1. គុណតម្លៃម្ៃការសិក្សាភាសាខ្មែរ
ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ទំនាក្ស់ទំៃងរបស់លៃុសស លៃុសសយល់គ្នា បាៃដោយដ្បើភាសា ៃិយាយគ្នា ដឹងសាច់ការ
សាា ប់គ្នា យល់បាៃ អាៃដរឿងរ៉ាវខ្ដលដសែរសរដសរចាប់ដសចក្សាីបាៃ ៃិង សរដសរឲ្យអ្ាក្សអាៃ
អាៃយល់បាៃដោយដ្បើភាសា ក្សាុងជីវិត្បចាំម្ងៃ
លៃុសសចាំបាច់្តូវដ្បើភាសាជាធ្នា ក្ស់ក្សាុងការទាក្ស់ទងដ្ៃើយ្ៃងជាលួយៃឹងអ្ាក្សពាក្ស់ព័ៃធ
ការដ្បើភាសាជាសិលបៈលយ៉ាងខ្ដលអ្ាក្សដ្បើ្តូវសិក្សាដវេងយល់ ៃូវវិធីសាស្តសាដដើលបីយក្សដៅដ្បើឲ្យបាៃ្តឹល្តូវ
ៃិង សលរលយទាំងខ្នាក្សការៃិយាយ ការសាា ប់ ការអាៃ ៃិង ការសរដសរ ។
អ្តថៃ័យរបស់ភាសា
ពាក្សយថាភាសា ជានាលស័ពទ លក្សពីឫសស័ពទក្សាុងភាសាបាលីថា ភាស ខ្្បថា "ៃិយាយ" ឬ
"វាចាខ្ដលបុគគលដពាលដចញលក្ស" ឬ "សំដី" "ពាក្សយដពចៃ៍ខ្ដលដ្បើៃិយាយ ឬ សរដសរដដើលបី្ៃុុះបញ្ច ំង
ដសចក្សាីរបស់ពួក្សជៃណាលួយ ដូចជា ភាសាខ្មែរ ភាសាចិៃ ភាសាអ្ង់ដគៃស ភាសាម្ង សដលៃង តួអ្ក្សសរ
ក្សិរិយាអាការខ្ដល្ៃុុះបញ្ច ំងដសចក្សាីបាៃ ដូចជា ភាសាៃិយាយ ភាសាសរដសរ ភាសាកាយវិការ ភាសាម្ដ"
លយ៉ាងដទៀត ភាសា មាៃដសចក្សាីថា វិធីការដធេើឲ្យយល់រវាងលៃុសស ៃិង លៃុសស
វិធីការដធេើឲ្យយល់មាៃដ្ចើៃយា៉ា ងដរសចខ្តដលើវិធីការណាខ្ដលអាចដធេើឲ្យយល់បាៃ។
ភាសា "គឺជាសដលៃងៃិយាយខ្ដលមាៃរដបៀប ៃិង មាៃអ្តថៃ័យ
ខ្ដលលៃុសសដ្បើជាឧបក្សរណ៍ ក្សាុងការ្ៃុុះបញ្ច ំងគំៃិត លំៃឹក្សគិត ត្លូវការ ៃិង ដ្បើក្សាុងការដធេើសក្សលែភាពរួលគ្នា "
ដូដចាុះ ភាសា មាៃអ្តថៃ័យទាំងចដងអៀត ៃិង ទូលាយ អ្តថៃ័យចដងអៀត សំដៅដល់ សដលៃងៃិយាយ ឬ
ពាក្សយសំដីខ្ដលដពាលដចញលក្សដ ើយ្ៃុុះបញ្ច ំងដសចក្សាីបាៃ
អ្តថៃ័យទូលាយ សំដៅដល់ សដលៃងៃិយាយ ឬ ក្សិរិយាអាការ រួលទាំងវិធីការដនសងៗខ្ដលដធេើឲ្យយល់គ្នា បាៃ ។
សារៈសំខាៃ់របស់ភាសា
ភាសាខ្មែរជាភាសា្បចាំជាតិ ភាសាខ្មែរជាលរតក្សដ៏មាៃតម្លៃខ្ដលបុពេបុរសខ្មែរបៃសល់ទុក្សលក្សឲ្យដយើង
ជាអ្តាសញ្ា ណសខ្លាងដល់ភាពជាខ្មែរ ខ្មែរ្គប់រូប្តូវខ្តយល់ឲ្យបាៃចាស់ៃូវសារៈសំខាៃ់របស់ភាសា
សារៈសំខាៃ់របស់ភាសាខ្ចក្សបាៃដូចតដៅដៃុះ
1. ភាសាជាលរតក្សដ៏មាៃតម្លៃខ្នាក្សវបបធល៌ខ្ដលបុពេបុរសខ្មែរបាៃបដងកើតដ ើងតំងពីបូរណកាល
ជៃជាតិខ្មែរបាៃដ្បើ្បាស់ភាសាខ្មែរជាឧបក្សរណ៍ ក្សាុងការក្សត់្ត នសពេនាយដរឿងរ៉ាវ ៃិង ដ តុការណ៍
ដនសងៗរបស់សងគល ៃិង ការ្ទ្ទង់វបបធល៌ឲ្យដល់អ្ៃុជៃជំនាៃ់ដ្កាយបាៃយល់ដឹង ៃិង
