SlideShare a Scribd company logo
1 of 17
TİCARET SAVAŞLARININ GÖLGESİNDEKİ ÇİN
NASIL BÜYÜDÜ?
Çin, şu an ABD ile yaşanan Ticaret Savaşları nedeniyle dünyanın ana gündeminde
yer alan ülke konumunda. Peki Çin ne yaptı, hangi yolları izledi, ne sonuçlar aldı ve
bugün dünyanın en büyük ekonomileri arasına girdi?
Bu yazıda Çin’in bugüne gelmesinde katkısı olan dataları özellikle Dijital Dönüşüm’ün
etkilerini inceleyeceğiz. Türkiye’de henüz farkındalığı çok düşük olan Dijital
Dönüşüm, eğer gerekli çalışmalar yapılmazsa 5 sene içerisinde Cari Açık problemi
olan ülkemiz adına daha da sıkıntılı bir boyuta ulaşacak.
Sanayi çağına dahi henüz tam anlamıyla geçememişken(son çeyreklerde sanayi
üretim verimiz hep düşmekte) bilgi ve dijital çağ kapımızı çaldı ve ilerlemeye devam
ediyor.
Başlayalım….
Çin’in ekonomik verilerine bakacak olursak;
Çin ekonomisi, 1978’den bu yana yıllık ortalama yüzde 9’un üzerinde bir büyüme
elde etti. 1978 yılı, Çin ekonomisinde piyasaya dayalı reformların etkin bir şekilde
başladığı yıldır; içe kapanık bir ekonomi ile ilerleyen ülke, bu yıl itibariyle dışa açılma
kararı almıştır. Çin’deki bu hızlı büyüme, aşırı yoksulluk yaşayan 700 milyondan fazla
insana destek olmuştur. Bu sayı dünya nüfusunun onda birine tekabül ediyor. Kaynak
2014 itibariyle 1,368 milyar nüfusa sahip olan Çin, 10,4 trilyon dolara yakın GSYH
büyüklüğü ile (cari fiyatlarla) ABD’densonra dünyanın en büyük ikinci ekonomisi
konumunda yer alıyor (karşılaştırma: Türkiye, 77 milyon nüfus ve 800 milyar dolar
GSYH ile 17. büyük ekonomi olarak görünüyor.) Kaynak
Dünyadaki en büyük işgücünü 791 milyon kişiyle Çin sağlıyor. Bu sayı, toplam dünya
işgücünün %20’si kadardır. Kaynak
5. Dünya İnternet Konferansı sırasında yayınlanan verilere göre, Çin’in dijital
ekonomisi 2017 yılında, 27 trilyon 200 milyar yuanı (3 trilyon 942 milyar dolar- toplam
dijital ekonomi 12 trilyon dolar-) buldu. Böylece dijital ekonominin büyümeye katkısı,
yüzde 55’e ulaştı. Kaynak
Çin’in global eticaretteki payı oldukça yüksek seviyelerde; Kaynak
1995 yılında Çin’in yüksek teknoloji yoğunluklu ürün ihracatı sadece 13 milyar
dolarken, 2016 yılına gelindiğinde mucizevi bir artışla 496 milyar dolara
yükseldi. Kaynak
2016 yılı bulgularına yoğunlaşalım. Kaynak
 ABD’nin yüksek teknoloji yoğunluklu ihracatı yaklaşık 154 milyar dolar, Çin’in 550
milyar dolar.
 Çin’in yüksek teknoloji yoğunluklu ürün ihracatında dünya payı %26, ABD’nin ise
sadece %7,3. ABD’nin giderek sarsılan hegemonyasına karşın, Çin’in emin adımlarla
dünya ekonomisinin zirvesine olan yolculuğunu ve Trump’ın yeniden korumacılığa
dönüşünü bundan daha iyi hangi gösterge özetleyebilir?
 2016 yılında Çin’in (yerleşik ve yerleşik olmayan) toplam patent sayısı 1.338.503
adet. ABD’nin toplam patent sayısı ise 605.571 adet. Çin’in %45,2’si kadar.
 Patent bulgularına göre 2016 yılında Çin’in dünya patent payı %45,4. 2016 yılında
dünya ölçeğinde alınan patentlerin (2.946.335 adet) neredeyse yarısı Çin’e ait.
Çin’in şirketlerine bakacak olursak;
2018 satışları: Apple – Huawei
 Huawei, Gartner araştırma şirketinin 2018 Aralık ayı verilerine göre 52,218.4 adet
satışı gerçekleştirerek, 45,746,6 adet akıllı telefon satışı gerçekleştiren Apple’ı geride
bıraktı.
 Huawei, en değerli şirketler sıralamasında 2017 yılında 25.sıradan 12.sıraya
yükseldi. Bir sene içerisinde marka değerini %63.7 oranında arttırdı.
 Global marka sıralamasında 153 milyar dolar değeri bulunan teknoloji şirketi Apple.
2018 yılında %5’lik değer arttırdı.
 Huawei, P20 ve Mate 20 modelleriyle büyük bir başarıya imza atarken, satış
rakamlarında yüzde 30’luk bir oranla artırmayı gerçekleştirdi.
 Böylece 200 milyon adetten fazla akıllı telefon satan Çinli üretici, ilk kez bir yılı ikinci
sırada tamamladı
2018 Değer ve Aktif Kullanıcı Oranı: WeChat – Facebook
 WeChat, en değerli şirketler sıralamasında 2017 yılında 47.sıradan 25.sıraya
yükseldi. 1 sene içerisinde marka değerini %126.2 oranında arttırdı ve değerini $53.5
milyar’a yükseltti.
WeChat Aylık ve Günlük aktif kullanıcı oranları:
 Aylık Aktif Kullanıcılar: 1.08 Milyar (2018)
 Ortalama Günlük Aktif Kullanıcılar: 619,6 milyon (2018)
 Bu oranları $83 milyarlık marka değeri ile 7. sırada bulunan Facebook ile
kıyasladığımızda 1 yıl içerisinde %7’lik değer artışı kazanan facebook, geçtiğimiz
yıldaki pozisyonunu korumuş oldu.
Facebook Aylık ve Günlük aktif kullancı oranları
 Ortalama Günlük Aktif Kullanıcılar: 1.495 Milyar (2018)
 Aylık Aktif Kullanıcılar: 2.27 milyar (2018)
2018 Değer ve Net kar Amazon ve Alibaba
 Global En iyi markalar sıralamasında birinci sırada bulunduran Amazon Marka
değerini geçtiğimiz yıla oranla %24,5 oranında arttırdı.
 Amazon’un önemli rakiplerinden birisi olan Çin Merkezli Alibaba,113 milyar dolarlık
değeriyle 162. sıradan 116.sıraya yükseldi.
 Key Financial 2018, sonuçlarına göre Toplam Geliri $51,0 milyar olan Amazon’u,
Alibaba, $9 milyar dolar toplam gelir ile takip ediyor.
 E-Ticaret verilerine baktığımızda, $2 milyar dolar gelir ile $26.9 milyar dolarlık
Amazon’u takibe devam etmekte.
 Firma Net kar oranlarını incelediğimizde, $1 milyar dolar Net Kar’ı olan Alibaba, $1.6
Milyar dolar Net kar’ı olan Amazon neredeyse yakalamış gözüküyor.
2018 Hizmet, Değer ve Gelir : Uber – Didi Chuxing
 Didi Chuxing, 550 milyon kullanıcısı, 21 milyon şöförü bulunmaktadır. Uber ise 75
milyon kullanıcısı olan 3 milyon şöförü bulunan bir firmadır.
 Uber, Dünya genelinde, 65 ülkenin 600 şehrine hizmet sağlamaktadır.
 Didi ise, 400 Çin şehrine, Brezilya, Japonya, Meksika, Avusturalya, Hong Kong ve
Tayvan’a hizmet sağlamaktadır.
 Gelir oranlarını incelediğimizde 2017 yılında $5 milyar elde ettiğini bildirmişti.
 Didi’ye bakıldığında Brüt 25-27 milyar dolar; bunun% 16’sında net tahmin ediliyor.
 Uber ile Didi Chuxing’in marka değerlerine baktığımızda Uber’in $72 milyar dolar
