sejarah

1. TUGASAN:TOKOH SEJARAH DAN SUMBANGANNYAKEPADANEGARA.
LATAR BELAKANG TUNRAZAK
Tun Abdul RazakbinDato' HusseinatauTun Abdul Razaklebihdikenali sebagaiBapaPembangunan
Malaysiaolehrakyatyang menyanjunginyakeranajasadansumbanganbeliau untukkemakmurandan
kemajuanrakyatsertanegara Malaysia.
Beliaudilahirkandi PulauKeladi,Pekan,Pahangpadatanggal 11 Mac 1922. TunRazak
merupakananaksulungkepadaDato' HusseinbinMohdTaibdan Hajah TehFatimahbt Daud.
Beliautelahdilantik untukmenggantikanTunkuAbdul RahmanPuteraAl-Haj sebagaiPerdana
Menteri Malaysiake-2pada tahun1971. Sepanjangperkhidmatannyasebagai anggotakerajaan,beliau
telahbanyakmemberikansumbangankhasnyadalam pembangunannegaradanluarbandar.Beliau
meninggal duniasewaktumasihberkhidmatsebagai PerdanaMenteri pada14 Januari 1976.
Sumbangan dalam pendidikan
SebelummenjawatjawatanPerdanaMenteri,TunAbdul RazakbinDato’Husseintelah banyak
memberikansumbanganantaranyadalambidangpendidikan. Padatahun1955, kerajaanperikatan
telahmembentuksebuahJawatankuasaPelajaranyangdipengerusikanolehTun Abdul Razakselaku
Menteri Pelajaranketikaitu.
Tindakanawal Tun Razak apabilamemegangjawatantersebutadalahmerombakkan sistem
pelajaranpenjajahyangmengamalkandasarpecahdanperintah.Beliaumendapati sekolah-sekolah
Melayusertasekolah-sekolahvernakularCinadanTamil tidakmemberi sebarangkeuntungankepada
pembentukanmasyarakatyangbersatupadusebaliknyamewujudkanperbezaanrasdalammasyarakat
pelbagai kaum.
Hasil usahaTun Razak, telahmembawakepadaterhasilnyaPenyataRazakpadatahun1956,
yang berjayamenyatupadukansistempelajaranuntukmembinasebuahbangsa yangbersatupadu
denganharapan,Bahasa Melayusebagai BahasaKebangsaanmenjadi bahasapengantarutama.
PenyataRazaktelahmengemukakanduaelemenpentingdalamdasarpendidikan,iaitusistem
persekolahanyangsamauntuksemuadanpenyeragamankurikulumyangbercorakkebangsaan.Beliau
menganggapbahawadasartersebutmampumenyuburkansemangatperpaduannegara.PenyataRazak
kemudiannyadijadikanOrdinanPelajaran1957.
Sumbangan dalam aspek pertahanan dan keselamatannegara
Tun Abdul RazakbinDato’ Hussein apabiladilantiksebagai Timbalan PerdanaMenteri,jugaturut
memegangportfolioMenteri Pertahananpadatahun1957. Beliautelahmembawaperubahankepada
angkatantenteradenganmelengkapkannyadengansenjatayangmodendanefisien.Sebagaibekas
anggota askarwataniah,beliaumempunyai pengalamandalampeperangangeriladanmengenalitaktik
pengganaskomunistelahmelancarkangerakananti-komunisdenganjayanyasehingga'darurat',iaitu
satu tempoh12 tahun memerangi pengganaskomunisdisytiharkantamatpadatahun1960.

2. AllahyarahamTun Abdul RazakDato' HusseinjugamelancarkanRelawanRakyat(RELA) danskim
RukunTetanggauntukmenjaminkeselamatanrakyat.Pada13 Mei 1969, negara dikejutkandengan
rusuhankaumtiga hari selepaspilihanrayaumum.Perlembagaannegaradigantung,Parlimen
dibubarkan,dandaruratdiisytiharkanseluruhnegara.
MajlisGerakanNegara(MAGERAN) ditubuhkandanmengambil alihpentadbirankerajaan.
Beliautelahdilantikoleh TunkuAbdul RahmanPuteraAl-Haj iaituPerdanaMenteri ketikaitu sebagai
PengarahMAGERAN.Di bawahMAGERAN ketenteramanawamberjayadipulihkan.
Sumbangan dalam pembangunan masyarakat luar bandar
Pada tahun1959 KementerianPembangunanNegaradanLuarBandar telahditubuhkandi bawahTun
Abdul RazakbinDato’ Hussein.Kementerianini telahditugaskanuntukmenyelaras,mengesandan
menjayakanrancanganpembangunandi kawasanluarbandar.Agensi seperti FELDA dan MARA
(dahulunyaRIDA) telahdiletakkandi bawahkementerianini untukmenggerakkanpembangunan
ekonomi di kawasanluarbandar.
DalamRancangan Malaya Pertama,kerajaantelahmemperuntukkan44.5% daripadabajet
keseluruhansebanyakRM1100 juta bagi pembangunanekonomi.Selama10 tahunmemegangpotfolio
itu,Tun Razak telahberjayamembasmi butahuruf di kalangantigajutarakyat.
Tun Abdul Razaktelahmengumumkanrancanganpembukaantanahsecarabesar-besarandi
seluruhnegarapada24 Oktober1960. Rancangantersebutdiadakanuntukmenempatkanmerekayang
tidakmempunyai tanahsekaligusmemajukantanahtersebut.Tanah-tanahrancanganadalahdibawah
pengurusanpihakberkuasaFELDA.Pada permulaannyaterdapat40tanah rancangan yangdisertai oleh
400 buahkeluarga.Pelanpembukaantanahtersebuttelahmenjadi asaskepadakemakmuranrakyatdi
kawasanluar bandar.
BeliaujugamengumumkanpenubuhanFELCRA atauPenubuhanLembagaPemulihandan
PenyatuanTanahPersekutuanpada20 September1964. PenubuhanFELCRA adalahsejajardengan
hasrat DEB untukmeningkatkantaraf ekonomi kaum-kaumdi negaraini.Melalui dasartersebut,hasrat
kerajaanuntukmembasmi kemiskinandapatdilaksanakan.
Beliaujugabertanggungjawabmerangkaprogrampembangunanluarbandardengan
menangani masalahkemiskinanapabilamenitikberatkanpenambahanprasaranaasas luarbandar serta
mempertingkatkanproduktiviti pertanian.Sebanyaktigajutaekarpadi,kelapadanpelbagai tanaman
laindiberikankemudahantali airmanakala800 000 ekar hutantelahdibukauntukpembangunan.
Kejayaanyangdicapainyatermasukmerangkasatudasarpembangunanyangmeliputi setiapkeperluan
negara,yang dikenali sebagai 'BukuMerah'.
Sumbangan Tun Abdul Razak yang palingpentingadalahke arahpembangunanMalaysia.
Tujuanbeliauadalahuntukmenghapuskankemiskinan,kejahilandanpenyakit.Denganitu,TunAbdul
Razak melancarkanDasar Ekonomi Baruyang mencartakan pembangunannegarasecaraberperingkat
melalui Rancangan-RancanganMalaysiadari 1970 hingga1990. BeliausedarmasyarakatMelayujauh
ketinggalandalamkemajuansosio-ekonomi.OlehituAllahyarahamTunAbdul RazakDato' Hussein
berupayameningkatkantaraf hidupgolonganluarbandarmelalui RancanganBukuHijau(1974) serta
pembukaantanahmelalui FELDA danFELCRA.Rancangan-rancanganini benar-benarmembantu
masyarakatMelayumemutuskanrantaiankemiskinan.
'Dasar Ekonomi Baru' (DEB) yangdilancarkanpada21 Jun1970 adalahsatu falsafah
pembangunanyangmenekankankeseimbanganantarapembangunansosial danperkembangan
ekonomi denganmenjadikanmatlamatutamanyauntukmembasmi kemiskinantanpamengirakaum
dan mennghapuskanidentifikasi kegiatanekonomi berdasarkankaum.

3. Di eraTun Abdul Razaklahbermulanyapelanpembangunanyangmenyeluruhdansistematik
yang dikenalidengan'RancanganPembangunanMalaysia'limatahunyangbermuladenganRancangan
MalaysiaPertamadan Kedua.Meskipuntelahwujud rancangansebegini sebelumeraAllahyarahamTun
Abdul RazakDato' Husseinnamunmatlamatdanperlaksanaannyatidaksecarakolektif danpragmatik.
Rancangan MalaysiaPertamadanKeduamerupakanpemangkinDasarEkonomi Baru(DEB).
DEB mempunyai kerangkawaktu20 tahundari 1970-1990 merumuskanbahawaekuiti bumiputera
dalamnegara harusmencapai 30% di akhirtempohitu.
Antara institiusi yangpalingpentinghasil dari DEBialah' Federal LandDevelomentAuthority'
(FELDA),suatubadanyang membukatanahdan mengagihkannyakepadarakyatuntuktujuan
pembagunan.Programini sehinggahari ini dikenali sebagaiprogramreformasi tanahyangpalingbesar
dan berjayadi duniadanseterusnyamenjadikanMalaysiapengeluarterbesar getahdanminyakkelapa
sawit.Selainituterdapatbeberapaagensilainyangditubuhkanuntukmembantupendudukdi kawasan
luar bandarialahLembagaBeras danPadi Negara (LPN),LembagaKemajuanIkanMalaysia(LKIM),
KemajuanPekebunKecilPerusahaanGetah atauRISDA danLembagaPertubuhanPeladang.
