More Related Content Similar to Vet thuong pm update.pptx
Similar to Vet thuong pm update.pptx (20) 1. Veát thöông phaàn meàm
Veát thöông thaáu khôùp
Gaõy xöông hôû
Ths. Cao Baù Höôûng
Boä moân CTCH-PHCN
Ñaïi hoïc Y Döôïc HCM
2. Mục tieâu
1/ Ñònh nghóa ñöôïc veát thöông phaàn
meàm, veát thöông thaáu khôùp, gaõy
xöông hôû
2/ Neâu ñöôïc phaân loaïi vaø nguy cô cuûa
töøng loaïi veát thöông phaàn meàm
3/ Neâu ñöôïc nguy cô cuûa gaõy xöông
hôû vaø veát thöông khôùp
4/ Keå ñöôïc nguyeân taéc xöû trí veát
thöông phaàn meàm, veát thöông thaáu
khôùp vaø gaõy xöông hôû
3. Ñònh nghóa
• Veát thöông phaàn meàm (VTPM) chæ
caùc thöông tích gaây raùch da vaø gaây
toån thöông caùc moâ lieân keát döôùi da
vaø caân cô.
• Veát thöông gaõy xöông hôû : laø veát
thöông phaàn meàm laøm thoâng oå gaõy
ra moâi tröôøng beân ngoaøi.
• Veát thöông thaáu khôùp : laø veát
thöông laøm thoâng oå khôùp ra moâi
tröôøng beân ngoaøi.
4. • Taát caû VT ñaëc hieäu ñeàu coù VTPM
• Coù theå saéc goïn hoaëc giaäp naùt
• Khoâng xöû trí toát VT nhieãm
truøng, coù theå lan roäng vaøo caùc
moâ keá caän.
• Ñieàu trò toát VTPM laø neàn taûng cô
baûn ñeå ñieàu trò caùc VT ñaëc hieäu
nhö gaõy xöông hôû, VT thaáu khôùp
5. Phaân loaïi
• Veát thöông ñaâm choïc nhoû
• Veát thöông caét goïn
• Veát thöông troùc da
• Veát thöông daäp naùt
6. Veát thöông ñaâm choïc nhoû
• Taùc nhaân : vaät nhoû, saéc nhoïn
• Toån thöông giaûi phaãu : khoâng ñaùng
keå
• Vaán ñeà quan taâm :
+ Ñau nhöùc : do dò vaät
+ Nhieãm truøng, uoán vaùn
+ Laây nhieãm HIV (nhaân vieân y teá)
8. Veát thöông caét goïn
• Taùc nhaân: vaät saéc beùn
• Toån thöông giaûi phaãu : ñaùng keå, coù
khi saâu vaø roäng, toån thöông moâ
döôùi da vaø cô, gaây chaûy maùu nhieàu
ôû veát thöông.
• Vaán ñeà quan taâm :
+ Caàm maùu
+ Lieät keâ ñaày ñuû caùc moâ bò toån
thöông
11. Veát thöông troùc da
Phaân loaïi veát thöông troùc da döïa vaøo
nguoàn goác cuûa söï cung caáp maùu
12. Veát thöông troùc da
• Da bò loùc ra khoûi moâ beân döôùi,
mang theo caû caân noâng hoaëc khoâng.
• Da loùc coù theå rôøi haún hoaëc coøn
cuoáng maùu tôùi nuoâi moät phaàn
hoaëc toaøn boä.
• Loùc da roäng nguy cô soác chaán
thöông raát cao
• Da maát maïch nuoâi seõ cheát.
• Maát hoaëc loùc da roäng laøm loä
caùc moâ quí, nguy cô nhieãm truøng
13. Veát thöông troùc da
• Loùc da khoâng hoaøn toaøn, loùc da
ngaàm
• Loùc da hoaøn toaøn
• Thöôøng gaëp ôû da ñaàu, baøn tay,
löng…
• Vaán ñeà quan taâm :
+ Nhieãm truøng
+ Hoaïi töû da hoaëc toå chöùc döôùi
da
15. Veát thöông daäp naùt
• Taùc nhaân : tai naïn
lao ñoäng, tai naïn löu
thoâng, veát thöông
do hoûa khí.
• Toån thöông giaûi
phaãu traàm troïng,
thöôøng keøm theo
caùc toån thöông
khaùc.
Nguyeân lyù veà söï truyeàn
naêng löôïng trong moâi
tröôøng loûng cuûa Bush
16. Veát thöông daäp naùt
• Vaán ñeà quan taâm :
+ Choaùng chaán thöông
+ Nhieãm truøng naëng
+ Nguy cô maát chi hoaëc lieân quan
ñeán tính maïng ngöôøi beänh.
