1. Òîìóóãûí ýì÷èëãýý áîëîí óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýëò
Í.Áààñàíäàìáà

2. Òîìóóãûí âèðóñ
• Influenza virus A
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
H1N1, Èñïàíè õàíèàä 1918 îí , Ãàõàéí õàíèàä 2009 îíîîñ
H2N2, Àçèéí õàíèàä 1957 îí
H3N2, Õîí-Êîíã õàíèàä 1968 îí
H5N1 Øóâóóíû õàíèàä 2004 îí
H7N7, àìüòäûí õàíèàä
H1N2, õ¿í áîëîí ãàõàé øóâóóíû äóíä òàðõìàëààð ãàðäàã
H9N2
H7N2
H7N3
H10N7
• Influenzavirus B
• Influenzavirus C

3. Òàðõàëò

4. Òîìóóãûí õàëäâàð íàñíû á¿ëãýýð

6. • Øèíæ òýìäýã
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Õàëóóðàõ , áèå äààðàõ , æèõ¿¿öýõ , ÷è÷ðýõ
Õàíèàõ
Õàìàð áèò¿¿ðýõ øèíãýí íóñ ãàðàõ
Áèå ºâäºõ áóë÷èí ¿åýð ºâäºõ , õîîëîé ºâäºõ
ßäàð÷ ñóëüäàõ , óíòààðàõ
Òîëãîé ºâäºõ äóõ áîëîí , í¿äíèé óõàðõàé õýñãýýð
Óóð , óöààðòàé áîëîõ í¿äíýýñ íóëèìñ ãàðàõ
Í¿äíèé ñàëñò óëàéõ ,
ÿéëãýõ , ãýäýñ ºâäºõ , /Ãýäýñ öî÷èðëûí õàì øèíæ / èõýâ÷ëýí
õ¿¿õäýä èëðýõ áºãººä òîìóóãûí  âèðóñûí õàëäâàðûí ¿åä
ãîë÷ëîí òîõèîëäîíî

7. Øèíæ òýìäýã
Ìýäðýã áàéäàë
ªâºðìºö ÷àíàð
Õàëóóðàõ
66-86%
25-73%
Õàíèàõ
84-98%
7-29%
Õàìàð áèò¿¿ðýõ
68-91%
19-41%

8. • Õ¿íäðýõ ýðñäýëòýé á¿ëýã
• Æирэмсэн эмэгтэйчүүд
• Архаг өвчтэй
– Зүрх / òºðºëõèéí áîëîí îëäìîë ãàæèã /
– Бөөр /àðõàã äóòàãäàë , íåôðîç õàì øèíæ /
– Элэг
– Уушги : ÕÎÁË
– бодисын солилцооны хямрал,жишээ нь:чихрийн шижин
– багтраа астма
– цус багадалт,бусад цусны өвчинтэй хүмүүс
– Дархлал хомсдлын хам шинжтэй хүмүүс
• Удаан хугацаанд стеройдíû òºðëèéí ýì óóæ áàéãàà хүмүүс
• Хорт хавдрын эсрэг туяаны болон эмийн эмчилгээ хийлгэñýí
• Залгиурын болон амьсгалын өөрчлөлтòýé , мэдрэл-булчингийн өвчтэй
хүмүүс,
• 6 сараас 18 нас хүртэл насны аспирин эмчилгээ удаан хугацаагаар
хийлгэж байгаа хүүхдүүд Томуугийн халдвар авах үед тэдэнд Рей хам
шинж үүсдэг.

9. • Õ¿íäðýë
– Óóøãèíû õàòãàà
– Òðàõåé-áðîíõèò
– Ëàðèíãèò
– Õàëäâàð õîðäëîãûí øîê
Õîâîð òîõèîëäîëä
– Ìåíèíãèò , ýíöåôàëîïàòè
– Òàðõèíû öî÷ìîã õàâàí
– Óóøãèíû öî÷ìîã õàâàí
– Õîðäëîãîò ìèîêàðäèò
– ÄÂÑ

