សៀវភៅវេយ្យករណ៏ ខ្មែរ​ និងការបញ្ចេញសម្លេង

1. 1
លំនំដ ើម
មុនដំបូងំ្ញំគិតថាសរសសរអំពី ‚វិធ ីសរសសរតតងនិពនធ‛ សោយសសងះបបុស្ណ ោះ បុតនែសពលសរោយមក
អស់សោកជាអនកផ្ដួចសផ្ដើមគំនិត សោកមានសំណូមពរ សូមឲ្យបតនែមសសចកដីតណនំមួយចំនួនទាក់
ទងសៅនឹងសិយាករណ៍ផ្ង សនោះសទើបំ្ញំក៏ពិចារ្សៅស ើញថា របសិនសបើមិនសចោះ ឬសចោះ
សិយាករណ៍សសទើរៗ សសើៗ រញលៗ សនោះ ោរសរសសរតតងនិពនធ រាកដជាមានចំណុចំវោះខាតសរចើន
មិនខាន ។ ដូសចនោះំ្ញំក៏យល់រសប ស ើយសសរមចបញ្ចូលចំណុចសំខាន់ៗ មួយចំនួនននចំសណោះខាង
សិយាករណ៍តំែរ សៅភាគខាងសដើមននសសៀិសៅសនោះ ។ ស វើដូសចនោះ សោយចង់រំលឹកអនកចង់សចោះសរសសរ
តតងនិពនធទាំងឡាយ មិនឲ្យសមើលរាលចំសណោះខាងសិយាករណ៍ របសិនសបើសគចង់សរសសរឲ្យាន
លអ ។ លុោះោល្អនកអាន ឬអនកសិកាចាប់ាននូិតផ្នកសំខាន់ៗននសិយាករណ៍ ស វើឲ្យសគទទួល
ាននូិពនលឺ និងសោលោរណ៍ននោរតតងនិពនធស ើយសនោះ សទើបំ្ញំជួយឲ្យអស់សោកសៅជួបនឹងចំសណោះ
ដឹងជាារិនែទាក់ទងដល់ោរសរសសរតតងនិពនធ ។ សដើមបីកុំឲ្យសសៀិសៅសនោះរោស់សពក ស ើយសោយ
យល់ស ើញថា សិយាករណ៍តំែរសនោះ មានសរៀមចបងមួយចំនួនានសរសសរលមអិតស ើយសនោះ ដូសចនោះំ្ញំ
រោន់តតសូមជួយរំលឹកតតរតង់តផ្នកសំខាន់ំលោះ តដលអនកសរសសរតតងនិពនធរតូិដឹងសោយខានពុំាន ។
ឯសៅភាគទី II សនោះសទៀតសាត ក៏ំ្ញំពុំានស វើឲ្យមានោរលមអិតពិាដ រសរៅរជោះបុនែ នសទ ។ សំខាន់គឺ
រោន់តតសលើកមកបង្ហា ញរតួសៗនូិចំណុចចាំាច់ំលោះ សដើមបីផ្ដល់ជូនអនកអាន អនកសិកានូិសញ្ញា ណ
សែីពីរសបៀបសរសសរតតងនិពនធ ។ រសបៀប និងវិធ ីសរសសរមានសរចើន្ស់... ។ អស់សោករតូិំំ
ពាយាមអានសសៀិសៅរគប់របសេទឲ្យានសរចើនទាំងបុរាណ ទាំងទំសនើប ទាំងកំ្ពយករមងតកិ
និងអតែបទសរមាយ មែតា... ។ អរគុណតដលានចាប់អារមែណ៍ចំស ោះមុំិធជាា សនោះ ។ សូមជូនពរ
ោរំិតំំសិកាទទួលានលទធផ្លលអ ។
សមៀចវបុណណ

2. 2
ផ្នែកទី ១
អំពីអកសរ ឬអកះរៈ
អកសរ តាម កយសំស្រសកឹត មានន័យថា ទន់េលន់ អាចបត់តបនាន អាចយកសៅនចនាន តាមោរផ្សំជា
មួយរសៈ តាមោររបកបជាមួយនឹងពយញ្ានៈមួយសទៀត ឬតាមោរផ្សំជាមួយសជើងអកសរ្មួយ ។
អកសរ ឬអកះរៈ អាចសៅានមាងសទៀតថា ‚ិណណ ៈ‛ មានតចកជាបីរកញមគឺ ៖
១-ពយញ្ានៈ មាន ៣៣ តួ ។
២-រសៈសពញតួ ១២ តួ ។
៣-រសៈនិសស័យពីមុនមាន ២១ តតរតូិបតនែម ៧ សទៀតានសៅជា ២៨ តួ សបើគិតទាំងសំសេង
។ តតសបើគិតតតរូបមាន ២៧ តួ សរ ោះរសៈ (អ) មានសៅរគប់ពយញ្ានៈទាំងសោសៈទាំងអសោសៈ ។
១-ពយញ្ានៈ
ពយញ្ានៈទាំង ៣៣ តួ រតូិរាប់តាមលំោប់ពីសដើមដល់ចប់៖
កំគ ង ចឆជឈញ ដំឌឍណ តថទ ន បផ្ពេម យរលិ ស េអ
២-សជើងពយញ្ានៈ
ពយញ្ានៈសរបៀបាននឹងមនុសសតដរ គឺមានសក់ (៊) មានតួំលួន (ក) មានសជើង (៊ក) ។ រូបនន
សជើងពយញ្ានៈមានរទង់រទាយដូចោន នឹងតួអងគពយញ្ានៈតដរ បុតនែរោន់តតតូចជាងតួ និងពុំមាន"សក់"សទ
។ ខាងសរោមសនោះ គឺសជើងពយញ្ានៈ (Consonnes souscrites) ។
៊ក ៊ះ ៊គ ៊ឃ ៊ង , ៊ច ៊ឆ ៊ា ៊ឈ ៊្ , ៊ដ ៊ះ ៊ឌ ៊ឍ ៊ណ , ៊ែ ៊ែ ៊ទ ៊ធ ៊ន , ៊ប ៊ផ ៊ព ៊ភ ៊ែ , ៊យ រ៊ ៊ល ៊វ ៊ស ៊ា ៊ឡ ៊អ
រសបៀបសរសសរ សជើងពយញ្ានៈ ភាា ប់ជាមួយតួពយញ្ានៈ ដូចខាងសរោម ៖
កះំះគគ ឃងង ចចឆឆជាឈឈញ្ា ដែំះឌឌឍឍណណ តែថែទទ ធនន បបផ្ផពពេភមែ យយររលលិវ សស ាេឡអអ
៣-រសៈសពញតួ

3. 3
អនករាជ្ជំនន់មុនតចងថា រសៈសពញតួមាន ១៥ តួ សោយរាប់យក អ អា មកបញ្ចូលផ្ង ។
បុតនែអនករាជ្បចចញបបននសោកដកយក ‚អ‛ និង ‚អា‛ សនោះសចញពីរបព័នធរសៈសពញតួ សរ ោះសោក
យល់ថា ‚អ‛ គឺជាពយញ្ានៈ តដលរតូបរាប់បញ្ចូលសៅកនញងរកញមពយញ្ានៈ ទាំង៣៣ តួសនោះវិធញ ។ ឯ
‚អា‛ គឺតួពយញ្ានៈបំតបក យកតួ ‚ អ‛ មកផ្សំជាមួយរសៈ ‚ ៊ ‛ ដូសចនោះរសៈសពញតួបចចញបបននសនោះ
មានតត ១៣តួសទ គឺ ឥ ឦ ឧ ឩ ឪ ឫ ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឳ ។ ចំស ោះអស់សោកអនករាជ្ំលោះសទៀតយល់
ថា កនញងចំស្មរសៈសពញតួទាំង១៣សនោះ រសៈ ឩ សគមិនសូិសរបើសទ ដូសចនោះ គួររាប់យករតឹមតត ១២
តួិធញ សរ ោះសពវនថងសគសរបើរសៈសពញតួ ឩ សនោះតត កយ ‚រពោះឩរូ‛ មួយមាត់គត់ តដលមានសៅកនញង
កយ ‚ រាជស័ពទ ‛ មានន័យថា ‚ សៅល សសដច ‛ ។
៤-រសៈនិសស័យ
គឺតួអកសរ តដលជាទីពឹង ក់អារស័យននពយញ្ានៈ ។ សបើសរសសរតតរូបវាោច់តតឯងសនោះ នឹង
ពុំមានន័យរាកដរបជាថាយាង្ៗសនោះសេើយ ។ ដូចជារសៈ ៊ រសៈ ស៊ មានតតរូប និង
សំសេងផ្សំ តតពុំមានារៈអវីសទ ។ រសៈនិសស័យមាន ២១ តួ តាមោរកំណត់របស់កបួនពីមុនសនោះគឺ
៊ ៊ ៊ិ ៊ី ៊ឹ ៊ឺ ៊ុ ៊ូ ៊ួ ស៊ើ ស៊ ស៊ៀ ស៊ ត៊ ន៊ ស៊ ស៊ ៊ុ៊ំ ៊ំ ៊ ៊ំ ៊ោះ ។ បុតនែអស់សោកអនក
អកសរាស្រសែសរោយមកសនែតថា មានតត២០តួិធញ សរ ោះថា រសៈ(អ) មានតតសំសេងតតោែ នរូប
មិនគួរនឹងរាប់បញ្ចូលសទ ។ រសៈ(អ) សនោះមានបងកប់សៅរគប់ពយញ្ានៈទាំងអស់ សទាោះជាសោសៈកែី
អសោសៈកែី បុតនែរបសិនសបើសគយកសៅផ្សំជាមួយនឹងពយញ្ានៈសំសេងសោសៈ សគអានតាមសំសេង
ពយញ្ានៈ សោសៈ គឺសំសេង(អ) ឧទា រណ៍ ង្ហ ងិ ងី សោ សៅ ទុំ ទាំ ទោះ.... ។ សបើផ្សំជាមួយនឹង
ពយញ្ានៈអសោសៈ វាមានសំសេង (អ) ដូចជា ោ កី សោ ចូ សចើ សច តច នច សចា... ។ ចំស ោះរសៈ ៊ួ
ស៊ និង ស៊ៀ សទាោះសគយកសៅផ្សំនឹងពយញ្ានៈ សោសៈកែី អសោសៈកែី វាសៅតតមានសូរសំសេង ‚អួ‛
(សអ -សអៀ) ដូចោន សនោះវាជាករណីសលើកតលងសរមាប់រសៈនិសស័យរបស់តំែរសយើង ។ វរឯឯរសៈ៤
សទៀតដូចជា រសៈ ៊ុ៊ោះ ៊ិ៊ោះ ស៊ ៊ោះ វិធញសនោះ ោលពីមុនសោកមិនយកមករាប់បញ្ចូលកនញងរសៈ

4. 4
និសស័យសទ ។ បុតនែសៅសពលសរោយមក សោយានពិនិតយស ើញថា មាន កយជាសរចើន តដលរតូិោរ
សរបើរសៈទាំងសនោះ សៅកនញង កយតំែរជាចាំាច់សនោះ សទើបសោកអនករាជ្ជាន់សរោយ ក៏ានសសរមច
បញ្ចូលបតនែមរសៈទាំង៤សនោះ ស ើយរសៈនិសស័យក៏ានសកើនដល់ (២១-១)+៤ = ២៤ ស ើយសបើ
បតនែមរសៈ ៊ឹ៊ោះ ,រសៈ ស៊ើ៊ោះ, រសៈត៊៊ោះ ពីសលើរសៈនិសស័យតដលធ្លល ប់ស ើញមានសៅកនញង
ិចននុរកមសសមដច ជួន ្ត កដី កនញងអតែបទននកដីសទៀតសនោះ រសៈនិសស័យអាចសកើនសេើងដល់
២៦ ឬ ២៧ [1] ។
៥-ោរសរបើរាស់សជើងអកសរ
សោយស តុថា មានករណីសោយតេកំលោះ តដល ក់ព័នធសៅនឹងសជើងអកសរពយញ្ានៈតំែរសយើង
សនោះ ំ្ញំសូមអនុញ្ញា តជរមាបថា ៖
ក/ សជើង ‚តែ‛ និងសជើង ‚ដដ‛ មានរូបរាងដូចោន អាចរចេំ សរ ោះោរសរបើរាស់កនលងមក ហាក់
ដូចជារចបូករចបល់បនែិច ដូចជា កយ សដូកសដឹង, ផ្ែិល(ទឹក), ផ្ដដ ច់ផ្ែិល ។ បុតនែអនករាជ្ាន
កំណត់សរបើសជើង(តែ) សៅសផ្្ើពីសរោមអកសរ (ន) វាមានសំសេងជាសជើង(តែ)ទាំងអស់ដូចជា បុតនែ,
កតនែតរ៉ែ, កនែ ំង, អនែរាយ, បនែិចបនែួច ។ល។ សលើកតលងតត កយ ៤ មាត់សចញ តដលសជើង (៊ែ) យក
សៅសផ្្ើនឹង (ន) សៅជាមានសំសេង‚ដ‛សនោះគឺ សសនែ ស, សនែ ន, ចិនែ , អនែរធ្លន ។ បុតនែសបើសជើង (៊ែ)
សៅសផ្្ើសៅពីសរោមតួពយញ្ានៈ (ណ) វិធញសនោះ វាមានសំសេងជា ‚ដ‛ វិធញ ដូចជា សតណែ ក,
ស្ដ ន់, កសណដ ៀិ, កណដញ រ, ក្ដ ល, អណែូ ង, អសណែ ើក[2] ។ល។
ំ/ ចំស ោះសជើង ‚ញ‛ សបើោល្រតូិយកសជើង (ញ) សៅសផ្្ើនឹងពយញ្ានៈ (ញ) សនោះ
អកសរ(ញ)ខាងសលើរតូិកំបុតសជើង (តំនង ៊្) ។ វរឯឯសជើង(ញ)តដលយកសៅសផ្្ើនឹងតួ (ញ) សនោះ មាន
សិទធិអាចរកាសជើង ( តំនង ញ្ា) សនោះាន ។ ឧទា រណ៍ បសញ្ាើតកអក, បញ្ាតែិ, អនុញ្ញា ត, កញ្ញា ,
សញ្ញា ។
គ/ សជើង េ មិនតដលសរបើសទ