18. Nguy cô khi toån thöông phaàn
meàm
• Chaûy maùu taïo neân maùu tuï
• Giaûm oxy teá baøo
• Nhieãm truøng
• Nhieãm ñoäc
• Hoaïi töû moâ gaây khuyeát maát moâ
19. Quaù trình hoaïi töû vaø
phaân giaûi
• Giai ñoaïn töï tieâu:
veát thöông, co
maïch, taïo cuïc maùu
ñoâng, tieâu fibrin.
• Giai ñoaïn laøm
saïch: daõn maïch,
baïch caáu ñöôïc huy
ñoäng ñeán laøm
saïch veát thöông
(söng, noùng, ñoû,
ñau)
20. Quaù trình phuïc hoài taïo
moâ môùi
• Taïo moâ môùi che
phuû veát thöông vaø
moâ quí
• Co nhoû veát thöông
• Taïo seïo
21. Ñieàu trò
• Ñieàu trò oån ñònh choaùng
chaán thöông (neáu coù)
• Xöû trí taïi nôi xaûy ra tai naïn vaø
ôû phoøng caáp cöùu
• Xöû trí chính thöùc veát thöông
22. Taïi nôi xaûy ra tai naïn
vaø phoøng caáp cöùu
• Lieät keâ ñaày ñuû caùc toån thöông
• Caàm maùu toát
• Baûo veä veát thöông khoâng bò vaáy
baån, nhieãm truøng
• Neïp baát ñoäng chi toån thöông
• Phoøng ngöøa uoán vaùn
• Khaùng sinh döï phoøng sôùm
23. Ñieàu trò thöïc thuï
• Choáng nhieãm truøng
– Caét loïc
– Khaùng sinh
– Baát ñoäng
– Keâ chi cao vöøa phaûi
• Phuïc hoài toån thöông giaûi phaãu
• Taäp vaän ñoäng phuïc hoài chöùc
naêng
24. Xöû trí veát thöông
• Caét loïc sôùm (<6h) neáu coù nguy
cô nhieãm truøng
• Veát thöông ñaâm choïc nhoû : raïch
roäng, ñeå hôû 2 meùp veát moå,
baêng voâ truøng
• Veát thöông khaùc : caét loïc ñuùng
quy caùch
25. Nguyeân taéc caét loïc veát
thöông
• Laáy boû heát moâ daäp naùt
• Laáy boû heát maùu tuï
• Laáy boû heát dò vaät
• Che phuû caùc moâ quí
• Daãn löu veát thöông
26. Caùc böôùc tieán haønh caét
loïc
• Veä sinh da. Xeùn meùp
da
• Caét loïc töø ngoaøi
vaøo trong, töø noâng
ñeán saâu
• Môû roäng veát thöông
ñeå caét loïc kyõ hôn
• Röûa vôùi nhieàu nöôùc
• Laëp laïi vaøi laàn cho
ñeán khi saïch.
• Che phuû moâ quí.
27. Caùc böôùc tieán haønh caét
loïc
• Khaâu da thì ñaàu: ít seïo co ruùt, meàm
maïi
• Ñieàu kieän: VT saïch, khoâng dò vaät,
giaäp naùt, meùp da maùu nuoâi toát vaø
khoâng caêng
• Khoâng ñuû ñieàu kieän : ñeå hôû da. VT
moïc moâ haït vaø laønh seïo lieàn VT
thì hai.
• Khaâu da thì hai sau khi moâ haït moïc
hoaëc heát nhieãm truøng VT seõ
28. Theo doõi haäu phaãu
• Keâ cao chi vöøa phaûi
• Theo doõi, chaêm soùc vaø giöõ aåm veát
thöông
• Neáu nghi ngôø nhieãm truøng :
+ Caét loïc laïi ngay, khoâng chaàn
chöø
+ Ñeå hôû veát thöông (neáu caàn)
29. Caùc veát thöông ñaëc hieäu xöû
trí töông töï nhö VTPM
• Veát thöông thaáu
khôùp : caàn röûa
khôùp thaät saïch
vaø khaâu laïi bao
khôùp.