ជួយគ្នា បៃាដវៃជាដរៀងរ ូតលក្ស ។

2. 2. ភាសា្ៃុុះបញ្ច ំងឲ្យដ ើញភាពជាអ្តាសញ្ា ណជាតិខ្មែរ ដយើងមាៃភាសាខ្មែរជាភាសា្បចាំជាតិ
ដធេើឲ្យខ្មែរៃិងខ្មែរមាៃសមាៃចិតាដយាគយល់រសរុះរសួលគ្នា ៃិង ឯក្សភាពគ្នា ជាធៃុងលួយ ជាដ តុនាំ
លក្សៃូវសាលគគីភាពរវាងខ្មែរៃិងខ្មែរ ្បដទសជាតិមាៃសុមសៃាិភាព ៃិង ដសថរភាព ។
3. ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ទំនាក្ស់ទំៃងរវាងលៃុសសៃិងលៃុសស
ធលែជាតិរបស់លៃុសសដតងខ្តមាៃភាសាជាឧបក្សរណ៍ ទាក្ស់ទងដ្ៃើយ្ៃងគ្នា ដដើលបីនសពេនាយដគ្នលគំៃិត
ៃិង បទពិដសាធៃ៍ ទទួលពត៌មាៃ ៃិង ទិៃាៃ័យរវាងគ្នា ដៅវិញដៅលក្ស
លៃុសស្តូវខ្តដ្បើភាសាដសទើរខ្ត្គប់ដពលដវលាខ្ដលដៅពាក្ស់ព័ៃធជាលួយៃឹងអ្ាក្សដម្ទ ។
4. ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ខ្សេងរក្សចំដណុះដឹង ៃិង ដសចក្សាីដ្ៃើតដ្ៃើៃ ឧទា រណ៍ ដូចជា ក្សាុងការសិក្សាដរៀៃសូធយ
្តូវអារស័យការសាា ប់ ការៃិយាយ ការអាៃ ៃិង ការសរដសរ ដដើលបីនសពេនាយ ៃិង ទទួលយក្ស
ដ្ៅពីដៃុះ ខ្ងលទាំងដ្បើក្សាុងការខ្សេងរក្សដសចក្សាីដ្ៃើតដ្ៃើៃបាៃដទៀតនង ដូចជា ការសាា ប់វិទយុនាយសដលៃង
ការទសសនាទូរទសសៃ៍ ការអាៃសារពត៌មាៃ ឬ ទសសនាវដាីក្សំសាៃាជាដដើល
5. ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ក្សាុងការ្បក្សបអាជីព
អាជីព្គប់្បដ្ទ្តូវអារស័យភាសាជាឧបក្សរណ៍ ក្សាុងការ្បក្សបអាជីពទាំងអ្ស់ ដូចជា ្គូបដ្ងៀៃ
ដលធ្នវី ភាា ក្ស់ងារលក្ស់ទំៃិញ អ្ាក្សការទូត ពិធីក្សរ អ្ាក្ស្បកាសពត៌មាៃ អ្ាក្សបក្សខ្្បភាសា អ្ាក្សបញ្ចូ លសដលៃង
ជាដដើល
6. ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ស្មាប់ដធេើសក្សលែភាពរួលគ្នា របស់លៃុសសក្សាុងសងគលដដើលបីដគ្នលបំណងដនសងៗ ៃិង
ដដើលបី្បដយាជៃ៍របស់សងគលដនាុះ ដូចជាការោក្ស់ខ្នៃការរួលគ្នា ការផ្លៃ ស់បាូរគំៃិតដយាបល់គ្នា
ការជួបជុំគ្នា ក្សាុងឱកាសដនសងៗជាដដើល ៕
ចំដណុះដឹងជាលូលោា ៃក្សាុងការដ្បើភាសា
ភាសាខ្មែរជាភាសាមាៃលក្សខណៈចំដពាុះមៃួៃ(អ្តាសញ្ា ណ)ខ្ដលដនសងពីភាសាដម្ទ
ក្សាុងការដ្បើភាសាខ្មែរដដើលបី្បារស័យទាក្ស់ទងគ្នា
អ្ាក្សដ្បើ្បាស់ភាសា្តូវខ្តមាៃចំដណុះដឹងជាលូលោា ៃក្សាុងការដ្បើ ភាសាខ្មែរដូចតដៅដៃុះ
ធលែជាតិរបស់ភាសា
ធលែជាតិរបស់ភាសាមាៃសារៈសំខាៃ់ចំដពាុះការសិក្សាភាសា
ពីដ្ពាុះៃឹងដធេើឲ្យអ្ាក្សសិក្សាយល់ដឹងដំដណើ រដដើលទងរបស់ភាសាបាៃ ៃិង
អាចយក្សដៅដ្បើឲ្យដក្សើត្បដយាជៃ៍បាៃដទៀតនង ្ពលទាំងដធើេឲ្យមាៃដសចក្សាី្បរង្បយ័តាក្សាុងការដ្បើភាសា
