Presentatie Willem Schaufeli, UU, op expert meeting 'Ziel en zakelijkheid in de zorg' op 29-nov-12

1. Bevlogenheid in de zorg:
Hoe hard zacht kan zijn
Prof. dr. Wilmar Schaufeli
Universiteit Utrecht
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 1

2. Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 2

3. Het Janus-gezicht van werk
Animal laborans Homo faber
• Moeite • Creativiteit
• Inspanning • Uitdaging
• Opoffering • Ontwikkeling
• ‘In het zweet uws aan- • ‘In en door de
schijns zult gij werken arbeid wordt de
voor uw brood’ (Genesis III: 19) mens tot mens’ (Karl Marx)
“Arbeid, een eigenaardig medicijn” (Achterhuis, 1984)
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 3

4. Ons werken verandert……
Van Naar
• Extern toezicht en controle Zelfcontrole (empowerment)
• Scheiding werk-privé Werk-privé interferentie
• Verticale structuur Horizontale structuur (netwerk)
• Individuele prestatie Teamwork
• Monocultuur Diversiteit
• Gedetailleerde taakomschrijving Vrije opdracht (job crafting)
• Stabiliteit Continue verandering, flexibiliteit
• Ervaring Innovatie, creativiteit
• Afhankelijk van organisatie Zelf verantwoordelijk (employability)
• Volgzame patiënten Assertieve patiënten en familie
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 4

5. “Psychologisering”
Het mentale kapitaal wordt steeds belangrijker.
Daarom hebben moderne arbeidsorganisaties niet
langer gezonde, maar “mentaal vitale” oftewel
“bevlogen” werknemers nodig.
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 5

6. De positieve psychologie legt zich toe op het
onderzoeken en bevorderen van het optimaal
functioneren van mensen (in arbeidsorganisaties).
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 6

7. De kracht van positieve emoties
Leven gelukkige nonnen langer?
• Zuster Cecilia
• Zuster Marguerite
• 178 andere Amerikaanse nonnen (Danner et al., 2001)
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 7

8. Inderdaad…..!
‘happy’ ‘not happy’
> 85 jaar 90% 34%
> 94 jaar 54% 11%
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 8

9. “Bevlogenheid is een toestand van opperste
voldoening bij werknemers, die gekenmerkt
wordt door vitaliteit, toewijding en absorptie”
Schaufeli et al. (2001)
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 9

10. Waarom bevlogenheid in de zorg?
• Toename van de concurrentie
• Patiënttevredenheid wordt bepaald door bejegening
• Krapte op de arbeidsmarkt
• Met bezieling zakelijk succes
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 10

11. ACTIVATIE
WERK-
BEVLOGEN
VERSLAAFD
ONPLEZIERIG PLEZIERIG
OPGEBRAND TEVREDEN
DEACTIVATIE Naar Russell (2003)
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 11

12. Welbevinden bij arts-assistenten
(N = 2.112; 41% respons)
% steekproef % referentie
Burnout (ernstig) 21 (6) 16 (4)
Bevlogenheid 27 25
Workaholisme 20 25
Prins (2009)
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 12

13. Het JD-R-model
+
Stressoren Burnout
-
-
-
Individuele- en
Persoonlijke
organisatie
hulpbronnen - uitkomsten
+
+
Energie- Bevlogenheid
bronnen +
Schaufeli, et al. (2004, 2009); Hakanen et.al. (2006, 2008); Korunka et al. (2009); Llorens et al (2006); Salanova et al. (2009)
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 13

14. Gezondheid
Bevlogenheid hangt samen met…
• … zeer lage angst en depressie
• … goede slaap
• … goede ervaren gezondheid
• … reactiviteit van het fysiologische stresssysteem
• … autonome activiteit van het hart
• … snel herstel na inspannend werk
Bevlogen werknemers zijn zéér gezond
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 14

15. Uitkomsten [1]
Gedragsmatige prestatie indicatoren…
• … studieprestatie
• … kwaliteit van dienstverlening volgens klanten
• … zelf-gerapporteerde medische fouten
• … prikincidenten
• … veiligheidsgedrag
• … arbeidsprestatie (zelf- en chef beoordeling)
• … innovatief gedrag
Bevlogen werknemers presteren goed
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 15

16. Uitkomsten [2]
Motivationele prestatie indicatoren…
• …extra-rol gedrag, persoonlijk initiatief
• … intrinsieke in plaats van extrinsieke motivatie
• … inzetbaarheid, werkvermogen
HR prestatie indicatoren…
• … ziekteverzuim frequentie
• … personeelsverloop
Economische prestatie indicatoren…
• … financiële opbrengst
• … prestatie van de business unit (winst, productiviteit, personeelsverloop, loyaliteit van klanten)
Bevlogen werknemerszijn gemotiveerd, aanwezig en lonen
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 16

17. Waarom presteren bevlogen mensen beter?
• Ze zijn proactief en nemen initiatief
• Ze stellen hogere doelen en voelen zich competent
• Ze zijn intrinsiek gemotiveerd en gaan voor de inhoud
• Ze vertonen pro-sociaal gedrag en zijn vriendelijk en coöperatief
• Ze ervaren positieve emoties en verwerken informatie beter
• Ze zijn gezond en verzuimen niet
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 17

18. Wat te doen?
Curatie  Preventie ‘Amplitie’
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 18

19. Drie niveaus
• Individu
• Bv. Cognitief-gedragsmatige interventies
(Bresó et al., 2011; Ouweneel et al., 2012)
• Team
• Bv. Take Care ! (Le Blanc et al. 2009)
• Organisatie
• Bv. Magneetziekenhuizen
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 19

20. Hartelijk dank voor uw aandacht !!
Voor meer informatie:
www. wilmarschaufeli.nl
Ziel en zakelijkheid in de zorg - 29/11/12 - 20