5. 5
/ សជើង (៊ព) និងសជើង (៊វ) អាចសរបើចូលោន ាន សោយយកសជើង (៊វ) សៅសផ្្ើពីសរោម
ពយញ្ានៈ (ព) ដូចជា និញ្វន ។
សូមគូសបញ្ញា ក់ថា
បុពវបុរសសយើងផ្ដល ស់បែូរ (ពៈ) ជា (ិៈ) គឺសរបើជាមួយោន ជំនួសោន ាន បុតនែសគមិនអាចយក
សជើង (ព) សៅសផ្្ើនឹងតួ (ិ) សេើយ ។
៦-អំពីិគគ
១-ិគគ (ក) កំគ ង
២-ិគគ (ច) ចឆជឈញ
៣-ិគគ (ដ) ដំឌឍណ
៤-ិគគ (ត) តថទ ន
៥-ិគគ (ប) បផ្ពេម
ឯតួអកសរទាំង៨តួតដលសល់ពីិគគទាំង៥ខាងសដើមសនោះ សោកសៅថា សសសិគគ ានដល់ ៖
យ រ ល ិ ស េ អ ។
៧-សំសេងពយញ្ានៈ
ពយញ្ានៈ ៣៣ តួសនោះ តចកសចញសំសេងជាពីររបសេទគឺ អសោសៈ ានដល់ពយញ្ានៈតដលមាន
សំសេងតូចរសួយ មិនោន់ឮគឹកកង មានដូចជា កំ ចឆ ដំណ តថ បផ្ ស េអ (១៥ តួ ) ។
សោសៈ ៖ ពួកពយញ្ានៈតដលមានសំសេង ំរគលរ គឹកកង ដូចជា គ ង ជឈញ ឌឍ ទ ន ពេម
យរលិ (១៨ តួ)។ ពយញ្ានៈសំសេងសោសៈ របទាញរសៈនិសស័យ ឲ្យឮសូររគលរគឹកកងដូចវាតដរ
។
៨-ពយញ្ានៈបែូរសំសេង
សដើមបីមាន កយសរបើរាស់រគប់រោន់ សៅតាម កយទាំងបុនែ នកនញងភាាតំែរសយើង បុពវបុរស

6. 6
សយើងានតកនចន បំតបលងសំសេងពយញ្ានៈំលោះៗពីសោសៈសៅជាសំសេងអសោសៈ សោយយកសញ្ញា
មូសិកទនែ ‚ ៊ ‛ មកោក់សមាល ប់ពីសលើ ,ឧ. ង, ញ, ប, ម, យ, រ៉ែ, ិ៉ែ (៧ តួ) ។ វរឯឯសញ្ញា រតីសពទ (៊)
សនោះ សោកយកសៅោក់ពីសលើពយញ្ានៈអសោសៈមួយចំនួនបំតបលងសំសេង ឲ្យសៅជាសោសៈវិធញ ដូច
ជា ៖ ប, ស, , អ, ( ៤ តួ ) ។
កំណត់សមាគ ល់
អកសរតដលោក់សញ្ញា រតីសពទ (៊) ស ើយសបើោល្មកជួបរបទោះនឹងរសៈ ៊ិ ៊ី ៊ឹ ៊ឺ ស៊ើ
សនោះសគផ្ដល ស់រតីស័ពទសចញស ើយោក់ (៊ុ) ជំនួសវិធញសចៀសវាងោរសទើសតទងដូចជា កយ សុី ុឺហា
។ ឯ កយសមាល ប់សោយស ែញកណដញ រ ក៏យក(៊ុ) មកជំនួសមូសិកទនែតដរ ដូច កយ បុិន បុិច[3] ។
ករណីពិសសស កនញងោរសរសសរ កយ ‚ ប៊ិច ‛ ស្ែ ោះ ‚ ប៊ិម ‛ សគមិនអាចអនុិតែកបួនខាងសដើម
សនោះានសេើយ សរ ោះសបើយករសៈ ‚ ៊ុ ‛ មកសរបើតាមកបួនខាងសលើ វាអាចរចេំនឹង កយ ‚ បុិច ‛
(បុិចពនលក) ឬទឹក ‚ បុិម ‛ ស ៀបនិង ូរចូលទូក ។
៩-ពយញ្ានៈសផ្្ើសជើង
សផ្្ើសជើង គឺជាវិធ ីយកសជើងពយញ្ានៈមួយ សៅផ្សំជាមួយនឹងពយញ្ានៈមួយសទៀត សដើមបីបសងកើតាន
ជាសំសេងផ្សំពីរបញ្ចូលោន ឲ្យោន់ឮកនញងពាងគតតមួយ ។ សៅកនញងភាាតំែរសយើង សមបូរ កយតដល
ផ្សំសំសេងពីររួមបញ្ចូលមកតតមួយពាងគ សរមាប់អាននិយាយសចញមកភាា ប់ោន ដូចជាសំសេងសភាល ោះ
។
ឧទា រណ៍
ក+៊ប = កប មានកនញង កយ ‚ កាល ‛
ំ+៊ស = ំស មានកនញង កយ ‚ ំសត់ ‛
● រសបៀបយកសជើងសៅសផ្្ើ (ផ្សំ) ជាមួយពយញ្ានៈ ‚សោល‛ គឺពយញ្ានៈមានឋានៈជាមាច ស់មានរសបៀប
តបលកោន ៖
ក-យកសជើងផ្សំោក់ពីសរោមតួពយញ្ានៈសោល ៖ ំលី, ឆ្មែ ។

7. 7
ំ-យកសជើងផ្សំោក់ពីសឆវងតួពយញ្ានៈ ៖ តរស ។
គ-យកសជើងផ្សំោក់ពីសរោមនិងខាងាែ ំ ៖ សងឃ, អេិិឌឍ, សបាយ, រកា ។
១០-ពយញ្ានៈបតនែម
សដើមបីអាចសរមបតរមូិជាមួយសំណូរមាងតាមតបបសូរសសៀងជាភាាបរសទស តដល
សយើងតតងតតំចីយកមកសរបើំលោះៗ មានភាាារាំង អង់សគលស.... សគយកតួពយញ្ានៈមកផ្សំជាមួយ
សជើងពយញ្ានៈ ដូចជា កយ guitare= គីតារ, frein ស្រហាវ ំង, café =ោស វ, George Cœdès=
សក សសតដស[4] ។ល។
១១-សិថិល និង និត
ក/ សិថិល គឺពយញ្ានៈតដលមានសំសេងរាលរបមូលផ្ែញំសចញសំសេងោច់តតមួយ ពុំមាន
ំយល់ផ្សំពីពយញ្ានៈ្សផ្សង ៖ ក គ ច ជ ដ ឌ ត ទ ប ព ។
ំ/ និត រាល់ពយញ្ានៈតដលមានគួបផ្សំសោយសំសេង ‚ ‛ មានដូចជា ំ< ក+ ; ឆ<
ច+ ; ំ< ដ+ ; ថ< ត+ ; ផ្< ប+ ; < គ+ ; ឈ < ជ+ ; ឍ < ឌ+ ; <
ទ+ ; េ < ព+ ។
១២-ពយញ្ានៈគូ
សៅកនញងតួពយញ្ានៈទាំង ៣៣ តួ កនញងិគគនីមួយៗ តតងតតមានពយញ្ានៈជាគូនឹងោន តដលមួយមាន
សំសេង អសោសៈ ស ើយមួយសទៀតមានសំសេងសោសៈ គឺ ៖
ក/ តផ្នកអសោសៈ ៖ ក គូនឹង ំ; ច គូនឹង ឆ; ដ គូនឹង ំ; ត គូនឹង ថ ។
ំ/ តផ្នកសោសៈ ៖ គ គូនឹង ; ជ គូនឹង ឈ; ទ គូនឹង ; ព គូនិង េ ។
ចំស ោះពយញ្ានៈសសសគូ សៅចុងិគគទាំង ៥ មាន ង, ញ, ណ, ន, ម និងពយញ្ានៈសសសិគគទាំង
៨តួ មាន ៖ យ រ ល ិ ស េ អ សនោះពុំមានគូសទ ។

8. 8
តផ្នកទី ២
ិណណ យុតែិ (Signe Diacritique)
ិណណ យុតែិ គឺជាសញ្ញា ទាំងឡាយតដលបសងកើតសេើង សដើមបីតកតរប ផ្ែួលសំសេងពយញ្ានៈ ឬ កយសពចន៍
ំលោះ ឲ្យសមរសបសៅតាមតរមូិោរសរបើរាស់ កនញងភាារបស់សយើង ។ មិនតតបុស្ណ ោះ សញ្ញា ទាំង
សនោះ ក៏អាចជួយបំតបលងសំសេងនន កយំលោះ តដលមានរបេពមកពីភាាាលី ឬសំស្រសកឹតផ្ងតដរ ។
ិណណ យុតែិទាំងឡាយតចកសចញជាពីរពួកគឺ ៖
ក/ ិណណ យុតែិតដលបតនែមសលើពយញ្ានៈ សដើមបីលសមអៀងស័ពទឲ្យំលីឲ្យមានសូរសផ្សង ឲ្យតបលកពី
សំសេងសដើម (Signes diacritiques) ។
ំ/ ិណណ យុតែិ តដលសរបើជាមួយនឹង កយ កនញងោល របកប សដើមបីោត់ោល ជារបសយាគជាសង្ហក ត់
សដើមបីសមាគ ល់ន័យសសចកែីសផ្សងៗ ។ ិណណ យុតែិពួកសនោះសៅថា ‚ ំណឌ សញ្ញា ‛( Signe de
ponctuation ) ។
១-មូសិកទនែ ឬស ែញកណែញ រ ‚ ៊ ‛
ជាសញ្ញា សរបើសរមាប់សមាល ប់, បំតបរសំសេងពយញ្ានៈ ៧ តួ តដលមានសំសេងសោសៈ ឲ្យ
សៅជាអសោសៈ គឺ ង, ញ, ប, ម, យ, រ, ិ, ឲ្យសៅជាសំសេងអសោសៈវិធញ ង, ញ, ប, ម, យ, រ៉ែ,
ិ៉ែ, ។ តបលកតតតួ ‚ ប ‛ មួយ តដលមានសំសេងអសោសៈរាប់ បុតនែរោន់តតលសមអៀងសូរពី ប សៅ
ប បុស្ណ ោះ ។ អកសរបែូរសំសេងទាំងសនោះ រតូិានសរបើកនញង កយ ងក់ង, តញងញង, បាច់បសាច,
តមឪ, យាប់យុឺន, សរ ងរា៉ែ ិ, ិ៉ែូងវា៉ែ ង ។
● ចំ្ំ ៖ ោល្ កយទាំងសនោះសៅរបទោះនឹងរសៈ ៊ិ ៊ី ៊ឹ ៊ឺ ស៊ើ ឧទា រណ៍ ៖ ផ្ទោះបុិត យាប់
យុឺន, តលបងចាបុឹក... ។ សគរតូិយកសញ្ញា (៊ុ) មកជំនួសស ែញកណែញ រ តដលោក់ពីសលើ សដើមបីកុំឲ្យ
ិណណ យុតែិសនោះ សទើសតទងោន ជាមួយរសៈខាងសលើ ។ ឧទា រណ៍ សុី សបុើង វរងងបុឹង ។