Justerubagi memastikanmatlamatpembangunanmasyarakatluarbandardapatdilaksanakan,
Tun Abdul RazaktelahmelancarkanRancanganBukuHijaupada 20 Disember1974. Tujuanutama
rancangan tersebutialahuntuk menambahkanhasil makanan.Rancanganini menghendaki rakyat
mengambil bahagianyanglebihcergasdalamsektorekonomipertanian.Antaraprogramyangdiatur
ialahmenggalakkan tanamanjangkapendek,iaitutanamanselingandanbukantanamanseperti kacang
tanah,sekoi,jagung,ikanairtawar,memeliharakerbau,lembudansebagainya.
Sumbangan dalam perpaduan masyarakat
Tun Abdul RazakDato' Husseinadalahseorangpemimpinyangberjiwarakyat.Beliau gemarmelawatke
kampung-kampungdanmeninjausendiripermasalahanyangrakyatalami.Di bawahkepemimpinan
beliau,TunAbdul Razakberjayamenghidupkan semangatbergotong-royongdanmengurangkanbudaya
kolonial di kalanganpentadbirMelayu.
Dalammemupukperpaduanantarakaum, Tun Abdul Razak telahmelancarkan'Rukunegara'
pada 31 Ogos1970. Rukunegaramerupakanideologi kebangsaanyangmengandungi hasratmurni ke
arah membentuksebuahmasyarakatdannegaraMalaysiayangdemokratik,adil,saksama,liberal dan
progresif.
Sumbangan dalam arena politikantarabangsa
Di arenaantarabangsa,Tun Abdul Razakbin Dato' Husseinjugaadalahorangnyayang
bertanggungjawabberundingdenganIndonesiauntukmenamatkan'konfrantasi'yangdilancarkanoleh
negaraitu ke atas Malaysiayang didalangi olehParti KomunisIndonesia(PKI).AllahyarahamTunAbdul
Razak Dato' HusseinjugamewakiliMalaysiake RundinganBangkok1966 dan RundinganManila1963.
AllahyarahamTunAbdul RazakDato' Husseinjugatelahmengadakanbeberapalawatankeamananke
negara-negaraAsia,EropahdanAmerikaSyarikat.
Demi keselamatannegaradankestabilanserantau,TunAbdul Razaktelahmengubah dasarluar
yang bersifatprobaratdanantikomuniskepadadasarberkecuali danberbaik-baikdengansemuanegara
tanpa mengiraideologi.HasratTunAbdul Razak menjadi kenyataanapabilasemuanegaraASEAN
bersetujuuntukmenjadikanrantauini sebagai zonaman,bebasdanberkecuali atauZOPFAN melalui
Deklarasi KualaLumpurpadatahun 1971.
Tun Abdul Razakjugamengiktiraf kewujudannegaraChinabagi mendapatkan sokongankuasa
besartersebutterhadapZOPFAN.Untukitu,TunAbdul RazaktelahmenghantarTengkuRazaleigh
Hamzah mengetuai rombonganperdaganganke Chinapadabulan Mei 1971. Kejayaandalambidang
perdagangantelahmemberi impakkepadahubungan diplomatikantarakedua-duanegaraapabilaChina
menyokongcadanganmewujudkan ZOPFAN.

4. (TUNV .T SAMBANTHAN)
Tun VeerasamyThirugnana Sambanthan
Pengenalan
Tun VeerasamyThirugnanaSambanthanataulebihdikenali sebagai TunV.T.Sambanthan.Beliau
dilahirkan pada16 Jun 1919 di Sungai Siput,Perak.BeliaumerupakananakkepadaAndiappan
VeerasamydanSengammal.Bapanyamerupakanseorangpemilikkebunpokokgetahdi Sungai Siput,
Perak.Tun V.T.Sambanthanmempunyai tigaorangadik-beradik.
SelepasTunSambanthanmenamatkanpersekolahanrendahnyadi Sungai Siput,beliautelah
dihantarke KualaKangsar untukmenyempurnakanpersekolahanmenengahnyadi SekolahClifford.
BeliauamatcemerlangdalampelajarannyadankemudianmemperolehIjazahSarjanaMudaSasteradari
Universiti Annamalai di IndiaUtaradalamjurusanekonomi.Semasamenuntutdi sana,TunSambanthan
tidakketinggalanmengikutikeadaanpolitikdi India.Beliaupernahmengambil bahagiandalamsatu
protesdibawahpimpinanQuitIndiaMovementdanmengalamikecederaansuatumasadahulu.
Sejakkecil lagi,TunSambanthansangataktif dalampelbagai kegiatansekolahdanuniversiti.
Semasadi universiti,SambanthangiatterlibatdalamdenganSayapBeliapertubuhanKongress
KebangsaanIndiadanturutserta dalamrancangan menolongorangyangmiskin.Selepasayahnya
meninggal dunia,Sambanthantelahmengambilalihpengurusandi estet.
