Toplu Taşımacılığın Organizasyonu İdareler ile İşletmeciler Arasındaki İlişkilerin Yönetimi İstanbul Üniversitesi Toplu Taşımacılık Yönetimi Dersi Öğr. Grv. Kaan Yıldızgöz

1. Toplu TaĢımacılığın Organizasyonu
Ġdareler ile ĠĢletmeciler Arasındaki
ĠliĢkilerin Yönetimi
Ġstanbul Üniversitesi
Toplu TaĢımacılık Yönetimi Dersi
18 Ekim 2010
Kaan Yıldızgöz

2. Karar Alma Sürecine Temel YaklaĢım
Seviyeler Politika
• Stratejik
• Taktik
• Operasyonel
Yönetim

3. Toplu TaĢımacılık Organizasyonun ÇeĢitli
Seviyeleri
Ulaşım Politikasının Belilrnmesi
STRATEJĠK Uzun Dönem
Genel Hizmet Özelliklerinin Belirlenmesi
(Bölge, Network, Tür)
TAKTĠK Orta Ulaşım Arzının Belirlenmesi (Miktar, Nitelik)
Ücret Politikası, Tarife
OPERASYONEL Günlük İşletme ve Bakım
Maliyet Yönetimi

4. Toplu TaĢımcılıkta PaydaĢlar
Vatandaş
Politikacılar / İlişkisi Vatandaşlar /
Belediye Meclisi/ Yolcular
Belediye Başkanı
Yönetimsel Müşteri
İlişkisi İlişkisi
Toplu Taşımacılık Kontrat
İşletmeciler
Otoritesi /İdaresi İlişkisi

5. Pazar KoĢullarına Göre
Toplu TaĢımacılığın Organizasyon Türleri
PAZAR GİRİŞİMİ
İDARE GİRİŞİMİ
OTORİTELİ REJİM GİRİŞE AÇIK PAZAR
DOĞRUDAN DELEGE EDİLMİŞ
YÖNETİM YÖNETİM
KAMU ŞİRKETLERİ ÖZEL ŞİRKETLER
KAMU ŞİRKETLERİ ÖZEL ŞİRKETLER

6. Toplu TaĢımacılıkta Organizasyonel
Türlerin Kıyaslanması
Organizasyonel
Avantajlar Dezavantajlar
Dezavantajlar
Sistemler
• Esneklik • Toplu Taşımacılık şebekesinin
dağılımı ve entegrasyonunda
Deregülasyon • Üretimde Verimlilik zayıflık riski
• Düşük kalite riski
Rekabetin • Şeffaflık
Yönetilmesi • Eşitlik • Çok yoğun ve uzun
•Rekabetçi Baskı prosedürler
• İstikrar
• Verimsiz işletmeden
•Entegre Toplu Taşıma Ağı kaynaklanan yüksek maliyetler
Ġdare Ġnsiyatifi
•Finansal erişilebilirlik

7. Toplu TaĢımacılık Ġdarelerinde
ÇeĢitli Organizasyon Türleri
1. Politik Seviye tarafından toplu taşımacılık şebekesinin
organizasyonu ve planlaması için kurulurlar
– Madrid, Barselona, Paris, Lyon, Münih, Berlin, Prag, Amman

12. Toplu TaĢımacılık Ġdarelerinde
ÇeĢitli Organizasyon Türleri
2. Uzun zamandır taşımacılık işletmecisi olan kurumlar
toplu taşımacılık idaresine dönüşür.
– Stokholm’de 10 yıldan uzun süre toplu taşımacılık işletmecisi olan SL,
kendi ulaşım türlerine ait alt bölümlerini bir süre sonra bağımsız
işletmecilere dönüştürmüş sonrasında özelleştirmiştir. SL halihazırda
sadece toplu taşımacılık şebekesinin planlanması ve işletcilerle
kontratların yapılmasından sorumludur.
– Transport for London, Roma ve Milan...

16. Toplu TaĢımacılık Ġdarelerinde
ÇeĢitli Organizasyon Türleri
3. Toplu Taşımacılığn dışında da konularla ilgilenen toplu
taşımacılık idareleri
– Kopenhag, Helsinki, Dubai
– Kopenhag’da HT önce toplu taşımacılıktan sonra idare görevini
yürütüyordu, akabinde HT’ninde görevlerini alan HUR kuruldur. HUR
aynı zamandaKopenhag bölgesinde turizm ve kültür aktivitelerinden de
sorumlu.
– Dubai Road Transport Authority ulaşım ve trafikle ilgili tüm konulardan
bütün ulaşım modlarında sorumlu olarak kuruldu. Planlama, altyapı
yapımı, regülasyon ve kontrolden sorumlu. Ayrıca, otobüs, taxi ve deniz
ulaşımın (abra) işletmecikliğinden sorumlu.
– Helsinki

22. Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecilerinde
ÇeĢitli Organizasyon Türleri
1. Geçmişten Gelen Kamu Monopolleri
2. Lokal Özel İşletmeciler
3. Uluslararası Özel İşletmeciler (Global Oyuncular)

23. Global Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecileri
• 1980’lerden sonra toplu taşımacılık hizmetlerinde
liberalizasyon
• İlk önce UK, İskandinav ülkeleri ve Australasia
• Global işletmecilerin giderek artan yayılımı
• Özel işletmecilerin yansıra kamu tarafından sahip
olunan bazı işletmecilerde uluslarlası pazara çıktı. (RATP
Paris, BVG Berlin, Hamburger Hochbahn, TMB
Barselona)

25. Global Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecileri

26. Global Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecileri

27. Global Toplu TaĢımacılık ĠĢletmecileri
• Araç Parkı Büyüklüğü

28. Ġstanbul’da UlaĢım Türleri
KARAYOLU RAYLI SİSTEMLER
ÖZEL ARAÇLAR
ISTANBUL ULASIM
I.E.T.T.
T.C.D.D.
ÖZEL HALK OTOBÜSÜ
MINIBUS
DOLMUS
TAXI
DENİZ
SERVİSLER
I.D.O.
ÖZEL TEKNELER

31. Ġdareler ile ĠĢletmeciler Arasındaki
ĠliĢkilerin Yönetimi
Kontratlarde belirlenmesi gereken temel prensipler:
• Risklerin Dağılımı
• İşletme Maliyetleri – (Endüstriyel Riskler)
• Ticari Gelirler (Ticari Riskler)
• Hakediş hesaplama türleri
• Tüm konulara ilişkin yetki ve sorumlulukların ĠDARE VE
ĠġLETMECĠ ARASINDA NET DAĞILIMI

32. Kontrat Ġçerikleri (I)
• Hizmetlerin Tanımlanması
– Güzergah,
– Seyahat süresi,
– Tarife,
– Özel hizmetler.
• Bilet Ücretleri
– Ücretleme,
– İndirimli ve Ücretsiz Gruplara İlişkin Politikalar.
• Çalışan ve Çalıştırma Koşulları
– Maaşlar, Çalışma Saatleri,
– Kontrat süresi sonrası veya Kontrat iptali durumunda,
çalışanların durumu

33. Kontrat Ġçerikleri (II)
• Hizmet Kalitesi

34. Kontrat Ġçerikleri (III)
• Pazarlama
• Gelir Toplama ve Gelirlerin Yönetimi
– Ücret Gelirleri
– İkincil Gelirler (Reklam, Kira...)
• İşletmeci Hakedişleri – Bonus & Malus
• Varlık Yönetimi
• Kontrat Denetimi

35. Kontrat Türlerine Göre Risklerin PaylaĢımı
Yönetim Gross Cost Net Cost
Kontratı Kontrat Kontrat
İdare Oprt. İdare Oprt. İdare Oprt.
Riski Riski Riski Riski Riski Riski
Endüstriyel X X X
Riskler
(Maliyetler)
Ticari Riskler X X X
(Gelirler)

36. Risklerin ve Sorumlulukların Dağılımı
Ġdare Gross-Cost Gross-Cost + Kontrollü Net-Cost Deregüle
Tarafından TeĢvikler Net-Cost
Gelir Ġdare Ġdare Ġdare /OP OP OP OP
Fiyatlama Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare /OP OP OP
Tarife Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare /OP OP OP
Planlama
Kalite Ġdare Ġdare Ġdare /OP OP OP OP
ĠĢletme Ġdare OP OP OP OP OP
Maliyeti
Sübvansiyon Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare -
Pazalama Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare /OP Ġdare /OP OP
Bilgisi
Duraklar Ġdare Ġdare Ġdare Ġdare /OP Ġdare /OP OP
Bilet SatıĢ Ġdare Ġdare /OP Ġdare /OP OP OP OP
ĠĢletme Ġdare OP OP OP OP OP

37. Brüksel’de Ġdare –ĠĢletmeci Kontratı
• Brüksel Bölge Yönetimi & STIB
• 5 Yıllık
• Sorumluluk, Görevler, İşbirliği Kuralları, Kontrol Biçimleri
• Prosedürler, Kalite Hedefleri, Sefer Tarifeleri Politikası,
Finans ve Değerlendirme

39. Toplu TaĢımacılığın Organizasyonu
Ġdareler ile ĠĢletmeciler Arasındaki
ĠliĢkilerin Yönetimi
Ġstanbul Üniversitesi
Toplu TaĢımacılık Yönetimi Dersi
18 Ekim 2010
Kaan Yıldızgöz