TÍNH TOÁN PHA CHẾ HÓA CHẤT PHÒNG THÍ NGHIỆM M: Khối lượng Mol P: Độ tinh khiết C%: Nồng độ phần trăm về khối lượng d: Khối lượng riêng. Vpha: thể tích dung dịch cần pha – Giá trị định mức cần pha đã biết trước (ml) Vhút: thể tích hóa chất đậm đặc cần hút để pha Vpha (ml) mcân: Khối lượng muối cần cân để pha thành dung dịch có nồng độ theo yêu cầu S: độ tan

1. CHẾ HÓA CHẤT
Nguyễn Văn Tới
MỘT SỐ LƯU Ý CƠ
BẢN TRONG PHA

2. Một số yêu cầu pha chế
dung dịch trong phòng
thí nghiệm
1. Nồng độ mol 𝐶 𝑀
2. Nồng độ phần trăm về
khối lượng C%
3. Nồng độ đương lượng CN
4. Nồng độ cồn
5. Độ Brix

3. Một số đại lượng
cần nắm
pha đã biết trước (ml)
• Vhút: thể tích hóa chất đậm đặc cần hút để pha Vpha (ml)
• mcân: Khối lượng muối cần cân để pha thành dung dịch
có nồng độ theo yêu cầu
• S: độ tan
• M: Khối lượng Mol
• P: Độ tinh khiết
• C%: Nồng độ phần trăm về khối lượng
• d: Khối lượng riêng.
• Vpha: thể tích dung dịch cần pha – Giá trị định mức cần

4. 1. Nồng độ mol CM
Là số mol chất tan có trong một đơn vị thể tích dung dịch. Nồng
độ mol thay đổi theo nhiệt độ.
𝐶 𝑀 =
𝑛 (𝑚𝑜𝑙)
𝑉 (𝑙í𝑡)
=
1000𝑛 (𝑚𝑜𝑙)
𝑉 (𝑚𝑙)
Trong đó:
• V là thể tích dung dịch (đơn vị: lit hoặc mililit)
• n: số mol (đơn vị là mol)

5. 2. Nồng độ
phần trăm
về khối
lượng C%
Nồng độ phần trăm về khối lượng là khối
lượng chất tan (g) có trong 100g dung dịch.
𝐶% =
𝑚 𝑐𝑡
𝑚 𝑑𝑑
× 100%
Trong đó:
• mct là khối lượng chất tan (đơn vị: gam).
• mdm là khối lượng dung môi (đơn vị: gam).
• mdd là khối lượng dung dịch (đơn vị: gam).

6. 3. Nồng độ đương lượng CN
Nồng độ đương lượng CN số là số đương lượng gam chất tan có trong 1 lít dung
dịch.
Đương lượng của các chất (nguyên tố hay hợp chất) tương tự như nguyên tử khối
(của nguyên tố) hay phân tử khối (của hợp chất) là phần khối lượng nguyên tử hay
phân tử tương ứng với một đơn vị hoá trị. Đó là phần khối lượng nhỏ nhất của mỗi
chất tác dụng với nhau trong phản ứng hoá học, được tính bằng đơn vị cacbon (đ.v.C)

7. 3. Nồng độ đương
lượng CN
• Đương lượng gam là một lượng chất tính bằng gam có trị số
bằng đương lượng của chất đó. VD đương lượng của phân tử
NaCl là 58.5 đ.v.C thì đương lượng gam tương ứng là 58.5 gam.
• Số đương lượng của 1 nguyên tố hay hợp chất = nguyên tử khối
(của nguyên tố) hay phân tử khối (của hợp chất) chia cho đương
lượng.
• Đương lượng của 1 nguyên tố = nguyên tử khối / số đương lượng
của nguyên tử. Đương lượng của 1 hợp chất = phân tử khối / số
đương lượng của phân tử.

8. 3. Nồng độ đương lượng CN
• Đối với các hợp chất phức tạp như axit, bazơ, muối, thì đương lượng được tính
như sau:
• Đương lượng gam axit = phân tử khối axit / số nguyên tử H trong axit
• Đương lượng gam bazơ = phân tử khối bazơ / số nhóm OH trong bazơ
• Đương lượng gam muối = phân tử khối của muối / số đơn vị hoá trị dương
(hay âm).
• Ở đây ta xem số nguyên tử H, số nhóm OH, số đơn vị hoá trị là “hoá trị”
tương ứng của axit, bazơ, muối.

