Termocentrali i avullit është burim i rëndësishëm për prodhimin e energjisë elektrike. Pjesa më e madhe e kërkesës për energji elektrike plotësohet nga termocentrali me avull. Quhet shkurt termocentral. Termocentrali siguron kërkesën për energji elektrike në zona të ndryshme.

1. IMPIANTET E PRODHIMIT TË ENERGJISË DHE MENAGJIMI ENERGJETIK
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE
Diellza Haxhimehmeti
08.11.2017

2. HYRJE
TERMOCENTRALI DHE NDRËTIMI I TIJ
Termocentrali i avullit është burim i rëndësishëm për prodhimin e
energjisë elektrike. Pjesa më e madhe e kërkesës për energji
elektrike plotësohet nga termocentrali me avull. Quhet shkurt
termocentral. Termocentrali siguron kërkesën për energji elektrike
në zona të ndryshme.
Fabrika e Avullit: Është termocentrali që përdoret për prodhimin e energjisë elektrike nga
turbina me avull. Komponentët kryesorë të këtij termocentrali janë bojleri, turbina me
avull, kondensatori dhe pompa për furnizimin me ujë.
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

4. 1. Magazina e qymyrit: Është vendi ku ruhet thëngjilli i cili mund të përdoret kur
kërkohet.
2. Trajtimi I qymyrit: Këtu qymyri konvertohet në formën e pulverizuar para se të futet në
furrë. Një sistem i vecantë është projektuar për të transportuar qymyrin e derdhur në
furrën e kazanit.
3. Kaldaja: Konverton ujin në avull me presion të lartë. Djegia e qymyrit ndodh në furre.
4. Parangrohësi I ajrit: Përdoret për të para-ngrohur ajrin para se të futet në furrën e
kazanit. Ngrohja paraprake e ajrit ndihmon në djegien e karburantit në masë më të
madhe. Kjo merr nxehtësinë nga gazrat e djegura nga furra për të ngrohur ajrin nga
atmosfera.
5. Ekonomizuesi: Ekonomizon punën e bojlerit. Ngritë ujin në një temperaturë të caktuar
përpara se të futet në kazan. Ai merr nxehtësinë nga gazrat e djegura nga furra.
6. Turbina: Është pajisja mekanike që konverton energjinë kinetike të avullit në energjinë
mekanike.
7. Gjeneratori: Është i shoqëruar me rotorin e turbinës dhe konverton energjinë
mekanike të turbinës në energji elektrike.
8. Depo e hirit: Përdoret për të ruajtur hirin pas djegies së qymyrit.
9. Kondensatori: Kondenson avullin që del nga turbina. Ai konverton presionin e ulët të
avullit në ujë.
10. Kulla ftohëse: Është një kullë që përmban ujë të ftohtë. Uji i ftohtë qarkullon në
kondensator për ftohjen e avullit të mbetur nga turbina.
11. Oxhaku: Përdoret për të liruar gazrat e nxehta të djegura ose tymin nga furra në mjedis
në lartësi të përshtatshme. Lartësia e kullave është shumë e lartë.

5. REGJIONI BALLKANIK
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE
 Shqipëria
 Kosova
 Maqedonia
 Mali i zi
 Sërbia
 Kroacia
 Bosnja dhe Hercegovina

6. TIPARET KRYESORE TË ENERGJISË RAJONALE NË
BALLKAN DHE LIDHJET ME BASHKIMIN EVROPIAN
• Kërkesa për energji është vazhdimisht në rritje.
• Rajoni i Evropës Juglindore është një importues i madh i gazit
natyror dhe naftës, ndërsa në disa vende dhe i energjisë
elektrike.
• Disa vende kanë mundësi të tejkalojnë nevojat e prodhimit të
energjisë elektrike.
• Burimet e gazit natyror dhe të naftës janë kryesisht jashtë
Evropës dhe Evropës Juglindore
• BE-ja është importuese e të gjitha formave të energjisë.
• Pyetjet për sigurinë e furnizimit me energji janë shumë të
shprehura.
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