Pada tahun1955, Tun Sambanthandilantiksebagai MICdanmenjadi persidenpertamayang
menyatukankesetiaanorangIndia kepadaParti Perikatan.Beliaupernahmenjadi Menteri Buruh,
Menteri Kesihatan,Menteri Tenaga,Menteri PosdanTelekomunikasi sertaMenteri PerpaduanNegara.
Sepanjangtempohmenjadi menteri kabinet,begitubanyakjasayangtelahdicurahkanoleh
Sambanthan,terutamaberkaitandenganperpaduanrakyatyangberbilangkaum.TunSambanthanjuga
telahmenyumbangkantenagadalamusahamenuntutkemerdekaan.
Tun Sambanthanmerupakanseorangyangmementingkantoleransi,keharmoniandan
kerjasamapelbagai bangsadankaumdi negara kitaapabilabeliaumenjadi pemimpin.Beliaumerupakan
pengikutajaranMahatma Gandhi yangmempraktikkananti-keganasanuntukmencapai kemerdekaan.
Tun SambanthantelahberkahwindenganUmasundariyangmerupakananakkepadaseorangjurutera
JabatanKerjaRaya. Umasundari merupakanseoranglulusanuniversiti dalambidangkimiadan
mempunyai harapanuntukmelanjutkanpelajarandi Jerman.Padatahun1959, Sambanthanmenerima
seoranganak perempuanhasil daripadaperkahwinannyadenganUmasundari.Anakperempuannya
bernamaDevakunjari.
Pada tahun1973, Tun SambanthanmeletakkanjawatanPresidenKongresIndiasertaMenteri
PerpaduanNegaradisebabkanusianya.Pada18 Mei 1979, ketikaberumur59 tahun 11 bulan,beliau
telahmeninggal duniaakibatpenyakitjantung.

5. Jasa Tun Sambanthan dalam AspekSosial dan Ekonomi
SetelahTunV.TSambanthanmengambilalihpengurusandi estetdaripadaayahnya,beliautelah
menganjurkankelasmengajarbahasaInggerisuntukpekerja-pekerjadi estetnya.Hal ini demikaian
keranabeliaumengetahui hanyamelalui prosesbelajardapatmemajukandiri sendiri danekonomi
negara.Pada masa itu,taraf hiduporang Indiaamat rendahdankebanyakanmerekahidupdalamserba
kekurangan.Justeru,masyarakatIndiapadamasa itumasihketinggalandalampelbagai aspek.Perkara
ini disedari olehTunSambanthan.Untukmembantupekerja-pekerjanyamemperbaiki taraf hidup
mereka,beliautelahmemberikanpeluangkepadamerekauntukmemperlajaribahasaInggerisyang
amat pentingdalampergaulanseharian.BeliauberbuatdemikiansupayamasyarakatIndiatidakakan
terusketinggalandalampelbagaiaspeksertadapatmemperbaikikehidupanmereka.
Pada 14 Ogos 1954, Tun V.T SambanthantelahmenubuhkansebuahsekolahTamil yang
bernamaMathama Gandhi Kala Salai di estetbeliaudenganbantuanpegawai-pegawai Britishpada
masa ituSekolahini dirasmikanolehPunVijayaletchumi PandityangdijemputolehTun
Sambanthan.Tujuanbeliaumenubuhkansekolahini adalahuntukmemberikanpelajarankepadaanak-
anak pekerjadi estet.Kanak-kanakyangbelajardi sekolahini berpeluangmempelajari bahasaInggeris
keranapada masa ituTun SambanthantelahbersetujuuntukmemasukkanpelajaranbahasaInggerriske
dalamsemuasekolahTamil di Perak.Denganadanyasekolahini,anak-anakpekerjaestetberpeluang
mendapatkanpendidikanyangsempurnawalaupunkeluargamerekamiskin.Selainmemberikan
pendidikankepadakanak-kanakkaumIndia,Sambanthanjugaberharapsekolahini dapatmembantu
negaramelahirkangenerasi yangberpengetahuansertaakanberbakti kepadanegaradalampelbagai
bidang.
Seterusnya,Tun.V.T.Sambanthantelahmengadakanperkhidmatanbaskepadakanak-kanak
estetsupayamerekadapatmelanjutkanpersekolahandi bandar.Padamasaitu,kemudahan
pengangkutanamatkurangatau hampirtiadadi kawasanpedalaman.Kemudahanpengangkutanhanya
tertumpudi kawasanbandaryang lebihmaju.Keadaanini telahmenyusahkanpendudukdi kawasan
pedalamanterutamanyaparapelajaryanginginmelanjutkanpersekolahandi bandar.Untukmengatasi
masalahini,Sambanthantelahmenyediakanperkhidmatanbasbagi memudahkanparapelajaryang
inginmelanjutkanpersekolahandi bandar.PerkhidmatanbasyangdesediakanolehTunSambanthan
sekurang-kurangannyadapatmengatasi masalahpengakutanyangdihadapiolehpendudukpedalaman
selamaitu.
Rentetanitu,TunSambanthantelahmengasaskansebuahakhbarmingguanyangdiberi nama
Malai Naadu.Editorbagi akhbar ini ialahEncikV.Meenachi Sundramdan pejabatpenerbitannya
terletakdi Sungai Siput.Usahamurni ini adalahuntukmenggalakkankeluaransuratkhabardalam
negaradan bukannyadari luar negaralagi.Dalamakhbar ini,akibatburukketagihantodi telah
dilaporkan.Hal ini demikiankeranapadamasaitu,banyakpekerja-pekerjaestetsukaminumminuman
todi dan mengalami ketagihanyangtelahmerosakkanpretasi dalamperkerjaanmereka.Pekerja-pekerja
estetjugatelahmenbazirkanbanyakwangdalammembeli minumantodi.Perkaraini menyebabkan
ramai orangIndiahidupdalamkeadaanaerbakekurangan.Untukmengasi masalahini,TunSambanthan
memintaakhbarMalai Naadu untukmengeluarkanartikel yangberkaitandengankeburukanmeminum
minumantodi.Beliautelahberkempendenganbergiatmenentangtabiatminumminumantodi dan
menggalakkansifatberjimatcermatdalamkalanganahli pekerja-pekerjaeste untukmenangani masalah
tersebut.TunSambanthanberupayabertindaksendiri untukmengeluarkanakhbar-akhbardi Tanah
Melayutanpa bergantungkepadaorangluar.Perkaraini telahmenjadi salahsatuusahauntuk
menggalakkanprosesMalayanisasi.
Tambahanpula,Tun SambanthanmencadangkanpemindahanTabungImigrasi OrangIndia
Selatankepadasatutabungpendidikanuntukanak-anakpekerjaestetnyasupayamerekamendapatkan
manfaatnya.TunSambanthantelahmendesakEncikManikavasagamyangketikaitumenyandang
jawatanMenteri Buruhdan jugaTimbalanPresidenMICuntukmengubahsuaiperlembagaantabung.
Beliauberbuatdemikiankeranabeliauinginmemberikanbantuankewangankepadaanak-anakpekerja
ladangyang belajardi sekolahmenengahdanjugauniversiti.Denganmelaksanakanpemindahan
Tabung Imigrasi OrangIndiaSelatankepadasatutabungpendidikan,banyakpelajartelahmendapatkan
manfaatnya.Sebagai contoh,empatorangpelajartelahmenerimabiasisiwauntukmelanjutkan

6. pelajarandi universiti tempatan.Sebagai PresidenMIC,TunSambanthantelahmemikultanggungjawab
untukmemastikankeperluantabungdapatdimanfaatkanolehmasyarakatestetitusendiri supaya
berlakunnyasebarangpenyelewangan.
Akhirsekali,TunSambanthantelahmenubuhkanPersatuanKoperasiKewangandanTanah
KebangsaanatauThe National Land Finance CooperativeSociety(NFLCS) bersamadenganK.R
Somasundrampadatahun1960. Persatuanini ditubuhkankeranapadaakhir1950-an dan awal 1960-an
telahberlakunnyafragmentasi estet.Padamasaitu,beribu-ribupekerjaestetorangIndiatelahdibuang
kerja.Beliaupercayakoperasi hanyaadalahsatujalankeluarbadi mengatasi masalahfragmenatsi.
Cabaran getirini telahmendorongTunSambanthanmenubuhkan NFLCS.Pekerja-pekerjaestettelah
digalakkanuntukmembeli sahamdalamkoperasi,yangtujuanutamanyaadalahmembeli estet-estet
besaruntukmenghalangfragmentasi.DenganbayaranpendaftaransebanyakRM2hinggaRM100(yang
dibayarsecara beransur) seorangpekerjabolehmemiliki satusahamdalamkoperasi danmempunyai
sati taruhan dalamestet.TunSambanthansendiri talahmelawatseluruhnegarauntukmendaftarkan
ahli baru. Estetpertamayang dibeli ialahdi BukitSidim, Kedah. Semasabeliaumeninggalduniapada
tahun1979, NFLCStelahberjayamembeli18 estetyangmempunyai jumlahluaskawasan30,000 ekar
yang ditanamdenganpokokgetah,koko,kelapasawit,buahkelapadanteh.Bilanganahlinyapula
meningkatkepada85,000 orang.Atas usahabeliaudalammenggerakkankoperasi,beliautelahdigelar
sebagai BapaKoperasi.
