1. Ποιο χαρακτηριστικό των αρχαίων, αλλά και σύγχρονων πολιτισμών θα
μπορούσε να θεωρηθεί η βάση και η κορυφή τους; Με άξονα την ανάπτυξη, αλλά
και την κοινωνική οργάνωση θα μπορούσε να θεωρηθεί η παιδεία. Πρόκειται για
στοιχείο αναπόσπαστο από κάθε πολιτισμό, είτε αυτός υπάρχει εδώ και χιλιάδες
χρόνια, όπως ο ελληνικός πολιτισμός, είτε έχει δημιουργηθεί πρόσφατα, με πρώτο
παράδειγμα τον αμερικανικό. Η εκπαίδευση και όποια μορφή μετάδοσης γνώσεων
ή τεχνών καθορίζει πολύ περισσότερα πράγματα από κάθε άλλο θεσμό που έχει
διαμορφώσει ο άνθρωπος.
Μέσα από το θεσμό αυτό ανοίγονται νέοι ορίζοντες στη δημιουργία
επιστημονικών, καλλιτεχνικών και τεχνολογικών επιτευγμάτων, καθώς και στην
εξέλιξη των κοινωνικών σχέσεων, που αποτελούν πρωταρχικό μέσο για την
οργάνωση μιας κοινωνίας, αλλά και τη μετέπειτα ανάπτυξή της. Σπουδαίο ρόλο
έπαιξε η παιδεία και στην αρχαία ελληνική κοινωνία και αυτό αποδεικνύεται
αυτομάτως με την αξεπέραστη ανάπτυξη του πολιτισμού, ο οποίος έχει διατηρηθεί
μέχρι και σήμερα και έχει επηρεάσει βαθιά πολλούς από τους ισχυρότερους
σύγχρονους πολιτισμούς του πλανήτη.
1
2. Μέσα από τα κείμενα σπουδαίων αρχαίων Ελλήνων, όπως του Πλάτωνα και
του Αριστοτέλη έχουμε τη δυνατότητα να κατανοήσουμε τη μορφή της
εκπαίδευσης που ονειρεύονταν εκείνοι και τις ιδιαιτερότητές της. Σημαντικό
στοιχείο, που καθιστά την παροχή παιδείας εκείνων των χρόνων πρότυπο για το
σύγχρονο κόσμο, είναι η διαμόρφωση καλλιεργημένου πνεύματος και ήθους. Για τη
σωστή εκπαίδευση ενός Αθηναίου πολίτη σημαντικό ήταν ο συνδυασμός αξιόλογης
συμπεριφοράς και σωματικής ευρωστίας. Έτσι τα κύρια μελήματα ενός δασκάλου
ήταν η διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής, που πρόσφεραν γνώσεις
χρήσιμες « προς τον βίον », η γυμναστική, ώστε να καλλιεργείται η ανδρεία και οι
πολίτες να έχουν το θάρρος να διακινδυνεύουν για την πατρίδα και την οικογένεια.
Επίσης, η μουσική παιδεία αποτελούσε κύριο εφόδιο των νέων, διότι μέσα από
αυτή αναπτυσσόταν η ευγένεια και η δυνατότητα ελευθερίας αισθημάτων.
Επιπλέον μάθημα ήταν το σχέδιο και η ζωγραφική ΄ ξεχωρίζουν τα έργα των
αρχαίων στις τέχνες αυτές, αφού είναι φανερό ότι ασχολούνταν από τη νεαρή
ηλικία.
Αρκετές οι ομοιότητες, αλλά και οι διαφορές ανάμεσα στους δύο μεγάλους
φιλοσόφους στο θέμα της παιδείας. Αρχικά ο Πλάτωνας έχει ως στόχο τη
δημιουργία μιας άρτιας εκπαίδευσης με τη διδασκαλία των σωστών μαθημάτων,
αλλά και την αξιοποίηση των κατάλληλων μεθόδων διδασκαλίας, έτσι, ώστε να
επιτύχει την καλλιέργεια και την ανάπτυξη του ψυχικού κόσμου κάθε πολίτη και
όχι τη δεξιότητά τους σε κάποια τέχνη. Μέσα από τα φιλοσοφικά του έργα
«Πολιτεία» και «Νόμοι» μεταφέρει τις απόψεις του και ερμηνεύει την παιδεία σαν
ένα μέσο, ώστε ο άνθρωπος να κατανοήσει και να επικοινωνήσει με το δημιουργό
της ζωής, τονίζοντας πως αυτό θα επιτευχθεί με την πρόοδο των ψυχικών μας
δεδομένων, χωρίς όμως να αποκλείει την αναγκαιότητα της σωματικής
οξυδέρκειας.