ធលែជាតិរបស់ភាសាមាៃដូចតដៅដៃុះ
1. ភាសា្បក្សបដោយសដលៃងៃិងអ្តថៃ័យ សដលៃងខ្ដលលិៃមាៃអ្តថៃ័យលិៃចាត់ទុក្សថាជាភាសាដទ
ពីដ្ពាុះអ្តថៃ័យជាដសចក្សាីសំខាៃ់ក្សាុងការក្សំណត់ភាសា ។

3. 2. ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ទំនាក្ស់ទំៃងរបស់លៃុសស ដ្ពាុះថាភាសាជាធ្នា ក្ស់ក្សាុងការនសពេនាយលំៃឹក្សគិត
ចំដណុះដឹង ត្លូវការរបស់លៃុសសមាា ក្ស់ដៅកាៃ់លៃុសសមាា ក្ស់ដទៀត ខ្ដលជាដ តុដធេើឲ្យយល់គ្នា បាៃ
3. ភាសាមាៃដ្គ្នងសំណង់្បដយាគ(sentence structure)
ក្សាុងភាសាលួយដតងខ្តងមាៃដ្គ្នងសំណង់្បដយាគជាអ្តាសញ្ា ណរបស់មៃួៃ
ដមាៃ ុះដ ើយបាៃជាមាៃដសចក្សាីចាំបាច់ខ្ដលអ្ាក្សដ្បើ្បាស់
ភាសា្តូវខ្តសិក្សាដ្គ្នងសំណង់្បដយាគឲ្យបាៃយល់ចាស់ជាលុៃសិៃ
ដដើលបីយក្សដៅដ្បើ្បាស់ក្សាុងការ្បារស័យទាក្ស់ទងគ្នា បាៃយា៉ា ងមាៃ្បសិទធិភាព ។
4. ភាសាជា្ពឹតាក្សលែខ្នាក្សសងគល(social behavior) ភាសាដក្សើតដចញពីការសិក្សាដវេងយល់
នសពេនាយពីលៃុសសមាា ក្ស់ដៅកាៃ់លៃុសសមាា ក្ស់ដទៀតក្សាុងសងគលខ្តលួយ ។
5. ភាសាមាៃសលពៃធភាពយា៉ាងជិតដិតជាលួយៃឹងវបបធល៌ក្សាុងសងគល
តបិតថាភាសា្តូវបាៃក្សំណត់ដ ើងដោយលៃុសសក្សាុងសងគល ក្សាុងសងគលខ្មែរ
មាៃភាពដនសងគ្នា របស់អ្ាក្សដ្បើ្បាស់ភាសា ដធេើឲ្យភាសា ខ្មែរ មាៃក្ស្លិតភាសាចូលលក្សពាក្ស់ព័ៃធ ។
6. ភាសាខ្តងខ្តមាៃការខ្្ប្បួលជាធលែត
ដ្ពាុះភាសាដតងខ្តមាៃវិវ័ឌ្ឍនាការដៅលុម្ពលៗៃឹងសងគលលៃុសស
ដ្ពាុះដ តុដនាុះបាៃជាមាៃការបដងកើតដលពាក្សយ មចីដលពាក្សយពីភាសាដម្ទ ជួៃកាល
ភាសាក្ស៏អាចមាៃការវប់ដ្បើពាក្សយដពចៃ៍មៃុះ
ខ្ដលដៃុះចាត់ទុក្សថាជាដរឿងធលែតម្ៃការខ្្ប្បួលខ្នាក្សភាសា ។
្បដ្ទរបស់ភាសា
ភាសាខ្ចក្សជា ២ ្បដ្ទ គឺ វចៃភាសា ៃិង អ្វចៃភាសា វចៃភាសាសំដៅដល់ភាសាពាក្សយសំដី
អ្វចៃភាសាសំដៅដល់ភាសាលិៃខ្លៃជាពាក្សយសំដី ។
1. វចៃភាសា (verbal language) ឬ ភាសាពាក្សយសំដី សំដៅដល់
សដលៃងៃិយាយខ្ដលលៃុសសយល់្ពលគ្នា ដដើលបីៃឹងដធេើលុមងារដៅអ្េីដនសងៗខ្ដលលៃុសសអាចទទួលដឹង
បាៃដោយ្បសាទទាំង ៥ គឺ ខ្្ាក្ស ្តដចៀក្ស ្ចលុុះ អ្ណាា ត កាយ
ពាក្សយដពចៃ៍្ពលទាំងភាសាសរដសររបស់ជៃជាតិដនសងៗនង ។

4. គុណតម្លៃម្ៃភាសាខ្មែរ
ភាសា ជាលដធយបាយទំនាក្ស់ទំៃងរបស់លៃុសស។ លៃុសសយល់គ្នា បាៃដោយដ្បើភាសាដដើលបីៃិយាយយល់ដសចក្សាី
សាា ប់គ្នា យល់បាៃ អាៃដរឿងរ៉ាវ ៃិងសរដសរឲ្យអ្ាក្សអាៃយល់បាៃក្សាុងជីវិត្បចាំម្ងៃ។ លៃុសសចាំបាច់្តូវដ្បើភាសា
