DGS – Düşün/Geliştir/Sat Büyüme ve Üretim odaklı olan sektörler için uzun süredir aklımda olan bir fikirdi bu. Nihayet hayata geçiyor, DGS Dizisi olarak. Dizide yer alan yazılar aslında blogumda evvelce yayımlandı veya yayımlanacak. Ama bunları kolayca dağıtılsın diye Creative Commons lisansıyla PDF dosyaları haline getirdim. Dosyaları buradan kolayca indirebilir ve ilgili lisans çerçevesinde özgürce paylaşabilirsiniz. Keyifli okumalar…

1. D/G/S
©
– Düşün/Geliştir/Sat
©
Dizisi – 2
(Büyüme ve Üretim Odaklı Sektörler için İnovasyon Rehberi)
Zihin Emeği:
İnovasyonun İtici
Gücü
Yazan: B. Aykut ARIKAN
İstanbul – 2015

2. Zihin Emeği: İnovasyonun İtici Gücü Yazan: B. Aykut ARIKAN
Her hakkı saklıdır.
2
YASAL UYARI:
Bu doküman, Burhanettin Aykut ARIKAN tarafından yazılmış olup, tüm yasal, fikri ve sınai
hakları ile telifi yazara aittir. Doküman aşağıda açıklandığı şekliyle Creative Commons Alıntı-
Gayriticari-LisansDevam 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
Yine tüm yasal, fikri ve sınai hakları ile telifi Burhanettin Aykut ARIKAN’a ait olan “D/G/S©
–
Düşün/Geliştir/Sat©
Dizisi”nin ikincisi olan bu yazının kaynağı, yazarın aykutarikan.com web
adresindeki kişisel bloğunda 02/05/2015 tarihinde ve (http://aykutarikan.com/2015/05/02/zihin-emegi-
inovasyonun-itici-gucu/) adresinde yayımlanan yazıdır.
İletişim:
E-posta : aykut@aykutarikan.com
Blog : aykutarikan.com
Twitter : @aarikan
Lisans Bilgisi:
Burhanettin Aykut ARIKAN isimli yazarın "Zihin Emeği: İnovasyonun İtici Gücü" başlıklı eseri
buCreative Commons Alıntı-Gayriticari-LisansDevam 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
aykutarikan.com bağlantısındaki esere dayalı olarak.
Doç. Dr. B. Aykut ARIKAN
Doç. Dr. B. Aykut ARIKAN, İstanbul Alman Lisesi’ni Alman Yükseköğretim Denkliği diplomasıyla
(Hochschulreife Diplom) bitirdikten sonra, İstanbul Üniversitesi’nde Dokümantasyon ve Enformasyon
alanında lisans ve yüksek lisansını tamamlamıştır. Aynı Üniversite’de Bilgi ve Belge Yönetimi alanında, “Bilgi
Erişimde Dil Sorunları” konusunda doktorasını 2005 yılında tamamlayan Doç. Dr. Arıkan, Yeditepe
Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak görevlendirilerek, disiplinlerarası çalışmalarına devam etmiştir. Bu
çerçevede, “Bilgisayar Destekli Türkçe Tabanlı Medya İçerik Çözümleme Sistemi” başlıklı projesi, 2007
yılında TÜBİTAK’ın 1001 kodlu Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme programınca
desteklenmeye layık görülmüştür. Aynı konuda bir patent başvurusu da bulunan Doç. Dr. Arıkan, 2011
yılında İletişim Bilimleri alanında Doçent unvanını kazanmıştır. İstanbul Kalkınma Ajansı (İSTKA)’nın Yaratıcı
Endüstriler alanındaki çağrısıyla, Yeditepe Üniversitesi’nde Türkiye’nin ilk Gelecek Merkezi’ni kuran Doç. Dr.
ARIKAN’ın çeşitli yerli ve yabancı bilimsel dergi ve konferanslarda yayımlanan bir dizi makale ve bildirisi ve
Babil Yayınları tarafından 2006 yılında yayımlanan “Bilgi Erişim Sistemleri” başlıklı bir de basılı kitabı vardır.
2009 yılında kurduğu Bilgi ve İnovasyon Yönetimi (MBA) uzmanlık alanıyla, Türkiye’de İnovasyon
Yönetiminin öncülerinden biri olan Doç. Dr. B. Aykut ARIKAN, ileri düzeyde İngilizce ve Almanca bilmekte
olup, evli ve bir kız çocuğu babasıdır.

3. Zihin Emeği: İnovasyonun İtici Gücü Yazan: B. Aykut ARIKAN
Her hakkı saklıdır.
3
Zihin Emeği
Hayal kurmak güzel ve kolaydır, ama bedava da değildir. Kağıt-kalem-kırtasiye
masrafını bir yana bırakın, onlar çok önemsiz maliyetler. Asıl maliyet, zihin emeği
dediğimiz emek türünde yatar. Buna, entelektüel sermaye de deniyor. Bu yeni ve tuhaf
sermaye türü, 21. Yüzyılın tüm ekonomik ölçülerini ve iş yapış tarzlarını alt-üst etti.
Artık kullandığımız hammaddenin kalitesi, üretim tesisimizin büyüklüğü, sermaye
yapımızın gücü, vs. etkenler eskisi kadar önemi değil. Artık sahip olduğumuz
entelektüel sermaye ve bunu nasıl bir zihin emeğine dönüştürerek inovasyon
yaptığımız, çok daha önemli.
Zihin emeği, hayallerimizi gerçeğe dönüştüren zincirin ilk halkası. Zihin
emeğiyle hayal kurarız ve hayallerimiz kağıda geçiririz. Yine zihin emeğimizle, bu
hayalleri projelendiririz ve hem bizim hedeflerimize, hem de pazarın ihtiyaçlarına azami
derecede uygun mamul veya hizmetler haline geliştiririz. Ve yine zihin emeğimizle,
bunları en uygun şartlarda satarız. Kısacası, zihin emeği inovasyonun itici gücüdür.
Zihin emeği, bir iş fikrini, kârlı bir inovasyona çevirmek ve sonuç almak için
gerekli olan diğer tüm halkaları da tarif eder. Dahası, bu halkaları tarif etmekle kalmaz,
onları bir de birbirine bağlar, birbiriyle uyumlu ve hizalı hale getirir. Diyebiliriz ki, zihin
emeği, inovasyonun görünmez harcıdır.
Zihin emeği olmadan, ne inovasyon olur,
ne de sürdürülebilir bir kârlılık ve büyüme
sağlanır.
Zihin emeği kimlerde bulunur?
Kısacası, düşünen ve hayal kuran
herkeste. Ama herkesten önce de,
girişimcide (müteşebbiste) bulunması
gerekir. Zira girişimci, kimsenin hayal bile
edemediğini, zihninde ilk kez canlandıran,
hatta gören ve gerçekleştirendir. Bazen
toplum, daha bir şeye ihtiyaç duyduğunun
farkında bile değilken, getirdiği
inovasyonla işleri kolaylaştırır, maliyeleri
düşürür, hayat kalitemizi arttırır, kısacası fark yaratır girişimci. Ford’un kurucusu Henry
Ford şöyle der: “Şayet insanlara ne istediklerini sorsaydım, muhtemelen ‘daha hızlı
koşan atlar’ derlerdi”.
“...zihin emeğimizle, bu
hayalleri projelendiririz ve
hem bizim hedeflerimize, hem
de pazarın ihtiyaçlarına azami
derecede uygun mamul veya
hizmetler haline geliştiririz. Ve
yine zihin emeğimizle, bunları
en uygun şartlarda satarız.
Kısacası, zihin emeği
inovasyonun itici gücüdür.”

4. Zihin Emeği: İnovasyonun İtici Gücü Yazan: B. Aykut ARIKAN
Her hakkı saklıdır.
4
Yeni Ekonomi
Yeni ekonomi de dediğimiz enformasyon ekonomisi, tam da bu zihin emeğinin
somut bir sonucudur. Ve bu zihin emeği, işleri eskisine göre daha düşük maliyetlerle,
daha hızlı ve daha iyi yapmamızı sağlar ve daha fazla müşteriye ulaştırır.
Zihin emeği sadece girişimcide mi bulunabilir? Hayır, herkeste bulunabilir. Yeni
ekonominin bize öğrettiği en önemli şey de zaten bu. Şirketlerdeki tüm bireyler zihin
emeğine sahiptirler, sahip olabilirler, hatta sahip olmalıdırlar da. İnovasyon, sadece
girişimcinin aklına gelen parlak bir fikirden ibaret değildir. Bilakis, inovasyon o şirkette
çalışan herkesin aklına gelebilecek irili-ufaklı ama parlak fikirlerin toplamıdır. Zira siz
istediğiniz kadar parlak bir fikir bulun, bunu hayata geçirecek kadar yetenekli
mühendislerle çalışmazsanız, fikriniz hayata geçmez. Fikrinizi istediğiniz kadar hayata
geçirin, bunu ucuz şablon kampanyalar ve pahalı
bayii toplantılarıyla değil de, etkin ve yenilikçi
pazarlama ve satış fikirleriyle pazara
ulaştırabilecek, yetenekli bir ekibiniz yoksa, fikrinizi
unutabilirsiniz.
Gelelim en can alıcı soruya: Zihin emeği
nasıl elde edilir? Cevabı çok basit: Zihni besleyip
çalıştırarak. Ancak iyi beslenen zihin, randımanlı
çalışabilir. İyi beslenmeyen zihin boşa çalışır, içi boş fikirlerin ve işlerin peşinden koşar
durur. İyi beslenen ama çalışmayan zihin de, hantallaşır ve tembelleşir, işin kolayına
kaçar ve kaçak güreşir. İkisini de dengede tutmaktır maharet. Nasıl mı?
Zihnimizi neyle ve nasıl besleyeceğiz? Zihnimizi nasıl ve neyle çalıştıracağız?
İşte size, çok daha can alıcı iki soru. Bunların cevabı, öyle pek de kolay verilir cinsten
değil. Öncelikle zihin konusunu iyi tarif etmek lazım. Zira zihin, sadece zeka, akıl ve
mantıktan ibaret değil. Böylesi mekanik bir düşünce tarzı, sadece zeki ama mutsuz ve
üretken olmayan insanlar ortaya çıkartır. Gelişmiş ve kapasiteli bir zihinde zeka, akıl
ve mantığın yanı sıra, sezgi, empati, uyum yeteneği, sosyal bilinç ve hassasiyet de
olmalıdır. Ancak böylesi bir zihinden inovasyon çıkar.
O zaman ilk sorumuza geri dönelim: Elbette bilgiyle; ama kaliteli ve yararlı
bilgiyle. Kaliteli ve yararlı bilgi de, peşin söyleyeyim, Internet’te hemen karşımıza çıkan,
genellikle bedava olan, ilk bilgi değildir,
hiç bir zaman. Dahası Google’da aratıp
bulduklarınız da, şayet ayrıntılı bir
arama yaptırmamışsanız, pek kaliteli ve
yararlı olmayacaktır. Ucuz etin
yahnisinin pek olacağı gibi, Internet’te
karşımıza çıkan, hatta çıkarılan bilgilerin çoğu, benim “gel-gel bilgisi” dediğim, kişilerin
ilgisini ve dikkatini çekmeye yönelik, çoklukla da pazarlama için kullanılan bilgilerdir.
Bunlar, kalite ve yarar bakımından, ikincil öneme sahip bilgilerdir çoğunlukla; zira belirli
bir amaca yöneliktirler ve yine bu amaç doğrultusunda, kurgulanmıştırlar. Lafı fazla
“Yeni ekonomide,
işgücü, sermaye ve
enerjinin yanında
bir de zihin emeği
vardır.“
“...zihnimizi neyle ve
nasıl besleyeceğiz?”

5. Zihin Emeği: İnovasyonun İtici Gücü Yazan: B. Aykut ARIKAN
Her hakkı saklıdır.
5
uzatmadan da, altını çizerek vurgulayayım: kaliteli ve yararlı bilgi, kavramlar arasında
soyut bağlar kurdurtarak, bildiklerimizin üzerine “yeni” bir şeyler inşa edebilen,
ufkumuzu açan, bizi ileriye götüren, sorun çözen veya çözdüren bilgidir.
Bir de, ikinci önemli sorumuzu hatırlayalım: Bu soru için çok kesin bir cevabım
var: Okuyarak. Oldukça klasik bir cevap gibi gözükmesine karşın, “ne okuyacağız” diye
düşündüğümüzde, kazın ayağının pek de öyle olmadığını görürüz. Elbette kitap
okuyacağız, dergi okuyacağız, Internet’teki blogları takip edeceğiz de, hangilerini?
Kitaplar için yaklaşımım basit: işimize hangi kitap yarıyorsa, onu okuyacağız: bilimsel
kitaplar, mesleki kitaplar, tarih kitapları, inceleme kitapları, kişisel gelişim kitapları,
teorik kitaplar, pratik kitaplar, keyfimize
göre tüm edebi türler, vs. Kütüphaneye
gidip, rafları karıştırmak oldukça zaman
alan ama çok keyifli bir şey aradığımız
kitabı bulmak için. Hatta hiç aramadığımız, ama zihnimizde şimşekler çaktıran kitaba
rastlamak için de, çok iyi bir ortamdır kütüphane. Kütüphane karıştırmanın, pek de o
kadar zaman almayan, ancak işin ucunu kaçırırsak, biraz pahalıya da kaçabilecek bir
alternatifi de var: e-kitap. Legal e-kitaplardan bahsediyorum, elbette. Korsana tabii ki
karşıyız ;)
Dergi konusu biraz daha çetrefil gibi duruyor. En azından benim izlenimim öyle.