9. 9
២-រតីស័ពទ ( ៊)[5]
ជាសញ្ញា សរមាប់ោក់សលើពយញ្ានៈ ៤ តួ ជាអសោសៈ ប, ស, , អ, ឲ្យសៅជាសោសៈវិធញ
៖ ប, ស, , អ, ។ ពយញ្ានៈបែូរសំសេងទាំងសនោះ រតូិានយកសៅសរបើកនញង កយ ាបូ, សមលសុប,
ហាន, រទអូ... ។ ោល្សញ្ញា រតីស័ពទសនោះជួបរបទោះនឹងរសៈ ៊ិ ៊ី ៊ឹ ៊ឺ ស៊ើ ក៏រតូិតរបរបួលរូបមក
ជា (៊ុ) ដូចករណីខាងសលើតដរ ឧទា រណ៍ សុីាយ, សលង ុី... សលើកតលងតត កយ ប៊ិច, អុីចុោះ
អុីចឹង... ។
៣ រសសសញ្ញា ឬបនែក់ (៊់)
សរមាប់សរបើោក់តថមសលើតួរបកបនន កយ តដលសកើតសេើងពីរសៈ ‚ អ ‛ និងរសៈ ‚ អា ‛
ស ើយោត់ស័ពទតិងឲ្យសៅជាំលី តដលរតូិអានសល នរ ័ស។ ឧទា រណ៍ ៖ ោត = ស័ពទតិង, ោត់
= ស័ពទំលី, ចប = ស័ពទតិង, ចប់ = ស័ពទំលី ។
● កំណត់សមាគ ល់
ក/ ចំស ោះតួពយញ្ានៈរបកបនឹងអកសរ ‚ ម ‛ រតង់សំសេងរបកបលំោប់ទី២សនោះ មិនាច់សរបើ
សញ្ញា ‚រសសៈ‛ ឬបនែក់សទ ឧទា រណ៍ ៖ ចាម់ ។ កនញងករណីសនោះ សគសរបើនិគគ ិត( ៓) ឬរសៈ ‚ ៊ ៊ំ‛
‚ ចាំ ‛ ជំនួសវិធញ ។
ំ/ វរឯឯតួពយញ្ានៈរបកបនឹងអកសរ ‚ យ ‛ រតង់សំសេងរបកបលំោប់ទី២សនោះ ក៏មិនាច់សរបើ
‚ រសសសញ្ញា ‛ ឬបនែក់តដរ, ដូចជា កយ ‚ ចាយ់ ‛ កនញងករណីសនោះសគយករសៈ ‚ ន៊ ‛ មកជំនួសវិធញ
សរ ោះមានសំសេងដូចោន ។
គ/ ចំស ោះ កយទាំងឡាយ្ តដលោល យមកពីភាាាលីឬសំស្រសកឹត មិនរតូិសរបើសញ្ញា
(៊់) សនោះសេើយ ដូចជា កយ បទ, សព, េព, កុសល, ផ្ល កិចចកល នធ្លន រសជាតិ ោមក ...
កយទាំងសនោះមានសំសេងំលីសរសចស ើយ តាមទមាល ប់អានតបបាលីនិងសំស្រសកឹត ។
៤-សំសយាគសញ្ញា (៊័)

10. 10
ក/ សគសរបើិណណ យុតែិសនោះសរមាប់លសមអៀងស័ពទរបស់ កយោល យមកពីភាាាលី ឬសំស្រសកឹត
ដូចជា ៖ េយ > េ័យ, ជយ > ជ័យ, នយ > ន័យ, អារសយ > អារស័យ[6], អាលយ > អាល័យ
។
ំ/ សញ្ញា សនោះក៏សរបើសលើ កយតំែរំលោះ តដលមានសំសេងសសទើររសៈ ‚ អ ‛ និង រសៈ ‚ អា ‛
សដើមបីឲ្យមានសូរសំសេងមួយរតូិចំនឹងសំសេងពិតនន កយសនោះ គឺ ញ័រ, ជ័រ, ទំព័រ... ។
គ/ សរមាប់សរបើសរមួលសំសេងោល យពី កយបរសទសំលោះៗ ដូចជា ដុកទ័រ, ាសទ័រ, អាំង
ស សនីញ័រ, កុំពយូទ័រ, រតាក់ទ័រ [7]។
៥-រាទ (៊)
ិណណ យុតែិសនោះ ជាតំ្ងអកសរ ‚ រ ‛ តដលសគោត់យកកាលខាងសលើរបស់វា មករកាទុកស វើ
ជាសញ្ញា រាទ (៊) ។ សគសរបើិណណ យុតែិសនោះ សរមាប់ោក់សលើ កយតដលោល យមកពីភាាសំស្រសកឹត
សដើមបីសរមួលសំសេងអានតាមតបបសំសេងតំែរ ។ សគកត់សមាគ ល់ថា កយាលី្ តដលសរសសរ
តរមួតសនោះ ោល្សយើងសរសសរជា កយសំស្រសកឹតោល យតំែរ សគរតូិោក់ (៊) រាទសនោះជំនួសវិធញ
។

11. 11
៦-អាែ (៊៏)
ិណណ យុតែិសនោះ គឺមានរទង់ទាយជាសលំ ៨ បុតនែបរងួញឲ្យតូច សដើមបីង្ហយយកមកោក់សលើ
ពយញ្ានៈ ‚ ក ‛ និង ‚ ដ ‛ តដលជានិាតស័ពទ ។ ឧទា រណ៍ ៖ ំ្ញំក៏សៅ, អនកក៏សៅ, សទាោះបីយាង
្ក៏សោយ ...។ សរៅពីសនោះសគសរបើសលំអាែ សរមាប់ោក់សលើ កយឧទានស័ពទំលោះ ជា កយភា្ ក់
សសងើច រំសេើប... ឱ ន៏ នុោះ ន៏ ។
៧-ទណឌ ោត ឬបដិសស (៊៍)
ិណណ យុតែិសនោះ មានរូបស្ះ នដូចសក់សលំ ‚ ៩ ‛ ។ សគសរបើទណឌ ោត សដើមបីោក់សលើអកសរ
ពយញ្ានៈ្ តដលសគមិនអាន បុតនែសគរតូិតតរកាទុកពយញ្ានៈសនោះជាចាំាច់ កនញងន័យរកាអកះរាវិធរុទធ
របស់ កយ និងជាសរគឿងសមាគ ល់ជាតិស័ពទរបស់ កយ ។ ឧទា រណ៍ ៖ ទូរទសសន៍, របសយាជន៍,
គមនគមន៍, រពឹតែិោរណ៍, កយសពចន៍, សិយាករណ៍, រត័យរតន៍ ។ សគសរចើនសរបើទណឌ ោតសលើ កយ
ោល យពីាលីនិងសំស្រសកឹត ។ សញ្ញា សនោះ ក៏យកមកសរបើចំស ោះ កយំចីពីបរសទសំលោះ សរមាប់រកាលំនំ
អកះរាិធរុទធសដើមរបស់ កយទាំងសនោះ ដូចជា សុីមងត៍, សអដស៍, អាល់តបរត៍...។
៨-វិធសជនី (៊ោះ) ឬរោះមុំ
សគសរបើសញ្ញា សនោះ សរមាប់របកបជំនួសំយល់ ‚ ‛ ជា កយោត់កំបុតំលី ស ើយអានសោយ
សបើកចំ មាត់ដូចជា តិោះ, វរធោះ, ចុោះ, ចសងកើោះ (ចងកឹោះ) ស្ែ ោះ, ទោះ, សោោះដូរ, សោតសផ្ដល ោះ ។ល។ វាមាន
សូរសំសេងរសសដៀងនឹង កយតដលរបកបនឹងពយញ្ានៈ ‚ ស ‛ តដរ ។
៩-យុគលពិនទញ(៊ៈ) ឬសៅថា ‚ ចុចពីរ ‛ ក៏ាន [8]
សគសរបើិណណ យុតែិសនោះសរមាប់ ៖ ោក់សៅចុង កយមានកំសណើតពីាលី ឬសំស្រសកឹត តដលមាន
សូរ ‚ អាក់ ‛ ឬ ‚ អាក់ ‛ ដូចជា សោេៈ, សមា ៈ, សទាសៈ...
● ចំ្ំ ៖ សបើ កយទាំងសនោះសៅខាងសដើមសគ ដូចជា ពលកមែ, ិណណ កមែ សចចភាព,

12. 12
សំមរភាា សនោះសគមិនចាំាច់ោក់យុគលពិនទញសទ សរ ោះ កយទាំងសនោះជាសមាសនម ។
● សលើកតលងតត កយ ៖ គណៈ តដលសទាោះបីវាសៅសដើមសគ ឬក្ែ លសគកែី ក៏រតូិតតសរបើ
យុគលពិនទញជាដរាប ឧទា រណ៍ គណៈរបតិេូ, គណៈកមែោរ, គណៈសងឃ, គណៈរដះមស្រនែី,
គណៈរបធ្លនរដះ... សរ ោះថាកនញង កយទាំងសនោះ ‚គណៈ‛ មិនចូលកនញងសមាសនមតាមកបួនខាន ត
សិយាករណ៍ាលី ។
● សលើកតលងតត កយ ៖ គណបកស, គណន, គណសនយយ... តដលសគមិនរតូិសរបើយុគលពិនទញ
សទ ។
● វរឯឯ កយ ៖ ោលៈសទសៈ សគរតូិសរបើយុគលពិនទញកទាំងពីរមាត់តតមែង ។ ក៏បុតនែ សបើសគ
សរសសរ កយសនោះ ‚ បស្រញ្ញច ស ‛ មកវិធញ ‚ សទសោល ‛ សនោះ សគមិនរតូិសរបើយុគលពិនទញសេើយ ។
● កនញងសម័យសនោះ សគយកយុគលពិនទញមក សរបើោល យកនញងោល របសយាគំលោះតដរ សរមាប់រាប់រាយ
ស្ែ ោះអវីៗ ដូច កយថា ទង់ជាតិារាំងមាន ៣ ពណគឺ ៖ ស, សំៀិ, រក ម ។ បុតនែជាទូសៅ អនក
និពនធទាំងឡាយតតងតតសរបើ ‚ទវិពិនទញសលំ‛ កនញងករណីសរៀបរាប់, ឧសទទស បង្ហា ញ... សរ ោះោរសរបើ
សញ្ញា ំណឌ តបបសនោះរតឹមរតូិ និងសមស តុសមផ្លជាង ។ សយើងនឹងានស ើញរពមទាំង
អ ិបាយពនយល់ អំពីំណឌ សញ្ញា សនោះសៅទំព័រខាងមុំ ។
១០-រជាញសញ្ញា ឬស សញ្ញា (-) ‚Trait d’union‛
ជាសញ្ញា បនទ ត់សផ្ដកំលីសរមាប់សរបើរាស់ានសរចើនយាងសៅកនញងោរសរសសរអតែបទ ឬតតង
និពនធជាសដើម ។
ក/សរមាប់បំតបកពាងគនន កយមួយ កុំឲ្យអានរចេំជារបកប នំឲ្យំុស កយដូចជា ទូក-ង,
កុក-ស, សមបញរ-ស,តំស-ក...។
ំ/សរមាប់តភាា ប់ កយមួយ តដលសរសសរមិនទាន់ចប់សៅចុងទំព័រ ស ើយរតូិរតេប់មក
សរសសរសៅសដើមបនទ ត់វិធញ ។
គ/ សរមាប់ភាា ប់ កយមួយតដលោច់ោន សដើមបីតរមូិចាប់ចុងចួនកនញងកំ្ពយ ។