Kesimpulannya,sebagaiseorangpemimpinIndia,TunV.T.Sambanthantelahbanyakberjasa
dalamusaha memajukanmasyarakatIndiadalampelbagaibidang.Melauiaktiviti sosioekonomi yang
dijalankan,beliautelahmenonjolkanciri-ciri kepimpinanyangsesuaidenganaspirasi orangIndiadi
Malaysia.Atasjasa dan sumbanganTunSambanthan,beliautelahdianugerahkanpingatkebesaran
P.M.S padaOgos 1959 dan S.S.Mpada Jun 1967. BeliaujugadikurniakanDoktorKehormatDalam
Undang-Undang(HononaryDoctorof Law ) olehUniversitiMalayapadaJulai 1971. Nama Tun
SambanthandiabadikanpadastesenLRTTun SamanthandanWismaTun Sambanthanyang terletakdi
KualaLumpur bagi mengenangjasabeliau.Beliaumeninggalkanduniapada18 Mei 1979 ketikaberumur
59 tahun.Pada upacara pengebumianbeliau,hampir15,000 orang telahhadiruntukmemberikan
penghormatanterakhir,termasukTunkuAbdulRahman,sahabatkaribnya danTunTan Siew Sin.

7. Tun Datuk Patinggi Tan Sri TemenggungJugah
Tun Datuk Patinggi TanSri TemenggungJugah
1903 - 1973
Tun TemenggungJugahAnak Barieng adalahsahabatbaik Tunku Abdul Rahman dari bumi Kenyalang
dan merupakansatu-satunyapemimpinSarawakyangmemainkanperananutamadalamusaha
penubuhanMalaysia.Beliauturutserta dalamrombonganke Londonbersama-samaTunkuAbdul
Rahmanbagi membincangkanpenubuhanMalaysia.Denganwajahtipikal istimewakaumIban,
beliaucukup mudahdikenali danmendapatperhatianpendudukSarawak ketika penubuhanParti
Pesaka Rakyat Sarawak(PESAKA) yangmenjadi salahsatuparti PerikatanSarawak.
Tun TemenggungJugahjugaantaratokoh terawal menyokongcadanganpenubuhanMalaysia
keranamengetahui faedah-faedahyangdapatdiperoleholehrakyatSarawakdaripadapenyatuanitu.
Beliaujugaantara tokohyangterlibatdalamJawatankuasaPerundinganPerpaduanMalaysia(JPPM) bagi
mendapatkanpandanganparapemimpinTanahMelayu,SabahdanSarawaktentangcadangan
penubuhanMalaysia.KetikapembentukanKabinetPertamaMalaysia,beliauantarayang dilantik
menjadi Menteri dalamkabinetKerajaanPersekutuanuntukmenguruskanhal-ehwal Sarawakyang
melibatkanusaha-usahapeningkatkantaraf hidup,hak-hakperibumi,penyediaanprasaranadan
kemudahanasas.Penglibatanaktif beliauyangbegituprihatinterhadapmasalahyangdihadapioleh
rakyat menjadikanbeliaucukupdihormati,disenangi sebagai seorangpemimpinsejati berjiwarakyat
yang terusdikenanghinggake hari ini.
TemenggungJugahanakBariengdilahirkandi UluKapit,Sarawakpadatahun1903. Beliau
merupakananakKetuaOrang Ibanyang mencintai tradisi kehidupanIbansertasangatdihormati oleh
kaumIban di Sarawak.Beliaumenjadi tokohpentingyangmenubuhkanParti PESAKA padatahun1962.
PerananbeliaubanyakmengangkatmartabatkaumIbandan menjadikanmerekalebihterbukadan
sediaberinteraksi dengankaum-kaumlainketikanegaramelangkahmeredaharuskemajuan.
Bersama-samadengan4 orangpemimpindaripadakaumIbandi Sibu,TunJagaya yang
meninggalkanParti NegaraSarawak(PANAS)mengasaskanPESAKA untukmenentangSNAPyang
mendapatsokongankuatdaripadakaumIban Sibu.Pada30 April 1973, PESAKA bergabungdenganParti
BumiputerayangmenubuhkanParti PesakaBumiputeraBersatuSarawak(PBB) yangdipimpinolehDatu
Patinggi Abdul RahmanYa'akob.PerananbeliaudalampolitikMalaysiamemangtidakdapatdinafikan.
BeliaumerupakanpemimpinSarawakterawal yangmenjadi penghubungantarakerajaannegeri dan
kerajaanpusatdan antara pemimpinSarawakterawal yangdudukdalamKabinetMalaysia.
Tun TemenggungJugahtelahmembuktikanbahawamasyarakatpedalamansepertinyabolehke
hadapanjikadiberi peluang.Beliautelahmembuktikanketokohankepimpinannyaketikamenerajui
parti PESAKA dan berupayamemikultanggungjawabyangdiberikansecaraberkesansebagai ahli
ParlimendanMenteri Kabinet.Malahan,banyakisu-isuyangmelibatkankaumIbandanmasyarakat
pedalamanSarawaktelahdisuarakanolehbeliau.
