Uluslararası Toplu Tasımacılar Birligi'nin (UITP) 22.02.2013 tarihinde İzmir'de yapılan Kent İçi Ulaşımda Ücret Yönetimi konulu uluslararası konferansında (uitpizmir2013.org/tr/program.html) yaptığım "toplutaşımacılıkta fiyatlandırmanın toplu ulaşım sistemine, kent ulaşımına ve kent yapısına etkilerinin değerlendirildiği" sunuş (sesli olarak http://goo.gl/gnfUS)
3. Fiyatlandırma Çeşitleri
Bedelsiz yolculuk
Diğer bazı kamu hizmetleri gibi
Genel bütçeden karşılanma
Kent geneli (yaklaşıl 50 yerleşimde)
Kısmi (bölge, hat, yaygın uygulama)
Pek çok sorunu çözecek
Çapraz sübvansiyonla
Türel dağılım
Sıkışıklık
Sosyal öncelik
4. Fiyatlandırma Çeşitleri
Bedelsiz yolculuk
Kentin ölçeği
Aşırı tüketim
Verimlilik
Amortisman / Yatırım
Adaletsizlik
Vandalizm
Evsizlerin yeri
Kalite düşmesi
Artan işletme, bakım giderleri
5. Fiyatlandırma Çeşitleri
Bedelsiz yolculuk
Sabit (tek) fiyat
Biniş bedeli
Her mesafede aynı
Kısa yolculuklar uzun yolculukları
ödüyor Tek fiyat
Kısa yolculuklar azalıyor
Kent büyüdükçe adaletsizlik artıyor
Kentin ve şebekenin yayılmasına
yol açıyor
Robin Hood etkisi (?) Kısa Orta Uzun
Yolculuk mesafesi
6. Fiyatlandırma Çeşitleri
Bedelsiz yolculuk
Sabit fiyatlandırma
Değişken fiyatlandırma
Yolculuk uzunluğuna göre
Tarife bölgeleri
Hat uzunlukları
Eşikler
7. Fiyatlandırma Çeşitleri
Bedelsiz yolculuk
Sabit fiyatlandırma
Değişken fiyatlandırma
Yolculuk uzunluğuna göre
Yolculuk zamanına göre
Yılın aylarına göre
Haftanın günlerine göre
Günün saatlerine göre
İndirim
8. Fiyatlandırma Çeşitleri
Bedelsiz yolculuk
Sabit fiyatlandırma
Değişken fiyatlandırma
Yolculuk uzunluğuna göre
Yolculuk zamanına göre
Yolculuk konforuna göre
Hizmet kalitesi
Hizmet konforu
Yolculuk süresi/hızı
9. Fiyatlandırma Çeşitleri
Bedelsiz yolculuk
Sabit fiyatlandırma
Değişken fiyatlandırma
Yolculuk uzunluğuna göre
Yolculuk zamanına göre
Yolculuk konforuna göre
Yolcunun özelliklerine göre
Yaşlılar
Öğrenciler
Engelliler
Diğerleri …
10. Fiyatlandırma Çeşitleri
İndirimler: İndirim, sübvansiyon
Özel işleticilerin
varsa kabul edilebilir,
özellikle bireysel işleticilerin
ağırlıklı olduğu rekabetçi yoksa adil değildir!
ortamlarda etkin sübvansiyon
mekanizmaları işlememektedir.
Maliyetler
Bir grup için yapılan “indirim”…
diğerleri için “bindirim”dir.
11. İndirimler…
İndirimlerle en önemli
gelir miktarı azalır
Pazarlama,
Türel değişim ve Diğer
Sosyal amaçlar için Gelirler
bir ARAÇ olarak kullanılabilir,
Yolcu
Ancak yaygınlaştıkça sistemde Gelirleri
bozulmaya ve adaletsizliğe
yol açar.
İndirimler hizmetlerin konfor,
Yakıt
güvenlik ve güvenilirliğini Giderleri
azaltır, maliyetini yükseltir. Diğer Personel
Giderler Giderleri
12. Fiyatlandırma Çeşitleri
Bedelsiz yolculuk
Sabit fiyatlandırma
Değişken fiyatlandırma
Yolculuk uzunluğuna göre
Yolculuk zamanına göre
Yolculuk konforuna göre
Yolcunun özelliklerine göre
Ön ödeme miktar ve zamanına göre
Ön ödeme / Sonradan ödeme
Bağlılık indirimleri
Çoklu satış indirimleri (deep discount)
13. Fiyatlandırma Politikaları
Kullanan
Kullanan Kullandığı
Kullandığı
Tüketen
Tüketen Tükettiği
Tükettiği kadar ÖDER !!!
