Dariusz Adamek Uniwersytet Otwarty AGH 26 maja 2018

1. Wybrane zagadnienia z
patologii (neuropatologii)
klinicznej.
Analiza obrazu i rozpoznanie
nowotworu -
„Obrazowanie” (imaging) w
diagnostyce
Dariusz Adamek
Katedra Patomorfologii, Zakład Neuropatologii
Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum

2. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
2
Rozpoznanie choroby – kluczowa
kwestia
W przypadku nowotworu rozpoznanie
histopatologiczne to ostateczna „kropka nad i”
…

3. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
3
 Na czym polega rozpoznanie histopatologiczne
nowotworu
 Rozpoznanie i prawda

4. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
4
Terminologia
 "guz"
 "nowotwór"
 "rak"

5. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
5
GUZ

6. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
6
Zmiany zapalne i infekcyjne imitujące nowotwór
Inflammatory changes imitating neoplasm

7.  Zakażenia HIV-1
w CSN
 Nr 246 AIDS
toksoplazmoza,

8. toxoplasmosis

9. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
9
Malformacje naczyniowe
Cavernous malformation
22744 W64
xxxxx

10. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
10
Fetus-in-fetu

11. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
11
NOWOTWÓR
 Definicja trudna i w praktyce (stosowaniu)
nieco „płynna”
– np. Keratocystic odontogenic tumor KCOT
 Zmiana której zasadniczym składnikiem są
komórki zaburzone genetycznie*

 *Adamek D and Stoj A (2014) Cancer as a “mafia” within the body:
A proposition of conceptual approach that seems congruent to the
complex biology of the disease. Integr Cancer Sci Therap. 1: DOI:
10.15761/ICST.1000111

12. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
12
NOWOTWORY ŁAGODNE
 ekspansywny, powolny wzrost
 dobrze odgraniczone, często
otorebkowane
 dobrze zróżnicowane, przypominają
macierzystą tkankę
 niska aktywność mitotyczna
 nie dają przerzutów

13. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
13
Slide 8.2

14. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
14
Slide 8.12

15. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
15
NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
 anaplazja
 naciekanie, brak zahamowania
kontaktowego
 nieprawidłowe mitozy
 różny stopień zróżnicowania
 różne tempo wzrostu
 przerzuty

16. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
16
Slide 8.14

17. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
17
RAK:
- złośliwy nowotwór pochodzenia
nabłonkowego
„CANCER” (ang.) to każdy złośliwy
nowotwór

18. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
18
„Piramida” diagnostyki nowotworu
Początkowe objawy choroby:
Guz, zaburzenia funkcji, krwotok,
Diagnostyka ogólnolekarska
Rozpoznanie
Hist-pat.
Diagnostyka specjalistyczna
Operacja/biopsja

19. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
19
Na czym polega rozpoznanie
histopatologiczne nowotworu
 Techniki postępowania z materiałem
biopsyjnym i metody stosowane w
diagnostyce histopatologicznej
nowotworów
 "Obraz" (mikroskopowy) i zasady jego
interpretacji w rozpoznawaniu
nowotworów

20. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
20

21. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
21

22. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
22

23. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
23

24. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
24

25. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
25

26. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
26

27. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
27

28. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
28

29. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
29

30. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
30

31. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
31

32. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
32

33. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
33
Immunohistochemia

34. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
34

35. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
35
Different staining like different contrast …

36. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
36
Mikroskopia Elektronowa

37. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
37

38. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
38
Diagnostyka molekularna

39. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
39
Amplifikacja EGFR – met. FISH

40. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
40
Wyniki badań metylacji promotora
MGMT.
 W 10/23 przypadki Glioblastoma multiforme
stwierdzono
 hypermetylację promotora MGMT.

41. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
41
Obraz (mikroskopowy) i
rozpoznanie: skomplikowana
relacja

42. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
42
Guz śród i nadsiodłowy
M, 74 l.

43. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
43
Morfologia komórek
PMR ca mammae
25091 GBLmonstrocellulare

44. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
44
Morfologia komórek i ich
wzajemne relacje
(„tkanka” nowotworu)

45. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
45
Morfologia komórek i
ich wzajemne relacje
(„tkanka” nowotworu)

46. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
46
Zachowanie względem struktur
anatomicznych

47. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
47
?
Patolog nie „czyta” !
Nie ma żadnego ukrytego „napisu” do
„odczytania” …
Bezpośrednio dany jest OBRAZ - PIKSELE ...!
Patolog INTERPRETUJE obraz!
Na podstawie tej interpretacji rozpoznaje
schorzenie (nowotwór, zmianę zapalną,
malformację, itd.)
INTERPRETACJA OBRAZU
Fenomenologia stosowana…

48. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
48

49. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
49
Analiza patologiczna i wojskowa obrazu
– te same metody i problemy:
identyfikacja„ kamuflaż”, „maskowanie” …

50. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
50
Glioza wokół malformacji naczyniowej

51. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
51
24606 K52 oponiak i ca mammae st po mastektomii IM090402

52. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
52
Jak klasyfikujemy nowotwory
 Typ
 Stopień złośliwości
 Stopień zaawansowania
 Szczególne właściwości molekularne

53. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
53

54. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
54
Patologia kliniczna i inne techniki
 Patomorfolog musi uwzględniać obraz
kliniczny i wyniki innych technik
diagnostycznych.

55. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
55
Pilocytic
astrocytoma
woman 19y

56. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
56
Glioblastoma multiforme
Gąbczak wielopostaciowy
male 72

57. Diffuse astrocytoma
Gwiaździak rozlany
Grade II
T2
T1 C+

58. Diffuse astrocytoma
Gwiaździak rozlany
Grade II
T2 Perfusion MR
Nie ma wzrostu perfuzji

59. Anaplastic astrocytoma
ade III

60. Astrocytoma anaplasticum
WHO III
woman 60 y
Perf MR
T1
T2

61. Glioblastoma
22183 male 72
CECT
T2GRE
T2

62. Glioblastoma (MRS)
 Wys. Cholina, i mleczan, niski NAA

63. T1 C+
NECT
T1 C+
Pilocytic
astrocytoma

64. Pilocytic astrocytoma,
a. pilocyticum, gwiaździak włosowatokomórkowy

65. Ganglioglioma K30

66. Ganglioglioma (zwojakoglejak)
BST 64

67. Dysembryoplastic neuroepithelial tumor (DNT)

68. T1W
T2W, Wedge shape

69. Malformacje naczyniowe: AVM

70. Ostry zawał (2 h) FLAIR
DWI

71. Beta-amyloid positive „primitive” = immature (without core) and
„clasic” neuritic plaques in neocortex
(in classic plaques core is Aβ40+ peripheral halo is Aβ42+)
Choroba Alzheimera

72. Przykład tauopatii: agregacje białaka tau:
neurofibrillary tangles (NFT), neuropil threads (nitki neuropilowe)
Tau -protein
Choroba Alzheimera:

73. Poszukiwania innych biomarkerów Ch.A.
 Redukcja metabolizmu glukozy w FDG-PET

74. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
74
Rozpoznanie i prawda
 na czym polegają trudności w
rozpoznaniu nowotworu
 kiedy możliwe jest nierozpoznanie
nowotworu w sytuacji gdy tak naprawdę
on jest
 kiedy możliwe jest rozpoznanie
nowotworu w sytuacji gdy tak naprawdę
jego nie ma

75. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
75
Rozpoznanie i prawda
 Kiedy możliwe jest rozpoznanie
nowotworu w sytuacji gdy tak naprawdę
jego nie ma?
– Pomyłka techniczna/proceduralna
 Np. nie ten chory, nie ten materiał ?
(teoretycznie niemożliwa…)
– „Nadinterpretacja” obrazu
mikroskopowego (dotyczy częściej stopnia
złośliwości)
– Pamiętajmy o „płynności” definicji

76. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
76
Rozpoznanie i prawda
 Czy można całkowicie i jednoznacznie
wykluczyć nowotwór?
 NIE!
 Czy można udowodnić NIEISTNIENIE ?
– Jeśli nowotwór jest rozpoznany to niemal w
100% jest
– Jeśli nie jest rozpoznany oznacza to że…
– Niemal na 100% go nie ma…
– w BADANYM MATERIALE…
 Tak naprawdę czas weryfikuje prawdę…

77. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
77
Główne przyczyny trudności
rozpoznawczych w patologii
chirurgicznej
1. Szczupłość, niska miarodajność i
jakość materiału
2. Brak lub skąpe dane kliniczne
3. Przypadki rzadko występujących
guzów lub innych zmian
4. Zmiany „guzopodobne”
5. Procesy patologiczne i artefaktyczne
zacierające morfologię i niszczące
prawidłową immunoreaktywność

78. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
78
Przegląd anaplastycznych
oligodendroglioma
Giannini, Burger i wsp 2008 Brain Pathol

79. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
79
Jak rozpoznanie weryfikuje życie
 Dalsza obserwacja i przebieg choroby
weryfikuje (ale do pewnego stopnia tylko)
prawidłowość diagnozy nowotworu
 Oprócz rodzaju nowotworu o przebiegu
choroby decyduje wiele czynników:
– Lokalizacja
– Terapia
– Indywidualne cechy organizmu chorego
– Indywidualne cechy nowotworu (np. metylacja
MGMT)
– INNE !... ?

80. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
80
Podsumowanie
 Rozpoznanie histopatologiczne nowotworu opiera
się na interpretacji obrazu
– (plus wiedza specjalistyczna i ogólnomedyczna, plus
dodatkowe studia w spoecjalistycznej literaturze plus
internet itd.)
 W przypadku materiału biopsyjnego zasadnicza
rolę odgrywa miarodajność materiału oraz wiedza i
doświadczenie patologa.

81. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
81
Otwarcie „skrzynki z kotem” (zapoznanie się z
rozpoznaniem) jest jedynym sposobem aby
przezwyciężyć superpozycję stanów:
„jest nowotwór czy go nie ma”?…
Diagnostyczny „kot Schrödingera”…

82. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
82
Dziękuję za
uwagę

83. 5/26/2018D.Adamek: "Analiza obrazu i rozpoznanie nowotworu"
83
Czynnik „X”
 „… było wiele wdów w Izraelu” ale do
żadnej z nich nie został posłany Eljasz,
tylko do wdowy z Sarepty koło Sydonu. I
wielu było trędowatych w Izraelu za czasów
proroka Elizeusza, ale żaden nie doznał
oczyszczenia, tylko Naaman Syryjczyk”
(Łk 4,25-27).…”