ជាធ្នា ក្ស់ក្សាុងការទាក្ស់ទង ៃិងដ្ៃើយ្ៃងជាលួយគ្នា ។ ការដ្បើភាសាជាសិលបៈលយ៉ាងខ្ដលអ្ាក្សដ្បើ្តូវសិក្សាដវេង
យល់ ៃូវវិធីសាស្តសាដដើលបីយក្សដៅដ្បើឲ្យបាៃ្តឹល្តូវ ៃិងសលរលយទាំងខ្នាក្សការៃិយាយ ការសាា ប់ ការអាៃ
ៃិងការសរដសរ។
អ្តថៃ័យរបស់ភាសា
ពាក្សយថា "ភាសា" គឺជានាលស័ពទដចញលក្សពីឫសស័ពទក្សាុងភាសាបាលីថា "ភាស" ខ្្បថា "ៃិយាយ" ឬ "វាចាខ្ដល
បុគគលដពាលដចញលក្ស" ឬ "សំដីពាក្សយដពចៃ៍ខ្ដលដ្បើៃិយាយ ឬសរដសរដដើលបី្ៃុុះបញ្ច ំងដសចក្សាីរបស់្ក្សរលលៃុសស
ណាលួយដូចជាភាសាខ្មែរ ភាសាចិៃ ៃិងភាសាអ្ង់ដគៃសជាដដើល" ឬ "សដលៃង តួអ្ក្សសរ ៃិងក្សិរិយាអាការៈខ្ដល្ៃុុះ
បញ្ច ំងដសចក្សាីបាៃដូចជាភាសាៃិយាយ ភាសាសរដសរ ឬភាសាកាយវិការ"។ ភាសា មាៃដសចក្សាីលយ៉ាងដទៀតថា
វិធីការដធេើឲ្យយល់រវាងលៃុសស ៃិងលៃុសស។ សរុបដសចក្សាីលក្សភាសា គឺជាលដធយបាយទំនាក្ស់ទំៃងខ្ដលមាៃរដបៀប
ៃិងមាៃអ្តថៃ័យខ្ដលលៃុសសដ្បើជាឧបក្សរណ៍ ក្សាុងការ្ៃុុះបញ្ច ំងគំៃិត លំៃឹក្សគិត ត្លូវការ ៃិងដ្បើក្សាុងការដធេើ
សក្សលែភាពរួលគ្នា ។
សារៈសំខាៃ់ម្ៃភាសាខ្មែរ
ភាសាខ្មែរជាភាសា្បចាំជាតិរបស់្បដទសក្សលពុជា។ ភាសាខ្មែរជាលរតក្សដ៏មាៃតម្លៃខ្ដលបុពេបុរសខ្មែរបៃសល់ទុក្ស
លក្សឲ្យដយើងជាអ្តាសញ្ា ណសខ្លាងដល់ភាពជាក្សូៃខ្មែរ។ ក្សូៃខ្មែរ្គប់រូប្តូវខ្តយល់ឲ្យបាៃចាស់ៃូវសារៈ
សំខាៃ់ម្ៃភាសារបស់មៃួៃខ្ដលមាៃដូចជា៖
 ភាសាជាលរតក្សដ៏មាៃតម្លៃខ្នាក្សវបបធល៌ខ្ដលបុពេបុរសខ្មែរបាៃបដងកើតដ ើងតំងពីបូរណកាល។ ជៃជាតិ
ខ្មែរបាៃ ដ្បើ្បាស់ភាសាខ្មែរជាឧបក្សរណ៍ ក្សាុងការក្សត់្ត នសពេនាយដរឿងរ៉ាវ ៃិងដ តុការណ៍ ដនសងៗ
របស់សងគល ៃិងការ្ទ្ទង់វបបធល៌ឲ្យដល់អ្ៃុជៃជំនាៃ់ដ្កាយបាៃយល់ដឹង ៃិងជួយគ្នា បៃាដវៃជាដរៀង
រ ូតលក្ស។
 ភាសា្ៃុុះបញ្ច ំងឲ្យ ដ ើញភាពជាអ្តាសញ្ា ណជាតិខ្មែរ។ ដយើងមាៃភាសាខ្មែរជាភាសា្បចាំជាតិដធេើឲ្យ
ខ្មែរ ៃិងខ្មែរមាៃសមាៃចិតាដយាគយល់រសរុះរសួលគ្នា ៃិងឯក្សភាពគ្នា ជាធៃុងលួយជាដ តុនាំលក្សៃូវសាលគគី
ភាពរវាងខ្មែរ ៃិងខ្មែរខ្ដលដធេើឱយ្បដទសជាតិមាៃសុមសៃាិភាព ៃិងដសថរភាព ។
 ភាសា ជាឧបក្សរណ៍ ទំនាក្ស់ទំៃងរវាងលៃុសស ៃិងលៃុសស។ ធលែជាតិរបស់លៃុសសមាៃភាសាជាឧបក្សរណ៍
ទាក្ស់ទង ៃិងដ្ៃើយ្ៃងគ្នា ដដើលបីនសពេនាយដគ្នលគំៃិត ៃិងបទពិដសាធៃ៍ ទទួលពត៌មាៃ ៃិងទិៃាៃ័យរវាង
គ្នា ដៅវិញដៅលក្ស។ លៃុសស្តូវខ្តដ្បើភាសាដសទើរខ្ត្គប់ដពលដវលាខ្ដលដៅពាក្ស់ព័ៃធជាលួយ អ្ាក្សដម្ទ។
 ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ខ្សេងរក្សចំដណុះដឹងដូចជាក្សាុង ការសិក្សាដរៀៃសូតយ្តូវអារស័យការសាា ប់ ការៃិយាយ
ការអាៃ ៃិងការសរដសរដដើលបីនសពេនាយ ៃិងទទួលយក្ស។ ដ្ៅពីដៃុះ ភាសាអាចដ្បើក្សាុងការខ្សេងរក្ស

5. ដសចក្សាីដនសងៗដទៀតដូចជាការសាា ប់វិទយុ នាយសដលៃង ការទសសនាទូរទសសៃ៍ ការអាៃសារពត៌មាៃ ឬ
ទសសនាវដាីក្សំសាៃាជាដដើល។
 ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ក្សាុងការ្បក្សប អាជីព។ អាជីព្គប់្បដ្ទ្តូវអារស័យដលើភាសាដូចជា្គូបដ្ងៀៃ
ដលធ្នវី ភាា ក្ស់ងារលក្ស់ទំៃិញ អ្ាក្សការទូត ពិធីក្សរ អ្ាក្ស្បកាសពត៌មាៃ អ្ាក្សបក្សខ្្បភាសា អ្ាក្សបញ្ចូ លសដលៃង
ជាដដើល។
 ភាសាជាឧបក្សរណ៍ ស្មាប់ដធេើ សក្សលែភាពរួលគ្នា របស់លៃុសសក្សាុងសងគលដដើលបីដគ្នលបំណងដនសងៗ ៃិង
ដដើលបី្បដយាជៃ៍របស់សងគលដូចជាការោក្ស់ខ្នៃការរួលគ្នា ការផ្លៃ ស់បាូរគំៃិតដយាបល់គ្នា ការជួបជុំគ្នា ក្សាុង
ឱកាសដនសងៗជាដដើល។

6. ភាសាខ្មែរ ឬដមលរភាសា គឺជាភាសារបស់ ្បជារស្តសាខ្មែរ ។ ភាសាសំស្តសកឹត ៃិងភាសាបាលីបាៃ
ជួយបដងកើតដមលរភាសា ដ្ពាុះភាសាខ្មែរបាៃមចីពាក្សយដ្ចើៃពីភាសាអ្ស់ដនាុះ។
ភាសាខ្មែរមាៃអ្ក្សសរ្ក្សលខ្វងជាងដគដៅដលើខ្នៃដី។ វាជាភាសាលួយដ៏ចំណាស់
ខ្ដល្បខ្ លជាមាៃដដើលក្សំដណើ តតំងខ្តពី ២០០០ឆ្ា ំលុៃលក្សដល៉ាៃុះ។ ភាសាខ្មែរមាៃអ្ៃុភាពដលើភាសាម្ង
ៃិងភាសាឡាវ
ភាសាដនាុះបាៃមចីពាក្សយដ្ចើៃណាស់ពីភាសាខ្មែរខ្ដលពួក្សអ្ឺរ៉ាុបសាែ ៃថាវាដៅក្សាុង្ក្សរលភាសាដូចគ្នា ។
ភាសាដនាុះគឺជារបស់្ក្សរលភាសាម្ង្កាម្ដៃិងភាសាខ្មែរដៅ្ក្សរលភាសាលៃខ្មែរជាលួយភាសាលៃ
ៃិងភាសាដវៀតណាល ខ្ដលទាក្ស់ទងភាសាសំស្តសកឹត។
អ្ក្សសរឬអ្ក្សខរៈ
្សាុតងលួយខ្ដលបងាា ញអ្ំពីការដ្បើតួអ្ក្សសរខ្មែរ គឺដៅក្សាុងសិលាចារឹក្សវ៉ាូកាញ្បដទសដវៀតណាលខាងតបូង
ខ្ដលក្សាុងសិលាចារឹក្សដនាុះមាៃចុុះកាលបរិដចេទឆ្ា ំ៦១១។
អ្ក្សសរ តលពាក្សយសំស្តសកឹត មាៃៃ័យថា ទៃ់្ៃៃ់ អាចបត់ខ្បៃបាៃ អាចយក្សដៅម្ចាបាៃ តលការនសំជាលួយរសៈ
តលការ្បក្សបជាលួយៃឹងពយញ្ជ ៃៈលួយដទៀត ឬតលការនសំជាលួយដជើងអ្ក្សសរណាលួយ ។ អ្ក្សសរ ឬអ្ក្សខរៈ អាចដៅ
បាៃលយ៉ាងដទៀតថា “វណណៈ” មាៃខ្ចក្សជាបី្ក្សរលគឺ ៖
1. ពយញ្ជ ៃៈ មាៃ ៣៣ តួ ។
2. រសៈដពញតួ ១២ តួ ។
3. រសៈៃិសស័យពីលុៃមាៃ ២១ ខ្ត្តូវបខ្ៃថល ៧ ដទៀតបាៃដៅជា ២៨ តួ ដបើគិតទាំងសំដ ង ។ ខ្តដបើគិតខ្ត
រូបមាៃ ២៧ តួ ដ្ពាុះរសៈ )អ្( មាៃដៅ្គប់ពយញ្ជ ៃៈទាំងដោសៈទាំងអ្ដោសៈ ។