13. 13
/ សរមាប់បញ្ញា ក់អំពីោរផ្ដល ស់បែូរោល សនទនននតួពីរ ឬសរចើននក់ ។
ង/ សរមាប់សមាគ ល់នូិោរសរៀបរាប់ ជាលំោប់លំសោយ អំពីគំនិត ឬចំណុចតបលកៗ ។
១១-ោកាទ ឬសជើងតកអក (+)
គឺជាបនទ ត់ំលីពីរ មួយសផ្ែកមួយសទៀតបញ្ឈរ គូសោត់តំវងោន ចំ ក់ក្ែ ល ។ សគសរបើ
ិណណ យុតែិសនោះ សរមាប់ោក់សលើ កយឧទានស័ពទំលីៗមួយចំនួន តដលមានសូរសសៀងបងអូស ឬតអូញថងូរ
ដូចជា កយ ចាោះ ! ាទ ! ្ ! ន, នុោះ, ណោះ, អូ, អាា ... ។ ខាងតផ្នកនពវនែ សគសរបើសញ្ញា សជើងតកអក
ជាសញ្ញា បូក, ឧទា រណ៍ ៖ ១៥+៣៨ ។
១២-សលំសទា (ៗ)
សញ្ញា សនោះសគសរបើសរមាប់
ក/- ផ្ទួន កយតដលតរមូិឲ្យថា ឬអានពីរដង,
ំ/- សរមាប់បញ្ញា ក់អំពីចំនួនសរចើន ឬ ព ុិចនៈ ។
● ចំ្ំ ៖ មិនតមនកំណត់ថា រគប់តត កយតដលរតូិថាឬអានពីរដងសនោះ រតូិតតោក់សលំ
សទាទាំងអស់សនោះ សទ ។ កយាលីំលោះតដលយកមកសរបើកនញងភាាតំែរ ដូចជា នន មែសសងវគ សគ
រតូិសរសសរ កយ ‚នន‛ សនោះរតួតោន ពីរដង សោយសោរពសៅតាមវិធធ្លនាលី ។ ដូចជា កយថា
ឯ ិមម...? ។ សបើសរបើជាមួយគុណនម និយាយអំពីពណសនោះ កយសទួនសោយសរបើសលំសទា ចង់
បញ្ញា ក់អំពីរបសេទពណ សោយតេកៗរបស់ិតែញ ។
ចំស ោះ កយតំែរំលោះ តដលមានសំសេងដតដលៗពីរដងដូចជាបបរ កករ រតូិតតសរសសរពីរដង
ជាន់ោន ដូសចនោះជាដរាប ។ ហាមោច់ខាត មិនឲ្យសរសសរ បរៗ, ករៗ, តបបសនោះសេើយ ។
● សលំសទាសរបើកនញងករណីបញ្ញា ក់ និងសរបៀបស ៀប ។
● សលំសទាសរបើជាមួយ កយមួយពាងគ ។
● សលំសទាសរបើជាមួយ កយពីរមាត់ ។
● សលំសទាសរបើជំនួស កយបីមាត់ឬសរចើនពាងគ ។

14. 14
● ចំ្ំ ៖ សលំសទាមិនអាចសរបើផ្ទួនានសៅខាងចុង កយពិពណន អំពីរូបរាងមនុសឬសតវ
ដូចជា កូនសោសនោះធ្លត់រទលុកលុក មុំសេើងកំបលង់បលង់ដូចិង់ចស្រនទ ។ សគមកំរពឹងរពឹង ។
● មិនរតូិសរបើសលំសទាសនោះកនញងករណីសរបើ កយដតដលសរចើនដង
តផ្នកទី៣
ំណឌ សញ្ញា (Signes de ponctuation)
ំណឌ សញ្ញា គឺជាសញ្ញា មានរូបភាពតបលកៗ សរមាប់សរបើកនញងោរសរសសរអតែបទសផ្សងៗ សដើមបី
សមាគ ល់លកះណៈ ទរមង់តបបបទ តដលជាលំនំឲ្យង្ហយយល់ ឲ្យអានានរតឹមរតូិ ។
១-សកបៀស ( , ) ឬកណដ កសញ្ញា (La virgule)[9]
សញ្ញា សនោះ សរបើសរមាប់តញក កយកនញងរបសយាគឲ្យោច់ពីោន សទាោះ កយសរៀបរាប់សនោះ ជានម
កែី ជាគុណនមកែី ជាកិរធយាស័ពទកែី ។ គួរកត់សមាគ ល់ថា ោរសរបើសកបៀសកនញងោរសរសសររបស់តំែរ
សយើង ក៏របហាក់របត លនឹងោរសរបើសកបៀសរបស់សោកខាងលិចតដរ ។
ក/ ោរសរបើសកបៀសកនញងោរពិពណន សរៀបរាប់ជំពូកនម
ំ/ ោរពិពណនសរៀបរាប់អាធ្លរណនម
គ/ ោរពិពណនសរៀបរាប់គុណនម
/ ោរពិពណនសរៀបរាប់កិរធយាស័ពទ
● កំណត់សមាគ ល់ សៅកនញងោល របសយាគបរសទសដូចជា ភាាារាំង អង់សគលស សអសាញញលជាសដើម
សនោះ របសយាគលបោះ្តដលតំែរសយើងរតូិសរបើដកោល សគសរបើសកបៀសទាំងអស់ ។ សនោះអាចជាទមាល ប់
ភាាសគ ឬក៏ស វើសៅតាមោរតរមូិចាំាច់ ននកបួនសិយាករណ៍ របស់សគ ។
អតែបទតំែរសយើងពីបុរាណ តដលចារសៅសលើរោំងកដី ាស្រាែ សលឹករងតកដី សៅកនញងោល របសយាគទាំង
អស់សនោះ ពុំតដលមានសរបើសកបៀសទាល់តតសាោះ ។ សយើងកត់សមាគ ល់ស ើញថា ចាប់តាំងពីរបសទស
សយើង ំិតសរោមរបបអា្និគមារាំងមក របត លសោយារានទទួលឥទធិពល ពីរសបៀបរបប

15. 15
សរសសរតបបារាំង សយើងក៏ចាប់សផ្ដើមសរបើសកបៀសជាសរៀងរ ូតមក ។ បុតនែសទាោះជាយាងសនោះកដី សយើង
សសងកតស ើញមានទំសនរពីរគឺ ៖
ក/-របសេទជនតដលានសរៀនសូរតសចោះដឹងសរៅរជោះភាាារាំង សរចើនសរសសរសរបើសកបៀស ។
ំ/-របសេទជនតដលសចោះតតភាាតំែរ ក៏ទទួលយកទមាល ប់មតកពីបុពវបុរសជាន់សដើម ស ើយ
សរសសរឥតសរបើសកបៀសសទ ។
និយាយរួមមក ោរសរបើដកោល ជំនួសសកបៀស ឬសរបើដកោល ផ្ង និងសរបើសកបៀសផ្ង គឺមិនមានអវីតបលក
ោន ខាល ំងសពកសនោះសទ ។ បុតនែោរសរបើសកបៀស វាមានចរធតចាស់ោស់រាកដរបជាជាង[10] ។
២-ទវិពនទញសលំ ឬ ចំណុចពីរគូស (៖)
សញ្ញា តដលមានគំនូសសផ្ែកសៅំណឌ ចសនល ោះសូនយពីរ សលើមួយសរោមមួយសនោះ សគសរបើសរមាប់ ៖
ក/ ោក់សៅចុងបញ្ចប់ននរបសយាគ កនញងន័យកត់រតាសមែីរបស់បុគគល្មួយ តដលសគរសង់
យកមកោក់កនញងសញ្ញា អញ្ារបោស(‚ ‛) សគកត់សមាគ ល់ស ើញថា សញ្ញា តបបសនោះ សរចើនតតសរបើកនញង
ទរមង់រចនបថរបសយាគពណនកនញងសរ ងសរពង, សរ ងនិទាន, ោរនិយាយរាប់ោន ពីស តុោរណ៍
អតីតោល ។ល។
ំ⁄ សរមាប់ោក់សៅចុងរបសយាគ្ តដលរតូិបនែសៅដល់ោរសរៀបរាប់ សោយចាត់ជាពួក,
ជាតផ្នក ។
សមាគ ល់ ៖ មិនរតូិរចេំយុគលពិនទញ (៊ៈ) ជាមួយនិងទវិពិនទញសលំ (៖) សទ ។ យុគលពិនទញ រោន់តតចុច
ចំណុចពីរសលើសរោមបុស្ណ ោះ, វរឯឯទវិពិនទញសលំ គឺមានសូនយសលើ ( ° ) សូនសរោម (°) ស ើយមាន
រជាញសញ្ញា ំណឌ ចំក្ែ ល គឺយាងសនោះ (៖) ។ សពវនថងសនោះ សយើងស ើញសគសរបើយុគលពិនទញតាមតបប
អឺរ៉ែុប ជំនួសទវិពិនទញសលំ សោយមកពីទរមង់ពុមពអកសរលីមុន (font Limon) ពុំមានសញ្ញា ទវិពិនទញសលំ
ក៏តាំងតតយកយុគលពិនទញមកសរបើជំនួសឲ្យតតានៗ សិន រង់ចាំអនកបសចចកសទសរកស ើញសញ្ញា ទវិពិនទញ
សលំ សនោះនឹងយកមកសរបើឲ្យានរតឹមរតូិតាមវិធធ្លនសិយាករណ៍។

16. 16
បុតនែសគអាចសរបើយុគលពិនទញាន សៅកនញងទរមង់លិំិតំលោះៗដូចជា កមែិតែញ[11] ៖ សសនើសុំ
អាហារូបករណ៍សៅសិកាសៅរបសទសជបុនសយាងៈ លិំិតសលំ... ចុោះនថងទី....
កំណត់សមាគ ល់អំពីោរសរបើ ឬមិនសរបើយុគលពិនទញសៅពីមុំ កយ ‚ថា‛ ៖
ក/ មិនសរបើយុគលពិនទញ ចំស ោះតត កយ ‚ថា[12]‛ ្តដលជានិាតស័ពទ តដលអាចសរបៀប
នឹងភាាារាំងថា ‚Que‛ ានដល់ កយតដលរតូិកត់រតាសមែីមិនផ្ដទ ល់របស់តួអងគ មាននិយាយ
កនញង‚ Style indirect ‛ របស់ភាាារាំង ដូចជា កយ ៖ ស លថា, និយាយថា, ទំនយទាយថា,
តិោះសដៀលថា, សជរថា, រាប់ថា... កយទាំងសនោះ សគមិនរតូិសរបើោក់យុគលពិនទញ (៊ៈ) ពីមុំសទ ។
ំ/ រតូិសរបើយុគលពិនទញ សគសរបើសញ្ញា យុគលពិនទញ (៊ៈ[13]) កនញងករណីកត់រតា កយសមែីផ្ដទ ល់
របស់អនកនិពនធ រតូិោន នឹងទរមង់របស់ភាាារាំងថា (Style direct) ។
៣-បុចឆនសញ្ញា (?) (Point d'interrogation)
ជាសញ្ញា សរបើសរមាប់ោក់ពីខាងសរោយ កយ, ោល , លបោះ សចាទសួរជានិចច ។ សៅកនញង កយ,
លបោះ, ោល , របសយាគតដលសចាទសួរ សគតតងសរបើជាចាំាច់នូិ កយ ឬរូបមនែសផ្សងមានជាអាទិ៍៖ សតើ,
សរ ោះអវី, ស តុអវី, ដូចសមែច, (ក៏, ឬ, ានជា...) យាងសមចក៏..., អវីសៅ, សអីសគ, អង្ហក ល់, ោល្,
... ។ល។ កយសរមាប់សួរអាចសៅសដើមោល ឬ សៅចុងោល ក៏ាន ។ ជួនោលសគមិនចាំាច់ សរបើ
កយសួរ សគរោន់តតោក់បុចឆនសញ្ញា សៅក៏ានតដរ ។
-លបោះ, ោល , កយសំណួរំលីៗ ៖ ោល នអវី? សមចក៏យំ? សៅាោ? សដើរ? ជិោះកង់ ?
-គបបីកត់សមាគ ល់ថា សំណួរដតដលរោន់តតផ្ដល ស់បែូរោក់ កយ្មុន កយ្សរោយ ក៏
ឲ្យន័យ ឬ រំសលចន័យំុសោន តដរ ។
សរៅពីសនោះ រាល់សំណួរតដលសុទធតតមានបុចឆនសញ្ញា សៅចុងលបោះដូចោន សនោះ អាចមានន័យ
ំុសតបលកោន សៅតាមសំសេងសលើកោក់ថាន ក់ថនម គំ កកំត ង អងវរករលន់តួ ។
មានបុចឆនសញ្ាមួយតបបសទៀត តដលសរចើនស ើញសរបើសៅកនញងរូបគំនូរកំតបលង (Caricature)

