους μορφασμούς του προσώπου μας, τη χροιά της φωνής μας, ακόμη
και την απόσταση που κρατάμε από τον άλλον συνομιλητή μας.
Συγκεκριμένα θα πρέπει να προσέχουμε τους παρακάτω παράγοντες:
 Γνώση χαρακτηριστικών πομπού-δέκτη και ανάλογη προσαρμογή της
επικοινωνίας.
 Περιεχόμενο απλό, λιτό, σαφές και με ακρίβεια.
 Με κατάλληλο τρόπο, σε κατάλληλο χώρο και χρόνο.
 Αυτοαξιολόγηση- ανατροφοδότηση της όλης διαδικασίας.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

14. Παράγοντες που επηρεάζουν την επικοινωνία και
συνεργασία μεταξύ σχολείου και οικογένειας.
1)Παράγοντες που αφορούν τους γονείς. (Από έρευνες φαίνεται ότι το φύλο
του γονέα αλλά και το κοινωνικο-οικονομικό του επίπεδο επηρεάζουν το
είδος της σχέσης που θα αναπτύξει με το σχολείο.)
2) Παράγοντες που αφορούν το παιδί.( Αυτοί σχετίζονται κυρίως με την
ηλικία αλλά και την επίδοση του παιδιού. Όσο μικρότερη είναι η ηλικία
του παιδιού και όσο καλύτερη είναι η επίδοσή του, τόσο καλύτερη
επικοινωνία έχουν οι γονείς με το σχολείο και τους εκπαιδευτικούς.)
3) Παράγοντες που αφορούν το σχολείο.(Κάποιοι εκπαιδευτικοί είναι
αρνητικοί στην συμμετοχή των γονιών στα εκπαιδευτικά δρώμενα,
θεωρώντας ότι τα κεκτημένα τους βρίσκονται σε κίνδυνο, ή ότι τους
ασκείται υπερβολικός έλεγχος στις εκπαιδευτικές μεθόδους που
χρησιμοποιούν.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

15. Πλεονεκτήματα καλής επικοινωνίας και συνεργασίας
νηπιαγωγείου – οικογένειας.
 Για το/τη μαθητή/τρια υπάρχει θετική επίδραση:
 στην ακαδημαϊκή επίδοσή του/της.
 στη συμπεριφορά του/της στο σχολείο.
 στην αλλαγή των απόψεων του/της σχετικά με το σχολικό κλίμα (ιδίως
όταν αυτό είναι προβληματικό για το παιδί).
 στην αύξηση των κινήτρων για μάθηση.
 στην καλλιέργεια υγιών διαπροσωπικών σχέσεων.
 στη βελτίωση της σχέσης γονιού-μαθητή/τριας.
 στη βελτίωση της σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή/τριας.
 Όσον αφορά στους γονείς, η συνεργασία τους παρουσιάζει
τα εξής οφέλη:
 συναναστρέφονται περισσότερο τα παιδιά τους.
 έχουν την ευκαιρία να τα γνωρίσουν καλύτερα.
 κατανοούν τις αδυναμίες και τις ικανότητές τους.
 μαθαίνουν χρήσιμες τεχνικές αντιμετώπισης προβλημάτων.
 βελτιώνουν την επικοινωνία τους με το παιδί τους.
 ισχυροποιούν και ενθαρρύνουν τις προσπάθειες των παιδιών.
 αξιολογούν πιο θετικά τους εκπαιδευτικούς. Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

16. Συμπέρασμα
Ας μην ξεχνάμε ότι η καλλιέργεια μιας εποικοδομητικής
συνεργασίας μέσα σε κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και
σεβασμού ανάμεσα σε γονείς και εκπαιδευτικούς, μεταξύ
πολλών άλλων, προσφέρει στο παιδί μεγαλύτερη
συναισθηματική ασφάλεια και σταθερότητα, στους δυο πιο
σημαντικούς χώρους όπου ζει και κινείται, δηλαδή στο
νηπιαγωγείο και στο σπίτι (Mπακιρτζής, 2002).
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

17. Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία.
• Γεωργίου,Σ.(2005). Ψυχολογία των Οικογενειακών Συστημάτων. Αθήνα: Ατραπός.
• Κατάκη, Χ. (1984). Οι τρεις ταυτότητες της ελληνικής οικογένειας .Αθήνα: Κέδρος.
• Κοντάκος, Α.& Σταμάτης, Π.Ι.(2002). Αρχές μιας επικοινωνιακής υγιεινής στο νηπιαγωγείο.
Στο Ν. Πολεμικός, Μ.Καϊλα& Φ.Καλαβάσης (επιμ.), Εκπαιδευτική, Οικογενειακή και
Πολιτική Ψυχοπαθολογία, τομ.Γ΄: Αποκλίσεις στο χώρο της εκπαίδευσης. Αθήνα: Ατραπός.
Κοντάκος,Α.(2013).Θέματα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού. Τόμος 4. Πανεπιστήμιο Αιγαίου –
Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού. Πρόγραμμα
Μεταπτυχιακών Σπουδών. Διάδραση .
Μαράτου- Αλιπράντη,Λ.(1999).Η οικογένεια στην Αθήνα: Οικογενειακά πρότυπα και
συζυγικές πρακτικές. Αθήνα:ΕΚΚΕ.
Μουσούρου,Λ.Μ.(1993).Κοινωνιολογία της σύγχρονης οικογένειας. Αθήνα: Gutenberg.
Μπακιρτζής, Κ. (2002). Επικοινωνία και αγωγή. Αθήνα: Gutenberg
Μπαμπάλης,Θ.(2005α).Παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών. Βοηθώντας στη σχολική
προσαρμογή τους. Αθήνα: Ατραπός.
Μπαμπάλης,Θ.(2005β). Η Κοινωνικοποίηση του Παιδιού στη Σχολική Τάξη. Ο ρόλος του
Εκπαιδευτικού. Αθήνα:Ατραπός.
Μπαμπινιώτης,Γ.(1998).Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας
Ε.Π.Ε.-Γ.Τσιβεριώτης.
Μυλωνάκου-Κεκέ,Η.(2005).Σχολείο, Οικογένεια και Κοινότητα : Αναπτύσσοντας τη
συνεργασία. Σημειώσεις Πανεπιστημιακών Παραδόσεων. Αθήνα: Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.

18. Μυλωνάκου-Κεκέ,Η.(2009). Συνεργασία σχολείου οικογένειας και κοινότητας. Θεωρητικές Προσεγγίσεις και πρακτικές
εφαρμογές. Αθήνα. Παπαζήσης
Σαΐτης, Χ., Σαΐτη, Α.,(2012). Ο Διευθυντής στο σύγχρονο σχολείο. Θεωρία, Έρευνα και Μελέτη Περιπτώσεων. Αθήνα: εκδ.
ιδίων.
Σταμάτης,Π.Ι.(2003).Προϋποθέσεις επιτυχίας κάθε επικοινωνιακής διαδικασίας. Νέα της ipa(international police
association).Tόμος 77,σσ.18-20.
Σταμάτης, Π. Ι. «Σύγχρονοι Προσανατολισμοί στην Εκπαίδευση», Ολιστική Προσέγγιση της Επικοινωνίας, Αρ.Φ.1,
ΔΕΚ.2004-ΦΕΒΡ.2005, σ. 7-10.
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
Epstein, J.(1995). Sshool/ Family/Community Partnerships: Caring for the children we share . Phi Delta Kappan, 76, 701-
712.
Helmut Willke.(1996).Εισαγωγή στην Συστημική Θεωρία. Εκδόσεις Κριτική.
Fullan, M. (1982). The Meaning of E.
ducational Change. New York: Τeacher’s College Press.
Miller,P.W.(2000).Nonverbal communication in the classroom.USA:P.W.Miller&Ass.
Parsons,T.(1959).The school class as a social system. Harvard Educational Review, 29, 297-318.
Pianta, R.C (1999) Enhancing relationships between children and teachers.
Washington D.C: American Psychological Association.
Richmont,V.P.& Mc Croskey,T.C.(2000).Nonverbal Behavior in International Relations (4th ed.).USA: Allyn & Bacon.
Tomlinson, S.(1991).Teachers and Parents : Home-School Partnerships. London:Institute for Public Policy Research.
Weber,M.(1947). The theory of Social and economic organization. London: Oxford University Press.
Επιμέλεια: Κλημάνογλου Σοφία.