Steeds een stukje meer jezelf worden Big Bang Futura College "Big Picture Learning" 22-9-2016

1. Wen(d)baar leren
steeds een stukje meer jezelf worden

2. Start met “WAAROM?” !
Dus niet: Ik biedt u samen met mijn collega-ZZP’ers
5000 mensjaren werkervaring in ICT
en het toepassen van Agile technieken.
Wen(d)baar leren
steeds een stukje meer jezelf worden

3. :
[1] lenig, soepel, flexibel
[2] veerkracht, (bij)sturings- of herstelvermogen
[3] resillience
Resultaat van experimenteren
 ervaringsdicipline
Wendbaarheid
Agile voor de verandering

4. Oefening
Speedweten
Bron: “Mag ik de liefdeslijn in je handpalm zijn?” 

5. Hoe ging het?
Klopte grotendeels Sommige dingen Dit sloeg nergens op
griezelig precies wat een creep!
Wie gaat er straks nog even napraten?
Wie heeft de “weter” al een stuk beter leren kennen?
Wat viel op ? Wat veranderen ?
Speedweten
Terugblikken om vooruit te komen

6. Theorie
Alles verandert voortdurend, steeds iets onverwachts

7. Waarom Wendbaar?
Alles verandert voortdurend


8. Waarom Wendbaar?
Iedereen ziet wel iets dat er niet is

9. Half vol
Half leeg
Half gevuld
Wat een lelijk glas
Straks
een dubbele
Ik maak er
wel wijn van
Vol vloeistof
én lucht
‘t is toch niet te zuipen
Waar is
mijn XXXL ?
Ooooh,
kan je dat drinken?
Hoppa!
Gooi het kapotPast precies
in mijn zak
Dat is lastig
communiceren
Waarom Wendbaar?
Niet iedereen ziet of noemt wat hij ziet hetzelfde

10. Waarom Wendbaar?
Out of the box, …

11. Waarom Wendbaar?
… zijn er altijd nieuw boxen

12. Zorgen voor verandering is omgaan met wijzigingen:
scope
tijd
De meeste projecten leveren iets anders op wat bij de start het doel was ?
Hoeveel van jouw projecten is tussentijds gestopt of geheel afgeblazen?
Ten opzichte van oorspronkelijk budget en planning:
• hoe betrouwbaar verlopen jouw projecten
• hoe vaak lever je eerder op en houd je geld over?
Waarom Wendbaar?
Verandering? Welke bedoel je?
doel
resul-
taat

13. Niemand weet (precies)
hoe het moet…
Juist vragen zijn de wegwijzers.
naar nog onbekende bestemmingen.
Waarom Wendbaar?
Wat mij drijft…

14. Geen plan
Zonder referentie
of uitgangspunten
Globale
of
uitgangspunten
Globaal
flexibel en
aanpasbaar plan
Richting duidelijk
bestemming onbekend
Traditionele
gedachte van
alwetendheid en
maakbaarheid
Trial and error
in het wilde weg
Strak,
omvangrijk en
gedetaillerd plan
In beton gegoten
scope, doel en
uitgangspunten
Samenwerkend beslissingen nemen
14
Uitdaging Wendbaar
Evenwicht tussen toeval én bedoeld

15. Oefening
Zelforganisatie

16. Zelforganiserend vermogen
Orde in de chaos
Nodig: 15 - 40 deelnemers
Doel: Inzicht in voordelen van gedistribueerd leiderschap
Tijdslimiet: 10 minuten
Spelinstructies:
1. Laat de deelnemers zich zo in de ruimte opstellen
dat ze álle andere deelnemers kunnen zien
2. Laat alle deelnemers, zonder dat ze dat elkaar laten merken door nadrukkelijk aankijken of wijzen,
twee andere personen kiezen.
Wissel, nadat je je keuze hebt gemaakt niet meer. Met deze twee ga jij deze oefening uitvoeren.
3. Biedt elke deelnemer de gelegenheid om vanuit hun eigen positie nu twee tot vijf passen te zetten.
Deze passen mogen in alle richtingen zijn, met als enige ristictie dat je maximaal 1 paslengte achte je
huidige plek mag uitkomen.
4. Bepaal waar je je nu ten opzicht van de twee pesonen staat die je eerder uitkoos en zorg ervoor,
dat je ze allebei even goed kunt zien.
5. Wees je even bewust van de totale chaos in de opstelling die jullie nu met elkaar hebben.
6. Instrueer de deelnemers om ieder voor zichzelf langzaam naar een plek te bewegen,
waar hij op gelijke afstand van de beide deelnemers die hij eerder uitkoos komt te staan.
7. Neem de tijd op die nodig is voordat niemand meer beweegt en aangeeft dat hij op een goede plek staat.
8. Stel de vraag: “Hoe lang had dit geduurd als ik iemand over dit proces de leiding had gegeven?”

