Relatiedynamiek bij huiselijk geweld begrijpen en behandelen.

1. Wéér raak…
waarom blijven die
twee toch bij elkaar?
Een workshop over systemisch kijken naar huiselijk geweld
Birgit de Cnodder
Gezondheidszorgpsycholoog / psychotherapeut i.o. tot specialist
Groningen, 28 januari 2016
(en ik maar mijn
best doen)

2. Auteursrechten /
naamsvermelding
Tenzij anders vermeld is alles in dit werk gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationaal - licentie.
Wanneer je gebruik wilt maken van dit werk, moet je gepaste credits geven, een link voorzien naar de licentie en kenbaar maken
welke veranderingen je hebt aangebracht. Dat moet je doen op een wijze die niet suggereert dat de licentiehouder jou of je
veranderingen per definitie onderschrijft.
Hanteer voor dit werk de volgende methode van naamsvermelding: B. de Cnodder, Weer raak… waarom blijven die twee toch bij
elkaar? (2016), CC-BY 4.0 gelicenseerd.
Except where otherwise noted, this work is licensed under a Creative Commons BY 4.0 International Licence. You must give
appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but
not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
De volledige licentie-tekst is te lezen op / read complete licence text on
https://creativecommons.nl/4-0-licenties/
https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
In de loop van mijn carrière tot nu toe heb ik van velen mogen leren. Deze mensen wil ik recht
doen in de bijdrage die zij aan mijn kennis en kunde hebben geleverd. Ik heb getracht om zo
zorgvuldig mogelijk aan bronvermelding te doen. Mocht iemand desondanks vinden dat ik hem of
haar tekort heb gedaan in genoemde vermelding, nodig ik diegene uit om contact met mij op te
nemen en dat bespreekbaar te maken.

3. (potentiële) belangenverstrengeling
Voor bijeenkomst mogelijk relevante
relaties met bedrijven
• Sponsoring of onderzoeksgeld
• Honorarium of andere (financiële)
vergoeding
• Aandeelhouder
• Andere relatie, namelijk …
geen
Disclosure belangen spreker 3

4. Programma workshop
• Stellen die elkaar de tent uitvechten:
• Hoe zitten ze in elkaar
• Wat bindt deze mensen?
• Hulp bieden: Wat kan je doen?
4

5. Bedenk 3 redenen waarom u bij een partner
zou kunnen blijven die u tergt en waarmee u
steeds opnieuw slaande ruzie maakt.
5

6. • Stellen die elkaar de tent uitvechten:
•Hoe zitten ze in elkaar
• Wat bindt deze mensen?
• Hulp bieden: Wat kan je doen?
6

7. Relationeel geweld: Wat voor mensen doen dit
eigenlijk & wat voor mensen pikken dit dan?
•Beeld van zichzelf
•Contact met anderen
•Psychologisch functioneren
7

8. Beeld van zichzelf
• Laag zelfbeeld en
gevoelens van
minderwaardigheid
• Veel schaamte &
machteloosheid
• Gevoelig voor
‘onrecht’
!! Soms verpakt in
grandiose presentatie
met grote
‘krenkbaarheid’!!
8

9. Contact met anderen
• Paranoïde bril; veel
wantrouwen en
verongelijktheid:
ANDEREN ZIJN
PER DEFINITIE
ONVEILIG!
• Moeite met stabiele
relatievorming
• Weinig relatievaardigheden
• Re-ageren makkelijk
• Externaliseren
• Krenkbaar & rigide
• Subassertief
• Passief agressief
9

10. Psychologisch functioneren
• Slechte impulsbeheersing
OF
juist basaal agressiegeremd
• Hoog basaal arousal niveau
(trauma!)
• Onder stress
• Empathie minimaal
• Weinig mentaliserend
vermogen
• Vaak:
• Beneden gemiddeld
begaafd
• Verslaving
• Soms:
• Gewetenloos
• Sadistisch
10

11. Kortom…
• Emotioneel onrijp en onstabiel
sociaal-emotionele leeftijd vaak laag &
gevoelig voor overspoeld worden
door emoties
• Weinig geïntegreerde persoonlijkheid
splitsing van de persoonlijkheid
11

12. • Stellen die elkaar de tent uitvechten:
• Hoe zitten ze in elkaar
•Wat bindt deze mensen?
DEEL 1: hun functioneren
• Hulp bieden: Wat kan je doen?
12

13. Hoe zit het met hun geschiedenissen?
• Mishandeling
• Verwaarlozing
• Geen aandacht voor hun behoeften
• Eenzaamheid
• Weinig modelling
• …
Onveilige gehechtheid
13

14. Oefening: kijken in de mind 14

15. GROEP A
Wat
gebeurt er met
deze man?

16. GROEP B
Wat
gebeurt er met
deze vrouw?

17. Bespreek in groepjes van 4
• Wat kan je zeggen over hoe deze man / vrouw naar zichzelf kijkt?
• En naar de ander?
• Wat staat deze mensen in de weg om elkaar echt te bereiken?
17

18. Wat gebeurt er emotioneel met hen? 18

20. Wat wordt er eigenlijk op het moment van
stress opgeroepen?
Het gaat heel vaak om ‘oude kinderpijn’.
20

21. EN

22. All
sadAll angry
OFEN

23. Maar in beleving & presentatie

24. All
sadAll angry
OF

25. All
sadAll angry
OFOF
All angry
All
sad

26. Kernkenmerk van de gefragmenteerde mens
Splitsing
De beide kanten worden als los van elkaar
ervaren en niet geïntegreerd in de identiteit.
26

27. Hoe ziet dat er uit in gedrag?
• Voelen – doen
• Drammen
• Onnavolgbaar, inconsequent
• Onvoorspelbaar, tegenstrijdigheden
• Demoniseren of idealiseren van anderen
• Soms weinig ‘contact met realiteit’
• Tunnelvisie, rigide in hun opvattingen
• Makkelijk ‘besmet’ door sfeer
• Waarheden omdraaien, verloochenen etc
• …
27

28. Moet u inmiddels aan bepaalde patiënten
denken?
Vraagt u zich van die patiënt af waarom die
nou bij zijn of haar partner blijft? Al enig
idee?
28

29. Wat hoort u in uw spreekkamer?
Meestal niets
u ziet
• blauwe plekken die pt perfect kan verklaren
• veel vage lichamelijk klachten
• slaapproblemen
• depressies
• angstklachten etc.
29

30. En als het wél benoemd wordt?
• Ik ben slachtoffer, ik kan er niks aan doen.
• Het ligt niet aan mij, ik word uitgelokt.
Machteloosheid
30

31. En wat voelt u dan?
Medeleven, angst, verontwaardiging etc.
Wellicht ook:
Irritatie & machteloosheid
“dweilen met de kraan open”
31

32. • Stellen die elkaar de tent uitvechten:
• Hoe zitten ze in elkaar
•Wat bindt deze mensen?
DEEL 2: Wat maakt dat deze
mensen voor elkaar blijven
kiezen?
• Hulp bieden: Wat kan je doen?
32

33. Emotioneel onrijpe mensen & partnerkeuze
Of hoe mensen in een intieme relatie een antwoord trachten te
krijgen op hun kinderpijn.
33

34. Collusie
Wanneer 2 mensen denken dat ze het antwoord kunnen formuleren op
de pijn van de ander en een antwoord kunnen krijgen van die ander
voor hun eigen pijn.
34

35. Voorbeeld 1
Ik ben groot en sterk
en bescherm jou
en jij bent heeeeel lief
en maakt dat ik mijn oude pijn niet voel
Ik ben stoer
en eindelijk voel jij je veilig
en jij bewondert mij
en geeft me eindelijk waar ik recht op heb
35

36. Voorbeeld 2
Ik ben heeeeel lief
en maak dat jij je eindelijk gekoesterd voelt
en jij bent groot en sterk
en maakt dat ik me veilig voel
Ik bewonder jou
en geef je waar je recht op heb
en jij bent stoer
en eindelijk voel ik me veilig
36