Συνοπτικά, μέσα από τα τελευταία αυτά έργα του ο Πλάτωνας διαχωρίζει
και διαμορφώνει την κοινωνία σε τέσσερις κάστες με ανώτερο γένος το χρυσό και
έπειτα το ασημένιο, το χάλκινο και το σιδερένιο. Ο διαχωρισμός αυτός
δημιουργούσε την ανάγκη της πλήρους εκπαίδευσης, η οποία περιείχε στοιχεία
σύμφωνα με την πολιτεία και τους νόμους για κάθε κοινωνική τάξη. Έτσι,
χαρακτηριστικά της παιδείας κάθε πολίτη ορίζονται οι αξίες του λογισμικού που
αναδεικνύονται μέσα από τον πνευματικό πλούτο του χρυσού γένους, η
καλλιτεχνική ανάπτυξή του μέσα από την ασημένια κάστα και τέλος - δεν πρέπει
να παραλείπεται - η μορφή της τιμωρίας, προερχόμενη από τη σιδερένια δύναμη, η
οποία είναι η βάση της κοινωνίας.
Επίσης, το παιδευτικό πνεύμα του Πλάτωνα υποστήριζε πως η εκπαίδευση
είναι σημαντικό να έχει πρωτεύοντα ρόλο στη ζωή πριν ακόμη από τη γέννηση,
έτσι, ώστε να εμφυτεύεται η πειθαρχία κατά τη διάρκεια διαμόρφωσης και
1
3. τελειοποίησης του εμβρύου. Μέχρι το έβδομο έτος το παιδί αποκτούσε σεβασμό
προς τους νόμους μέσα από το παιχνίδι. Αργότερα ακολουθούσε μια ειδική
εκπαίδευση με όλα τα απαραίτητα μαθήματα, με κορυφαίο στόχο του δασκάλου τη
μεθοδευμένη και ομοιόμορφη αρμονία σώματος και ψυχής με ανώτερο πεδίο
πνεύματος.
Αναδεικνύεται χαρακτηριστικά μέσα από το έργο του Πλάτωνος
«Πρωταγόρας» τα κύρια χαρακτηριστικά των διδακτικών μεθόδων που υποστήριζε
ο Πλάτωνας. Μέσα από το διάλογο του Πρωταγόρα με το Σωκράτη,
προσωπικότητες με δυνατή επιρροή στην εξέλιξη της κατάρτισης των πολιτών,
αναφέρεται η ευβουλία των εκπαιδευόμενων, η οποία χαρακτηρίζεται κύριο
μέλημα του διδασκάλου σύμφωνα με τον πρώτο, ενώ άποψη του Σωκράτη είναι ότι
η πολιτική αρετή δεν είναι δυνατόν να παραδοθεί και να υιοθετηθεί από τον πολίτη
μέσω της διδασκαλίας.
Πιο αναλυτικά, η μέθοδος του Πρωταγόρα διαχωρίζεται σε δύο μέρη εξίσου
σημαντικά για την πολιτισμένη παιδεία που χρειάζεται να αποκτήσει κάθε νέος.
Αρχικά διαμορφώνεται η ευβουλία του πολίτη στη διαχείριση εσωτερικών οικιακών
θεμάτων, με σκοπό να κατακτήσει την ευεξία της ψυχής. Η ενεργός συμμετοχή στα
κοινά και δημόσια ζητήματα της πόλης είναι ο δεύτερος παράγοντας της επιτυχίας
της μεθόδου αυτής, διότι έτσι αποκτάται η πολιτική αρετή. Η προσωπική
1
4. καταξίωση, σε συνδυασμό με τη συλλογική δράση, ολοκληρώνουν το χαρακτήρα
του πολίτη σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της
διδασκαλίας του Πρωταγόρα είναι η χρήση μύθων, όπως παρουσιάζεται και στο
διάλογό του με το Σωκράτη.