Kirleten
Kirleten Kirlettiği
Kirlettiği
Sosyal Boyut
Sosyal Boyut Pazar
Pazar
Hakkaniyet
Hakkaniyet Rekabet
Rekabet
Ekonomik erişim
Ekonomik erişim Türel paylaşım
Türel paylaşım
İşletmecilik
İşletmecilik Diğer Boyutlar
Diğer Boyutlar
Mali sürdürülebilirlik
Mali sürdürülebilirlik Çevresel etkiler
Çevresel etkiler
Basitlik // kolaylık
Basitlik kolaylık Kentsel politikalar
Kentsel politikalar
Verimlilik
Verimlilik Bütünleşme
Bütünleşme
Esneklik
Esneklik Toplutaşım sistemi
Toplutaşım sistemi
15. Aktarma Fiyatlandırması
Süre
Süre
Konfor
Konfor
Aktarmasız Yolculuk Bedel
Bedel
B
Besleme
Aktarma
Aktarma
Ana Hat Yapma
Yapma
İndirimi
İndirimi
(Y. Kapasite, Hız, Konfor)
Besleme
Aktarma indirimi, sistemin A
kazançlarının yolcu ile paylaşılmasıdır.
Aktarma indirimi, aktarmada yaşanan
rahatsızlıkların bedelinin yolcuya geri
ödenmesidir.
Aktarma, bütünleşik sistemin bağlayıcı
unsurudur.
16. Bütünleşik Sistem nedir?
Hizmetler, işleticiler ve türler aracında
işbirliği ve rol paylaşımıdır.
Hat
Güzergah
Zaman
İşletme
Mekan
Fiyat
Bilet
Bilgi
Aktarma ve aktarma indirimleri,
bütünleşik bir şebekede anlamlıdır…
17. Aktarma Nedir?
Aktarmalı yolculuk, tek bir amaç için yapılan, birbirinin
C B
devamı niteliğindeki bağlantılı binişlerin bütünüdür.
Geri dönüş yolculukları ile
Kırılan (farklı amaçlar içeren) yolculuklar
aktarma yolculuk olmadığından
aktarma indirimini hak etmez. B
Bu yolculuklara aktarma indirimi uygulanması yolcular
arasında adaletsizlik yaratır.
Kentlerimizin çoğunda aktarmalar net olarak
tanımlanmadığından tüm ikinci binişler aktarma sayılmakta ve
yolcular için tüketici artığı (Consumer Surplus) oluşmaktadır.
A
18. Fiyatlandırma Yapısı ve Düzeyinin Etkileri
Yolculukların;
Üretim katsayısını
Uzunluğunu
Türünü
Hat ve güzergahını
Aktarma sayısını Kentlerin
etkilemekte, Gelişim yönlerini
Yayılma hızını
Bölgelerin yoğunluklarını ve
Sosyo-ekonomik özelliklerini
belirlemektedir.
19. Kentlerimizde Fiyatlandırmanın Geçmişi
Değişken Fiyatlandırma
Mesafeye göre (kıta sistemi, 1870)
Kaliteye göre (1. ve 2. mevki)
Kişiye göre (öğrenci, asker, sivil)
Çoklu satış (aylık pasolar)
Aktarma biletleri (1944, 2 saat)
Köprü geçişleri “Köprü Mürüriye
Resmi”
Tek fiyat ve biletçisiz
uygulama
Elektronik bilet sistemleri
20. Kentlerimizde Fiyatlandırma Sorunları
Bireysel işleticilerin payı ve dinamikleri
Açık ve net olmayan sübvansiyon
mekanizmaları ve ölçütleri
Fiyatlandırma konusundaki belirsizlik ve
bilgisizlik
Bilimsel olmayan ölçütler ve yöntemler
Araştırma olmaması
Bilgilerin açık olmaması
Pazar koşullarındaki farklılıklar
Özel kesim ağırlıklı
Karma sistemlerde
Kamu ağırlıklı
21. Kentlerimizde Fiyatlandırma Sorunları
Hatları düzenlemeden bütünleşme ve
aktarma fiyatlandırması yapmaya çalışılması
Fiyat sistemi değerlendirme ve fiyat
güncelleme mekanizmalarının olmayışı
Fiyatlandırmanın ve hat yapısının diğerini
bozması
Servis araçları ve taksilerin bütünleşme
kapsamına alınamaması
22. Son Söz
Fiyatlandırmanın önemi, boyutları, etkileri ve sistem
içindeki rolü yeterince anlaşılamamıştır,
Ulaşımda fiyatlandırma, herhangi bir ürünün veya
hizmetin fiyatlandırılması kadar basit değildir,
Fiyatlandırma politikaları, ölçütleri ve süreçleri bilimsel
bir şekilde oluşturulmalı ve politikacıların kişisel kararı
olmamalıdır.