değeri, Didi’nin ise $56 milyar dolar değeri bulunmaktadır.
2018 Değer ve Gelir : Google – Baidu
 Google Chrome Çinde yasaklandı. Çinde kullanılan en popüler arama motorları,
Bing, Sogou, 360 search ve %59’luk pastayı alan Baidu en çok tercih edileni.
(StatCounter)
 Baidu, Dünya’nın en değerli firmaları sıralamasında, 2018 yılı itibariyle, 87.sıraya
gerilemiş bulunmakta. 2017 yılında 55.sırada olan baidu, 2018’de %-7,5 düşüş,
bununla birlikte marka değeri, $21 milyar dolar dan 19$ milyar dolara geriledi.
 Bir diğer yandan, Google’a baktığımızda En iyi markalar sıralamasında üçüncü
sırada bulunan Google, Marka değerini geçtiğimiz yıla oranla %18,1 oranında arttırdı.
Kaynaklar:
http://brandfinance.com/images/upload/global_500_2019_locked.pdf
http://gs.statcounter.com/search-engine-market-share
https://www.gzt.com/teknoloji/kabugunu-kir-amazon-ve-alibaba-ne-kadar-global-
3461676
https://www.statista.com/chart/13759/alibaba-vs-amazon/
http://www.milliyet.com.tr/alibaba-ve-tencent-dunyanin-en-teknoloji-haber-2678318/
https://webrazzi.com/2017/04/27/didi-50-milyar-dolar-degerleme/
http://www.theegg.com/seo/china/chinese-search-engine-market-share-2018/
https://www.apple.com/tr/newsroom/2018/11/apple-reports-fourth-quarter-results/
https://www.donanimhaber.com/Huawei-Applei-gecerek-dunyanin-en-buyuk-ikinci-
telefon-ureticisi-oldu–101999
Dünyanın en değerli ilk 20 markasında ABD ve Çin listeyi domine ediyor.
Unicorn, değeri 1 milyar Dolar’a ulaşan startup girişimlere verilen addır. Dünyanın en
iyi unicorn listesinde ilk 5’in 3’ünü Çin girişimleri oluşturuyor. Ayrıca bu
karşılaştırmada Amerikan unicornlarının bu dereceyi alması 7 yıl sürerken, Çin
unicornları 4 yılda bu dereceyi almış bulunuyor. Kaynak
Çin’in yatırımlarına bakacak olursak;
Çin, dijital teknolojilerde lider küresel yatırımcılardan biridir, dünyanın en aktif dijital
yatırım ve startup ekosistemlerinden birine sahiptir. Büyüyen girişim sermayesi
endüstrisi giderek daha fazla dijital odaklı oluyor. Genel olarak, Çin’in girişim
sermayesi sektörü, 2011–13’te yalnızca 12 milyar dolar ve küresel toplamın yüzde
6’sında iken, 2014-16’da 77 milyar dolara veya dünya genelinde toplamın yüzde
19’una hızla genişlemiştir.
Çin, Ar-Ge harcamalarında dünyada 2. sırada yer alıyor, AB’nin oldukça üzerinde bir
yatırım yapıyor.
 ABD: 511 milyar $ (2016)
 Çin: 452 milyar $ (2016)
 AB: 387 milyar $ (2015)
Çin’de inovasyon ve teknolojik gelişmelerin bir diğer kilit ölçütü de bilim ve teknoloji
alanında öğrenim gören öğrenci sayısı. Çin bu alanda hızla ilerliyor ve kalabalık
nüfusu sayesinde şimdiden bu alanda ABD’yi geride bırakmış durumda. 2000-2014
yılları arasında bilim ve mühendislik bölümlerinden mezun olan Çinli öğrenci sayısı
359 binden 1,65 milyona yükseldi. Aynı dönemde ABD’nin bu bölümlerden mezun
olan öğrenci sayısı 483 binden 742 bine çıktı. Kaynak
Coin Market Cap sıralamasına göre kripto para borsalarında top 3’te Çinli firmalar
(Binance, ZB.COM, OKEx) bulunuyor. Top 10’da da 5 Çinli firma yer alıyor. Çin etkisi
diğer alanlarda olduğu gibi Kripto dünyasında da kendini gösteriyor. Kaynak
Çin Yapay zekaya çok yüksek yatırım yapıyor, 1 senede harcadığı para, ABD ile
karşılaştırıldığında 4 senede tüm startuplara harcanan paraya denk oluyor.
Çin küresel yapay zeka fonuna hükmediyor. Kaynak
Şu an neler oluyor?
Çin ekonomisi, 2018 son çeyreğinde %6,4 arttı. Yıllık büyüme 2018’de %6,6 olurken,
bu oran Çin ekonomisinin 1990’dan bu yana en zayıf oranı olarak gerçekleşti. Kaynak
Büyüme oranının 2023’e kadar olan tahminlerinde düşüşün devam etmesi
bekleniyor. Kaynak
Global ölçekte karşılaştırıldığında 2030 yılına kadar Çin GDP beklentisi;
Çin’in Stratejisi: Made in China 2025
Çin’in yüksek teknolojilere dayalı, Sanayi 4.0’e geçiş stratejisinin adı; “Made in China
2025”. Strateji ile Çin sanayisinin yüksek teknolojiler temelinde dönüştürülmesi, süper
güçlü yüksek teknolojilerin üretilmesi amaçlanıyor.
Strateji 2.5 yıl boyunca Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (MIIT) tarafından Çin
Mühendislik Akademisi’nden 150 uzmanın katılımıyla hazırlanmış. Strateji ile Çin
sanayinin küre-sel katma değer zincirine en üst düzeyde, yüksek teknoloji yoğunluklu
sektörler temelinde eklemlenmesi öngörülmüş…
“Made in China 2025” ile 10 öncelikli sektör belirlenmiş;
Çin’in Öncelikli 10 Yeni Sanayi Alanı ve Konuları
Çinli üreticiler, özellikle de özel şirketler, Endüstri 4.0’ın sanayiyi dönüştürme
potansiyeli konusunda Almanya, Japonya ve ABD’deki benzerlerinden daha
iyimserler. Kaynak
Ancak Çinli üreticiler, Industry 4.0 girişimlerini ilerletmek için rakiplerinden daha az
hazırlıklı olduklarını söylüyorlar.
2014’te ‘Robot Devrimi’ne başlayan ve akıllı üretime odaklanan Çin’in bir diğer
hedefi de 2020 yılına gelindiğinde yıllık robot üretimini 100 bine çıkarmak. 2015
yılındaki üretimin 33 bin adet olduğu göz önüne alınırsa bu son derece iddialı bir
hedef. Ülkedeki robot üreticileri, “fabrikalarda bir tek işçi kalmayıncaya kadar robot
üretimine devam” hedefine kitlenmiş durumda. Kaynak
Yazıdaki tüm kaynakları incelediğimizde görmekteyiz ki Çin’in büyümesi ve bugüne
gelmesinde Teknolojik’in rolü çok kritik. Dijital Dönüşüm’ü hemen hemen her
sektörde hayata geçiren ve hala durmaksızın devam eden Çin karşısında bizim
ölçeğimizdeki ülkelerin işi çok zor. Yeni dünya sanayi çağından çok daha öte bir hıza
sahip.
Sanayi çağında dünyayı yakalamak ve en azından kopmamak nispeten kolay iken,
bilgi ve dijital çağda yakalamak bir kenara, o şirketler globalleşen dünyada gelip sizin
müşterilerinizi de çalmakta.
Cari açık problemi olan Türkiye’nin geleceğe daha ışık içerisinde bakması için dijital
dönüşümü hayata geçirmesinden başka bir çözüm yok. Henüz geç değil, ancak 5
sene sonra her şey için çok geç kalmış olabiliriz.