Genelde de, yerli dergiler konusunda öyle. Yetkin ve kendini kanıtlamış dergilerimizi
tenzih ederek söylüyorum: son zamanlarda öyle acayip bir dergicilik anlayışı türedi ki
ülkemizde, sormayın gitsin. Şu kollarını kavuşturmuş başarılı iş kadını/adamı klişesi
zaten gına getirdi; onu hiç anlatmıyorum bile. Ama sektördeki bu insanlardan görüş
alıp, bu görüşleri kişilerin büyük fotoğraflarıyla basıp, bir kaç satır bile olsa, kendi özgün
içeriği olmadan haber yapan bir habercilik anlayışı, bana hem sıcak gelmiyor, hem de
pek bir şey vermiyor. Haberden bir kaç sayfa sonra da, ilgili kişinin sahibi veya üst
düzey yöneticisi olduğu şirketin ilanını görünce, ben kendi adıma bunu yine
pazarlamaya yönelik “gel-gel bilgisi” olarak tasnif edip rafa kaldırıyorum. Arkadaş,
senin gazeteci, muhabir, haberci, editör, yazar olarak, hiç mi görüşün yok da, somut
katkını koymuyorsun? Dergicilik bu kadar ucuz olmamalı. Bu nedenle, benim tercihim,
genellikle yabancı dergilerden yana. Hatta size isim de vereyim: Wired, Inc, Fast
Company, Harvard Business Review, MIT Sloan Management Review, Scientific
American, Max Planck Research, New Scientist, Foundr bunlardan bir kaçı. Hadi itiraf
da edeyim: son zamanlarda bunların iPad edisyonlarına da, fena sardım. Hem
neredeyse derginin bayide satılan bir aylık sayısı fiyatına, bir yıllığına abone
olabiliyorsunuz; hem yerinizden kalkmadan bir kaç saniye içinde yeni sayıyı indirip
okuma olanağınız var artık; hem de, bir kısmındaki, video, animasyon, grafik, vs. görsel
ve etkileşimli özelikler, okuma deneyiminizi oldukça keyifli ve etkin bir hale getiriyor.
Blog okumak da, oldukça yeni bir kavram. İki binlerin başından beri hayatımızda
olan blogların büyük bir kısmı, bu okuduğunuz blog gibi, amatör işlerden oluşuyor.
Ancak benim de takip ettiğim, Lifehacker, Boing Boing, Boxes and Arrows, gibi oldukça
popüler ve profesyonel bloglar da var. Bunlara, elbette yukarıda saydığımız dergilerin
bloglarıyla, şirketlerin kurumsal bloglarını da eklemekte yarar var.
“...zihnimizi nasıl ve neyle
çalıştıracağız?”

6. Zihin Emeği: İnovasyonun İtici Gücü Yazan: B. Aykut ARIKAN
Her hakkı saklıdır.
6
Sonuç Olarak
Sonuç olarak, bu okuma işinin içine, son dönemde moda olan video izleme işini
de katmak istiyorum. Ancak bunu da, tek bir örnekle sınırlamak istiyorum: TED.
İngilizce “Technology, Entertainment, Design” (Teknoloji, Eğlence, Tasarım)
kelimelerinin kısaltması olan TED, Internet üzerinde http://www.ted.com adresinden
veya IOS ve Anroid uygulamaları üzerinden doğrudan tabletinizden izleyebileceğiniz
videolardan oluşuyor. Bu videolar da, aslına 1984’te başlayan bir konferanslar
dizindeki konuşmacılara ait videolar. Konuşmacılar çok çeşitli ve neredeyse her
milletten var. Aralarında komedyen de var, bilimciler de var, sanayiciler de, anlatacak
enteresan bir fikri olan, sıradan insanlar da. Konuşmaların konusu,
düşünemeyeceğiniz kadar çeşitli. Konuşmaların dilleri İngilizce, ama Türkçe de alt yazı
olması lazım bir kısmında. Ama konuşmaların temel özelliği, insana bir şeyler katması;
yukarıda da açıklamaya çalıştığım gibi, kavramlar arasında soyut bağlar kurdurtarak,
bildiklerimizin üzerine “yeni” bir şeyler inşa edebilen, ufkumuzu açan, bizi ileriye
götüren, sorun çözen veya çözdüren videolar olmaları. Bir de, sürelerinin kısıtlı olması
da ayrıca bir güzellik. Bildiğim kadarıyla, konuşmalarda 18 dakika kısıtlaması var.
Konuşmaların büyük bir kısmı, emin olun, ders materyali olarak kullanılabilecek kadar
değerli.