30. Caùc veát thöông ñaëc hieäu
xöû trí töông töï nhö VTPM
• Veát thöông ñöùt
gaân : caàn caét loïc
thaät kyõ tröôùc khi
khaâu gaân
34. Gaõy xöông hôû
• Laø gaõy xöông
maø oå gaõy
thoâng thöông
vôùi moâi tröôøng
beân ngoaøi
• Thoâng thöông
moâi tröôøng → Vi
khuaån xaâm
nhaäp
35. Gaõy xöông hôû
• 4 yeáu toá :
• - Xöông gaõy
• - Toån thöông moâ
meàm
• - Toån thöông maïch
maùu-thaàn kinh
• - Nhieãm baån
36. Chaån ñoaùn gaõy xöông hôû
Chaån ñoaùn gaõy xöông:
• Trieäu chöùng khoâng chaéc: - Ñau
- Söng baàm
- Maát cô
naêng
• Trieäu chöùng chaéc chaén: - Bieán
daïng
- Cöû ñoäng baát
thöôøng
39. Chaån ñoaùn gaõy xöông hôû
• Chaån ñoaùn hôû
+ Veát thöông gaàn choã gaõy
+ Maùu chaûy ra töø VT coù vaùng
môõ
+ Thaáy ñaàu xöông gaõy loä ra
ngoaøi
+ Caét loïc thaêm doø thaáy thoâng
vaøo oå gaõy
+ Choã VT traøo maùu ra khi thaêm
khaùm
42. Phaân loaïi gaõy hôû (Gustilo)
• Ñoä 1 : VT<1cm, saïch, xöông choïc ra
• Ñoä 2: Raùch da >1cm, toån thöông
phaàn meàm roäng, cô daäp naùt vöøa.
• Ñoä 3: Toån thöông phaàn meàm roäng
lôùn, nhieàu caáu truùc daäp naùt.
+ 3A: Toån thöông phaàn meàm roäng
+ 3B: Phaûi taùi taïo da cô che xöông
+ 3C: Coù toån thöông maïch maùu
chính
48. Chaån ñoaùn gaõy xöông hôû
• Caùc yeáu toá trong moät chaån ñoaùn:
+ Gaõy hôû - Phaân loaïi - Vò trí gaõy -
Giôø thöù maáy - Bieán chöùng.
• Ví duï :
+ Gaõy hôû - ñoä 3A -1/3 treân hai xöông
caúng chaân phaûi - giôø thöù 6 - doïa
CEK
49. Xöû trí gaõy xöông hôû
• Muïc tieâu :
• - Traùnh nhieãm truøng
• - Coá ñònh xöông gaõy
• - Phuïc hoài moâ meàm
50. Xöû trí gaõy xöông hôû
• Cuï theå: caét loïc, khaùng sinh, coá
ñònh xöông, keâ cao
• Gaõy xöông hôû ñoä 1 : coù theå chöa
caét loïc, theo doõi saùt, moå caét loïc kòp
thôøi neáu coù daáu hieäu nghi ngôø
nhieãm truøng.
• Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc troâng
chôø vaøo khaùng sinh.
51. Xöû trí gaõy xöông hôû
Töôùi röûa :
- Dung dòch nöôùc muoái sinh
lyù hoaëc Ringer
- KHOÂNG pha theâm baát kyø
thuoác khaùng sinh hoaëc
thuoác saùt truøng naøo khaùc
- Theå tích toái thieåu : 3L cho
ñoä I, 6L cho ñoä II vaø 9L cho
ñoä III
- Chuaån bò caét loïc laïi trong
24-48h neáu nghi ngôø
52. Coá ñònh xöông
• Vieäc löïa choïn phöông phaùp coá ñònh
trong gaõy xöông hôû vaãn coøn ñang
baøn caõi.
• Coá ñònh trong (internal fixation) : ñinh
noäi tuûy hay neïp :
– Coù moâ meàm che phuû toát (chi treân,
xöông ñuøi)
– Döï kieán coù theå moâ meàm coù theå che
phuû ñöôïc trong voøng 48-72h
• Coá ñònh ngoaøi (external fixation)
55. Thaän troïng
• Theo Gustilo : tæ leä nhieãm
truøng :
–1,9% trong gaõy ñoä I
–8% trong gaõy ñoä II
–41% trong gaõy ñoä III
60. Toùm taét
• Coù 4 loaïi veát thöông phaàn meàm
• Taát caû veát thöông ñaëc hieäu ñeàu coù
veát thöông phaàn meàm
• Gaõy xöông hôû nguy cô nhieãm truøng
cao vaø keùo daøi.
• Vieäc ñieàu trò döïa treân nguyeân taéc :
choáng nhieãm truøng, phuïc hoài giaûi
phaãu vaø taäp vaän ñoäng phuïc hoài
chöùc naêng