More Related Content

Similar to Ticaret Savaşlarının Gölgesindeki Çin Nasıl Büyüdü?

Maxus Dijital Dünyaya Bakış Mayıs 2013
Maxus Dijital Dünyaya Bakış Mayıs 2013Maxus Dijital Dünyaya Bakış Mayıs 2013
Maxus Dijital Dünyaya Bakış Mayıs 2013Maxus Turkey
 
Sektörden Haberler Emarsys Kasım 2013
Sektörden Haberler Emarsys Kasım 2013Sektörden Haberler Emarsys Kasım 2013
Sektörden Haberler Emarsys Kasım 2013Emarsys Türkçe
 
Çin Lüks Ürün Pazarındaki Potansiyel
Çin Lüks Ürün Pazarındaki PotansiyelÇin Lüks Ürün Pazarındaki Potansiyel
Çin Lüks Ürün Pazarındaki PotansiyelICSME-CHINA
 
E-ticaret Türkiye Ekonomisini Nasıl Dönüştürüyor
E-ticaret Türkiye Ekonomisini Nasıl DönüştürüyorE-ticaret Türkiye Ekonomisini Nasıl Dönüştürüyor
E-ticaret Türkiye Ekonomisini Nasıl DönüştürüyorWebrazzi
 
Maxus Dijital Dünyaya Bakış - Kasım 2013
Maxus Dijital Dünyaya Bakış - Kasım 2013Maxus Dijital Dünyaya Bakış - Kasım 2013
Maxus Dijital Dünyaya Bakış - Kasım 2013Maxus Turkey
 
Cin Pazari’nda Basarmak
Cin Pazari’nda BasarmakCin Pazari’nda Basarmak
Cin Pazari’nda BasarmakMelih ÖZCANLI
 
Sektörden Haberler Emarsys Mayıs 2014
Sektörden Haberler Emarsys Mayıs 2014Sektörden Haberler Emarsys Mayıs 2014
Sektörden Haberler Emarsys Mayıs 2014Emarsys Türkçe
 
BT Günlüğü HAZİRAN 2015
BT Günlüğü HAZİRAN 2015BT Günlüğü HAZİRAN 2015
BT Günlüğü HAZİRAN 2015Eylül Medya
 
Sektorel ekonomi web
Sektorel ekonomi webSektorel ekonomi web
Sektorel ekonomi webNeşe Çetin
 
Tubisad Türkiye'de E-Ticaret - 2018 Pazar Büyüklüğü Raporu
Tubisad Türkiye'de E-Ticaret - 2018 Pazar Büyüklüğü Raporu Tubisad Türkiye'de E-Ticaret - 2018 Pazar Büyüklüğü Raporu
Tubisad Türkiye'de E-Ticaret - 2018 Pazar Büyüklüğü Raporu ETİD
 
Türkiye’de E-Ticaret 2018 Pazar Büyüklüğü
Türkiye’de E-Ticaret 2018 Pazar BüyüklüğüTürkiye’de E-Ticaret 2018 Pazar Büyüklüğü
Türkiye’de E-Ticaret 2018 Pazar BüyüklüğüAli Rıza Babaoğlan
 
Kpmg sektorel bakis-2020-otomotiv
Kpmg sektorel bakis-2020-otomotivKpmg sektorel bakis-2020-otomotiv
Kpmg sektorel bakis-2020-otomotivSebnem Ozdemir
 
Dijital Türkiye 2016 - Türkiye Dijital Pazar İstatistikleri
Dijital Türkiye 2016 - Türkiye Dijital Pazar İstatistikleriDijital Türkiye 2016 - Türkiye Dijital Pazar İstatistikleri
Dijital Türkiye 2016 - Türkiye Dijital Pazar İstatistikleriKogital
 
Dijital Finansal Kapsayıcılık: Finansal teknolojilerin kapsayıcılık yoluyla o...
Dijital Finansal Kapsayıcılık: Finansal teknolojilerin kapsayıcılık yoluyla o...Dijital Finansal Kapsayıcılık: Finansal teknolojilerin kapsayıcılık yoluyla o...
Dijital Finansal Kapsayıcılık: Finansal teknolojilerin kapsayıcılık yoluyla o...PAL Policy Analytics Lab
 
Online market-sektor-analizi zeo-agency
Online market-sektor-analizi zeo-agencyOnline market-sektor-analizi zeo-agency
Online market-sektor-analizi zeo-agencySebnem Ozdemir
 
Çin Doğal Taş Sektörü Ülke Raporu
Çin Doğal Taş Sektörü Ülke RaporuÇin Doğal Taş Sektörü Ülke Raporu
Çin Doğal Taş Sektörü Ülke Raporunisa özdemir
 
Impact of Trendyol on Turkey’s Economy in 2019
Impact of Trendyol on Turkey’s Economy in 2019Impact of Trendyol on Turkey’s Economy in 2019
Impact of Trendyol on Turkey’s Economy in 2019PAL Policy Analytics Lab
 
BrandZ - 2015'in En Değerli 100 Global Markası - BPN İstanbul Derlemesi
BrandZ - 2015'in En Değerli 100 Global Markası - BPN İstanbul DerlemesiBrandZ - 2015'in En Değerli 100 Global Markası - BPN İstanbul Derlemesi
BrandZ - 2015'in En Değerli 100 Global Markası - BPN İstanbul DerlemesiBPN Istanbul
 
E-ihracat başarı faktörleri
E-ihracat başarı faktörleriE-ihracat başarı faktörleri
E-ihracat başarı faktörleriWebrazzi
 

Similar to Ticaret Savaşlarının Gölgesindeki Çin Nasıl Büyüdü? (20)

Maxus Dijital Dünyaya Bakış Mayıs 2013
Maxus Dijital Dünyaya Bakış Mayıs 2013Maxus Dijital Dünyaya Bakış Mayıs 2013
Maxus Dijital Dünyaya Bakış Mayıs 2013
 
Sektörden Haberler Emarsys Kasım 2013
Sektörden Haberler Emarsys Kasım 2013Sektörden Haberler Emarsys Kasım 2013
Sektörden Haberler Emarsys Kasım 2013
 
Çin Lüks Ürün Pazarındaki Potansiyel
Çin Lüks Ürün Pazarındaki PotansiyelÇin Lüks Ürün Pazarındaki Potansiyel
Çin Lüks Ürün Pazarındaki Potansiyel
 
E-ticaret Türkiye Ekonomisini Nasıl Dönüştürüyor
E-ticaret Türkiye Ekonomisini Nasıl DönüştürüyorE-ticaret Türkiye Ekonomisini Nasıl Dönüştürüyor
E-ticaret Türkiye Ekonomisini Nasıl Dönüştürüyor
 
Maxus Dijital Dünyaya Bakış - Kasım 2013
Maxus Dijital Dünyaya Bakış - Kasım 2013Maxus Dijital Dünyaya Bakış - Kasım 2013
Maxus Dijital Dünyaya Bakış - Kasım 2013
 
Cin Pazari’nda Basarmak
Cin Pazari’nda BasarmakCin Pazari’nda Basarmak
Cin Pazari’nda Basarmak
 
Sektörden Haberler Emarsys Mayıs 2014
Sektörden Haberler Emarsys Mayıs 2014Sektörden Haberler Emarsys Mayıs 2014
Sektörden Haberler Emarsys Mayıs 2014
 
BT Günlüğü HAZİRAN 2015
BT Günlüğü HAZİRAN 2015BT Günlüğü HAZİRAN 2015
BT Günlüğü HAZİRAN 2015
 
Sektorel ekonomi web
Sektorel ekonomi webSektorel ekonomi web
Sektorel ekonomi web
 
Tubisad Türkiye'de E-Ticaret - 2018 Pazar Büyüklüğü Raporu
Tubisad Türkiye'de E-Ticaret - 2018 Pazar Büyüklüğü Raporu Tubisad Türkiye'de E-Ticaret - 2018 Pazar Büyüklüğü Raporu
Tubisad Türkiye'de E-Ticaret - 2018 Pazar Büyüklüğü Raporu
 
Türkiye’de E-Ticaret 2018 Pazar Büyüklüğü
Türkiye’de E-Ticaret 2018 Pazar BüyüklüğüTürkiye’de E-Ticaret 2018 Pazar Büyüklüğü
Türkiye’de E-Ticaret 2018 Pazar Büyüklüğü
 
Kpmg sektorel bakis-2020-otomotiv
Kpmg sektorel bakis-2020-otomotivKpmg sektorel bakis-2020-otomotiv
Kpmg sektorel bakis-2020-otomotiv
 
Dijital Türkiye 2016 - Türkiye Dijital Pazar İstatistikleri
Dijital Türkiye 2016 - Türkiye Dijital Pazar İstatistikleriDijital Türkiye 2016 - Türkiye Dijital Pazar İstatistikleri
Dijital Türkiye 2016 - Türkiye Dijital Pazar İstatistikleri
 
Pazarlama trendleri 2015
Pazarlama trendleri 2015Pazarlama trendleri 2015
Pazarlama trendleri 2015
 
Dijital Finansal Kapsayıcılık: Finansal teknolojilerin kapsayıcılık yoluyla o...
Dijital Finansal Kapsayıcılık: Finansal teknolojilerin kapsayıcılık yoluyla o...Dijital Finansal Kapsayıcılık: Finansal teknolojilerin kapsayıcılık yoluyla o...
Dijital Finansal Kapsayıcılık: Finansal teknolojilerin kapsayıcılık yoluyla o...
 
Online market-sektor-analizi zeo-agency
Online market-sektor-analizi zeo-agencyOnline market-sektor-analizi zeo-agency
Online market-sektor-analizi zeo-agency
 
Çin Doğal Taş Sektörü Ülke Raporu
Çin Doğal Taş Sektörü Ülke RaporuÇin Doğal Taş Sektörü Ülke Raporu
Çin Doğal Taş Sektörü Ülke Raporu
 
Impact of Trendyol on Turkey’s Economy in 2019
Impact of Trendyol on Turkey’s Economy in 2019Impact of Trendyol on Turkey’s Economy in 2019
Impact of Trendyol on Turkey’s Economy in 2019
 
BrandZ - 2015'in En Değerli 100 Global Markası - BPN İstanbul Derlemesi
BrandZ - 2015'in En Değerli 100 Global Markası - BPN İstanbul DerlemesiBrandZ - 2015'in En Değerli 100 Global Markası - BPN İstanbul Derlemesi
BrandZ - 2015'in En Değerli 100 Global Markası - BPN İstanbul Derlemesi
 
E-ihracat başarı faktörleri
E-ihracat başarı faktörleriE-ihracat başarı faktörleri
E-ihracat başarı faktörleri
 

More from Serhat Bıçakçı

2019 Mobil Pazarlama Trendleri
2019 Mobil Pazarlama Trendleri2019 Mobil Pazarlama Trendleri
2019 Mobil Pazarlama TrendleriSerhat Bıçakçı
 
The Future of Facebook: Is It About Data Prıvacy Leakage
The Future of Facebook: Is It About Data Prıvacy LeakageThe Future of Facebook: Is It About Data Prıvacy Leakage
The Future of Facebook: Is It About Data Prıvacy LeakageSerhat Bıçakçı
 
How Does Digital Marketing Strategy Get Created?
How Does Digital Marketing Strategy Get Created?How Does Digital Marketing Strategy Get Created?
How Does Digital Marketing Strategy Get Created?Serhat Bıçakçı
 
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm Yol Haritası
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm Yol HaritasıKOBİ'ler için Dijital Dönüşüm Yol Haritası
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm Yol HaritasıSerhat Bıçakçı
 
Girişimciler Neden Yatırımcı Bulamıyor?
Girişimciler Neden Yatırımcı Bulamıyor?Girişimciler Neden Yatırımcı Bulamıyor?
Girişimciler Neden Yatırımcı Bulamıyor?Serhat Bıçakçı
 
KOBİ'ler Neden Dijital Dönüşüm Gerçekleştiremiyor?
KOBİ'ler Neden Dijital Dönüşüm Gerçekleştiremiyor?KOBİ'ler Neden Dijital Dönüşüm Gerçekleştiremiyor?
KOBİ'ler Neden Dijital Dönüşüm Gerçekleştiremiyor?Serhat Bıçakçı
 
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm
KOBİ'ler için Dijital DönüşümKOBİ'ler için Dijital Dönüşüm
KOBİ'ler için Dijital DönüşümSerhat Bıçakçı
 
Dijital Pazarlama Stratejisi Nasıl Oluşturulur?
Dijital Pazarlama Stratejisi Nasıl Oluşturulur?Dijital Pazarlama Stratejisi Nasıl Oluşturulur?
Dijital Pazarlama Stratejisi Nasıl Oluşturulur?Serhat Bıçakçı
 
İşimde vazgeçilmez olmak istiyorum, ama nasıl?
İşimde vazgeçilmez olmak istiyorum, ama nasıl?İşimde vazgeçilmez olmak istiyorum, ama nasıl?
İşimde vazgeçilmez olmak istiyorum, ama nasıl?Serhat Bıçakçı
 
Sosyal Medya Kampanyası Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gereken 9 Şey
Sosyal Medya Kampanyası Hazırlarken  Dikkat Etmeniz Gereken 9 ŞeySosyal Medya Kampanyası Hazırlarken  Dikkat Etmeniz Gereken 9 Şey
Sosyal Medya Kampanyası Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gereken 9 ŞeySerhat Bıçakçı
 
Ekip Motivasyonu Oluşturmak ve Bu Motivasyonu Sürekli Kılmak
Ekip Motivasyonu Oluşturmak  ve  Bu Motivasyonu Sürekli KılmakEkip Motivasyonu Oluşturmak  ve  Bu Motivasyonu Sürekli Kılmak
Ekip Motivasyonu Oluşturmak ve Bu Motivasyonu Sürekli KılmakSerhat Bıçakçı
 
Sosyal Medya Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sosyal Medya Uygulamalarında Dikkat Edilmesi GerekenlerSosyal Medya Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sosyal Medya Uygulamalarında Dikkat Edilmesi GerekenlerSerhat Bıçakçı
 

More from Serhat Bıçakçı (19)

2019 Mobil Pazarlama Trendleri
2019 Mobil Pazarlama Trendleri2019 Mobil Pazarlama Trendleri
2019 Mobil Pazarlama Trendleri
 
The Future of Facebook: Is It About Data Prıvacy Leakage
The Future of Facebook: Is It About Data Prıvacy LeakageThe Future of Facebook: Is It About Data Prıvacy Leakage
The Future of Facebook: Is It About Data Prıvacy Leakage
 
How Does Digital Marketing Strategy Get Created?
How Does Digital Marketing Strategy Get Created?How Does Digital Marketing Strategy Get Created?
How Does Digital Marketing Strategy Get Created?
 
Digital Content Strategy
Digital Content StrategyDigital Content Strategy
Digital Content Strategy
 
Digital Evolution
Digital EvolutionDigital Evolution
Digital Evolution
 
Apple Batar mı?
Apple Batar mı?Apple Batar mı?
Apple Batar mı?
 