Pada tahun1973, parti pimpinanTunTemenggungJugahiaituPESAKA telahbergabungdengan
parti PANASdanBERJASA membentukparti baruyangdipanggil Parti BumiputeraBersatuiaituPBByang
memerintahSarawak.TunJugahtelahdipilihmenjadi PresidenpertamaPBBdandilantikdalamKabinet
negeri sebagai Menteri Hal Ehwal DalamNegeri.Sepanjangmenerajui jawatantersebutbeliaumemberi
sepenuhtumpuanbagi meningkatkantaraf hidupkaumbumiputeraSawarakbukanhanyakaumIban
jugakaum-kaumlaintermasuklahBidayuh,Kayan,Kenyah,Penandanlain-lain.

8. Tun Datu Haji Mustafa Datu Harun
Tun Datu Haji Mustafa Datu Harun
1918 - 1995
Tun Datu Haji Mustapha BinDatu Harun merupakanYang di-PertuaNegeri SabahpertamadanKetua
Menteri Sabahketiga.Beliaudigelar‘BapaKemerdekaanSabah’dan‘BapaPembangunanSabah’.
Dilahirkanpada31 Julai 1918 di kampongLimau-Limauan,KudatSabah.Beliauadalahanakkeempat
daripada9 adikberadikkepadapasangandatuHarun BinDatu NasaruddindanNorani Binti Abdul
Rahim.
Tun Datu Mustapha menerimapendidikanawal di SekolahKebangsaanStJames,Kudat.Dalam
pendidikantinggi,beliautelahmengikuti kursuspertanianLembagaKemajuanIndustri LuarBandardari
tahun1951 – 1952 di SerdangSelangor.Padatahun1959, beliaumenyertaikursusbahasaInggerisdan
Politikdi England.
Bakat kepimpinandankerjayaTunDatu Haji Mustahpa bermulaapabilabeliaudilantiksebagai
KetuaAnakNegeri DaerahKudatdanPemungutCukai Candupada1 Februari 1937. Semasaperang
duniakedua,beliauberkhidmatdalamBahagianPerkhidmatanPerisikanRahsiabermuladaripada
pangkatprebet, Sarjandan Leftenenpada5april 1945. Selepasitu,beliaudilantiksebagai Kaptengerila
Britishdi BorneoUtara di bawahpimpinanKolonal R.G.P.N Comber,BekasPegawai DaerahKotaBelud.
SekembalinyaBritishselepasPerangDuniaKedua,beliaumenyandang jawatanKetuaAnakNegeri Kelas
I membawagelaranOrangKaya-Kaya(OKK)
BeliaumelihatmasadepanSabahlebihterjaminjikaSabahmenyertai Malaysia.Untuktujuan
mendapatkansokonganpolitikorangMelayu,TunDatuMustapha bersama- samaDatu Mohd Said
Keruakdan TunSakaran Dandai telahmengasaskanUnitedSabahNational Organization(USNO)
berasaskankepadamodel UMNOdi semenanjungdenganbeberapaperubahanyangdisesuaikanuntuk
masyarakatdi Sabah.Pada 23 Disember1961, Tun Datu Mustapha menjadi PresidenUSNOpertamadi
Kudatyang merupakanparti berbilangkaumdanmenyokongsepenuhnyapenubuhanMalaysia.Di
bawahpimpinanbeliau,keahlianUSNOmencecah60,000 orang dan mencadangkanIslamsebagai
agama rasmi dan Bahasa Melayusebagai bahasarasmi Sabah.SebaiksahajaMalaysiadibentukpada
1963, beliaudilantiksebagaiYangDipertuaNegeri Sabahselama2 tahunsebelummenyerahkankepada
Tun PangiranAhmadRaffae.Beliaukembalimenjadi KetuaMenteri Sabah(1965 – 1973)
BeliauberusahamengukuhkankedudukanorangMelayuSabahtermasukmerangkaPerkara20
yang menjaminSabahsebagai sebuahnegeriberautonomi dengangagasanMalaysia.Padatahun1969,
Tun Datu Mustapha menobatkanBahasaMelayusebagai bahasarasmi Sabahmengantikanbahasa
inggeris.Serentak denganitujugabeliautelahmengintegrasikansistempendidikanSabahke dalam
sistempendidikankebangsaan.TunDatuMustaphaturut bertanggungjawabmenjadikanBahasaMelayu
sebagai bahasapenghantardi sekolahsekolahdi Sabahsecaraberperingkatperingkatantaratahun
1967 – 1975. Pada tahun 1971 TunDatu Mustapha telahmenjadikanagamaIslamsebagai agamarasmi
Sabah.Dalam masa yangsama beliauturutmelancarkanUnitedSabahOrganization(USIA) dalam
menambahbilanganpengabutagamaIslamdi Sabah.BeliautelahterpilihmenerimapingkatSeri
Maharaja Mangku Negarayang membawagelaranTunkeranajasa jasabeliauterhadapMalaysia
khususnyaSabahNegeri DibawahBayu.