Αντίθετα με τον Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι ο άνθρωπος είναι ον
κοινωνικό και εκ φύσεως συνδεδεμένο με την πολιτική. Πρωταρχική άποψη του
σπουδαίου αυτού φιλοσόφου είναι ότι ο νέος αποκτά αρετές, όπως η ευγένεια και η
καλοσύνη, τις οποίες δεν μπορεί να προσφέρει η φύση παρά μόνο η δια βίου
εκπαίδευση ενός ανθρώπου. Επιπλέον, η παιδεία συνδέεται άρρηκτα με τους
νόμους και την πολιτεία, η οποία πηγάζει μέσα από το δημοκρατικό πολίτευμα που
ενδυναμώνει και στηρίζεται στον κάθε πολίτη και στις αξίες που διαθέτει.
Βασική προϋπόθεση για τη μόρφωση είναι η ανθρώπινη φύση, δηλαδή το
έλλογο και το άλογο στοιχείο κάθε νέου. Με ανώτερο σκαλί την «ελλογία»
ξεκινούν με τη βοήθεια του διδασκάλου να αναπλάθονται πρότυπα ωφέλιμα,
προσοδοφόρα για τον καθένα για την ψυχική, αλλά και τη σωματική του
ευδαιμονία. Δεν αναφέρεται τυχαία πρώτα η δομή της ψυχής και του πνεύματος. Η
νοητή αυτή ιεραρχία είναι θεμέλιο για τη διαπαιδαγώγηση των πολιτών. Η ανδρεία,
η σοφία, η υπομονή και το θάρρος σε άμεση αλληλεπίδραση με τη δικαιοσύνη και
την ελευθερία είναι οι κατάλληλες αρετές που πρέπει να διαθέτει κάθε άτομο στο
οποίο παρέχεται η εκπαίδευση.
Τα φυσικά χαρακτηριστικά κάθε πολίτη είναι και τα πιο ακέραια κατά το
πέρασμα του χρόνου και συνεπώς είναι αυτά που πρέπει να καλλιεργηθούν πρώτα
και όχι να παραμεληθούν. Η βαθμιαία σκάλα της αγωγής στηρίζεται στις φυσικές
προδιαθέσεις κάθε ατόμου και στη συνέχεια καθορίζεται από τα ιδεώδη που
αποκτούνται μέσα από το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, με συνεχή και
συστηματική άσκηση της ψυχής και του νου. Ειδικό βάρος στη μάθηση δίνει ο
Αριστοτέλης στον εθισμό, ο οποίος βασίζεται σε μια μέση κατάσταση, ώστε να μην
υπάρχουν, ούτε υπερβολές, αλλά ούτε και ελλείψεις. Σε αρμονικό συνδυασμό με τη
μίμηση επιφέρει μεγάλη επίδραση στο χαρακτήρα και ειδικότερα στα πρώτα
χρόνια της μάθησης του ατόμου.
Δομικό ρόλο στην εκμάθηση ενός πολίτη από τη νεαρή ηλικία αποτελεί η
παροχή μόρφωσης με αποτελεσματικά μέτρα στα οποία θα περιλαμβάνεται η
εφαρμογή και η χρήση κάθε νέας και ειδικευμένης πλέον γνώσης. Εκτός απο τα
μαθήματα που διδάσκονταν οι μαθητές από το μεγάλο φιλόσοφο Αριστοτέλη, ώστε
να αποκτήσουν ευημερία, να απαλλαγούν από τα άλογα ένστικτά τους και να
δυναμώσουν σωματικά, είχαν την ευκαιρία να δέχονται συμβουλές χρήσιμες για τη
διεξαγωγή του έγγαμου βίου τους, αλλά και την κατάλληλη διαπαιδαγώγηση των
παιδιών τους. Με το έργο αυτό ο δάσκαλος εξασφάλιζε όχι μόνο την προσωρινή
1
5. ευτυχία που θα κατείχαν οι μαθητές μέσα από τις γνώσεις, αλλά και την μετέπειτα
αρμονία τους στη ζωή.