[ខ្ក្សខ្្ប] ពយញ្ជ ៃៈ
សិលាចារឹក្សជាភាសាខ្មែរ។ ភាសាខ្មែរជាភាសាលួយខ្ដលមាៃវ័យចំណាស់។

7. ក្ស ម គ ង
ច ្ ជ វ ញ
ដ ឋ ឌ្ ឍ ណ
ត ង ទ ធ ៃ
ប ន ព ្ ល
យ រ ល វ ស
អ្
ដ្ែ ុះរបស់្បដទស
[ខ្ក្សខ្្ប] ដជើងរបស់ពយញ្ជ ៃៈ
ពយញ្ជ ៃៈដ្បៀបបាៃៃឹងលៃុសសខ្ដរ គឺមាៃសក្ស់ (៊) មាៃតួមៃួៃ (ក្ស) មាៃដជើង (៊ក) ។ រូបម្ៃដជើងពយញ្ជ ៃៈមាៃ្ទង់
្ទាយដូចគ្នា ៃឹងតួអ្ងគពយញ្ជ ៃៈខ្ដរ ប៉ាុខ្ៃា្គ្នៃ់ខ្តតូចជាងតួ ៃិងពុំមាៃ"សក្ស់"ដទ ។ ខាងដ្កាលដៃុះ គឺដជើងពយញ្ជ ៃៈ
(Consonnes souscrites) ។
៊ក ៊ខ ៊គ ៊ឃ ៊ៃ , ៊ច ៊េ ៊ជ ៊ឈ ៊ញ , ៊ដ ៊ា ៊ឌ ៊ឍ ៊ណ , ៊ា ៊ថ ៊ទ ៊ធ ៊ា , ៊ប ៊ផ ៊ព ៊ភ ៊ែ , ៊យ ្៊ ៊ៃ ៊េ ៊ស ៊ា ៊ឡ ៊អ
រដបៀបសរដសរ ដជើងពយញ្ជ ៃៈ ភាជ ប់ជាលួយតួពយញ្ជ ៃៈ ដូចខាងដ្កាល ៖
ក្សក មខ គគ ឃ ងៃ
ចច ្េ ជជ វឈ ញ្ា
ដដ ឋា ឌ្ឌ ឍឍ ណណ

8. តា ងថ ទទ ធធ ៃា
បប នផ ពព ្ភ លែ
យយ រ្រ លៃ វ េ សស
ា អ្អ
[ខ្ក្សខ្្ប] រសៈៃិសស័យ
រសៈៃិសស័យគឺតួអ្ក្សសរ ខ្ដលជាទីពឹងពាក្ស់អារស័យម្ៃពយញ្ជ ៃៈ ។ ដបើសរដសរខ្តរូបវាោច់ខ្តឯងដនាុះ ៃឹងពុំមាៃ
ៃ័យ្បាក្សដ្បជាថាយា៉ា ងណាៗដនាុះដ ើយ ។ ដូចជារសៈ ៊ រសៈ ដ៊ មាៃខ្តរូប ៃិងសំដ ងនសំ ខ្តពុំមាៃសារៈ
អ្េីដទ ។ រសៈៃិសស័យមាៃ ២១ តួ តលការក្សំណត់របស់ក្សបួៃពីលុៃដនាុះគឺ ៊ ៊ ៊ិ ៊ី ៊ឹ ៊ឺ ៊ុ ៊ូ ៊ួ ដ៊ើ ដ៊ឿ ដ៊ៀ ដ៊ ខ្៊
ម្៊ ដ៊ ដ៊ ៊ុ៊ំ ៊ំ ៊ ៊ំ ៊ុះ ។ ប៉ាុខ្ៃាអ្ស់ដលាក្សអ្ាក្សអ្ក្សសរសាស្តសាដ្កាយលក្សសៃែតថា មាៃខ្ត២០តួវិញ ដ្ពាុះថា រសៈ
(អ្) មាៃខ្តសំដ ងខ្តគ្នែ ៃរូប លិៃគួរៃឹងរប់បញ្ចូ លដទ ។ រសៈ(អ្) ដៃុះមាៃបងកប់ដៅ្គប់ពយញ្ជ ៃៈទាំងអ្ស់ ដទាុះ
ជាដោសៈក្សាី អ្ដោសៈក្សាី ប៉ាុខ្ៃា្បសិៃដបើដគយក្សដៅនសំជាលួយៃឹងពយញ្ជ ៃៈសំដ ងដោសៈ ដគអាៃតលសំដ ង
ពយញ្ជ ៃៈ ដោសៈ គឺសំដ ង(អ្) ឧទា រណ៍ ងា ងិ ងី ដោ ដៅ ទុំ ទាំ ទុះ.... ។ ដបើនសំជាលួយៃឹងពយញ្ជ ៃៈ
អ្ដោសៈ វាមាៃសំដ ង (អ្) ដូចជា កា ក្សី ដកា ចូ ដចើ ដច ខ្ច ម្ច ដចា... ។ ចំដពាុះរសៈ ៊ួ ដ៊ឿ ៃិង ដ៊ៀ ដទាុះដគ
យក្សដៅនសំៃឹងពយញ្ជ ៃៈ ដោសៈក្សាី អ្ដោសៈក្សាី វាដៅខ្តមាៃសូរសំដ ង “អ្ួ” (ដអ្ឿ-ដអ្ៀ) ដូចគ្នា ដៃុះវាជាក្សរណី
ដលើក្សខ្លងស្មាប់រសៈៃិសស័យរបស់ខ្មែរដយើង ។ រីឯរសៈ៤ដទៀតដូចជា រសៈ ៊ុ៊ុះ ៊ិ៊ុះ ដ៊ ៊ុះ វិញដនាុះ កាលពី
លុៃដលាក្សលិៃយក្សលក្សរប់បញ្ចូ លក្សាុងរសៈៃិសស័យដទ ។ ប៉ាុខ្ៃាដៅដពលដ្កាយលក្ស ដោយបាៃពិៃិតយដ ើញថា
មាៃពាក្សយជាដ្ចើៃ ខ្ដល្តូវការដ្បើរសៈទាំងដៃុះ ដៅក្សាុងពាក្សយខ្មែរជាចាំបាច់ដនាុះ ដទើបដលាក្សអ្ាក្ស្បាជញជាៃ់
