Prezentacja dr. Grzegorza Makowskiego (Fundacja im. Stefana Batorego) na konferencji "Partycypacja obywatelska - decyzje bliższe ludziom", 22.10.2013 Białystok, organizator Fundacja "SocLab" w ramach projektu "Laboratorium Obywatelskie".

1. Fundacja im. Stefana Batorego
Program Odpowiedzialne Państwo
Ramy prawne
partycypacji
– stan obecny, zmiany, perspektywy
dr Grzegorz Makowski
Białystok
22 października 2013 r.

2. Prawa ci u nas dostatek – najważniejsze
przepisy regulujące udział w procesach
decyzyjnych na poziomie krajowym
 Konstytucja RP – zasady ustrojowe (np. demokratycznego państwa
prawnego, dialogu społecznego, zaufania obywateli do państwa), art.
4, 20, 54, 61, 62, 74, 125, 170.
 Ustawa z 2001 r. o dostępie do informacji publicznej
 Ustawa z 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia
prawa
 Ustawa z 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o
wolontariacie
 Ustawa z 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw SpołecznoGospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego
 Ustawa z 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez
obywateli.
 Uchwała Nr 49 Rady Ministrów z 2002 r. Regulamin pracy Rady
Ministrów
 Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 1992 r.
 Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z 1990 r.

3. Prawa ci u nas dostatek – najważniejsze
przepisy regulujące udział w procesach
decyzyjnych na poziomie lokalnym




Ustawa z 1990 r. o samorządzie gminnym
Ustawa z 1998 r. o samorządzie powiatowym
Ustawa z 1998 r. o samorządzie województwa
Ustawa z 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie –
konsultacje, zespoły, lokalne RDPP
 Ustawa z 2000 r. o referendum lokalnym
 Ustawa z 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i
wojewódzkich komisjach dialogu społecznego
 Ustawa z 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko






Ustawa z 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju
Ustawa z 2004 r. o pomocy społecznej
Ustawa z 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
Ustawa z 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
Ustawa z 2010 r. o sporcie
Ustawa z 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych
 Ustawa z 1991 r. o systemie oświaty

4. Prawa ci u nas dostatek – przykłady rozwiązań
instytucjonalnych – lokalnych i krajowych
 Komisje i podkomisje sejmowe
 Wysłuchania publiczne (sejmowe, senackie i rządowe)
 Zespoły i grupy parlamentarne (np. sejmowa stała podkomisja
ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi,
Parlamentarny Zespół ds. Współpracy z Organizacjami
Pozarządowymi)
 Rady i zespoły doradcze w ministerstwach (np. Rada Pomocy
Społecznej, Rada Działalności Pożytku Publicznego)
 Lokalne zespoły i rady działalności pożytku publicznego.
 Wojewódzkie Komisje Dialogu Społecznego
 Jednostki pomocnicze samorządu terytorialnego

5. Rozwiązania „miękkie”
 Wytyczne Ministerstwa Gospodarki ws. przygotowywania
Ocen Skutków Regulacji (OSR) i przeprowadzania
konsultacji publicznych z 2009 r.
 Zasady Konsultacji Społecznych opracowane w 2012 r.
przez grupę ekspertów współpracujących z
Ministerstwem Administracji i Cyfryzacji
 E-Platforma konsultacji publicznych uruchomiona latem
2013 r. przez Ministerstwo Gospodarki,
http://konsultacje.gov.pl/

6. Mimo to nie partycypujemy i nie wierzymy, że
to ma sens
Odsetek osób wierzących, że mają wpływ
na sprawy kraju / sprawy lokalne (CBOS)
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
1992
1997
1999
2004
2007
2008
2009
Odsetek osób wierzących, że mają wpływ na sprawy kraju
Odsetek osób wierzących, że mają wpływ na sprawy lokalne
2010
2012

7. Mimo to nie partycypujemy i nie wierzymy, że
to ma sens
Próba ogólnopolska N=1000
częstość Odsetek (w %)
Konsultacje
gotowość do wzięcia udziału w konsultacjach bez względu na koszty i wagę
236
sprawy
23,6
Przekazywanie opinii
gotowość do przekazywania opinii władzom bez względu na koszty i wagę
sprawy
271
27,1
226
22,6
223
22,3
Współpraca z władzami
gotowość do współpracy z władzami bez względu na koszty i wagę sprawy
Przyjęcie delegowania
gotowość do przyjęcia delegowania bez względu na koszty i wagę sprawy
Badania Instytutu Spraw Publicznych w ramach projektu Decydujmy Razem (2011/2012)

8. Gdzie leżą problemy?
 Brak kultury partycypacji
 Bałagan legislacyjny, przeregulowanie,
brak świadomości
 Empowerment lag
 „Zawłaszczenie” kanałów partycypacji
przez zorganizowane grupy interesu

9. Perspektywy
 Ustawa o petycjach – prace w Senacie RP
 Ustawa „prezydencka” - uporządkowanie przepisów dot.
konsultacji na szczeblu lokalnym, przeniesienie
instytucji wysłuchania publicznego, inicjatywy ludowej, i
inne.
 Nowy regulamin Rady Ministrów (?)
 Ustawa o stanowieniu prawa (?)
 Rządowy Program Lepsze Regulacje 2015 (?)

10. Fundacja im. Stefana Batorego
Program Odpowiedzialne Państwo
Dziękuję za uwagę
gmakowski@Batory.org.pl