Τα βασικά μαθήματα που αναφέρθηκαν και παραπάνω, αποτελούσαν την
διδασκαλία του Αριστοτέλη, θεωρώντας όλα τα μαθήματα σημαντικά για τη σωστή
συγκρότηση της προσωπικότητας κάθε μαθητή. Ο φιλόσοφος πιστεύει πως
καλύτεροι δάσκαλοι είναι οι ποιητές, στηρίζοντας την άποψή του στο γεγονός ότι
τα έργα τους παρουσιάζουν πράξεις και συναισθήματα, ταυτόχρονα. Η ηθική
καθαρότητα και η δυναμική συμμετοχή του κάθε πολίτη στα κοινά της πόλης
αποτελούσαν κύρια μέριμνα της παιδείας. Αφού εξασφαλίζονταν αυτά υπήρχε
δυνατότητα για την ανάπτυξη όλων των σημαντικών χαρακτηριστικών που ήταν
αναγκαία για την τελειοποίηση του χαρακτήρα.
Ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, δάσκαλος και μαθητής, είχαν πολλά κοινά
στοιχεία στη θεώρηση της παιδείας. Παρόμοιες θεωρίες εξέφρασαν για την
αναγκαία επικράτηση ευδαιμονίας στην κοινωνία και τη συγκρότηση των πολιτών
σε μια ενιαία πολιτεία με κοινά ιδεώδη. Συμπερασματικά, γίνεται εύκολα
κατανοητό ότι οι δύο μεγάλοι φιλόσοφοι είχαν ίδια αντίληψη για την κοινωνία και
την ενότητά της αλλά διέφεραν στην εφαρμογή μεθόδων για τη διδασκαλία αυτής
της γενικής ιδέας στους μαθητές τους. Βασική διαφορά τους υπήρξε η αρχή της
κάθε θεωρίας.
Ο Πλάτωνας, έχοντας επινοήσει με προσωπικά δεδομένα μια ιδεώδη
πολιτεία προσπαθεί στη συνέχεια μέσα από τα έργα να την εφαρμόσει πρακτικά,
ενώ αντίθετα ο Αριστοτέλης βασίζεται στα ήδη υπάρχοντα χαρακτηριστικά της
πραγματικής πολιτείας, με τελικό σκοπό να τα τελειοποιήσει, ώστε να φτάσει σε
ένα ιδεολογικά άριστο κοινωνικό περιβάλλον. Μια επιπλέον σημαντική διαφορά
είναι ο ρόλος της παιδείας. Ο Πλάτωνας την χαρακτηρίζει ως αδιαμφισβήτητο
στοιχείο μιας τέλειας κοινωνίας, ενώ ο Αριστοτέλης την παρουσιάζει ως το μέσο
για τη διαμόρφωση των πολιτών, ώστε να συμμετέχουν και να προσδιορίζουν αυτοί
με τις ενέργειές τους τη συλλογική αρμονία. Μέσα από την διαφορά αυτή
παρατηρείται ο κοινός στόχος και των δύο, αλλά και η ηθική που διδάσκουν και
αποζητούν από τους μαθητές τους.
1
6. Μια ακόμη ασυμφωνία ανάμεσα στους δύο φιλοσόφους υπάρχει γύρω από
το θέμα της εξουσίας, την οποία ο Πλάτωνας θεωρεί ως επιστήμη, άρα διδακτέα
και μέρος της παιδείας, σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη που δεν αποδέχεται την
άποψη του πρώτου. Ακόμη, ο Πλάτωνας δίνει μεγάλη σημασία στη σωματική
διάπλαση του ατόμου και έπειτα στην ανάπτυξη της λογικής του, ενώ ο
Αριστοτέλης διαφοροποιεί τη σειρά και τη σημασία των σκοπών αυτών.