ដ្កាយ ក្ស៏បាៃសដ្លចបញ្ចូ លបខ្ៃថលរសៈទាំង៤ដៃុះ ដ ើយរសៈៃិសស័យក្ស៏បាៃដក្សើៃដល់ (២១-១)+៤ = ២៤
ដ ើយដបើបខ្ៃថលរសៈ ៊ឹ៊ុះ ,រសៈ ដ៊ើ៊ុះ, រសៈខ្៊៊ុះ ពីដលើរសៈៃិសស័យខ្ដលធ្នៃ ប់ដ ើញមាៃដៅក្សាុងវចនាៃុ្ក្សល
សដលដច ជួៃ ណាត ក្សដី ក្សាុងអ្តថបទនានាក្សដីដទៀតដនាុះ រសៈៃិសស័យអាចដក្សើៃដ ើងដល់ ២៦ ឬ ២៧។
អា អ្ិ អ្ី អ្ឹ អ្ឺ អ្ុ អ្ូ អ្ួ
ដអ្ើ ដអ្ឿ ដអ្ៀ ដអ្ ខ្អ្ ម្អ្ ដអា
ដៅ អ្ុំ អ្ំ អាំ អ្ុះ អ្ិុះ អ្ុុះ
ដអ្ុះ ដអាុះ

9. [ខ្ក្សខ្្ប] រសៈដពញតួ
អ្ាក្ស្បាជញជំនាៃ់លុៃខ្ចងថា រសៈដពញតួមាៃ ១៥ តួ ដោយរប់យក្ស អ្ អា លក្សបញ្ចូ លនង ។ ប៉ាុខ្ៃាអ្ាក្ស្បាជញ
បចចុបបៃាដលាក្សដក្សយក្ស “អ្” ៃិង “អា” ដៃុះដចញពី្បព័ៃធរសៈដពញតួ ដ្ពាុះដលាក្សយល់ថា “អ្” គឺជាពយញ្ជ ៃៈ ខ្ដល
្តូបរប់បញ្ចូ លដៅក្សាុង្ក្សរលពយញ្ជ ៃៈ ទាំង៣៣ តួដនាុះវិញ ។ ឯ “អា” គឺតួពយញ្ជ ៃៈបំខ្បក្ស យក្សតួ “ អ្” លក្សនសំជា
លួយរសៈ “ ៊ ” ដូដចាុះរសៈដពញតួបចចុបបៃាដៃុះ មាៃខ្ត ១៣តួដទ គឺ ឥ ឦ ឧ ឩ ឪ ឫ ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឳ ។ ចំដពាុះ
អ្ស់ដលាក្សអ្ាក្ស្បាជញមៃុះដទៀតយល់ថា ក្សាុងចំដណាលរសៈដពញតួទាំង១៣ដៃុះ រសៈ ឩ ដគលិៃសូវដ្បើដទ ដូដចាុះ គួរ
រប់យក្ស្តឹលខ្ត ១២ តួវិញ ដ្ពាុះសពេម្ងៃដគដ្បើរសៈដពញតួ ឩ ដៃុះខ្តពាក្សយ “្ពុះឩរូ” លួយមា៉ា ត់គត់ ខ្ដលមាៃដៅ
ក្សាុងពាក្សយ “ រជស័ពទ ” មាៃៃ័យថា “ ដលៃ ដសដច ” ។
អា ឥ ឦ ឧ ឧុ ឪ ឫ
ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឩិ៏
[ខ្ក្សខ្្ប] លុមងាររបស់ពយញ្ជ ៃៈ
 ជាពយញ្ជ ៃៈដដើល
 កាត់ ខាៃ គ្នស់ ដ ើញ, ក្ស ម គ ជាពយញ្ជ ៃៈដដើល
 ជាពយញ្ជ ៃៈសងកត់
 កាត់ ខាៃ គ្នស់ ដ ើញ, ត ៃ ស ញ ជាពយញ្ជ ៃៈសងកត់
[ខ្ក្សខ្្ប] រសៈសដលៃងដសែើគ្នា
ម្អ្=អ្័យ ដអ្យយ
 ម្ក្ស ម្ដ ម្ច ម្ ម្ម
 ម្គ ម្ល ម្ល ម្រ ម្វ ម្ទ
 ច័យ វិស័យ សល័យ អាយុម័យ
 ៃ័យ ជ័យ វ័យ ទ័យ
 អ្ធិបដតយយ =អ្ធិបម្តយ៍ ្បជាធិបដតយយ=្បជាធិបម្តយ៍ ធមាែ ធិបដតយយ=ធមាែ ធិបម្តយ៍
អាំ=អ្លែ អ្័ល

10.  កាំ ចាំ ោំ
 មាំ គ្នំ លាំ រំ
 ក្សលែ ចលែ សមាែ ទិដាិ អ្លែ ក្សលពុជា
 ធលែ គលែ
[ខ្ក្សខ្្ប] ដលម
០ ១ ២ ៣ ៤ ៥
៦ ៧ ៨ ៩
[ខ្ក្សខ្្ប] បខ្ៃថល
ញ៉ា អ្់ អ្
[ខ្ក្សខ្្ប] ចំដណាទដលម
 បូក្ស (+)
 ដក្ស
 ដសែើ (=)
 គុណ )x)
 ខ្ចក្ស (/)
 ធំជាង )>)
 តូចជាង)<)
 ធំជាងឬដសែើ
 តូចជាងឬដសែើ
 ភាគរយ (%)
 ក្សណដ ក្សសញ្ា (.)