17. 17
។
៤-ឧទានសញ្ញា (!) (Point d'exclamation)
សញ្ញា បសង្ហគ លបញ្ឈរតដលមានចំណុច (!) មួយសៅពីសរោមសនោះ សគសរបើសរមាប់ោក់សៅពី
សរោយ កយ ោល លបោះ ភា្ ក់សផ្អើលតក់សលញត សសងើច េ័យ អាសនន ខាល ច បញ្ញា ោច់ខាត តបបន់ អ ិោះ ន
សតរមកជយសោស គំរាមកំត ង ។ ជួនោលសគក៏សរបើឧទានសញ្ញា ជាមួយនឹងោល កំ ឹង បសនទ ស
ឬ សជរផ្ងតដរ ។
៥-អញ្ារបោស[14] ( ‚...‛ )
គឺជាសញ្ញា ោន បមាង តដលសៅខាងសដើមមានរាងសោងំវឹកកួចពីរសេើងសៅសលើ ឯខាងចុងជា
សញ្ញា ំវឹកពីររាងសោង កួចទមាល ក់ចុោះសរោម ។ សគសរបើសញ្ញា សនោះសរមាប់៖
ក/ ោប ឬកត់រតាដករសង់សសចកែីសំខាន់របស់ជន្មាន ក់ ទុកជាសសចកែីពិសសសសោយ
តេក ជាោររំសលច ឬបញ្ញា ក់ឲ្យតបលកពីន័យរបស់បរធបទ ។
ំ/ ដករសង់គំនិត, សមែីរបស់តួអងគ្មួយកនញងសរ ង ។
គ/ ដករសង់តួអងគ្មួយ តដលមានកិតែិស័ពទលបីលាញ
/ ដករសង់សសចកែីឬអតែន័យមានលកះណៈសលចសធ្លល ។
៦-អពភនែរសញ្ញា [15] (‘...’)
សញ្ញា សនោះ ំុសតបលកពីអញ្ារបោស សោយសរបើតតំវឹកសញ្ញា មួយសៅខាងសដើម និងសកបៀស
សញ្ញា មួយសៅខាងចុង ។ រសបៀបសរបើនសអពភនែរសញ្ញា ំុសោន បនែិច ពីសញ្ញា អញ្ារបោស សោយសរបើ
អពភនែរសញ្ញា ជាោន ប កយំិតសៅកនញងរងវង់តផ្ន កយ តដលោក់ោន បសោយសញ្ញា អញ្ារបោស ។
សូមអនុញ្ញា តជរមាបថា៖ សៅកនញងសសៀិសៅឯការជាទូសៅ សគករមស ើញអនកនិពនធសរបើសញ្ញា សនោះ
្ស់ ។ ជួនោលសគសរបើអពភនែរសញ្ញា ឬអញ្ារបោស កនញងសោលសៅតតមួយដូចោន ។ សៅកនញង

18. 18
សសៀិសៅសិយាករណ៍របស់សោក ពូិ អុម សោកចាត់ទុកអពភនែរសញ្ញា ថា ជាសញ្ញា អញ្ារបោស (
សសៀិសៅសិយាករណ៍ ពូិ អុម ទំព័រ ៨ ) ចំតណកសៅកនញងិចននុរកមសសមែចជួន្ត ទំព័រ
១៦៥៦-៥៧ វិធញ ក៏បង្ហា ញអពភនែរសញ្ញា ‚ ....‛ មានរូបស្ះ នយាងសនោះតដរ ។ សោកានពនយល់
កយអពភនែរសញ្ញា យាងសនោះថា ៖ កយសនែតសៅិណណ យុតែិ តដលពួកសិយាករណ៍បណឌ ិតកនញង
របសទសអឺរ៉ែុប បសងកើតសេើងសរមាប់សរបើរាំង កយ ឬសសចកែីមានរូបស្ះ នពីរតបបគឺ (‚...‛) ឬ
(«...»)[16] ។
ដូសចនោះ សោយយល់ស ើញថា កិចចោរសរសសរតតងនិពនធនសពលបចចញបបននសនោះ មានសភាពលអិត
លអន់សុីជសរៅ និង ែត់ចត់ សយើងគួរតតបញ្ចូលអពភនែរសញ្ញា តដលមានរូបស្ះ នតបបសនោះ ( ‘... ’ )
មកសរបើបតនែមសទៀត សោយបំតបកសចញពីអញ្ារបោស ( ‚...‛ ) ។
៧-មចឆណឌ សញ្ញា ឬ ពងរតី (...) (point de Suspension)
ជួនោលសគសៅថា (ចំណុចរាយ) ផ្ងក៏មាន ។ សញ្ញា តដលមានចំណុចបីបនែបនទ ប់ជាប់ោន
សនោះ សរមាប់សមាគ ល់របសយាគ្មួយ តដលសៅមានសសចកែីបនែសទៀត បុតនែអនកសរសសរានផ្ដអ ក
បញ្ឈប់តលងពណន សោយោក់សញ្ញា ពងរតីសនោះ រាប់ជាដំណឹង ។ រសបៀបសរបើពងរតីមានតបប
តផ្នតបលកៗដូចតសៅ ៖
ក/ ជាសញ្ញា ោត់ កយសមែីគូសនទនមាន ក់ តដលកំពុងនិយាយឲ្យោច់ក្ែ លោល ។
ំ/ ជាសញ្ញា សរមាប់ផ្ដអ ក កយសមែី មិនចង់និយាយបនែសោយទុកឲ្យគូសនទនយល់ ឬ ក៏
បងកប់ទុកនូិ កយគំរាមកំត ង កយប្ែ ា... ។
គ/ ផ្ដអ កសសចកែីរតឹមបុណណ ឹងសិន ឬសសលោះទុក សោយមិនចង់ឲ្យសសចកែីមានន័យដូចោន សនោះ តិង
អនល យសពក ។
/ សរមាប់រាប់អំពី កយោល តដលាត់រលុបមានសសចកែីមិនចាស់ ដកយកសចញពី
សិោចារងកជាសដើម ។

19. 19
៨-ិង់រកចក ឬនំសញ្ញា ( )
ានជាសគឲ្យស្ែ ោះដូសចនោះ សរ ោះវាមានស្ះ នរាងសោងដូចិង់រកចកសយើងពិតៗ ។ សគសរបើ
សញ្ញា ិង់រកចកសរមាប់ ៖
ក/ ោប កយ ឬសសចកដី តដលសគចង់ពនយល់ន័យ ។
ំ/ ោប កយតដលសរសសរជាអកសរោត់ ។
៩-ិង់តសងកៀប [.....]
សៅកនញងភាាតំែរសគមិនរសូិសរបើសញ្ញា ិង់តសងកៀបសនោះសទសរ ោះសយើងមានិណណ យុតែិ និងំណឌ
សញ្ញា យាងសរចើន សមរសបនឹងសរបើកនញងអតែបទជាភាាតំែររគប់រោន់អស់ស ើយ ។ បុតនែសៅកនញង
ោរគណនសលំតផ្នកពីជគណិត(Algèbre) សយើងយកមកសរបើតាមពួកអឺរ៉ែុប ។
១០-រា៉ែ ត់ ឬោន ប ( } ឬ { ....} ) (Accolade)
សញ្ញា សនោះ តំែរំលោះសៅថា ពុកមាត់សមអំសៅ ។
ក/ សៅកនញងមុំវិធជាា ពីជគណិត រសបៀបសរបើោន ប ឬរា៉ែ ត់មានន័យដូចោន នឹងោរសរបើតសងកៀប ឬ
ិង់រកចកតដរ ។ សគតតងតតសរបើរា៉ែ ត់មួយសរមាប់សបើក ( { ) និងរា៉ែ ត់មួយសទៀតសរមាប់បិទ ( } ) គឺ
តបបសនោះ {.....} ។
ំ/ រា៉ែ ត់សបើក និងរា៉ែ ត់បិទសនោះ សរបើសរមាប់ោប កយពីរ ឬសរចើនជាោរសមាគ ល់ថា កយទាំង
សនោះមានមុំង្ហររួមដូចោន មិនាច់សរសសរដតដលសរចើនដងនំខាតសពល ។
១១-សបយាលៈ ឬ លៈ (។ល។)
សគមិនសូិអានថា សបយាលៈសទ សរ ោះតិងសពក សគអានោត់យកតតខាងចុងរតង់សូរថា ឡាក់, េៈ
សរសសរថា ៖ (។ល។) រតូិនឹង កយារាំងថា (et cetera) សរសសរអកសរោត់ថា (etc.) ។ សគ
សរបើសរមាប់បំរពួញសសចកែីឯ្នីមួយ ឬោរសរៀបរាប់តដលតិងឲ្យសៅំលី សោយគិតថា អនកអានក៏
ដឹងថា សៅមាន កយ និងសសចកែីអវីំលោះសទៀត ។

20. 20
១២- ំណឌ ឬ ំណឌ សញ្ញា (។)
សគសរបើសញ្ញា ំណឌ សនោះ សរមាប់រាំងខាំងរបសយាគ ឬសង្ហក ត់ននសសចកែីនីមួយៗ ឲ្យោច់រសេោះ
ពីោន ។ ោល្របសយាគមួយចាប់សសចកែីស ើយ សគរតូិោក់សញ្ញា (។) សនោះ មុននឹងបនែសៅ
របសយាគមួយសទៀត ។ ំណឌ សញ្ញា ស វើឲ្យសគង្ហយយល់ អាចតញកសសចកែីពីរបសយាគមួយសៅ
របសយាគមួយ មិនឲ្យរចេំន័យ នំរចបូករបបល់ ។ ស ើយសៅចសនល ោះ ំណឌ សញ្ញា ោរដកោល ក៏
ជួយសរមួលឲ្យអនកអានង្ហយយល់ ង្ហយចាប់សសចកែីាន ។ មានតតោរបុិនរបសប់របស់អនក
សរសសរតតងនិពនធសទ តដលអាចយល់ដឹងដល់ោរចាំាច់ននោរដកោល ោរោក់ំណឌ សញ្ញា ឲ្យាន
រតឹមរតូិសទ សទើបស វើឲ្យអតែបទមានតនមល មានន័យគួរជាទីចាប់អារមែណ៍ ។
បុតនែោល្សគរតូិបែូរគំនិតចូលសៅិគគ ឬកថាំណឌ ថែីសនោះ សគរតូិោក់សញ្ញា ំណឌ សៅចុងបញ្ចប់
របសយាគ រួចស ើយរតូិចាប់សរសសរសោយចុោះសៅបនទ ត់ថែី ជាមួយនឹងោរសចាលលំ បនែិចតដលសគ
តតងនិយមសៅថា ំណឌ ចុោះបនទ ត់ឬសចាលបនទ ត់ និងចាប់សដើមបនទ ត់ (សនោះជាោររាប់ដំណឹងរបស់
អនកសៅសរសសរតាមសូរត )
១៣- ំណឌ ចប់ ( ៕ )
ជាសញ្ញា សរមាប់ោក់បញ្ចប់អតែបទ ឬសរ ងមួយតតរតឹមសនោះពុំមានតសសចកែី ឬសរ ងរា៉ែ ិសៅ
មុំសទៀតសេើយ ។
១៤- អាទិសសងកត ( . )
គឺជាចំណុចមួយតដលោក់ពីមុំអកសរ តដលសគសរសសរោត់ដូចជា ស.រ.អា. (ស រដះ
អាសមរធក), អ.ស.ប. (អងគោរស ររបជាជាតិ) គ.ជ.ប. (គណៈកមែោរជាតិសរៀបចំោរសាោះ
សឆ្មន ត) ជួនោលសគសរបើអាទិសសងកត សដើមបីោក់ពីមុំសលំសរៀង មាតិោតដលសរៀបរាប់ចំណងសជើងរង
(Sous-titre) ដូចជា ៖
១. មងគលោរ អបមងគល