38. Na verloop van tijd meestal

40. De collusie mislukt …
… en gooit roet in de poging om te repareren!
40

41. 41Ruzies…
• … ontstaan meestal als partners een boodschap van de ander
‘vertalen’ in een wezenlijke afwijzing en de basisvraag bij de
hechting negatief beantwoordt zien: neen, ik kan niet op je
rekenen, ik tel niet voor je, je neemt me niet serieus etc.
• … gaan daarom vaak over kleine dingen van grote betekenis
(oude pijn wordt getriggerd!)
• … genereren aldus stress
• … belemmeren dan het redelijk denken
• … leiden op die manier tot escalaties

42. Meest prominente risico bij
relationeel geweld?
Contactarmoede
42

43. HOE KRIJG JE CONTACT OVER WAT CONTACT ONVEILIG MAAKT??

44. Maar van wege de splitsing is het leitmotiv
Ik heb twee relaties:
één geweldige
en één met geweld
44

45. Dus ná een ruzie... 45

47. 47

48. Bespreek met wat je nu weet met je
buurman of vrouw de 3 redenen waarom u bij
een partner zou kunnen blijven die u tergt en
waarmee u steeds opnieuw slaande ruzie
maakt.
48

49. • Stellen die elkaar de tent uitvechten:
• Hoe zitten ze in elkaar
• Wat bindt deze mensen?
•Hulp bieden: Wat kan je doen?
49

50. Neem een patiënt in gedachte bij wie je
relationeel geweld speelt en die blijft
vasthouden aan de relatie met zijn / haar
partner. Wat heb je tot nog toe gedaan in
deze casus?
50

51. Een paar tips
• Houding: iemand die het meldt = KANS
• Luister en schort je oordeel op; tracht te begrijpen wat er werkelijk aan
de hand is.
• Korte screening type geweld
• Kinderen in gevaar? → AMK melding maken!
• Bespreek doorverwijzing; het gaat om ernstige problematiek die
specialistische behandeling vraagt.
51

52. Nog even een reminder:
Relationeel geweld: 2 TYPEN
VERLIES CONTROLE
Vechtpaar, zijn aan elkaar
gewaagd, geweld wordt
over en weer gebruikt
Geweld NIET intentioneel
en van beide kanten
CONTROLE
Ene partij controleert en
intimideert, de andere is
angstig en ondergeschikt
Gebruikt geweld intentioneel,
terreur door 1 partij
Symmetrisch Complementair
52

53. Handige vragen om een inschatting te maken m.b.t.
intiem terrorisme
Denkend aan je partner, zou je dan zeggen dat hij / zij:
• … jaloers of bezitterig is?
• … probeert ruzies uit te lokken?
• … je belet om contact te hebben met familie of vrienden?
• … er op staat aldoor te weten in wiens gezelschap je verkeerd?
• … scènes maakt en je belachelijk maakt in het bijzijn van
anderen?
• … je het gevoel geeft dat je niks kan?
• … schreeuwt en scheldt?
• … je bang maakt?
• … voorkomt dat je inzage hebt in jullie financiën en/of kan
beschikken over eigen geld?
53

54. 54
Systemisch werken is meestal aangewezen
omdat…
• … Het meeste relationeel geweld symmetrisch /
situationeel bepaald is
• … Geweld aldus een ‘monster TUSSEN twee mensen’ is en
niet van iets van één van beiden
• … Hét kenmerk van dit type relationeel geweld ESCALATIE
is die plaatsvindt tussen twee mensen die ze ook samen
moeten leren tackelen

55. Verder lezen?
• Cnodder, de B. (2012). Incidentanalyse bij symmetrisch relationeel
Geweld. Een diagnostisch en therapeutisch instrument in
partnerrelatietherapie. Tijdschrift voor psychotherapie. 38, 88-
103
• Mikulincer, M. & Shaver, P. R. (2010a). Attachment bases of
psychopathology.
• Scalia, J. (2002). Intimiate Violence. Attaks upon psychic
interiority. Columbia University Press, New York
• Wallin, D. J. (2010). Gehechtheid in psychotherapie. Uitgeverij
Nieuwezijds
55

56. contact
• info@praktijkdecnodder.nl
• www.prakijkdecnodder.nl
56

57. Dank voor uw aandacht