Τέλος, αν και οι δύο θεωρούν την έννοια του πολίτη σημαντική για την
εξέλιξη της κοινωνίας, διαφωνούν, ωστόσο, για την πλήρη ενοποίηση της
πολιτείας, την οποία υπερασπίζεται ο Πλάτωνας. Ο Αριστοτέλης δε διαψεύδει το
γεγονός αυτό. Με δικά του επιχειρήματα προσπαθεί να τονίσει την ατομική
ενέργεια και την καθιστά πιο εφικτή από τη γενική προσπάθεια των πολιτών να
συγκροτηθούν. Η παιδεία για τους σπουδαίους αυτούς φιλοσόφους θεωρείται
απαράμιλλης σημασίας.
Αρχική θεωρία τους για τη σωστή παιδεία και το στόχο της είναι η
οργανωμένη κοινωνία και η ύπαρξη του κατάλληλου πολιτισμικού περιβάλλοντος.
Η ωριμότητα του πνεύματος και του σώματος είναι γι’ αυτούς η απόδειξη παιδείας.
Σημαντικός ήταν ο ρόλος και του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη στην εκπαίδευση,
τη σημασία της στην πολιτεία και στη σωστή διαμόρφωσή της. Το πρώτο
εξασφάλισε ο Αριστοτέλης αναδεικνύοντας την παιδεία ως το σημαντικότερο μέσο
για την εφαρμογή και τη διατήρηση της ευδαιμονίας στον άνθρωπο και κατ'
επέκταση στην κοινωνία. Ο Πλάτωνας από την άλλη δημιούργησε ένα σύστημα
1
7. συνεχόμενης και ειδικευόμενης διαπαιδαγώγησης, συνδέοντας την παιδεία με την
φιλοσοφία.
Μελετώντας το φιλοσοφικό έργο του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, δεν
μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε ότι ίδρυσαν τα θεμέλια της παιδείας στην
αρχαία Ελλάδα, μέσα από τις διαφορετικές απόψεις που διατύπωσαν για το
σύστημα της εκπαίδευσης. Διατηρώντας ορισμένες αξίες, με στόχο να
καλλιεργήσουν το πνεύμα των νέων και να εξερευνήσουν τις φυσικές τους
δυνάμεις, κατάφεραν να διαμορφώσουν ένα αξιοθαύμαστο σύστημα παιδείας, που
επηρέασε τα πνευματικά επιτεύγματα των μεταγενέστερων, οι οποίοι με την σειρά
τους πρόσθεσαν το δικό τους λιθαράκι στη διαμόρφωση της ελληνικής
ταυτότητας.
Μέσα από το πέρασμα των χρόνων, πολλά από τα βασικά χαρακτηριστικά
του οράματος των δύο φιλοσόφων αποτελούν κυρίαρχα στοιχεία των σύγχρονων
εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Άλλα πάλι έχουν διαφοροποιηθεί, έτσι, ώστε να
λειτουργήσουν πιο ομαλά στις νέες κοινωνίες. Σήμερα η Ελλάδα, μολονότι
διατείνεται ότι επιθυμεί ένα απαιτητικό και εξελιγμένο εκπαιδευτικό σύστημα, που
να διαμορφώνει κατάλληλα το χαρακτήρα των νέων και να τους προετοιμάζει να
αντιμετωπίσουν όσες δυσκολίες συναντήσουν στη ζωή τους, στην πράξη
υπονομεύει τις όποιες καλές προθέσεις της.
Συγκρίνοντας τις επιδόσεις των μαθητών των ελληνικών δημόσιων
σχολείων με άλλα σχολεία του εξωτερικού, παρατηρούμε ότι το εκπαιδευτικό
σύστημα στην Ελλάδα απέχει αρκετά από αυτό που θα χαρακτηριζόταν
αποτελεσματικό. Πολλαπλές οι ελλείψεις, είτε σε θέματα υποδομής, είτε στο
περιεχόμενο σπουδών. Στο σημείο αυτό, πρέπει να διευκρινίσουμε ότι
αναφερόμαστε αποκλειστικά στο δημόσιο σχολείο. Σαφώς και υπάρχουν στην
Ελλάδα ιδιωτικά σχολεία κάθε βαθμίδας που παρέχουν πολύ καλές υπηρεσίες
στους μαθητές επί πληρωμή, αλλά δεν απευθύνονται στην πλειοψηφία του
ελληνικού λαού. Παρόλ’ αυτά ανταγωνίζονται το δημόσιο σχολείο και θα ήταν
ωφέλιμο να λειτουργήσουν ως μοντέλα προς μίμηση για τα υπόλοιπα.
