Yurttaş gazeteciliği, medya eleştirilerinin hayli arttığı son yıllarda hakim medyadaki mevcut gazetecilik pratiğini sorgulayarak yeni bir anlayışla, demokrasiye farklı açılımlar getirme amacı taşımaktadır.

1. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ
(Civic Journalism)
1950’ler ve 1960’larda ABD’de yayın yapan
medya kuruluşları iktidara karşı, halkı ve
yurttaşları temsil ediyorlardı.
Gazeteciler de kendilerini işçi sınıfının birer
mensubu olarak görüyor ve o şekilde
yaşıyorlardı.
Zamanla ABD’de medyanın egemenlerin
sözcüsü haline gelmesine karşı bir tepki
olarak yurttaş gazeteciliği gelişmiştir.

2. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ
(Civic Journalism)
Türkçe’de “Yurttaş” ya da “kamu gazeteciliği”
kavramlarıyla ifade edilen ‘yeni’ gazetecilik
anlayışı, 1990’larda ABD’de ortaya çıkıp
özellikle bir kamu kuruluşu olan Pew
Center’ın destekleriyle uygulama alanı
bulmaya başlamıştır.
Yurttaş gazeteciliği, medya eleştirilerinin hayli
arttığı son yıllarda hakim medyadaki mevcut
gazetecilik pratiğini sorgulayarak yeni bir
anlayışla, demokrasiye farklı açılımlar getirme
amacı taşımaktadır.

3. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ
(Civic Journalism)
Yurttaş gazeteciliği, ABD’nin medya
yapısına uygun bir şekilde, yerel
medyanın uygulayabileceği bir
gazetecilik ve habercilik tarzı olarak
ortaya çıkmıştır.

4. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ
(Civic Journalism)
Eski gazeteciler, ABD medyasının bugünkü
durumuna çözüm olarak “eski değerlere
dönüş” (back to the old values) sloganını
savunmaktadırlar.
Yurttaş gazeteciliği, mevcut çürümüş egemen
medyayı tamamen devre dışı bırakacak
ayrıntılı, derin ve geleceğin esas medya tarzı
olarak görülmemektedir.

5. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ
(Civic Journalism)
Jan Schaffer’e göre, bu gazetecilik
anlayışından beklenmesi gereken, “yurttaş
olma bilincinin ve sorumluluğunun yurttaş
gazetecileri tarafından tetiklenmesidir”.
Bu nedenle yurttaş gazeteciliği: “İnsanların
güçsüzlük ve yabancılaşma duygularının
üstesinden gelmesine yardım edecek tarzda
gazetecilik yapma çabası” olarak da
tanımlanmıştır.

6. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
ESASLARI
Yurttaş gazeteciliğinin etik anlayışı geleneksel
gazetecilik pratiğinin temel prensiplerinden
farklı değildir: Doğruluk, nesnellik, bağımsızlık
ve adil olma. Yani gazetecilerin uymaları
gerekirken, uymadıkları ilkelerdir. Esaslar
şöyle sıralanmaktadır:
- Yurttaş gazeteciliği haber tanımını genişletir.
- Haber yapma çerçevesini yeniden tarif
ederek okuyucu ilgisini arttırmayla ilgilenir.
- Haberde dengelilik, okuyucular lehine
yeniden tarif edilir.

7. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
ESASLARI
Yurttaş gazeteciliğinin esasları şunlardır: -
Yurttaş gazeteciliği haber tanımını genişletir.
- Haber yapma çerçevesini yeniden tarif ederek
okuyucu ilgisini arttırmayla ilgilenir.
- Haberde dengelilik, okuyucular lehine yeniden
tarif edilir.
- Yeni bir okur topluluğu oluşturulmaya çalışılır.
- Okurların gazeteleriyle etkileşim içine girecekleri
kanallar oluşturarak, gazetecilerle yurttaşlar
arasındaki mesafeyi kaldırmaya çalışır.

8. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
UYGULAMA İLKELERİ
Yurttaş gazeteciliğinin en önemli ilkelerinden
biri, haberi oluştururken konuyla ilgili tüm
kaynaklara ulaşılması ve tüm kaynakların
görüşlerinin alınmasıdır.
Türk basınında da, resmi kaynağın doğru
bilgiyi aktardığı konusundaki ön kabulden
dolayı haberde resmi kaynağa bağımlılık söz
konusudur.
Yurttaş gazeteciliğinde ise, resmi makamların
değil, esas olarak yurttaşın bilgi ve görüşleri
önemlidir.

9. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
İLKELERİ
Haber öyküsü, yurttaştan gelecek bilgi
doğrultusunda oluşturulduğu için yurttaş
gazeteciliğinde, mümkün olan en yüksek
sayıda haber kaynağına ulaşmak esastır.
Dolayısıyla, yurttaş gazeteciliğinde birinci ilke,
mümkün olan en çok sayıda haber kaynağına
ulaşmak ve haberi resmi bakış açısı yerine
yurttaşların, toplumun, kamunun bakış
açısıyla aktarmaktır.

10. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
İLKELERİ
Yurttaş gazeteciliğinde, tıpkı araştırmacı
gazetecilikte olduğu gibi, genel olarak ekip
çalışması içinde ve uzun vadeli (devamlılık
gösteren) bir habercilik gerekiyor.
Yurttaş gazeteciliğinin önemli bir boyutu kimi
örneklerde yurttaşın bilgi ve görüş veren bir
haber kaynağı olmaktan çıkıp bizzat haberin
oluşturulmasında çok daha aktif bir rol
üstlenen duruma gelmesidir. (Okul örneği)

11. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
İLKELERİ
Yurttaş gazeteciliğinin en önemli ilkelerinden
biri de, haberin konusu olan amaca
varılıncaya kadar haberin takibi ve
yayınlanmasıdır.
Yurttaş gazeteciliği yapan muhabirin görevi
sadece halkı bilgilendirmek değil, yurttaşın
haklı olduğu alan ve konularda, bu haklı
isteğin gerçekleşmesini de talep etmektir.
(okul örneği devam)

12. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
İLKELERİ
Yurttaş gazeteciliğinde, yurttaşlar ile iktidar
arasında bir elçilik görevi yapılmaktadır.
Böylelikle, okuyucunun-yurttaşın gazetesine
ve gazeteciliğe olan güveni artmaktadır.

13. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
İDEOLOJİSİ
Yurttaş gazeteciliğinin ideolojisi,
“olgulara, gerçeklere dayanarak
yurttaşların haklarını savunmak ve
onların beklentilerine medya aracılığıyla
yanıt vermek” olduğundan, klasik
gazetecilik ideolojisine yakın bir çizgide
bulunmaktadır.

14. YERELİN ÖZGÜNLÜĞÜ ve
YURTTAŞ GAZETECİLİĞİ
Yurttaş gazeteciliği, esas olarak ve en
iyi şekilde ancak yerel medyada
uygulanabilecek bir habercilik tarzıdır.
Çünkü, yerel medya çalışanları, ulusal
medya mensuplarına oranla okur-
dinleyici-izleyici kitlesi ile çok daha fazla
iç içedir. Bu nedenle çalıştığı bölgedeki
gayri resmi haber kaynaklarını kullanma
imkanları daha fazladır.

15. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
YARARLARI
Yurttaş gazeteciliğini uygulayan 20 Amerikalı
gazetecinin bu yöntemden çıkardıkları olumlu
sonuçlardan bazıları şöyledir:
- Güvenilirliğin yeniden sağlanması
- Önemli kritik konulara yoğunlaşma
- Sıradan sorunların cazip hale gelmesi
- Olayın tüm taraflarını bir araya getirme
- Haber izleme ve aktarmanın yurttaş
açısından anlamlı hale gelmesi
- Okurla somut canlı ilişki kurabilme

16. YURTTAŞ GAZETECİLİĞİNİN
YARARLARI
- Yurttaşların bizzat kendi sorunlarıyla
ilgilenmelerini sağlama
- Yurttaşların sorunlarına önem vermeyi
öğrenme
- Öncelikleri saptamayı öğrenme