 ទសភាគ ),)
[ខ្ក្សខ្្ប] ពាក្សយបរដទស
ដៅក្សាុងភាសាខ្មែរមាៃពាក្សយមៃុះកាៃ យលក្សពីភាសាដូចដៅ៖

11. [ខ្ក្សខ្្ប] ភាសាបារំង
ពាក្សយលក្សពីភាសាបារំង
 កាដ េ ខ្ដលកាៃ យលក្សពី café។
 ល៉ាូតូ ខ្ដលកាៃ យលក្សពី moto។
 ក្សុងតក្ស់ ខ្ដលកាៃ យលក្សពី "contact"។
[ខ្ក្សខ្្ប] ភាសាអ្ង់ដគៃស
ពាក្សយលក្សពីភាសាអ្ង់ដគៃស
 មា៉ា សុីៃ ខ្ដលកាៃ យលក្សពី machine។
 ក្សុំពយូទ័រ ខ្ដលកាៃ យលក្សពី computer។
 លីទិង កាៃ យលក្សពីmeeting។
ទំព័រ្ក្សសួងរដា
1. សាលា្ក្សរង្ែំដពញ www.phnompenh.gov.kh
2. ្ក្សសួងលហាម្នទ www.interior.gov.kh
3. ្ក្សសួងការពារជាតិ www.mond.gov.kh
4. ្ក្សសួងការបរដទស www.mfaic.gov.kh
5. ្ក្សសួងដសដាក្សិចច ៃិង ិរញ្ាវតថុ www.mef.gov.kh
6. ្ក្សសួងក្សសិក្សលែ រុកាខ ្បមាញ់ ៃិង ដៃសាទ www.maff.gov.kh
7. ្ក្សសួងអ្្ិវឌ្ឍៃ៍ជៃបទ www.mrd.gov.kh
8. ្ក្សសួងពាណិ ជជក្សលែ www.moc.gov.kh
9. ្ក្សសួងឧសា ក្សលែខ្រ៉ា ៃិង ថាលពល www.mine.gov.kh
10.្ក្សសួងអ្ប់រំយុវជៃ ៃិង ក្សីឡា www.moeys.gov.kh
11.្ក្សសួងសងគលក្សិចច អ្តីតយុទធជៃ ៃិងយុវៃិតិសលបទា
12.្ក្សសួងខ្ដៃដីៃគរួបយៃីក្សលែ www.mlmupc.gov.kh
13.្ក្សសួងបរិោា ៃ www.camclimate.gov.kh
14.្ក្សសួងធៃធ្នៃទឹក្ស ឧតុៃិយល

12. 15.្ក្សសួងពត៍មាៃ www.information.gov.kh
16.្ក្សសួងយុតិាធល៌
17.្ក្សសួងទំនាក្ស់ទំៃងរដាភា ្ពឹទាសភា ៃិង អ្ធិការក្សិចច
18.្ក្សសួង្បីយសណី យ៍ ៃិងទូរគលនាគលៃ៍ www.mptc.gov.kh
19.្ក្សសួងសាធ្នរណៈការ ៃិងដឹក្សជញ្ជូ ៃ www.mpwt.gov.kh
20.្ក្សសួងសុខា្ិបាល www.moh.gov.kh
21.្ក្សសួងវបបធល៍ ៃិងវិចិ្តសិលបុះ
22.្ក្សសួងដទសចរណ៍ www.mot.gov.kh
23.្ក្សសួងធលែការ ៃិងសាសនា
24.្ក្សសួងក្សិចចការនារី
25.្ក្សសួងការងារបណាុ ុះបណាា លវិជាជ ជីវៈ
26.្ក្សសួង្ពុះបរលរជវាំង
27.្ក្សសួងខ្នៃការ www.mop.gov.kh
28.រដាដលខាធិការោា ៃលុមងារសាធ្នរណៈ
29.រដាដលខាធិការោា ៃអាកាសចរណ៍ សីវិល