1
8. Αναμφισβήτητα, βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική λειτουργία
των όποιων εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι η κατασκευή επιπλέον σχολικών
κτιρίων με τις απαραίτητες υποδομές, που θα επιτρέψουν την αποτελεσματική
παρακολούθηση των μαθημάτων και την ελκυστική πρόσληψη των γνώσεων. Ένα
από τα μεγαλύτερα προβλήματα που παρατηρούνται στο χώρο της παιδείας είναι ο
μεγάλος αριθμός των μαθητών σε κάθε τάξη. Έτσι, η διδασκαλία γίνεται δύσκολα
και ο παιδαγωγός, προσπαθώντας να ολοκληρώσει την διδακτέα ύλη, πολλές
φορές δεν γίνεται κατανοητός από τους αδύναμους κυρίως μαθητές, γιατί δεν
υπάρχει ο αρκετός χρόνος, ώστε να ασχοληθεί λεπτομερώς με τόσο μεγάλο αριθμό
παιδιών.
Δε χωρεί αμφιβολία ότι θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα και στην επιμόρφωση
των εκπαιδευτικών. Ένα καλά εκπαιδευμένο προσωπικό από καθηγητές και
δασκάλους αποτελεί τη βάση κάθε ουσιαστικής αλλαγής στο χώρο της παιδείας,
καθώς από τα πρόσωπα αυτά εξαρτάται η επιτυχία ή όχι κάθε μεγαλόπνοου
σχεδίου της πολιτείας. Η συμβολή τους είναι αναγκαία, αλλά όχι επαρκής για την
ανανέωση στο χώρο της παιδείας.
Η άριστη διδασκαλία και η επιστημονική κατάρτιση του καθηγητή/
δασκάλου δεν είναι αρκετή για να κατακτηθούν τόσες γνώσεις, γιατί στέκει
εμπόδιο η ποσότητα της διδακτέας ύλης που υποχρεούται κάθε μαθητής να
αποστηθίσει. Δε θα ήταν παράλογο να ισχυριστούμε πως κάποιες από αυτές τις
1
9. πληροφορίες είναι απαρχαιωμένες, ίσως και περιττές για τις ανάγκες του
σύγχρονου μαθητή. Η μείωση της ύλης που θα πρέπει να διδαχθεί θα ήταν το
πρώτο βήμα προς το σύγχρονο σχολείο, όπου ο μαθητής θα μαθαίνει τον τρόπο να
αναζητά και να επεξεργάζεται τη γνώση κι όχι να αποθηκεύει άχρηστες γνώσεις.
Επίσης, είναι φανερό ότι δεν δίνεται αρκετή σημασία στη σωματική
διάπλαση των παιδιών, ενώ ουσιαστικά θα πρέπει να αποτελεί έναν από τους
βασικούς στόχους του σχολείου. Η βελτίωση των αθλητικών υποδομών σε
συνδυασμό με την αλλαγή της νοοτροπίας των μαθητών απέναντι στη φυσική
άσκηση και στην υγιεινή διατροφή θα βοηθούσε σημαντικά στον
επαναπροσδιορισμό της γυμναστικής μέσα στο ωρολόγιο πρόγραμμα και
γενικότερα στην ενσωμάτωση των αθλητικών δραστηριοτήτων στη σχολική
πραγματικότητα.
Πέρα από τις όποιες ριζικές αλλαγές αναφέρθηκαν παραπάνω, είναι
αναγκαίο να υπάρξουν γενναίες αλλαγές και στα μαθήματα που διδάσκονται οι
μαθητές, με γνώμονα την καλλιέργεια της προσωπικότητάς τους, την ηθική τους
διαπαιδαγώγηση και την ένταξή τους στην κοινωνία. Θα ήταν χρήσιμο δηλαδή να
ενημερωθούν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο πλανήτης μας, ξεκινώντας
από την εγκληματικότητα, τη μάστιγα των ναρκωτικών μέχρι και την καταστροφή
του περιβάλλοντος. Όλα αυτά , βέβαια, είναι απαραίτητο να διδαχθούν σε
ξεχωριστές θεματικές ενότητες, γιατί διαφορετικά δεν είναι σίγουρο αν θα
καλυφθούν πλήρως.