Dijital Pazarlama Eğitimi
Dijital Pazarlama EğitimiDijital Pazarlama Eğitimi
Dijital Pazarlama Eğitimi
 
Dijital Dönüşüm Nedir?
Dijital Dönüşüm Nedir?Dijital Dönüşüm Nedir?
Dijital Dönüşüm Nedir?
 
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm Yol Haritası
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm Yol HaritasıKOBİ'ler için Dijital Dönüşüm Yol Haritası
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm Yol Haritası
 
Girişimciler Neden Yatırımcı Bulamıyor?
Girişimciler Neden Yatırımcı Bulamıyor?Girişimciler Neden Yatırımcı Bulamıyor?
Girişimciler Neden Yatırımcı Bulamıyor?
 
KOBİ'ler Neden Dijital Dönüşüm Gerçekleştiremiyor?
KOBİ'ler Neden Dijital Dönüşüm Gerçekleştiremiyor?KOBİ'ler Neden Dijital Dönüşüm Gerçekleştiremiyor?
KOBİ'ler Neden Dijital Dönüşüm Gerçekleştiremiyor?
 
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm
KOBİ'ler için Dijital DönüşümKOBİ'ler için Dijital Dönüşüm
KOBİ'ler için Dijital Dönüşüm
 
Dijital Pazarlama Stratejisi Nasıl Oluşturulur?
Dijital Pazarlama Stratejisi Nasıl Oluşturulur?Dijital Pazarlama Stratejisi Nasıl Oluşturulur?
Dijital Pazarlama Stratejisi Nasıl Oluşturulur?
 
İşimde vazgeçilmez olmak istiyorum, ama nasıl?
İşimde vazgeçilmez olmak istiyorum, ama nasıl?İşimde vazgeçilmez olmak istiyorum, ama nasıl?
İşimde vazgeçilmez olmak istiyorum, ama nasıl?
 
Sosyal Medya Kampanyası Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gereken 9 Şey
Sosyal Medya Kampanyası Hazırlarken  Dikkat Etmeniz Gereken 9 ŞeySosyal Medya Kampanyası Hazırlarken  Dikkat Etmeniz Gereken 9 Şey
Sosyal Medya Kampanyası Hazırlarken Dikkat Etmeniz Gereken 9 Şey
 
Ekip Motivasyonu Oluşturmak ve Bu Motivasyonu Sürekli Kılmak
Ekip Motivasyonu Oluşturmak  ve  Bu Motivasyonu Sürekli KılmakEkip Motivasyonu Oluşturmak  ve  Bu Motivasyonu Sürekli Kılmak
Ekip Motivasyonu Oluşturmak ve Bu Motivasyonu Sürekli Kılmak
 
Kriz Yönetimi
Kriz YönetimiKriz Yönetimi
Kriz Yönetimi
 
Sosyal Medya Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sosyal Medya Uygulamalarında Dikkat Edilmesi GerekenlerSosyal Medya Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sosyal Medya Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
 
Pinterest ve The Fancy
Pinterest ve The FancyPinterest ve The Fancy
Pinterest ve The Fancy
 

Ticaret Savaşlarının Gölgesindeki Çin Nasıl Büyüdü?