9. Tun Tan ChengLock
Tun Tan Cheng Lock
1887-1960
Berdasarkan kepadadaya intelektual yangtinggi dankewibawaannya,TunTan Cheng Lock telah
dilantiksebagai PresidenMalayanChineseAssociation(MCA) yangpertamapadatahun1949. Beliau
merupakananak jati yang dilahirkandi negeri Hang Tuah, Melakapada 5 April 1883. Beliau
merupakantokoh pentingyang merintiskepadakerjasama politikantaraUMNOdan MCAbagi
mewujudkankestabilanpolitikdanperpaduanmasyarakatdi Malaysia.Sumbangandanketokohan
beliaumembolehkanMCAdan UMNOmemenangi pilihanraya umumpertama1955 sehingga
melahirkanideapenubuhanParti Perikatanyangkemudiannyadisusuli olehparti MalayanIndian
Congress(MIC).Detiktersebut telah melahirkankerjasamaerat antaraparti UMNO,MCAdan MIC
yangbuat pertama kali berlaku di negara kita.
Tun Tan Chengsemasadi zaman persekolahannyamerupakanseorangpelajaryangcerdas,
pintardan sentiasamenhormati paragurunya.Setelahmenamatkanpersekolahanmenenggahdi
SekolahTinggi Melaka,beliaumenyambungpelajarandi Kolej Raffles, Singapuradanmenjadi guru
sekembalinyake TanahAir.Setelahmeletakjawatansebagai guru,beliaumenyandangjawatansebagai
PenolongPengurusLadangGetahBukitKajangBerhadsebelummenubuhkansyarikatbeliausendiri,
Ladang AyerMolekBerhad.Padatahun 1913, beliauberkahwindenganYeoYeokNeodandikurniakan5
orang cahaya mata.Salah seorangdaripadanyaialahahli politikyangterkemukadi Malaysiadanpernah
memegangtampukpimpinanMCA seperti ayahnya,iaituTunTanSiew Sin.
Rentetanperjuangannyayangcukuplama,bermulasejakawal abadke-20lagi apabila
pertubuhanSukarelawan CinaMelakadihidupkansemula,beliaumenjadi ahlinyapadatahun1915.
BeliaujugatelahmenghidupkansemulaPersatuanOrangCinaPeranakanBritish(SCBA)bagi melindungi
kepentingangolonganini di Negeri-Negeri Selatdansecarasebulatsuarabeliautelahdilantikmenjadi
PresidenSCBA.Melihatkankewibawaandanketokohanbeliau,Britishmelantikbeliaumenjadi Ahli
TidakRasmi MajlisPerundanganNegeri-Negeri Selatbermulapadatahun1925 sehingga1934. Apabila
Jepunmendaratdi Tanah Melayu,Tanmelarikandiri ke Madras Indiadanmenetapdi situsehinggalah
PerangDuniaKeduatamat dan JepunmeninggalkanTanahMelayu.
Ketikasewaktuzamanperang,TunTan ChengLock menubuhkanPersatuanCinaPerantauan
India(OCAI)danmenghantarmemorandumkepadaPejabatTanahJajahanuntukmembolehkan
pendudukberbangsacinamendapatkerakyatanTanahMelayu.Cadangandalammemoranduminilah
yang dimasukkanolehBritishdalamperlembagaan MalayanUnion.

10. JalanTun Tan ChengLock Melaka
Sebagai PresidenMCA,beliautelahmengetuai kempen-kempenmempertingkatkankeahlian
MCA dalamkalanganpemudacina.KedudukanMCA dalamkancahpolitiknegarakianberkembang
apabilamenjalinkerjasamadenganUMNOdalampilihanrayaPerbadananKualaLumpur.Sejakitu,
kerjasamaterusterjalinhinggalahmembawakepadapenubuhanParti Perikatan.Cita-citabeliauuntuk
memperolehtaraf kewarganegaraanbagi kaumcinadi Tanah Melayudicapai apabilaUMNO
mempersetujuicadangantersebutdanmemasukkannyake dalammemorandumParti Perikatankepada
SuruhanjayaReidyangditugaskanuntukmenulisPerlembagaanPersekutuan.
Jasa dan sumbangandalammewujudkanperpaduankaumdiiktiraf dandisanjungsehingga
dianugerahkanpingatD.P.M.JolehSultanIbrahiminbinAlmarhumSultanAbuBakar,Johor(1949),
KomanderEmpayarBritish(1949),KomanderKesatriaEmpayarBritishyangmembawagelaranSirdan
gelaranTun olehYangDipertuanAgong.Namabeliauakanterusterpahatsebagai tokohCinaberhati
waja,yang kuatsemangatdan bercita-citatinggi.Beliaumeninggalduniapada13 Disember1960 di
Hospital BesarMelakaakibatserangansakitjantung
ketikaberumur77 tahun.