21. 21
២. ាវ សអប់សចក តកអកសអប់ពងមាន់
៣. ចង់រត់សចញពីសងគម...
ជួនោលកនញងករណីដូចខាងសលើសនោះ សគសរបើរជាញសញ្ញា (-) ំលោះ ៗ តដរ ។
១៥- កុកកញដសនរត ឬ តេនកមាន់ (៙)
បុពវកវិឯនិពនធតំែរធ្លល ប់សរបើសញ្ញា សនោះ សរមាប់ចាប់សផ្ែើមសរសសរអតែបទ ឬសសចកែីសរ ងអវីមួយ
សដើមបីកំណត់ទុកជាចំណុចចាប់សផ្ែើម ។ តតសពលបចចញបបននសនោះ អនកនិពនធ កិឯតលងសរបើសញ្ញា សនោះស ើយ
។ ជាពិសសសសៅសពលចាប់សផ្ែើមសរសសរកំ្ពយ សនោះកិឯបុរាណសយើងសរចើនសរបើសញ្ញា (៙) ដូសចនោះ
។ បចចញបបននសនោះ មានកិឯសម័យទំសនើបំលោះក៏សផ្ែើមសរបើសញ្ញា តផ្នកមាន់ តដលមានសកបៀសពីរសនោះ សៅ
សពលចាប់សផ្ែើមសបើកបទកំ្ពយ ។
១៦-ំណឌ បរធសយាាន ឬ សោមូរត (។៚)
គឺជាសញ្ញា យកតាមរូបស្ះ នោនសនមសោ តដលសនមផ្ងសដើរផ្ង ប្ែ លឲ្យមានរាងកងិ
កងក់តបបសនោះ ស ើយតំែរបុរាណក៏សនែតយកមកស វើជាសញ្ញា ំណឌ បញ្ចប់ តដលសៅតាម កយាលី
ថា ‚សោមូរត‛ គឺសនមសោដូសចនោះសៅ ។ ចាស់បុរាណសោកសរបើំណឌ បរធសយាាន ឬ បរធយាន ឬសោ
មូរតសនោះ សរមាប់បញ្ញា ក់សសចកែីនិយាយពីសរ ងរា៉ែ ិអវីមួយឬអតែបទ បទាទាលីោថា្មួយ ។
សពវនថងសនោះ អនកនិពនធមួយចំនួន ានសរបើសញ្ញា ពីរគឺ៖ ឬមួយ ៕ ឬមួយ ។៚ ។ ោរសរបើសោមូរតសនោះ
គឺចង់រកាសមបតែិិបប មពីបុរាណឲ្យសៅគង់ិងស ។សយើងស ើញអនកោតសតមួយចំនួន មានសរបើ
សញ្ញា សោមូរតផ្ងតដរ ៕៚
១៧-អំពីសលំតំែរ
តាំងពីយូរមកស ើយ តំែរសយើងសរបើសលំ រពមជាមួយនឹងោរបសងកើតតួអកសរ សរមាប់ចារងក
និងកត់រតាស តុោរណ៍សផ្សងៗ ។ សលំមានារៈសំខាន់ ជាពិសសសកនញងោរកត់រតាចំនួនលុយោក់
សោរកបី តរសេលឺ ំ្ញំកំដរ... ។ កត់រតា អាយុ (ចំនួនឆ្មន ំ) តដលំលួនរស់សៅកត់រតាចំនួនរាក់ តដលសគ

22. 22
មកំចីបុល... ។
សៅសពលបចចញបបនន សលំរតូិានសរបើរាស់សរមាប់គណនលុយោក់ថិធោចំណូលចំ្យ ។
ពិសសសាែ ប័ន ិរញ្ាិតែញ, ាែ ប័នសសដះកិចច, នោរ, ណិជាកមែ រតូិោរសរបើរាស់តួសលំជា
ចមបងបំផ្ុត ។ សរ ោះតត ‚សលំ‛ មានតួនទីសំខាន់សៅកនញងសងគមសនោះស ើយ សទើបមាន កយសាល ក
មួយោល តចងថា៖‚សមែីជាឯក សលំជាសទា អកសរជារតី ‛ តាំងពីសម័យសដើមមកទល់សពលសនោះ
ទរមង់តបបតផ្នសលំតដលតំែរសយើងសរបើរាស់មាន៖
ក/ សលំទំសនើបតដលតំែរសយើងសរបើសពវនថងគឺ ៖
0, ១, ២, ៣, ៤, ៥, ៦, ៧, ៨, ៩ ។
ំ/ សលំអារា៉ែ ប់ ៖
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ។
សសទើរតតសៅសលើសកលសោក សគសរបើសលំសនោះ ទុកដូចជាសលំអនែរជាតិសៅស ើយ ។
គ/ សលំតំែរបុរាណ
សលំរបសេទសនោះ មានតតពួក ‚ សហារា ‛ (Astrologue) បុស្ណ ោះ តដលសរបើកនញងោរទសសន៍
ទាយ សជាគតារាសីឲ្យមនុសសទូសៅ និងទសសន៍ទាយសមើលសុំទុកះ, រពឹតែិោរណ៍, ទឹកសេលៀង ឬសកណឌ
ធ្លរាាស្រសែផ្ោផ្លរបចាំឆ្មន ំ សរមាប់ចុោះផ្ាយកនញងមហាសស្រង្ហក នែ ។ សគរាប់សលំសនោះថា ៖ ឯក,
សទា, រតី, ចតាវ , បញ្ច, ឆ, ស័បែ, អដះ, នព, សំរធទធិ ។ សូមបង្ហា ញជូននូិរូបសញ្ញា ននសលំតំែរបុរាណ
ដូចខាងសរោម ៖
៪, ៫, ៬, ៭, ៮, ៯, ៰, ៱, ៲, ៳ ។
/សលំរ៉ែូមាុ ំង (Chiffre romain)
សលំរ៉ែូមាុ ំង សរចើនសរសសរ ៖
ក- សៅសលើមុំនេិោសាលពយួរជញ្ញា ំង

23. 23
ំ- សរមាប់កត់រតា ភាគ, ជំពូក, តផ្នក, ននអតែបទ ឯការសសៀិសៅសផ្សងៗ ។ខាងសរោម
សនោះ គឺរូបសញ្ញា តួននសលំរ៉ែូមាុ ំង I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X [17]។
សៅកមពញជាសយើង សគសរបើទាំងអស់ សលំទាំងបុនែ នតដលានបង្ហា ញជូនខាងសលើ ។ សលើកតលង
តតអស់សោក‚សហារា‛ សទ តដលសរបើសលំតំែរបុរាណ កនញងោរគណនទសសន៍ទាយ តាមសលំអតែៈ
ទសសន៍ទាយ សជាគជតារាសី ។
១៨-ោរចុោះោលបរធសចឆទ
ោរចុោះោលបរធសចឆទមានតួនទីសំខាន់ជាចមបង សរ ោះតាមរយៈោលបរធសចឆទ សគអាចដឹងអំពី
ោលសិោ តដលរពឹតែិោរណ៍របិតែិាស្រសែននានសកើតសេើង ។ ឧ. ោលបរធសចឆទននោរសេើង
សាយរាជយននសសែចអងគ្មួយ, ោលបរធសចឆទននោរកាងរាាទ... ោលបរធសចឆទននជ័យជមនោះ
របស់ជាតិសយើង សៅសលើគូសរតូិ ោលបរធសចឆទននោរចាកសចាលរកញងអងគរ... ោលបរធសចឆទននោរ
ផ្ដល ស់បែូររាជធ្លនី ។ល។ សៅកនញងរគួារមួយ ោរាងសង់ផ្ទោះថែី ក៏មានចារងកោលបរធសចឆទទុកជា
សមាគ ល់ សរមាប់ឲ្យសមាជិករគួារជំនន់សរោយៗានដឹង។ សៅតាមសចតិយ មុងបញ្ចញោះសព ក៏
រគួារនីមួយៗ តតងតតសរសសរស្ែ ោះ បុគគលជាាច់ោតិតដលាល ប់ ។
- ោរចុោះោលបរធសចឆទតាមតបបបុរាណ
ចាប់ពីរវាងសតិតសទី១៦ រ ូតមកទល់សដើមសម័យេនំសពញបុពវបុរសសយើងសរបើរសបៀបមាង សរមាប់
ស វើជារូបមនែននោរចុោះោលបរធសចឆទ ។ សោលសំខាន់ននរូបមនែសនោះ គឺសោកោក់សញ្ញា ំណឌ (។) ទុក
ជាសោលសរមាប់ស វើសនូលក្ែ ល ។ សយើងស ើញោរចុោះោលបរធសចឆទរសបៀបសនោះ សៅសលើសចតិយ
សៅសលើសំណង់សផ្សងៗ ខាងពុទធាសន ជាពិសសស សយើងស ើញសៅរគប់តតសនលឹកខាងសដើមបំផ្ុត ឬ
សនលឹកចុងបញ្ចប់ននាស្រាែ សឹលកវរងត ។ ឧទា រណ៍៖ នថងអង្ហគ រ ១១ សកើត ពិាំ ព.ស. ២៥៤៩
គ.ស. ២០០៥ សនោះសគសរសសរតបបសនោះិធញ ៖
ព.ស. ២៥៤៩

24. 24
៣ ᧫ ៦ ឆ្មន ំមតម ____________
គ.ស. ២០០៥
សនោះគឺជារសបៀបចុោះោលបរធសចឆទតបបសសងះបំលី ។ ំ្ញំរោន់តតសូមជរមាបថា សដើមបីសចោះចុោះោល
បរធសចឆទរសបៀបបុរាណសនោះ សគរតូិសចោះចាំនថងទាំង ៧ ឲ្យាទ ត់ គឺ អាទិតយ (សលំ១) ច័នទ (សលំ២)
អង្ហគ រ (សលំ៣) ពុ (សលំ៤) រប សបតិ៍ (សលំ៥) សុរក (សលំ៦) សៅរ៍ (សលំ៧) ។ រួចស ើយ
រតូិសចោះ រាប់តំចនទគតិឲ្យាទ ត់ សោយោក់សលំឲ្យតំនីមួយៗផ្ងគឺ៖ មិគសិរ (សលំ១) បុសស
(សលំ២) មា (សលំ៣) ផ្លគញន (សលំ៤) សចរត (សលំ៥) ពិាំ (សលំ៦) សជសះ (សលំ៧)
អាាឍ (សលំ៨) រាពណ៍ (សលំ៩) េរទបទ (សលំ១០) អសសញជ (សលំ១១) កតែិក (សលំ១២)
។ ោរគិត សំនើត រសនច គឺសោកកំណត់ឲ្យោក់សំនើតសៅខាងសលើសញ្ញា ំណឌ , ឲ្យោក់រសនចសៅខាង
សរោមសញ្ញា ំណឌ ។ ឧទា រណ៍ ៖ នថងសៅរ៍ ៣ សរាច តំ អាាឍ គ.ស. ២០០១ ព.ស. ២៥៤៨
រតូិសរសសរដូចខាងសរោម ៖
ព.ស. ២៥៤៨
៧᧳៨ ឆ្មន ំឆលូិ ____________
គ.ស. ២០០៤
១៩-អំពីទរមង់សផ្សងៗ ននអកសរតំែរ ( Les différents types de caractères Khmers )
អកសរតំែរ មានរទង់រទាយសរចើនតបប, មានដូចជា ៖
ក/ អកសរសរជៀង (Ecriture penchée) ៖
អកសរសរជៀង គឺជាអកសរនដ (manuscrit) មានជំ ររាងសរទតសៅមុំ ។
ំ/ អកសររតង់ (Eeriture droite)
គឺជាទរមង់អកសរ តដលសគសរសសរ ឲ្យមានជំ ររតង់ សៅសលើតាមទំនងបនទ ត់បញ្ឈរ
(vertical) ។
បុតនែ សគករមស ើញទរមង់អកសរ សរសសរសរទតសៅខាងសឆវង្ស់ (សរទតសៅសរោយ) ។

25. 25
គ/ អកសរមូល[18]
អកសរមូល គឺជារបសេទអកសរ តដលមានទរមង់មូល ។ សគសរចើនសរសសរអកសរមូល សៅកនញង
សសៀិសៅ ម ជាភាាាលី ឬ សំស្រសកឹត ។ មាងសទៀត ោរសរសសរមនែអាគមោថា សលើកតនសង
យ័នែសលើអាិសតជោះ ាក់សលើំលួនរាណ, ក៏សគនិយមសរបើអកសរមូលតដរ ។ សៅទូទាំងរសញកសសៀម(នថ)
ោល្សគសរសសរាលីោថា មនែអាគម គឺសគសរសសរអកសរមូលតំែរទាំងអស់ ។ សគនិយមយល់
ថា ោល្សគសរសសរអកសរ (សសៀម) សៅសលើយ័នែ មនែអាគមោថា សនោះមិនពូតកសកែិសិទធិ ដូច
សរសសរអកសរមូលតំែរសទ ។
ករណីសលើកតលង
បុតនែសោយតេក ស ើយសនោះជាករណីពិសសស តដលជាទមាល ប់របស់តំែរសយើងរាប់ផ្ង សៅ
សលើាល ក (Enseigne) យីសហាផ្ទោះជំនួញ ាល ករបស់មនទីររកសួងនន ស្ែ ោះចំណងសជើងសសៀិសៅ
ស្ែ ោះអនកនិពនធ... សនោះសគសរចើនតតសរសសរអកសរមូលផ្ងតដរ ។ ឧទា រណ៍ ៖
សរាងចរកមុង ួត, រកសួងឧសា កមែ តរ៉ែ និង ថាមពល, ិចននុរកមារាំង-តំែរ សោយសោក
តិប យក់, ថាិ-គនធ សម ថាំង... ។ល។
/ អកសរំម[19]
អកសរំមសនោះ មានទរមង់រទង់រទាយមូល របហាក់របត លនឹងអកសរមូលតដរ បុតនែមាន
ចំណុចតបលកោន ំលោះៗ ដូចជា៖
-អកសរ ‚ក‛ មានពីរជាន់ សជើងបីតបបសនោះ ‚ក‛ ។
-រគប់តួអកសរ សរចើនតតមានសងៀងរជញងបនែិច សៅរតង់ចុងមុម ។
-អកសរ ‚ឞ ‛ មានបនទ ត់ ិោះស ោះភាា ប់ពីមាះ ងដល់មាះ ង ‚ម‛[20] ។