7. BURIMET
• Posedojnë rezerva të konsiderueshme të qymyrit ose linjitit.
• Studimet mbi ndërtimin e termocentraleve elektrike në rajon kanë
dhënë prioritet për ato centrale që përdorin qymyr ose linjit të lirë.
• Në përgjithësi mendohen se vendet në rajon do të përpiqen të
mbajnë një nivel të lartë të sigurisë dhe vetë-mjaftueshmërisë në
prodhimin e energjisë elektrike dhe aplikimin e kritereve të
mbrojtjes së mjedisit.
• Gazi natyror mund të ketë rolin më të rëndësishëm në prodhimin e
energjisë elektrike.
• Opsioni bërthamor është konsideruar si një mjet për të
reduktuar emetimet e CO2.
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

8. TË METAT E TERMOCENTRALEVE NË REGJIONIN
BALKANIK
1. Mosha e vjetër e termocentraleve ekzistuese, mungesa e investimeve,
efikasiteti i ulët i energjisë.
2. Humbje të madhe teknike dhe jo teknike në ndërmarrjet e veçanta.
3. Shkalla e ulët për pagesën e energjisë elektrike.
4. Çmime jo realiste të ulëta të energjisë - aspekti social e çmimeve.
5. Problemet me sigurinë dhe furnizimin e energjisë, ngritja dhe ulja e
importit.
6. Vartësia e rëndësishme nga hidrologjia - 30% e prodhimit është
hidrocentrali.
7. Ekzistojnë plane, por problemet janë zbatimi.
8. Rezervat e mëdha të thëngjillit (Kosovë, Serbi, B & H).
9. Potenciali hidro i pashfrytëzuar.
10. Ka programe të vazhdueshme bërthamore (Rumani, Bullgari).
11. Potencial i rëndësishëm për energjinë e erës, energjinë diellore dhe të
biomasës, përveç potencialit për të rritur efiçiencën e energjisë.
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

10. Ballkani Perëndimor po zgjerohet masivisht fuqinë e thëngjillit - por
fabrikat e reja ndoshta duhet të mbyllen së shpejti
Planet për termocentralet e reja të linjitit në vendet e Ballkanit Perëndimor, sipas një
studimi të ri nuk marrin parasysh efektin e çmimeve të CO2. Si rezultat, centralet
rrezikojnë të bëhen jo-konkurruese në të ardhmen

11. TERNMOCENTRALET NE EVROPË DHE RREZIKIMI I
TYRE
Shërbimet në Evropën Perëndimore po mbyllin termocentralet e lëndëve
djegëse fosile në një shkallë masive. Enel njoftoi në 2014 se 23 stacione energjie
të qymyrit dhe gazit në Itali me një kapacitet prej 13 GW do të braktisin brenda
pesë vjetësh. Në Gjermani, Vattenfall shiti 8 GW të termocentraleve të prodhimit
të linjitit humbës në kompaninë çeke EPH në vitin 2016. Në vitin 2014, E.ON
njoftoi se do të mbyllte 13 GW të kapacitetit të qymyrit dhe gazit në të gjithë
Evropën dhe të dyja RWE dhe E.ON kanë duhej t'i nënshtroheshin ristrukturimit
në vitet e fundit, si rezultat i humbjes së çmimit të gazit dhe qymyrgurit. Në
Mbretërinë e Bashkuar fuqia e qymyrit po vdes në një vdekje të ngadaltë.
Fazat kryesore për këtë fazë të ftohjes së qymyrit kanë qenë rritja e energjisë së
rinovueshme, e shoqëruar me çmime shumë të ulëta të energjisë elektrike në shumicën
e pjesëve të Evropës dhe në një masë më të vogël, që duhet të paguajnë kompensimet e
CO2 nën skemën e tregtimit të emetimeve të BE.
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

16. FATURAT E PAPAGUARA TË SHËNDETIT NË
BALLKANIN PERËNDIMOR
Sipas raportit të fundit të Shëndetit dhe Mjedisit Aleancës (HEAL)
ndikimet shëndetësore të centraleve me qymyr në Ballkanin
Perëndimor (Bosnja dhe Hercegovina, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi
dhe Serbia) krijojnë deri në 8.5 miliardë euro në vit në shpenzimet
shëndetësore.
Rajoni i Ballkanit është shtëpia e një numri të madh të njësive të thëngjillit dhe të linjitit
dhe ka plane për të zhvilluar shumë më tepër.
Stacionet ekzistuese të energjisë në rajon në përgjithësi veprojnë sipas standardeve të
ulëta mjedisore dhe gjenerojnë emisione të larta, të cilat në anën tjetër shoqërohen me
ndikime të mëdha në shëndetësi.
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

18. Ndotësit e ajrit në vendet e Ballkanit Perëndimor janë në nivele që janë deri në dy herë e
gjysmë më shumë se kufijtë e sigurisë kombëtare të ajrit dhe shumë më tepër se ajo që
rekomandon Organizata Botërore e Shëndetësisë.