9. 3. Nồng độ đương
lượng CN
𝐶 𝑁 =
1000.𝑚
Đ.𝑉
Trong đó:
• m: số gam chất tan (g)
• V: thể tích dung dịch (ml)

10. 4. Một số công thức liên hệ
𝐶 𝑀 = 𝐶% ×
10𝑑
𝑀
𝐶 𝑁
= 𝐶% ×
10𝑑
Đ
𝐶 𝑁 =
𝐶 𝑀
𝑍

11. CÁCH TÍNH TOÁN LƯỢNG CHẤT CẦN
PHA THEO YÊU CẦU

12. 1. Pha dung dịch có nồng độ
CM
Đối với chất rắn:
• Khối lượng chất rắn cần lấy để pha Vml dung dịch có nồng độ CM
mcân =
100. M. V. CM
1000. P
Trong đó:
• mcân: khối lượng chất rắn cần cân để pha dung dịch có nồng độ CM .
• M: Khối lượng phân tử (g/mol)
• V: thể tích dung dịch có nồng độ CM cần pha (ml)
• P: độ tinh khiết của hóa chất (%)

13. Pha chất rắn A thành dung dịch
nồng độ CM
• Bài toán yêu cầu pha Vml dung dịch
B có nồng độ CM.
• Trong đó: thể tích V (ml) và nồng độ
CM đã biết trước.
• Yêu cầu cân 1 lượng hóa chất A có
độ tinh khiết P pha thành Vml dung
dịch có nồng độ CM?

14. Pha chất rắn A thành dung dịch có nồng độ CM
𝐂 𝐌 =
𝐧 (𝐦𝐨𝐥)
𝐕 (𝐥í𝐭)
=
𝟏𝟎𝟎𝟎𝐧 (𝐦𝐨𝐥)
𝐕 (𝐦𝐥)
𝐂 𝐌 =
𝟏𝟎𝟎𝟎𝐧
𝐕
=
𝟏𝟎𝟎𝟎. 𝐦
𝐌. 𝐕
𝐦 =
𝐌. 𝐕. 𝐂 𝐌
𝟏𝟎𝟎𝟎
Có thể hiểu đơn giản trong 100 g hóa chất A chứa
trong chai thì lượng hóa chất tinh khiết A chiếm P (g).
Vậy nên lượng hóa chất thực tế cần phải cân là:
𝐦 =
𝐌. 𝐕. 𝐂 𝐌
𝟏𝟎𝟎𝟎
×
𝟏𝟎𝟎
𝐏

15. 1. Pha dung dịch có nồng độ CM
Đối với chất lỏng:
• Lượng chất lỏng đậm đặc cần hút Vhút cần lấy để pha Vml dung dịch có nồng độ CM
𝐕𝐡ú𝐭 =
𝟏𝟎𝟎. 𝐌. 𝐕. 𝐂 𝐌
𝟏𝟎𝟎𝟎. 𝐝. 𝐂%
𝐦đđ =
𝟏𝟎𝟎. 𝐌. 𝐕. 𝐂 𝐌
𝟏𝟎𝟎𝟎. 𝐂%
Trong đó:
• M: Khối lượng phân tử (g/mol).
• d: Khối lượng riêng của chất lỏng đậm đặc cần hút để pha (g/ml).
• V: thể tích dung dịch có nồng độ CM cần pha (ml).
• C%: Nồng độ phần trăm của dung dịch (%)
• m: Khối lượng cân (g).
• Vhút: thể tích dung dịch đậm đặc cần hút (ml)

16. Pha chất lỏng C thành dung
dịch nồng độ CM
• Bài toán yêu cầu pha Vml dung dịch D có
nồng độ CM
• Trong đó: thể tích V (ml) và nồng độ CM
đã biết trước
• Yêu cầu hút 1 lượng hóa chất A có nồng
độ C% pha thành Vml dung dịch có nồng
độ CM?

17. Pha chất lỏng C thành dung dịch nồng độ CM
𝑪 𝑴 =
𝒏 (𝒎𝒐𝒍)
𝑽 (𝒍í𝒕)
=
𝟏𝟎𝟎𝟎𝒏 (𝒎𝒐𝒍)
𝑽 (𝒎𝒍)
𝑪 𝑴 =
𝟏𝟎𝟎𝟎𝒏
𝑽
=
𝟏𝟎𝟎𝟎.𝒎
𝑴.𝑽
𝑪% =
𝒎 𝒄𝒕
𝒎 𝒅𝒅
× 𝟏𝟎𝟎%; 𝒎 𝒄𝒕 =
𝒅. 𝑽đđ. 𝑪%
𝟏𝟎𝟎
=> 𝑪 𝑴 =
𝟏𝟎𝟎𝟎. 𝒅. 𝑽đđ. 𝑪%
𝟏𝟎𝟎. 𝑴. 𝑽
Lượng hóa chất đậm đặc C có: khối lượng riêng d, nồng độ C%, khối lượng mol là M cần hút để pha Vml dung
dịch có nồng độ CM là:
=> Vđđ hút =
100. CM. M. V
1000. d. C%

18. 2. Pha dung dịch có nồng độ CN
Đối với chất rắn: Lượng chất rắn cần lấy để pha Vml dung dịch có nồng độ CN. CN: số đương
lượng gam chất tan có trong 1 lít dung dịch:
𝐂 𝐍 =
𝟏𝟎𝟎𝟎. 𝐦
Đ. 𝐕
=> 𝐦 =
𝐂 𝐍. Đ. 𝐕
𝟏𝟎𝟎𝟎
𝐗é𝐭 độ 𝐭𝐢𝐧𝐡 𝐤𝐡𝐢ế𝐭 𝐭𝐡ì:
𝐦 𝐜â𝐧 =
𝟏𝟎𝟎. 𝐂 𝐍. Đ. 𝐕
𝟏𝟎𝟎𝟎. 𝐏
Trong đó:
• Đ: Đương lượng gam.
• V: thể tích dung dịch có nồng độ CN cần pha (ml).
• CN : Nồng độ đương lượng của dung dịch cần pha (g/ml)
• mcân : Khối lượng chất rắn cân (g).
• V: thể tích cần pha (ml)
• C%: Nồng độ phần trăm của dung dịch (%)