17. Zelforganiserend vermogen
Orde in de chaos
Nodig: 15 - 40 deelnemers
Doel: Inzicht in voordelen van gedistribueerd leiderschap
Tijdslimiet: 10 minuten
Spelinstructies:
Jij

18. Zelforganiserend vermogen
Wie ziet de orde in de chaos? Hoe toon je hem aan?
Het ligt
waarschijnlijk aan
mij, maar dit lijkt
me echt te weinig
organisatie voor de
toekomst.

19. Zelforganiserend vermogen
Gloeien
Wat maakt me blij
Weggooien
Waar had ik niets aan
Ontdekt: eureka!
Dat weet ik nu ook weer
Kiempje
De volgende keer aandacht geven

20. Theorie
Chaos met steeds meer orde?

21. Zelforganiserend vermogen
Zwermintelligentie

22. Zelforganiserend vermogen
Functieverdeling: kiezen en delen
Samen-
werking
(vertrouwen)
Specia-
lisatie
Afhan-
kelijk-
heid
Ver-
waar-
lozing

23. Wen(d)baar voor de verandering
Laat het gebeuren

24. 
Werken vanuit een helder totaalplaatje
Strikt inschatten en stukje voor stukje verwachtingen waarmaken.
Ontwikkelen, hoe gaat dat?
Incrementeel: rationeel, intelligent en doelgericht
Rechtstreeks naar een scherpe
stip aan de horizon?

25. Werken van grof naar fijn
Ontwikkelen, hoe gaat dat?
Iteratief: intuïtief met de beste bedoelingen
Richting een
“lonkend perspectief”

26. Er is geen waarheid over het “NU”
Er is geen blauwdruk voor de toekomst…
Maak geen gedetailleerd plan voor 3 of 5 jaar, laat staan voor een half leven vooruit.
Geen enkel plan verloopt volgens verwachting of wordt ooit volledig waargemaakt.
Ontwikkelen, hoe gaat dat?
Beperkte kennis/ervaring, geen glazen bol …

27. Ontwikkelen, hoe gaat dat?
Vaste ritmes, organisch groeien
Grote dingen ontstaan vanzelf een keer,
als je steeds opnieuw wat kleine dingen
bij elkaar brengt.
DroomMissie
visie
Strategie
(Waarde-
aanbod)
Maatschappelijk
Nut
Resultaat
(Project)
Gebruikswaarde
Iteratie
(sprint)
Functionaliteit
Dagelijks
(hygiëne)
Kwaliteit

28. Ontwikkelen, hoe gaat dat?
Creatieve denk- of toevalsspiraal
Delen
Aha!
Spelen
Huh?
Creëren
Wow!
DENK
Verbeelden
Uûh
Duh
Reflecteren
DENK
Verbeelden
Uûh
IDEE
PROBEER
OPNIEUW
NOG EENS
TEST
VERBAAS
OOGST

29. Vergeleken met traditioneel uitgevoerde projecten:
• Feitelijk
1. 34 % sneller dezelfde functionaliteit dan
2. 27 % lagere kosten
3. 21 % minder fouten in het ontwikkelproces
• Zakelijk
1. Effectief
2. Onderscheidend
3. Geloofwaardig
• Inhoudelijk
1. Inspirerend
2. Innoverend
3. Professionaliserend
• Menselijk
1. Face2Face
2. Intrinsieke motivatie
3. Persoonlijk leiderschap
Daarom Wendbaar!
Dit vinden bestuurders leuk

30. Laat leren wen(d)baar zijn
Stoeien met aanleg en interesses

31. Waarneming
van het “NU”
Rampen, mazzel
en (r)evolutie
Team-
samenstellling
Kennis
Vaardig-
heden
Competenties
Klanteisen
Verwachtingen
belanghebbenden
Wet- en
regelgeving
Privé
omstandigheden
Gezond-
heidBeschikbare
hulpmiddelen
Daarom wen(d)baar!
Wat heb je aan al dat veranderen…

32. Wenn/dend leren
Opleiden voor 1 leven ?
Vet aankomen
en hopen dat
het blijft
plakken

33. Wenn/dend leren
Uit het bestaande onderscheidende vermogens halen
Vergroten van intelligentie
door te ontwikkelen wat nodig is om te (over)leven
en nuttig is om over te dragen aan volgende generaties.