12. ßàðàëòàé òóñëàìæ
–
–
–
–
–
–
Уруул хөхрөх, нил ягаан өнгөтэй болох
Бөөлжих, Ẻëæèëò íàìäàõã¿é áàéõ
Зогсîход толгой эргэх, шээс хаагдах,
хүүхäэд шингэн алдаëòûí шинж тэмдэг илрэх
Уналт òàòàëò èëðýõ
ªâ÷òºí óõààíã¿é îð÷èíäîî õàðüöààã¿é áîëîõ

14. • Ýì÷èëãýý
• ªâ÷òºíèé 90% íü õ¿íäðýëã¿éãýýð 7-10 õîíîãûí äîòîð ýäãýðäýã
– Àìðàëò , øèíãýí ñàéí óóõ , áèåèéí äàðõëàà ñàéæðóóëàõ ,
– 1-2% содын уусмалыг хамрын хөндийд дусаах, хоолой, амны
хөндийг өдөрт 5-6 удаа зайлах.
– Витамин С (2%, 5%-ийн уусмал, шахмал, үрэл, нунтаг) уух
– Öýð õîâõëîõ , õàíèàëãà íàìäààõ , / áðîìãåêñèí , ëèáåêñèí /
• Цэгэн массаж хийх
• 1-р цэг. Хөмсөгний дотор талын төгсгөл хэсэг (хос цэг)
2-р цэг. Хамрын угалзны гадна хэсэг (хос цэг)
3-р цэг. Доод уруулын хонхор (оочийн хонхор)
4-р цэг. Төвөнхийн 2 талд (хос цэг)
5-р цэг. Эгэмний дээд хонхор (хос цэг)
6-р цэг. Эрхий долоовор хурууны дунд (хос цэг)
7-р цэг. Чихний арын төвгөр хөхлөг ургацаг (хос цэг)
8-р цэг. Шилний хонхорын 2 талд, үсний доод захад (хос цэг)
Цэгэн массажыг хийхдээ заасан цэгүүдэд долоовор хурууны өндгөөр
нэгэн жигд дунд зэрэг хүчээр дарж, нар зөв 3 эргүүлж, нар буруу 3
эргүүлж хийнэ..

15. Ýìèéí íýð
Áðýíä íýð
Òóí
Õ¿¿õýä
Òîì õ¿í
Åðºíõèé
Ацетаминофин
Tylenol ,
Paracetamol
250 , 500 ìã
/òàá
120-250 ìã 6
öàãààð óóõ
áîëîí ø/ã
ëààãààð
500 ìã –ààð
6öàãààð óóõ
áîëîí , ø/ã
ëààãààð
Ибупрофен
Advil
200 , 400 ìã
/òàá
100 ìã 8
öàãààð óóõ
200 ìã –ààð 8
öàãààð óóõ
Напроксин
Aleve
250 ìã /òàá
12 íàñíààñ äýýø 500ìã –ààð 12
250ìã 12
öàãààð óóõ
öàãààð óóõ

16. Ýìèéí íýð
Òóí
Õ¿¿õýä
Òîì õ¿í
Oseltamivir
(Tamiflu)
75 ìã /êàï
15-40 ìã/õîíîã
75 ìã / õîíîãò 2
óäàà
Zanamivir
(Relenza)
5ìã/áëèñòåð
5 íàñíààñ äýýø
5ìã / õîíîã
10 ìã / õîíîãò 2
óäàà
50, 100 / êàï
12 íàñíààñ äîîø
50ìã 12 öàãààð
óóõ
100ìã –ààð 12
öàãààð óóõ
Adamantanes
Àðáèäîë

17. • Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò
–
–
–
–
–
–
–
Àìíû õààëò õýðýãëýõ , N95
ªâ÷òýé õ¿íýýñ õîë áàéõ
Àðèóí öýâýð ñàõèõ
ªðºº òàñàëãààã àãààðæóóëàõ
Áèåèéí äàðõëààã ñàéæðóóëàõ
Àðõè , òàìõè öýýðëýõ
Ãýð îðîí áîëîí àæëûí áàéðàíä àðèóòãàë õàëäâàðã¿éòãýë
õèéõ
• Òîìóóãûí ýñðýã âàêöèí :
– Идэвхигүйжүүлсэн, үхүүлсэн вакцин буюу “ томуугийн
эсрэг тариа “-булчинд тарьж хэрэглэдэг.
– Амьд буюу сулруулсан вакцин.Хамарт дусааж хэрэглэнэ.

18. • Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà