Filipino 10 Q3-W4

1. FILIPINO - 10
QUARTER 3 – IKAAPAT NA MODYUL

2. MGA LAYUNIN:
•Naiuugnay ang suliraning nangingibabaw sa akda sa
pandaigdigang pangyayari sa lipunan
•Naihahanay ang mga salita batay sa kaugnayan ng
mga ito sa isa’t isa
•Naipahahayag ang damdamin at saloobin tungkol sa
kahalagahan ng akda sa: sarili, panlipunan,
pandaigdig

3. Panuto:
•Magbigay ng isang SALITA
batay sa sumusunod na mga
larawan.

5. MgaTanong:
• Paano mo mailalarawan ang kalagayan ng mga taong
may kapansanan?
• Anong isyung panlipunan ang maari mo maiugnay sa
larawan?
• Ano ang kaya mong gawin para sa mga taong may
kapansanan?

6. ANO ANG INYONG NAHIHINUHA
MULA SA MGA LARAWAN?
ANO ANG REPLEKSIYON MO SA
MGA LARAWANG ITO MULA SA
MGA NAUNANG LARAWAN?
ANO ANGTUNGKULIN MO BILANG ISANG
MAMAMAYAN SA BUHAY NG ISANGTAONG
MAY KAPANSANAN?

7. Epiko: Sundiata: Ang
Epiko ng Sinaunang Mali

8. Alam mo ba…
Ang epiko ay ipinahahayag nang pasalita, patula o
paawit. Minsan ay sinasaliwan ito ng instrumentong
pangmusika. Mahaba ang epiko, binubuo ito ng 1,000
hanggang 55,000 na linya. Maaaring abutin ng ilang oras
o araw angpagtatanghal nito (Marasigan at Del Rosario:
2015).
Ang epiko, bilang tulang pasalaysay, ay may mga
elementong kagaya ng mga sumusunod:

9. Mahahalagang Elemento ng Epiko:
• Banghay. Ang epiko bilang tulang padalaysay ay kakikitaan din ng
pagkakaugnay-ugnay ng pangyayari. Ito ay ang banghay. Maaari itong payak o
komplikado. Makikita rin na maraming mga pangyayari sa epiko ang hindi
kapanipaniwala o hindi makatotohanan.
• Matatalinghagang Salita. Ang epiko ay ginagamitan ng matatalinghagang salita
o idyoma. Ang mga ito ay may kahulugang taglay na naiiba sa karaniwan. Di
tuwirang nagbibigay ng kahulugan ang mga idyoma.
• Sukat at Indayog.Tumutukoy ang sukat sa magkakatulad na bilang ng pantig sa
bawat tiyak na hati ng taludtod o mga taludturan. Ang sukat sa bawat taludtod ay
maaaring maging wawaluhing pantig (8), lalabindalawahing pantig (12),
lalabinganiming pantig (16), o lalabingwaluhing pantig (18). Isinasaayos ang epiko
sa paraang maindayog o maaliw-iw.

10. Mahahalagang Elemento ng Epiko:
• Tagpuan. Mahalaga ang tagpuan sapagkat ito’y nakatutulong sa pagbibigay-
linaw sa paksa, sa banghay at sa tauhan.
• Taludturan. Ang pagpapangkat-pangkat ng mga taludtod ng isang tula ay
tinatawag na taludturan. Karaniwang apat na taludtod ang bumubuo sa isang
taludturan o saknong.
• Tauhan. Mapapansing ang tauhan sa epiko ay nagtataglay ng supernatural o di
pangkaraniwang kapangyarihan.
• Tugma. Ang epiko ay gumagamit ng magkakahawig na tunog sa dulompatinig
ng mga taludtod.Tinatawag itong tugma.

11. KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
Ang Sundiata Keita o Epiko ni Sundiata (tinatawag ding Sundiata Epic o Epiko ni
Sunjata) ay isang epikong patula ng mga mamamayang Malinke. Ito’y tungkol kay
Sundiata Keita na namatay noong 1255, ang unang Hari ng Emperyo ng Mali.
Ang epiko na isang saling dila’y sinimulang isalaysay ng mga griot poets o jeliw
(djeli), noong ikalabing-apat na siglo (14th century), henerasyon sa henerasyon.
Isang kadahilanan upang masabing wala itong orihinal na bersyon.
Dahil nga ang pinagmula’y saling dila lamang, hindi malayong may mga
pangyayari sa epikong hindi naitala… maaring may pagkakaiba nang konti ang
pagkakalahad ng mga pangyayari sa ibang mga bersyon. Datapuwa’t gayon,
sinikap ng mga scholars, ang lahat ay maitugma, sinikap na mapagsama-sama ang
lahat ng elemento, mga elementong maaaring salamin ng kasaysayan ng nasabing
epiko.

12. KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN
Ang epiko ng Sundiata’y ang salamin ng mga sinaunang tradisyon ng Kanlurang
Africa… nang ang iba’t ibang kultura sa lugar ay nagsisimula pa lamang
magkatipon-tipon. Noong 1890, saWikang Arabic, ilang banghay ng mga
pangyayari ang naisulat. Sa panahon ding ito, ilang bersyon ng nasabing epiko ang
natipon ng gobyerno ng France. Sa pangunguna ng ÉcoleWilliam Ponty, noong
1898, ito’y isinalin saWikang Pranses at saWikang German. 1937, ang nasabing
kumpanya’y nagsagawa ng isang drama presentation, ang nagpanimula ng unang
interaksyong makabago, sa paraang pasalita, na naging malawakan noong 1940’s
at 1950’s.
Bilang isang pasalitang epikong historikal, ang Sundiata’y naglalahad ng mga
impormasyon tungkol sa Emperyo ng Mali, sa kultura ng etnikong grupo ng
Mande.

13. • Ang Imperyong Mali na kilala rin sa tawag na Imperyong Manding ay
naging makapangyarihan saWest Africa noong 1230 hanggang 1600 na
siglo. Sa pamamayagpag nito, ang imperyo’y higit pang malawak sa
Western Europe. Dito ay umusbong ang isang epiko na kabilang sa
maituturing na dakilang kayamanan ng panitikang pandaigdig, maihahanay
ito sa epiko ng Hindu na Ramayana at Mahabharata at epikong Griyego na
Iliad at Odyssey. Ang epikong pag-aaralan mo ay taal na tulang pasalaysay
na pinagsalin-salin ang mga berso ng mahuhusay na mananalaysay na
sinasaliwan ng instrumentong musikal. Itatampok dito ang mabuting
pagbabagong dala ng pagtatagumpay laban sa kasamaan.
• Nilalayong maipamamalas mo ang pag-unawa at pagpapahalaga sa epikong
Sundiata: Ang Epiko ng Sinaunang Mali na isinalin sa Filipino ni Mary Grace
A.Tabora na hango sa salaysay ni D.T. Niane at salin sa Ingles ni J.D. Pickett
sa pinakatanyag na epiko ng Africa sa kasalukuyan, ang Sundiata: An Epic of
the Old Mali. Layon din ng araling ito na ipakita ang kaugnayan ng epiko sa
kasaysayan.

14. BASAHIN MO…

15. Mga Gabay naTanong….
• Paano mo maiuugnay ang iyong sarili sa isa sa mga tauhan o sa mga
pangyayari sa kuwento?
• Ano-ano ang katangian ni Sundiata na kahanga-hanga?
• Anong suliranin ang nangingibabaw sa kuwento?
• May kaugnayan ba ito sa mga nagaganap sa kasalukuyan?
Pangatwurinan ang sagot.