34. Vermogen
tot
Theory of
mind
Pro
sociaal
gedrag
Een reëel
Zelfbeeld
vormen
Plannen
Jezelf
moni-
toren
Gebruik
maken van
je Werk-
geheugen
Organi-
seren
Emoties
reguleren
Flexibel
zijn
als er dingen
veranderen
Ongewenst
gedrag
onder-
drukken
Taken en
zaken
starten
Aandacht
richten,
vasthouden,
loslaten,
verdelen
Wenn/dend leren
Ontwikkel de 12 vaardigheden voor deze eeuw?

35. We willen graag:
 dat de maatschappij weet wat ze over 20 jaar nodig heeft…
 dat een student weet wat hij/zij wil worden
en bereid is daar energie in te steken…
 er niets meer verandert tot het klaar is.
We moeten ermee (leren) leven :
 dat de maatschappij snel verandert
en geleidelijk duidelijk wordt
welke kennis en vaardigheden gewenst zijn
 studenten niet eens kunnen weten wat ze kúnnen worden
 als studenten bijna van school komen alles is veranderd
en ze nog steeds geen idee hebben wat ze willen…
Wenn/dend leren
Gaat in het onderwijs ooit iets anders dan gewenst?

36. Altruïsme Behendigheid
Communicatie
Doorzetting Emotionele
Fysieke Geluk Humor
Intelligentie
Jeugdigheid
Kunstzinnigheid
Leiderschap Moreel
Natuur
Oprechtheid Pedagogisch
Relatie
Spirituele Triviale
Uitdrukking Vriendelijkheid Waarheid
Xenofiele
Yogi Zakelijke
Wenn/dend leren
Zoek en ontwikkel je eigen QkeleQ
Bron: “Mag ik de liefdeslijn in je handpalm zijn?” 

37. Doenken Zingeven
Werk
samen
 - “Dat doen we
al jaren zo”
 - “Waarom,
waarom,
waarom,
waarom
waarom?”
 - “Laten we het
nog eens goed
onderzoeken”
 - “Het kan geen
kwaad dit vast
uit te proberen”
 - “Een idee krijg je
door studie en
denkwerk achter
een bureau”
 Inspireer elkaar
 - “Dat moet van
mijn baas/leraar”
 - “Ik snap de
bedoeling,
mijn belang en
mijn inbreng!
Wenn/dend leren
Van denken naar samen doen
VerBazen
Ontikkelen

38. Elke willekeurige situatie kunnen vertalen naar de vraag:
- ‘Wat nu?’
Natuurlijke (re)acties: bevriezen, vuchten of vechten
Je kunt het meest effectieve, efficient leren doen, maar het is uiteindelijk
alleen gedrag dat telt:
 op korte termijn beheerst risico’s (laat overleven, voorkomt ellende)
 benut op lange termijn kansen (vergroot welzijn/vreugde, houdt uitzicht
op voortplanting.
 fouten!
Vaak, snel en goed falen
bewijst dat je probeert en leert.
Durf te dóen en spring in het diepe.
Wenn/dend leren
Intelligentie hebben vesus tonen

39. Wendbaarheid organiseren
Lessen uit de informatietechnologie

40. een verzamelnaam
voor methodieken
met gemeenschappelijke
waarden, principes,
vergelijkbare werkwijzen.
én
waarvan is aangetoond
dat ze de productiviteit,
de kwaliteit (minder fouten)
én
de toegevoegde waarde
die bedrijven leveren
verbeteren.
Software
ontwikkeling
XP
FDD Crystal
ASD DSDM
DevOps
…
…
…
Proces
management
Lean
Kanban
Collaborative
Decision Making
Bedrijfs-
voering
(Socio-
techniek)
LiquidO
Holacracy
Management
3.0
Innovatie
Lean Start-up
Service
Design
Thinking
Project
manage-
ment
EduScrum
Scaled
SaFe Less CIF
EVO
Wendbaar = Agile
Agile paraplu