19. 2. Pha dung dịch có nồng độ CN
Đối với chất lỏng: Lượng chất lỏng cần lấy để pha Vml dung dịch
có nồng độ CN:
𝐂 𝐍 =
𝟏𝟎𝟎𝟎. 𝐦
Đ. 𝐕
=> 𝐦 =
𝐂 𝐍. Đ. 𝐕
𝟏𝟎𝟎𝟎
= >
𝐂%. 𝐦 𝐝𝐝
𝟏𝟎𝟎
=
𝐂 𝐍. Đ. 𝐕
𝟏𝟎𝟎𝟎
= >
𝐂%. 𝐝. 𝐕đđ
𝟏𝟎𝟎
=
𝐂 𝐍. Đ. 𝐕
𝟏𝟎𝟎𝟎
= > 𝐕đđ =
𝐂 𝐍. Đ. 𝐕. 𝟏𝟎𝟎
𝟏𝟎𝟎𝟎. 𝐂%. 𝐝

20. 2. Pha dung dịch có nồng
độ CN
TRONG ĐÓ:
▪ Đ: Đương lượng gam.
▪ V: thể tích dung dịch có nồng độ CN cần pha (ml).
▪ CN: Nồng độ đương lượng của dung dịch cần pha
(g/ml)
▪ d: Khối lượng riêng của chất lỏng đậm đặc cần hút
để pha (g/ml).
▪ V: thể tích cần pha (ml)
▪ Vđđ: thể tích dung dịch đậm đặc cần hút (ml

21. 3. Nồng độ phần trăm
về khối lượng (C%)

22. 3. C% của chất rắn không
ngậm nước
Lượng chất rắn cần lấy để pha Vml dung dịch
(mdd gam) có nồng độ C%.
C% Là khối lượng chất tan (g) có trong 100g
dung dịch
𝐶% =
𝑚 𝑐𝑡
𝑚 𝑑𝑑
× 100 = > 𝒎 𝒄𝒕 =
𝒎 𝒅𝒅. 𝑪%
𝟏𝟎𝟎. 𝑷

23. 3. C% của chất rắn không
ngậm nước
𝒎 𝒄𝒕 =
𝒎 𝒅𝒅. 𝑪%
𝟏𝟎𝟎. 𝑷
Trong đó:
• mct là khối lượng chất tan (đơn vị: gam).
• mdd là khối lượng dung dịch cần pha (đơn vị: gam).
• P: độ tinh khiết của hóa chất (%).

24. 3. Nồng độ phần trăm về
khối lượng (C%)
Đối với chất rắn ngậm nước: Lượng chất rắn cần
lấy để pha Vml dung dịch (mdd gam) có nồng độ
C%.
C% Là khối lượng chất tan (g) có trong 100g dung
dịch
𝐶% =
𝑚 𝑐𝑡
𝑚 𝑑𝑑
× 100 = > 𝒎 𝒄𝒕 =
𝒎 𝒅𝒅. 𝑪%
𝟏𝟎𝟎. 𝑷
×
𝑴 𝟏
𝑴 𝟐

25. 3. Nồng độ phần trăm về khối lượng
(C%) đối với chất rắn ngậm nước
𝒎 𝒄𝒕 =
𝒎 𝒅𝒅. 𝑪%
𝟏𝟎𝟎. 𝑷
×
𝑴 𝟏
𝑴 𝟐
Trong đó:
• M1: khối lượng phân tử ngậm nước.
• M2: khối lượng phân tử không ngậm nước

26. 𝒎 𝒄𝒕 =
𝒎 𝒅𝒅
×
𝑴 𝟏
𝑴 𝟐
Trong đó:
• M1: khối lượng phân tử ngậm nước.
• M2: khối lượng phân tử không ngậm nước
. 𝑪%
𝟏𝟎𝟎. 𝑷
3. Nồng độ phần trăm về khối lượng
(C%) đối với chất rắn ngậm nước

27. 4. Nồng độ phần trăm
thể tích – thể tích

28. 4. Nồng độ phần trăm thể tích –
thể tích
C1%.V1 = C2%.V2
Trong đó:
• V1 : thể tích dung dịch cần lấy để pha
• V2 : thể tích dung dịch cần pha
• C1% : nồng độ phần trăm dung dịch lấy để pha
• C2% : nồng độ phần trăm dung dịch cần pha

29. Remember…
Safety First!
Nguyễn Văn Tới
CÒN TIẾP – MỌI NGƯỜI CẦN LIÊN HỆ
084 582 8390