19. AVANTAZHET DHE DISAVANTAZHET E
TERMOCENTRALIT ME AVULL
Avantazhet:
 Në krahasim me centralin gjenerues të energjisë, ai ka kosto
fillestare të ulët dhe rrjedhimisht ekonomike.
 Kërkohet pak hapësirë tokësore krahasuar me hidrocentralin.
 Qymyri përdoret si lëndë djegëse dhe kostoja e qymyrit është
më e lirë se benzina dhe nafta. Pra, kostoja e prodhimit të
energjisë është ekonomike.
 Ky termocentral ka kosto të lehtë të mirëmbajtjes.
 Centrali i avullit mund të instalohet në çdo zonë ku burimet e ujit
dhe objektet e transportit janë lehtësisht të disponueshme.
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

20. AVANTAZHET DHE DISAVANTAZHET E
TERMOCENTRALIT ME AVULL
Disavantazhet:
 Kostoja rrjedhëse e termocentralit të avullit është relativisht e
lartë për shkak të karburantit, mirëmbajtjes etj.
 Nëse flasim për efikasitetin e përgjithshëm të termocentralit të
avullit, atëherë është rreth 35% deri në 41% e cila është e ulët.
 Për shkak të lëshimit të gazrave të djegur të qymyrit ose
karburantit, ajo kontribuon në ngrohjen globale në një masë më
të madhe.
 Uji i nxehtë që hidhet në lumenj, pellgje etj, vë dhe ndikon
negativisht në organizmin e gjallë të ujit dhe pengon ekologjinë.
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

21. REKOMANDIME
Ballkani Perëndimor përmes termocentraleve po ndikon
drastikisht në Evropë, duhet të ndërrmeren masa përmirësuese:
 Të mbyllen të gjitha impiantet e vjetra me thëngjill.
 Të merrnet parasysh mbrojtja shëndetësore dhe të zgjedhen
burimet e ripërtëritshme dhe kursimet e energjisë.
 Të përmbushen detyrimet dhe të zbatohen plotësisht standardet
e miratuara në traktatet ndërkombëtare, siç është Komuniteti i
Energjisë, Protokolli i Kiotos dhe Traktati i Parisit 2015
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

22. REFERENCAT
• http://ieefa.org/wp-content/uploads/2017/05/Europe-Coal-Fired-Plants_Rough-Times-
Ahead_May-2017.pdf
• http://enipedia.tudelft.nl/wiki/Europe/Powerplants
• https://bankwatch.org/blog/western-balkans-are-massively-expanding-coal-power-but-the-new-
plants-may-have-to-be-closed-again-soon
• http://www.power-technology.com/projects/region/europe/
• https://balkangreenenergynews.com/the-unpaid-health-bill-how-coal-power-plants-in-the-
western-balkans-make-us-sick/
• https://airnow.gov/index.cfm?action=aqibasics.particle
• http://www.iowaswitchgrass.com/benefits~powerplantbenefits.html
• https://en.wikipedia.org/wiki/Balkans
• http://kallxo.com/termocentralet-e-reja-ne-ballkan-te-ndotin-mjedisin/
• http://www.mechanicalbooster.com/2016/08/steam-power-plant.html
• http://www.balkaninsight.com/en/article/albanian-city-opposes-coal-power-plant
• https://www.researchgate.net/publication/271965632_THE_FIRST_HYDROELECTRIC_POWER_PL
ANT_IN_THE_BALKANS_BUILT_ON_THE_BASIS_OF_TESLA%27S_PRINCIPLES_-_Presentation
• http://www.reuters.com/article/bosnia-energy/first-balkans-private-power-plant-boosts-coal-
dependence-idUSL8N1BV3AA
TERMOCENTRALET NË BALLKAN DHE EVROPË, PËRDORIMI I TYRE

23. FALEMINDERIT PËR VËMENDJE