Σε συνδυασμό με τα παραπάνω θα βοηθούσε σημαντικά η μείωση των
διδακτικών ωρών, ώστε το ωράριο να μην είναι τόσο πιεστικό, γεγονός που θα
ανανεώσει την καθημερινότητα των μαθητών. Οι αλλαγές πρέπει να προχωρήσουν,
τόσο στο περιεχόμενο των μαθητικών βιβλίων, για να προκαλούν το ενδιαφέρον
των μαθητών, όσο και στον τρόπο διδασκαλίας. Είναι καιρός να
συνειδητοποιήσουμε στην Ελλάδα ότι η ουσία της μάθησης είναι να ανακαλύπτει
μόνος του ο νέος χρήσιμες πληροφορίες και με τη βοήθεια του παιδαγωγού να τις
κατανοεί και όχι απλώς να αποστηθίζει.
Το κυριότερο όμως πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά σχολεία και
όχι μόνο, είναι η αδιαφορία των μαθητών. Ελάχιστος είναι ο αριθμός των νέων που
αναγνωρίζουν σήμερα την αξία της παιδείας και θέλουν πραγματικά να
μορφωθούν. Επειδή η οικογένεια αποτελεί τον πρώτο φορέα αγωγής, χρειάζεται
οπωσδήποτε επανεκτίμηση των αξιών που μεταδίδονται μέσω των γονέων στα
παιδιά. Σε μια εποχή, σκληρή από κάθε άποψη, είναι αναγκαίο να συμμαχήσει η
οικογένεια με το σχολείο για το καλό των παιδιών.
1
10. Από την άλλη όμως, το σχολείο πρέπει να κερδίσει ξανά το ενδιαφέρον των
μαθητών και να ανταγωνιστεί δυναμικά τα Μ.Μ.Ε. και ειδικά το διαδίκτυο.
Πρόκειται ουσιαστικά για μια σημαντική αλλαγή στο σημερινό σύστημα, που
μπορεί να επιτευχθεί με ποικίλους τρόπους. Προς αυτή την κατεύθυνση θα
βοηθούσε η εισαγωγή εξελιγμένων ηλεκτρονικών μηχανημάτων για τον
εκσυγχρονισμό των σχολικών μαθημάτων , όπως για παράδειγμα τα χημικά και
φυσικά πειράματα. Με δεδομένο την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην
εκπαίδευση, επιβάλλεται η μόνιμη εγκατάσταση σε κάθε τάξη ενός
βιντεοπροβολέα συνδεδεμένου με υπολογιστή, για να μπορεί ο καθηγητής σε κάθε
διδακτική ώρα να εμπλουτίσει ανάλογα το μάθημά του.
Συμπερασματικά, πρέπει να τονιστεί πως η σύγχρονη παιδεία έχει αρκετές
ελλείψεις που πρέπει να καλύψει, ώστε να φτάσει στο σπουδαίο επίπεδο των
αρχαίων διδασκάλων και φιλοσόφων. Προς την κατεύθυνση αυτή χρειάζεται
επειγόντως αλλαγή νοοτροπίας, καινοτόμες δράσεις, ριζικές μεταρρυθμίσεις και
θυσίες από όλες τις πλευρές. Κάθε εποχή διαφέρει από την προηγούμενη και έτσι
θα πρέπει η παιδεία όπως και κάθε άλλος τομέας να προσαρμοστεί στα
χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας. Στόχος της πρέπει να είναι η
καλλιέργεια πνευμάτων και χαρακτήρων που θα μπορούν να αντιμετωπίζουν
αποτελεσματικά τα προβλήματα στη ζωή και κυρίως η διαμόρφωση ανεξάρτητων
προσωπικοτήτων με δίψα για μάθηση και κριτική ματιά στα πράγματα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1