41. alles wat je doet
kan handiger, beter, sneller en goedkoper.
Met niet alles dat mogelijk is
zijn al resultaten geboekt of is ervaring opgedaan.
Het moet nog blijken dat iets nieuws
ooit de vele voordelen waarmaakt die het belooft.
Van veel wat ooit gedaan is, is de bijsluiter achteraf
geschreven. Met de kennis van nu hadden we het anders
of liever nooit gemaakt.
Wendbaar = Agile
Agile-taal

42. O.b.v. variatieschema “Verdraaide organisaties”
Uniek
Individuele wensen
Iedereen hetzelfde
Standaard
Creatie
Eenmalig en onvoorspelbaar
Garantie
Repeterend en voorspelbaar
Standaard
maatwerk
bv militaire missie
Standaard
proces
Standaard
goederen / diensten + proces
Maatwerk
Agile
Traditio-
neel
Waterval
Command &
Control
Wendbaar = Agile
Waar in dit plaatje past onderwijs?
Organisch
groeien

43. De meest uitgewerkte, meest populaire en succesvolste methodiek,
om snel in te spelen op onverwachte, veranderende omstandigheden
en slim gebruik te maken van nieuwe inzichten.
Een ervaringsdicipline die AGILITY levert. Je trekt lessen uit het in de
praktijk brengen van een bijzondere manier van “Gewoon dóen”.
Een werkwijze die dicht bij de (menselijke) natuur staat.
Wendbaar = Agile
Scrum
Ik heb het nog nooit gedaan,
dus ik denk dat ik het wel kan

44. Scrum
in 1 overzicht

45. Scrum
Slim samenwerken!!!
5 Scrum bijeenkomsten
3 Rollen
4 Hulpmiddelen
Wekelijks
Verfijnen wensenlijst
(AKA backlog refinement
of grooming)
Laatste dag v/d sprint
Sprintreview
Laatste dag v/d sprint
Retrospective
Eerste dag van een sprint
Sprintplanning
Dagelijks
Daily standup
Wensenlijst
(Product backlog)
Sprint items
(Sprint backlog)
Burn-down chart
Wensbeschrijving
(User Story)
Team van
denkers, doeners, testers
gaat over kwaliteit!
1 contactpersoon
naar de klant
Scrum
coach

46. Scrum
Wat is de vraag, de behoefte of (belang)stelling?

47. Scrum
Projectvisie: bedoeling+richting i.p.v. precisie+volledig?

48.  wensenlijst verfijnen
 maximaliseren
van het niet uit te voeren werk
belangrijkste kleine stukken eerst
Scrum
Maken, prioriteren en onderhouden wensenlijst

49. Als (dan) wil ik zodat ik
Situatie,
functie of rol
VOOR WIE
OF WANNEER
De bedoeling
WAAROM
resultaat
of verandering
WAT
Voorbeeld:
Als een <gebruiker> wil ik <functionaliteit> zodat ik <voordeel>
burger online mijn kind bij de dan niet van huis hoef, als mijn
Burgerlijke Stand aan kunnen geven kind net is geboren
Scrum
Beschrijf elke eis als verhaal achter de wens

50. Groot denken
mag nog steeds,
maar handel klein
Scrum
Werk met behapbare brokken

51. 
Elke wens
zó specifiek en klein
dat een team er per sprint
minimaal zes (tot 12)
kan afronden

Elke sprint
het belangrijkste doen,
maar niet méér
dan een team aankan;
een werkbelasting
die je voortdurend
vol kunt houden
Scrum
Continu aanbod van werk met prioriteit

52. Maar…, wat is een sprint ?
Scrum
De sprint (enkele dagen to max. 6 weken)

53. Tussenspel
Hoe lang duurt namen schrijven ?

54. Wat viel op ? Wat veranderen ?
Betrouwbaar ingeschat?
Namenspel

55.  Definieert taken
 Schat inspanning
 Ontwikkelt product
 Garandeert kwaliteit
 Optimaliseert
processen
Zelfsturend Multi-disiplinair
3 - 9 leden
Volledig gecommiteerd
Scrum
Scrum-rollen: Team van denkers, doeners, testers…