  • 1. TİCARET SAVAŞLARININ GÖLGESİNDEKİ ÇİN NASIL BÜYÜDÜ? Çin, şu an ABD ile yaşanan Ticaret Savaşları nedeniyle dünyanın ana gündeminde yer alan ülke konumunda. Peki Çin ne yaptı, hangi yolları izledi, ne sonuçlar aldı ve bugün dünyanın en büyük ekonomileri arasına girdi? Bu yazıda Çin’in bugüne gelmesinde katkısı olan dataları özellikle Dijital Dönüşüm’ün etkilerini inceleyeceğiz. Türkiye’de henüz farkındalığı çok düşük olan Dijital Dönüşüm, eğer gerekli çalışmalar yapılmazsa 5 sene içerisinde Cari Açık problemi olan ülkemiz adına daha da sıkıntılı bir boyuta ulaşacak. Sanayi çağına dahi henüz tam anlamıyla geçememişken(son çeyreklerde sanayi üretim verimiz hep düşmekte) bilgi ve dijital çağ kapımızı çaldı ve ilerlemeye devam ediyor. Başlayalım…. Çin’in ekonomik verilerine bakacak olursak; Çin ekonomisi, 1978’den bu yana yıllık ortalama yüzde 9’un üzerinde bir büyüme elde etti. 1978 yılı, Çin ekonomisinde piyasaya dayalı reformların etkin bir şekilde başladığı yıldır; içe kapanık bir ekonomi ile ilerleyen ülke, bu yıl itibariyle dışa açılma kararı almıştır. Çin’deki bu hızlı büyüme, aşırı yoksulluk yaşayan 700 milyondan fazla insana destek olmuştur. Bu sayı dünya nüfusunun onda birine tekabül ediyor. Kaynak 2014 itibariyle 1,368 milyar nüfusa sahip olan Çin, 10,4 trilyon dolara yakın GSYH büyüklüğü ile (cari fiyatlarla) ABD’densonra dünyanın en büyük ikinci ekonomisi konumunda yer alıyor (karşılaştırma: Türkiye, 77 milyon nüfus ve 800 milyar dolar GSYH ile 17. büyük ekonomi olarak görünüyor.) Kaynak Dünyadaki en büyük işgücünü 791 milyon kişiyle Çin sağlıyor. Bu sayı, toplam dünya işgücünün %20’si kadardır. Kaynak 5. Dünya İnternet Konferansı sırasında yayınlanan verilere göre, Çin’in dijital ekonomisi 2017 yılında, 27 trilyon 200 milyar yuanı (3 trilyon 942 milyar dolar- toplam dijital ekonomi 12 trilyon dolar-) buldu. Böylece dijital ekonominin büyümeye katkısı, yüzde 55’e ulaştı. Kaynak
  • 2. Çin’in global eticaretteki payı oldukça yüksek seviyelerde; Kaynak 1995 yılında Çin’in yüksek teknoloji yoğunluklu ürün ihracatı sadece 13 milyar dolarken, 2016 yılına gelindiğinde mucizevi bir artışla 496 milyar dolara yükseldi. Kaynak 2016 yılı bulgularına yoğunlaşalım. Kaynak  ABD’nin yüksek teknoloji yoğunluklu ihracatı yaklaşık 154 milyar dolar, Çin’in 550 milyar dolar.  Çin’in yüksek teknoloji yoğunluklu ürün ihracatında dünya payı %26, ABD’nin ise sadece %7,3. ABD’nin giderek sarsılan hegemonyasına karşın, Çin’in emin adımlarla
  • 3. dünya ekonomisinin zirvesine olan yolculuğunu ve Trump’ın yeniden korumacılığa dönüşünü bundan daha iyi hangi gösterge özetleyebilir?  2016 yılında Çin’in (yerleşik ve yerleşik olmayan) toplam patent sayısı 1.338.503 adet. ABD’nin toplam patent sayısı ise 605.571 adet. Çin’in %45,2’si kadar.  Patent bulgularına göre 2016 yılında Çin’in dünya patent payı %45,4. 2016 yılında dünya ölçeğinde alınan patentlerin (2.946.335 adet) neredeyse yarısı Çin’e ait. Çin’in şirketlerine bakacak olursak; 2018 satışları: Apple – Huawei  Huawei, Gartner araştırma şirketinin 2018 Aralık ayı verilerine göre 52,218.4 adet satışı gerçekleştirerek, 45,746,6 adet akıllı telefon satışı gerçekleştiren Apple’ı geride bıraktı.  Huawei, en değerli şirketler sıralamasında 2017 yılında 25.sıradan 12.sıraya yükseldi. Bir sene içerisinde marka değerini %63.7 oranında arttırdı.  Global marka sıralamasında 153 milyar dolar değeri bulunan teknoloji şirketi Apple. 2018 yılında %5’lik değer arttırdı.  Huawei, P20 ve Mate 20 modelleriyle büyük bir başarıya imza atarken, satış rakamlarında yüzde 30’luk bir oranla artırmayı gerçekleştirdi.  Böylece 200 milyon adetten fazla akıllı telefon satan Çinli üretici, ilk kez bir yılı ikinci sırada tamamladı 2018 Değer ve Aktif Kullanıcı Oranı: WeChat – Facebook  WeChat, en değerli şirketler sıralamasında 2017 yılında 47.sıradan 25.sıraya yükseldi. 1 sene içerisinde marka değerini %126.2 oranında arttırdı ve değerini $53.5 milyar’a yükseltti. WeChat Aylık ve Günlük aktif kullanıcı oranları:  Aylık Aktif Kullanıcılar: 1.08 Milyar (2018)  Ortalama Günlük Aktif Kullanıcılar: 619,6 milyon (2018)
  • 4.  Bu oranları $83 milyarlık marka değeri ile 7. sırada bulunan Facebook ile kıyasladığımızda 1 yıl içerisinde %7’lik değer artışı kazanan facebook, geçtiğimiz yıldaki pozisyonunu korumuş oldu. Facebook Aylık ve Günlük aktif kullancı oranları  Ortalama Günlük Aktif Kullanıcılar: 1.495 Milyar (2018)  Aylık Aktif Kullanıcılar: 2.27 milyar (2018) 2018 Değer ve Net kar Amazon ve Alibaba  Global En iyi markalar sıralamasında birinci sırada bulunduran Amazon Marka değerini geçtiğimiz yıla oranla %24,5 oranında arttırdı.  Amazon’un önemli rakiplerinden birisi olan Çin Merkezli Alibaba,113 milyar dolarlık değeriyle 162. sıradan 116.sıraya yükseldi.  Key Financial 2018, sonuçlarına göre Toplam Geliri $51,0 milyar olan Amazon’u, Alibaba, $9 milyar dolar toplam gelir ile takip ediyor.  E-Ticaret verilerine baktığımızda, $2 milyar dolar gelir ile $26.9 milyar dolarlık Amazon’u takibe devam etmekte.  Firma Net kar oranlarını incelediğimizde, $1 milyar dolar Net Kar’ı olan Alibaba, $1.6 Milyar dolar Net kar’ı olan Amazon neredeyse yakalamış gözüküyor. 2018 Hizmet, Değer ve Gelir : Uber – Didi Chuxing  Didi Chuxing, 550 milyon kullanıcısı, 21 milyon şöförü bulunmaktadır. Uber ise 75 milyon kullanıcısı olan 3 milyon şöförü bulunan bir firmadır.  Uber, Dünya genelinde, 65 ülkenin 600 şehrine hizmet sağlamaktadır.  Didi ise, 400 Çin şehrine, Brezilya, Japonya, Meksika, Avusturalya, Hong Kong ve Tayvan’a hizmet sağlamaktadır.  Gelir oranlarını incelediğimizde 2017 yılında $5 milyar elde ettiğini bildirmişti.  Didi’ye bakıldığında Brüt 25-27 milyar dolar; bunun% 16’sında net tahmin ediliyor.  Uber ile Didi Chuxing’in marka değerlerine baktığımızda Uber’in $72 milyar dolar değeri, Didi’nin ise $56 milyar dolar değeri bulunmaktadır.