26. 26
-រសៈ ‚ ត៊ ‛ មានទរមង់តបបសនោះ ‚ត៊‛[21]
សគសរបើសរសសរអកសរ ំម របហាក់របត លោន នឹងអកសរមូលតដរ តតមិនសរសសរកនញងយ័នែ
ោថាសទ ។ សគសរចើនសសសរចុោះចំណងសជើងសសៀិសៅ , ចំណងសជើងអតែបទ , ស្ែ ោះជំពូក, ិគគ, តផ្នក
ននសសៀិសៅមួយ ។ សោយចង់តថរកាទរមង់អកសរ បនសល់ទុកមកសោយបុពវបុរសតំែរ សគចមលងគំរូ
អកសរំមសនោះ ពីសិោចារងក សរោយអងគរំលោះ ពីាស្រាែ សលឹកវរងតំលោះ រកាទុកជាសករមតកខាងអកសរ
ាស្រសែ កុំឲ្យាត់បង់ ។
២០-ោរសរបើស្ែ ោះតំតាមតបបារាំង
តាំងពីរបសទសសយើងំិតសៅសរោមរដះោរអា្ពាាលារាំងមក សរៅពីសរបើោលបរធសចឆទ
តាមតបបចនទគតិ តំែរសយើងសរបើោលបរធសចឆទតបបសុរធយគតិតាមារាំង សរ ោះរដះោររបស់ារាំងនិង
តំែរសយើង មានោររារស័យទាក់ទងោន ជារបចាំ ។ មាងសទៀតឥទធិពលារាំង ទាំងនសយាាយ និង
ិបប ម តតងតតរគបសងកត់មកសលើសយើងជានិចច ។ សូមជរមាបបញ្ញា ក់ថា ារាំងពុំមានសរបើស្ែ ោះឆ្មន ំ
ជូត, ឆលូិ, ខាល, សថាោះ, សរាង.... ដូចសយើងសទ គឺសគសរបើឆ្មន ំតាមរគិសែសករាជ ។
ឧទា រណ៍៖
រគិសែសករាជ ២០០៧ ។ សរៅពីសរបើឆ្មន ំតាមរគិសែសករាជ ារាំងសរបើតំសុរធយគតិដូចជា
Janvier ( សង់វិឯសយ), Février (ស វរិឯសយ), Mars (មាស់), Avril (អារិឯល), Mai (សម), Juin
(យូវាុ ំង), Juillet (សូសយត), Août (អូត), Septembre (សសបតមរបិ៍), Octobre (អុកតូរបិ៍),
Novembre (ណូិ៉ែមរបិ៍) និង Décembre (សដសមរបិ៍) ។
សរោយមក កនញងរវាងប្ែ ឆ្មន ំ ទសិតសទី៦០ គណៈកមែោរិបប មជាតិ ានបសងកើតស្ែ ោះ តំ
សុរធយគតិទាំង១២ ជាភាាាលីជំនួសតំសុរធយគតិារាំង ដូចខាងសរោមសនោះ ៖
១- Janvier = យាុ ំងវិឯសយ = មករា ២- Février = ស វរិឯសយ = កុមភៈ ៣- Mars = មារស = មីន
៤-Avril =អារិឯល= សមា ៥- Mai = សម = ឧសភា៦- Juin = យូវាុ ំង = មិថុន ៧- Juillet =

27. 27
សូសយត= កកកោ ៨- Août = អូត = សីហា ៩- Septembre =សសបតមរបិ៍=កញ្ញា ១០-
Octobre = ឧកតូរបិ៍=តុោ ១១- Novembre=ណូិ៉ែមរបិ៍=វិធចឆិោ ១២- Décembre= សដសមរបិ៍
= នូ ។
សនោះជាដំ្ក់ោលននោរវិធិតែន៍របស់ភាា និងអកសរាស្រសែតំែរសយើង កនញងជំហានថែីមួយ
សទៀត ។ បុតនែ សូមជរមាបថា ស្ែ ោះតំថែីរបស់តំែរសយើង តដលយកមកជំនួសតំសុរធយគតិារាំង
(ឬសកល) សនោះពុំអាចយកសៅសរបើរាស់កនញងតផ្នកសហារាាស្រសែសរមាប់ទសសន៍ទាយ សជាគជតារាសី
សរោោះោច សរោោះជា... ានសនោះសេើយ ។ សហារាតំែរសៅតតសរបើតំខាងចនទគតិ សរមាប់គន់គូរដតដល
ដូចជា
-មិគសិរ= សលំ ១ -សជសះ = សលំ ៧
-បុសស = សលំ ២ -អាាឍ = សលំ ៨
-មា = សលំ ៣ -រាពណ៍= សលំ ៩
-ផ្លគញន = សលំ ៤ -េរទបទ = សលំ ១០
-សចរត = សលំ ៥ -អសសញជ = សលំ ១១
-ពិាំ = សលំ ៦ -កកែិក = សលំ ១២
កយអញ្ារតស័ពទ
(Les mots exceptionnels)
គឺជា កយមានលកះណៈពិសសស ំុសតបលកពី កយឯសទៀតៗសោយ អកះរាិធរុទធមិនចំណុោះនិងសូរ
សំសេង។
ឧទា រណ៍

28. 28
-អនក= អានថា =‚នក់‛ សរសសរជា អ + ៊ន + ក=អនក=អនក=នក់ ។
-អញ=អានថា =‚អាញ់‛ សរសសរជា =អញ ។
-(ខាង)លិច(ទិស) អានថា=‚េិច‛ សរសសរជា =លិច ទិសតដលរពោះអាទិតយលិច ។
-មាតា=អានថា =‚មាោ‛ សរសសរជា =មាតា= ត> ដ; ាលីមាតា(មា+តា) អានជាសំសេង
តំែរ=តម ។
-មណឌ ប. ន. អានថា មាន់ដប់ = វិធមាន, សរាង ។
-េនំរពោះសុសមរុ = អានថា ‚រពោះសុតម‛ េនំំពស់ជាងសគកនញងសោក ។
-សំតែ = អានថា ‚តំត‛ មកពីាលី សំតែ=តរស ។
-វិធសសស= អានថា ‚វិធតសស‛ មកពីាលី វិធសសស= ភាពតបលក ។
-សសពគប់= អានថា ‚តសបគប់‛ ទាក់ទងរាប់រក; ាលីោល យតំែរ ។
-សតមិយៈ= អាថា ‚ឌីតម ឬ រពោះឌីតម‛ សរ ងទី ១ កនញងទសជាតក; ... ។
-សតសជា= អានថា ‚តដសជា‛ មកពីាលី ‚សតជ‛= អំ្ច ។
-បណឌ ិត=សៅោល យជា ‚អនទិត‛ មកពី កយាលី=ជនអនកមានរាជា្ ។
-សបតី= អានថា ‚តបតី‛, ោល យមកពី ‚បីតិ‛ ។
-សចតិយ= អានថា ‚តចដី‛ មកពី កយាលី=ទីតដលសគសោរពបូជា ។
-សចាែ = អានថា ‚តចាែ ‛ មកពីសំស្រសកឹត=សង្ហវ តរបឹងតរបង ។
-សចតន= អានថា ‚តចតា្‛ មកពីាលី= ផ្ែួចគិត, សផ្ដែ តចិតែ ។
-រពោះ រណី= អានថា ‚រពោះ រនី‛ មកពីាលី,សំស្រសកឹត= តផ្នដី[22] ។
-របនពណី= អានថា ‚របនពនី[23]‛ មកពីាលី= ទំសនៀម, ពូជពងស ។
-អនុសោម= អានថា ‚អនុសឡាម‛ មកពីាលី= បស្ែ យតាម, យល់តាម ។

29. 29
ំ្ញំរសង់ កយ ‚អញ្ារតស័ពទ‛ ំលោះៗបុសណណ ោះ យកបង្ហា ញជូនអស់សោក រោន់ានជាគំរូបុស្ណ ោះ ។ សៅ
មាន កយរបសេទសនោះសរចើនសទៀត ។ សូមអស់សោកជួយរាិរជាិបតនែម តាមោរគួរ ។
សសងកត ៖ កនញងចំស្មអញ្ារតស័ពទទាំងអស់សនោះ សយើងសសងកត ស ើញមានលកះណៈពិសសស ៥ យាង
គឺ ៖
១- កយទាំងសនោះ សរចើនតតោល យមកពី កយាលី និងសំស្រសកឹត ។
២-យកសំសេង ‚ ដ ‛ មកជំនួស សំសេង ‚ ត ‛ ; ឧ. បីោ ‹ បិតា ។
៣-យករសៈ ‚ ត៊ ‛ មកជំនួសរសៈ ‚ ស៊ ‛ ឧ. តចដី ‹ សចតិយ ។
៤-យកពយញ្ានៈសំសេង ‚ អ ‛ មកជំនួសពយញ្ានៈសំសេង ‚ អ ‛ ; ឧ. រពោះ រនី ‹ រពោះ
រណី, របនពនី ‹ របនពណី ។
៥-យកយពយញ្ានៈសំសេង ‚ អ ‛ មកជំនួសពយញ្ានៈសំសេង ‚ អ ‛ ឧ.ទិសខាងេិច ...។ ាតុ
េូតអញ្ារតស័ពទ គឺជា ‚សាេ័ណភាា‛ តដលទាំងអនកអកសរាស្រសែ ទាំងមហាជនរពមសរពៀងោន
របឌិតសេើង សរមាប់សរមួលោរនិយាយសែី ឲ្យរសួលមាត់ ។ វរឯឯោរសរសសរវិធញ រតូិតតសោរព
អកះរាិធរុទធសោយអនុសោមសៅតាមជាតិសពទ(Etymologie) របស់ កយ ។
២១- អកសរោត់
សៅកនញងោរសរសសរអតែបទសផ្សងៗ ជួនោលសគសរសសរ កយសៅកនញងោល ្មួយសោយសរបើ
កយសពញសលញទាំងរសញងតតមដង ។ ឧ. អងគោរសុំភាពពិេពសោក (O.M.S.) ។
ជួនោលកនញងោលៈសទសៈំលោះសទៀត សោយសគចង់ចំសណញសពល ចំសណញរកោស សគតតងតត
វរធោះរកវិធ ីបំរពួញសសងះប កយសពញសលញសនោះឲ្យំលី បុតនែសៅតតរកាានអតែន័យំលឹមារវាទាំងរសញង
ដតដល ។
ឧ. អងគោរស របជាជាតិ រួមមកសៅរតឹម អ. ស. ប.
ស រដះអាសមរធក ស. រ. អា.

30. 30
គណកមាែ ិោរជាតិភាាតំែរ គ. ជ. េ. ំ.
សសចកដីជូនដំណឹង ស. ជ. ណ.
វិធ ី៖ សគសរជើសយកពយញ្ញា នៈកនញង កយ្មួយស វើជាសោល ។ កយសោលសៅកនញងោល ្មួយសនោះ
រតូិានកំណត់សរជើសសរឯសយកមកោក់តសរមៀបជាបនែបនទ ប់រ ូតដល់អស់ កយសោល ដូចមាន
បញ្ញា ក់ជូនសៅកនញងឧទា រណ៍ខាងសលើរាប់ ។
២២- ឋានៈរបស់ កយ
ក/ ចំស ោះរពោះសងឃ និងរពោះរាជា
សដើមបីរាប់កំណត់ចំនួន រពោះរាជាសនោះ សគសរបើ កយភាា ប់ថា ‚អងគ‛ ៖
ឧ. រពោះមហាកសរតា កសរតី យាងចូលរបថាប់កនញងរាជសរាងមាន ១៧ អងគ ។
សដើមបីកំណត់ចំនួនរពោះសងឃ សគសរបើ កយភាា ប់ថា ‚អងគ‛ ៖
ឧ.កនញងពិ ីចសរមើនរពោះបរធតែបុណយទកះិ្នុបបទានសនោះ សគនិមនែរពោះសងឃ ១០ ‚អងគ‛ ។
បញ្ញា ក់ ៖ កយសងឃស័ពទ និងរាជស័ពទ មួយចំនួន គឺជាន់ោន តតមួយសរបើ កយដូចោន ដូចករណីខាង
សលើជាេសែញតាងរាប់ ។ រពោះរាជាឈឺ និងរពោះសងឃឈឺ សគអាចសៅថា ‚ អា ‛ ដូចោន ាន តត
ចំស ោះរពោះរាជា មាន កយមាងសទៀតថា ‚ របឈួន ‛ ។
តំែរសយើងសរបើ កយពិសសសៗ សរមាប់តរមូិនឹងឋានៈមនុសសកនញងសងគម ។ ដូសចនោះ រពោះសងឃ និង
រពោះរាជា ជាជនមានឋានៈំពស់កនញងសងគម តដលសគអាចសនែតថា ជា ‚ ឧតែមសេទ‛ ដូសចនោះរតូិតតមាន
កយំពង់ំពស់យកមកសរបើ ឲ្យរតូិសៅតាមឋានៈនទី កនញងសងគមដូចជរមាបខាងសលើ ។
ំ/ ចំស ោះមនុសសតដលមានឋាននែរសកែិំពង់ំពស់
សដើមបីកំណត់ចំនួនមនុសសមានយសសកែិំពង់ំពស់វិធញ សគសរបើ កយ ‚រូប‛ ៖
ឧ. សៅកនញងពិ ីសសមាព ោរោះ ន សៅសំតែកំពង់ចាម មានអស់សោករដះមស្រនែី តំ្ងរាស្រសែ
ចូលរួមរបមាណ ៣០ រូប ។