56. Scrum
Aan het eind van elke sprint: Showtime

57. Scrum
Showtime: ook belanghebbenden
moeten met het resultaat kunnen leren leven

58. Scrum
In 1 oogopslag duidelijk waarom, wat én hoe het gaat

59. Voortgang
Ontwerp
Maak
Test
Lever
Gebruik
Scrum
Wat écht kan en nodig is wordt steeds duidelijker én gedaan

60. TOEGEVOEGDE WAARDE RISICO’S
ZICHTBAARHEID AANPASSINGSVERMOGEN
Traditioneel versus Agile
Scrum
Stukje bij beetje resultaat

61. Vrij vertaald
Er zijn betere manieren om (producten) te ontwikkelen.
We tonen in de praktijk aan dit werkt. We helpen anderen ermee te werken.
Wij kiezen voor:
Hieraan hechten wij waarde ondanks dat ook dit
best waarde heeft.
boven

62. Oefening
Wendbaar dobbelen

63. Oefening
Wendbaar dobbelen
Dobbelstraat
Nodig: 6 spelers (A, B, C, D, E, F, G) evt tijdwaarnemer 7 voorraadbakjes min10 dobbelstenen
Doel: Gooi 6x6; 5x5; 4x4; 3x3; 3x2 en 3x1
Tijdslimiet: 3 minuten
Spelinstructies:
1. Elke speler speelt op een eigen plek/tafel
Alle dobbelstenen liggen in voorraadbak START
2. Werpen start op Werpplek 6. Doe elke geworpen 6 in Voorraadbak 6
3. Start met werpen vijven op werpplek 5 zodra er 6 zessen geworpen zijn.
Doe elke geworpen 5 in Voorraadbak 5
4. Start met werpen vieren op werpplek 4 zodra er 5 vijven geworpen, etc…
en herhaal voor werpplekken 3, 2 en 1
5. Noteer de tijd van de 1e en 3e een in voorraadbak KLAAR.
(Noteren tussentijden 6’en, 5’en etc. mag)
START
Werpplek 6’en
Speler A
WP vijven
Speler B
WP 4’en WP3’en WP2’en
C D E
6x6 5x5
4x4
2x2
KLAAR
3x1
WP enen
Speler F
3x3

64. Halve eieren
Wat hebben we iig gewonnen
Windei
Welke verwachting kwam niet uit?
Gouden ei
Welke cadeau’s meenemen?
Broedsels
De volgende keer uitproberen…
Wendbaar dobbelen

65. Oefening
Autonomie: om de stoelen dans

66. Nodig: Koppels van 2 spelers Evenveel stoelen als koppels om een tafel
Doel: Zo veel punten verzamelen
Tijdslimiet: 1 minuut (effectief)
Spelinstructies:
1. Stel stoelen en medewerkers op in een grid
2. Elk koppel bestaat uit 1 werknemer en 1 manager/coach
3. De manager coach instrueert zijn werknemer waarheen te bewegen en houdt punten bij:
• 1 punt voor elke pas
• 5 punten voor het wisseling van positie met 1 andere deelnemer
10 voor wisselen van positie met een 2e, 15 voor een 3e, 20 voor 4 wisselingen
Facilitator:
verstoor het
spel door jezelf
door grid te
verplaatsen.
Medewerkers
Managers
Oefening
Om de stoelendans 1 (Aansturing)

67. Om de stoelendans
Hoe ging het?
Tevreden Onzinnig Verwarring
Wat/hoe kan er/het anders ?
Hoeveel beter verwacht je ?

68. Nodig: Koppels van 2 spelers Evenveel stoelen als koppels om een tafel
Doel: Zo veel punten verzamelen
Tijdslimiet: 1 minuut (effectief)
Spelinstructies:
1. Stel stoelen en medewerkers op in een grid
2. Elk koppel bestaat uit 1 werknemer en 1 manager/coach
3. Elke werknemer bepaalt zelf hoe hij/zij beweegt en houdt eigen punten bij:
• 1 punt voor elke pas
• 5 punten voor het wisseling van positie met 1 andere deelnemer
10 voor wisselen van positie met een 2e, 15 voor een 3e, 20 voor 4 wisselingen
Facilitator:
Stimuleer
bijdrage
managers.
Medewerkers
Managers
Oefening
Om de stoelendans 2 (Zelfsturing)

69. Liked
Wat ging goed
Lacked
Wat kan beter
Learned
Wat heb ik geleerd?
Longed for
Wat houdt me nog bezig
Om de stoelendans 2

70. Wen(d)baar leren
Laat het ontstaan
maak het samen waar!