  • 5. 2018 Değer ve Gelir : Google – Baidu  Google Chrome Çinde yasaklandı. Çinde kullanılan en popüler arama motorları, Bing, Sogou, 360 search ve %59’luk pastayı alan Baidu en çok tercih edileni. (StatCounter)  Baidu, Dünya’nın en değerli firmaları sıralamasında, 2018 yılı itibariyle, 87.sıraya gerilemiş bulunmakta. 2017 yılında 55.sırada olan baidu, 2018’de %-7,5 düşüş, bununla birlikte marka değeri, $21 milyar dolar dan 19$ milyar dolara geriledi.  Bir diğer yandan, Google’a baktığımızda En iyi markalar sıralamasında üçüncü sırada bulunan Google, Marka değerini geçtiğimiz yıla oranla %18,1 oranında arttırdı. Kaynaklar: http://brandfinance.com/images/upload/global_500_2019_locked.pdf http://gs.statcounter.com/search-engine-market-share https://www.gzt.com/teknoloji/kabugunu-kir-amazon-ve-alibaba-ne-kadar-global- 3461676 https://www.statista.com/chart/13759/alibaba-vs-amazon/ http://www.milliyet.com.tr/alibaba-ve-tencent-dunyanin-en-teknoloji-haber-2678318/ https://webrazzi.com/2017/04/27/didi-50-milyar-dolar-degerleme/ http://www.theegg.com/seo/china/chinese-search-engine-market-share-2018/ https://www.apple.com/tr/newsroom/2018/11/apple-reports-fourth-quarter-results/ https://www.donanimhaber.com/Huawei-Applei-gecerek-dunyanin-en-buyuk-ikinci- telefon-ureticisi-oldu–101999
  • 6. Dünyanın en değerli ilk 20 markasında ABD ve Çin listeyi domine ediyor.
  • 7. Unicorn, değeri 1 milyar Dolar’a ulaşan startup girişimlere verilen addır. Dünyanın en iyi unicorn listesinde ilk 5’in 3’ünü Çin girişimleri oluşturuyor. Ayrıca bu karşılaştırmada Amerikan unicornlarının bu dereceyi alması 7 yıl sürerken, Çin unicornları 4 yılda bu dereceyi almış bulunuyor. Kaynak Çin’in yatırımlarına bakacak olursak; Çin, dijital teknolojilerde lider küresel yatırımcılardan biridir, dünyanın en aktif dijital yatırım ve startup ekosistemlerinden birine sahiptir. Büyüyen girişim sermayesi endüstrisi giderek daha fazla dijital odaklı oluyor. Genel olarak, Çin’in girişim sermayesi sektörü, 2011–13’te yalnızca 12 milyar dolar ve küresel toplamın yüzde 6’sında iken, 2014-16’da 77 milyar dolara veya dünya genelinde toplamın yüzde 19’una hızla genişlemiştir.
  • 8.
  • 9. Çin, Ar-Ge harcamalarında dünyada 2. sırada yer alıyor, AB’nin oldukça üzerinde bir yatırım yapıyor.  ABD: 511 milyar $ (2016)  Çin: 452 milyar $ (2016)  AB: 387 milyar $ (2015)
  • 10. Çin’de inovasyon ve teknolojik gelişmelerin bir diğer kilit ölçütü de bilim ve teknoloji alanında öğrenim gören öğrenci sayısı. Çin bu alanda hızla ilerliyor ve kalabalık nüfusu sayesinde şimdiden bu alanda ABD’yi geride bırakmış durumda. 2000-2014 yılları arasında bilim ve mühendislik bölümlerinden mezun olan Çinli öğrenci sayısı 359 binden 1,65 milyona yükseldi. Aynı dönemde ABD’nin bu bölümlerden mezun olan öğrenci sayısı 483 binden 742 bine çıktı. Kaynak Coin Market Cap sıralamasına göre kripto para borsalarında top 3’te Çinli firmalar (Binance, ZB.COM, OKEx) bulunuyor. Top 10’da da 5 Çinli firma yer alıyor. Çin etkisi diğer alanlarda olduğu gibi Kripto dünyasında da kendini gösteriyor. Kaynak
  • 11. Çin Yapay zekaya çok yüksek yatırım yapıyor, 1 senede harcadığı para, ABD ile karşılaştırıldığında 4 senede tüm startuplara harcanan paraya denk oluyor. Çin küresel yapay zeka fonuna hükmediyor. Kaynak
  • 12. Şu an neler oluyor? Çin ekonomisi, 2018 son çeyreğinde %6,4 arttı. Yıllık büyüme 2018’de %6,6 olurken, bu oran Çin ekonomisinin 1990’dan bu yana en zayıf oranı olarak gerçekleşti. Kaynak Büyüme oranının 2023’e kadar olan tahminlerinde düşüşün devam etmesi bekleniyor. Kaynak
  • 13. Global ölçekte karşılaştırıldığında 2030 yılına kadar Çin GDP beklentisi; Çin’in Stratejisi: Made in China 2025 Çin’in yüksek teknolojilere dayalı, Sanayi 4.0’e geçiş stratejisinin adı; “Made in China 2025”. Strateji ile Çin sanayisinin yüksek teknolojiler temelinde dönüştürülmesi, süper güçlü yüksek teknolojilerin üretilmesi amaçlanıyor. Strateji 2.5 yıl boyunca Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (MIIT) tarafından Çin Mühendislik Akademisi’nden 150 uzmanın katılımıyla hazırlanmış. Strateji ile Çin sanayinin küre-sel katma değer zincirine en üst düzeyde, yüksek teknoloji yoğunluklu sektörler temelinde eklemlenmesi öngörülmüş…
  • 14. “Made in China 2025” ile 10 öncelikli sektör belirlenmiş;
  • 15. Çin’in Öncelikli 10 Yeni Sanayi Alanı ve Konuları
  • 16. Çinli üreticiler, özellikle de özel şirketler, Endüstri 4.0’ın sanayiyi dönüştürme potansiyeli konusunda Almanya, Japonya ve ABD’deki benzerlerinden daha iyimserler. Kaynak Ancak Çinli üreticiler, Industry 4.0 girişimlerini ilerletmek için rakiplerinden daha az hazırlıklı olduklarını söylüyorlar.
  • 17. 2014’te ‘Robot Devrimi’ne başlayan ve akıllı üretime odaklanan Çin’in bir diğer hedefi de 2020 yılına gelindiğinde yıllık robot üretimini 100 bine çıkarmak. 2015 yılındaki üretimin 33 bin adet olduğu göz önüne alınırsa bu son derece iddialı bir hedef. Ülkedeki robot üreticileri, “fabrikalarda bir tek işçi kalmayıncaya kadar robot üretimine devam” hedefine kitlenmiş durumda. Kaynak Yazıdaki tüm kaynakları incelediğimizde görmekteyiz ki Çin’in büyümesi ve bugüne gelmesinde Teknolojik’in rolü çok kritik. Dijital Dönüşüm’ü hemen hemen her sektörde hayata geçiren ve hala durmaksızın devam eden Çin karşısında bizim ölçeğimizdeki ülkelerin işi çok zor. Yeni dünya sanayi çağından çok daha öte bir hıza sahip. Sanayi çağında dünyayı yakalamak ve en azından kopmamak nispeten kolay iken, bilgi ve dijital çağda yakalamak bir kenara, o şirketler globalleşen dünyada gelip sizin müşterilerinizi de çalmakta. Cari açık problemi olan Türkiye’nin geleceğe daha ışık içerisinde bakması için dijital dönüşümü hayata geçirmesinden başka bir çözüm yok. Henüz geç değil, ancak 5 sene sonra her şey için çok geç kalmış olabiliriz.