31. 31
គ/ ចំស ោះមនុសសាមញ្ា មែតា
កនញងោររាប់កំណត់ចំនួនមនុសសាមញ្ា មែតា សគភាា ប់ កយ ‚នក់‛ ៖
ឧ. សៅកនញងពិ ីបុណយ សុំទឹកសេលៀងសៅទីទួលអនកតាសដើមស ិ៍ មានមនុសសរបញសរសី សកែងចាស់
ចំនួនរបមាណជាង៥០០ នក់ ចូលរួម ។
/ ចំស ោះសតវទូសៅ
កនញងោរគិតគន់គណនចំនួនសតវទូសៅ សគតតងសរបើ កយ ‚កាល‛ ៖
ឧ. សគពិោតសោ និងរជូកអស់ចំនួន ៤ កាល ។
-តតសោយតេក, សបើចំស ោះសសៀិសៅវិធញ ក៏សគសៅថា ‚កាល‛ សសៀិសៅ ១០ កាល (តដរ)
។
ង/ ចំស ោះិតែញសផ្សងៗ
-ផ្ទោះ សគសរបើ កយ ‚ ំនង ‛ យកមកភាា ប់ពីសរោយ ឧ. ផ្ទោះ ៣ ំនង ។
-អិដះ សគសរបើ កយ ‚ ដុំ ‛ យកមកភាា ប់ពីសរោយ ឧ. អិដះ ២០០ ដុំ ។
-សកបឿង សគសរបើ កយ ‚ សនលឹក ‛ យកមកភាា ប់ពីសរោយ ឧ.សកបឿង ៥០០០ សនលឹក ។
-សងកសី សគសរបើ កយ ‚ សនលឹក ‛ យកមកភាច ប់ពីសរោយ ឧ. ស័ងកសី ៧០ សនលឹក ។
-ោែ រ សគសរបើ កយ ‚ សនលឹក ‛ យកមកភាា ប់ពីសរោយ ឧ. ោែ រ ១៨០ សនលឹក ។
-រកោស សគសរបើ កយ ‚ សនលឹក ‛ យកមកភាា ប់ពីសរោយ ឧ. រកោស ១០០០ សនលឹក ។
-សរគឿងសឈើស វើសំណង់ សគសរបើ កយ ‚ ផ្ដល ន ‛ យកមកភាា ប់ពីសរោយ រនូត, រត, របសម,
សផ្ដទ ង ៤០ ផ្ដល ន ។
-រថយនែ, កាល់,ទូក សគសរបើ កយ ‚ សរគឿង ‛ យកមកភាា ប់ពីសរោយ ឧ. រថយនែ ៣ សរគឿង
។ ឧ. កាល់ ២ សរគឿង ។ ឧ. ទូក ៥ សរគឿង ។
ច/ ចំស ោះរុកះជាតិ
ដំ្ំសដើមសឈើ ំៗ សគសរបើ កយ ‚ សដើម ‛ យកមកភាា ប់ពីសរោយ ៖

32. 32
ឧ. ំនញរ ៣០ សដើម ដូង ៥០ សដើម ។
ឆ/ ចំស ោះសតវទូសៅ
សដើមបីរាប់កំណត់ចំនួនសតវសរមាប់ទឹម, សគតតងយក កយ ‚ នឹម‛ មកភាា ប់ពីសរោយ ។
ជ/ ចំស ោះដំ្ំវារ, សរទើងតូចតាច
សដើមបីគណនចំនួនដំ្ំរបសេទសនោះ សគសរបើ កយ ‚គុមព‛មកភាា ប់ពីសរោយ ៖
ឧ. កសិករគំរូសៅេូមិសំសរាង ានោំដំ្ំបតនលជាសរចើន សរមាប់លក់ និងសរមាប់បរធសភាគ
កនញងរគួារដូចជា ៖
-រតឡាច ២០ គុមព ។
-នសពសមែ ១០០ គុមព ។
-ខាត់្ ៥០ គុមព ។
ឈ/ ចំស ោះដំ្ំយកសលឹក, តផ្ល, ជាិលលិ៍
កនញងោរគណនរាប់ដំ្ំរបសេទសនោះ សគសរបើ កយ ‚ជនលង់‛ពីខាងសរោយ ៖
ឧ. ពូឡាយ ហាក់ តដលមានចមាក ររបសេទដីរក ម, ោត់ោំសរមច៥០០ ជនលង់ ដីមួយង្ហរសៅ
ខាងសរោយផ្ទោះ, ោត់ោំ មលូរក ម ២០ ជនលង់ ។
ញ/ ចំស ោះសសមលៀកបំ ក់ ឬិតែញសផ្សងៗសទៀត
សបើរាប់សខាមួយ អាិមួយ ឬសំពត់មួយ អាិមួយ, សគថា ‚របោប់‛ ៖
-គឺសខាអាិ, សំពត់អាិ ១ របោប់ ។
-ឬសខាអាិ ១ កុំសបល ។
-សបើរាប់ ឬគណនសំពត់ សគសរបើ កយ ‚កបិន‛ គឺ សំពត់ ១ កបិន ។
-សបើរាប់កំណត់ទំ ំលែម ោត់សខាអាិានសគថា‚អាិ‛ ឧ. កំ្ត់ ១ អាិ ។
-សបើរាប់គណនតសបកសជើង, សគសរបើ កយ ‚សរមាប់‛ ឧ. តសបកសជើង ១ សរមាប់ ។
-សបើរាប់គណនសតរងក, សគសរបើ កយ ‚សរមាប់‛ ឧ. សតរងក ១ សរមាប់ ។

33. 33
-សបើរាប់គណនចងកឹោះ, សគសរបើ កយ ‚គូ‛ ឧ. ចងកឹោះ ១ គូ ។
-សបើរាប់ ឬគណនតំសវិធញ សគភាា ប់ កយ ‚កនទញយ‛ ពីខាងសរោយ ឧ. តំសសោ ១ កនទញយ ។
-សបើរាប់ ឬគណនចានវិធញ សគភាា ប់ កយ ‚រាក់ ឬេូ‛ ពីខាងសរោយ ៖
ឧ. ចាន ១ រាក់ ឬ ចាន ១ េូ ។
ដ/ ចំស ោះតផ្លសឈើ
សបើរាប់ ឬគណនតផ្លសឈើ, សគភាា ប់ កយ ជាសរចើនរបសេទដូចខាងសរោម ៖
-សបើតផ្លសឈើ ៤ សគថា តផ្លសឈើ ‚១ ដំប‛ ។
-សបើតផ្លសឈើ ៤០ សគថា តផ្លសឈើ ‚១ ផ្លូន‛ ។
-សបើតផ្លសឈើ ៤០០ សគថា តផ្លសឈើ ‚១ សលឹក‛ ។
រសបៀបរាប់សំ្ប តដលដកចងជាក្ែ ប់បរមញងយកសៅសទូង ក៏សគគិតជា ‚ដំប‛, ‚ផ្លូន‛,
‚សលឹក‛, ដូចតផ្លសឈើតដរ ។
-សបើរាប់តផ្លាល សគគិតជា ‚នដ‛ កនញង ១ នដមាន ១០ តផ្ល (ាល ) ។
-សបើរាប់មលូ សគគិតជា ‚សសនើ‛ កនញង១សសនើ មាន ១០ សនលឹក (មលូ) ឬសគគិតជា ‚រតបក‛ កនញង ១
រតបកមាន ២០ សនលឹក (មលូ) ។
-សបើរាប់ដូង សគគិតជា ‚ធ្លល យ‛ គឺចសង្ហក មតផ្លដូងតដលសចញពី ទងមួយ ។
-សបើរាប់ាល សគគិតជា ‚តសែង‛ គឺចសង្ហក មតផ្លាល តដលសចញពីទងមួយ ៖
ឧ. ដូង ១ ធ្លល យ, ាល ១ តសែង ។
-សបើរាប់សសមលៀកបំ ក់ តដលសគសិច សគសៅថា ១ ឬ ២ បសងវច ។
-សបើរាប់សសមលៀកបំ ក់ តដលសគសិចលែមាព យាន សគសៅថា ១ ឬ ២ សមាព យ ។
-សបើរបស់អវីតដលសគយកមកឆ្មវ យានសគសៅថាតំសមួយចង្ហវ យ ។
-សបើរបស់អវីតដលសគយកមកយួរាន សគសៅថា មួយយួរ ។

34. 34
ំ/ ោរវាស់សពលសិោតាមតបបបុរាណ
ោលសដើមសេើយ តំែរសយើងពុំទាន់មានវិធ ី ឬឧបករណ៍សរមាប់វាស់សពល (លមអិតំលី) ដូចរោ
បចចញបបននសេើយ ។ ស តុសនោះ ចាស់បុរាណ សោកកំណត់សពលតិងំលីតាមរយៈោរបសងកើត កយសផ្សងៗ
ស ើយ កយំលោះ សៅតតសរបើរ ូតមកទល់សពវនថង មានដូចជា ៖
“ យាម៖ កនញង ២៤ សមាង សោកតចកជា ៦ ឬ ៨ យាម កនញងមួយយាមៗ មានរបមាណពី ៣
សមាង សៅ ៤ សមាង ។ សគគិតរាប់យាម១ ចាប់ពីនថងរោះ គិតជាយាម៣ ឬយាម ៤ សៅសពលនថងលិច ។
កនញង ១ យប់ គិតជា ៤ យាម គឺពីរពលប់គិតជាយាម ៤... ដល់េលឺ គិតជាយាម ៨ ។
“ ំួប៖ ោរគិតអាយុសកែង សគរាប់ពីតំ តដលវាសកើត រ ូតមួយជុំ ដល់នថងដតដលសនោះវិធញ សគ
សៅថាមួយំួបគឺរតូិជា ១២ តំ ។ ឧ. សបើសកែងសកើតសៅ នថង ២ សកើត តំមា ..... លុោះដល់វិធលមួយ
ជុំំួបមកដល់នថង ២ សកើត តំ មា សនោះ សគសនែតថា សកែងសនោះ អាយុាន ១ ំួបស ើយ ។ ោររាប់
ឆ្មន ំកំសណើត តំែរសយើងមិនគិតតាមពុទធសករាជឬរគិសែសករាជសទ គឺកំណត់តាមឆ្មន ំទាំង ១២ គឺ ឆ្មន ំ
ជូត, ឆលូិ, ខាល, សថាោះ, សរាង, មាញ់, មមី, មតម, ិក, រោ, ច, កុរ ។ កនញង ១ ជុំ ំួបមាន ១២ ឆ្មន ំ
... ។
“ មួយសនទញោះ៖ គឺជារយៈសពលជាកំណត់មួយ អាចាែ នានរបត លជា ១ សមាង ។ ឧ. សដើរ
ានមួយសនទញោះ ក៏ចូលដល់នរព ំមួយ.... ។
“ មួយសាក៖ គឺជារយៈសពលជាកំណត់មួយ របមាណជាកនលោះសមាង ។ ឧ. សដកានមួយ
សាក ភា្ ក់សេើងេលឺលែម ។
“ មួយារឯ៖ គឺជារយៈសពលរបមាណ ១៥ នទី ។ ឧ. រចកថាន ំចំនួនសពល ១ ារឯ អនកជំងឺក៏
ដឹងំលួនវិធញ ។
“ មួយាបាល ៖ រយៈសពលរបត ល ២០ នទី ។ ឧ. ចមាង យផ្លូិពីេូមិ លកសរទតសៅ សឈើ
ទាលរជំ សគរតូិសដើរ តត១ ាបាល បុស្ណ ោះ នឹងានសៅដល់ស ើយ ។