3. Tamadun atau peradaban manusia itu merupakan satu
peringkat pencapaian budaya yang lebih tinggi atau
maju.
Budaya mempunyai perhubungan yang rapat dengan
tamadun kerana budaya yang tinggi dan terpuji
menandakan kehidupan yang bertamadun.
Untuk melihat tahap pencapaian tersebut biasanya
dilihat dari dua aspek, iaitu:
i. Budaya kebendaan (materialism)
ii. Budaya bukan kebendaan (non-material)
8. 8
2.0 DEFINISI BUDAYA
Budaya adalah keseluruhan
cara hidup yang mencakupi
antara lain kepercayaan,
adat resam, agama,
bahasa, ekonomi, politik
dan sebagainya yang mana
ianya diwarisi oleh anggota
masyarakat dari semasa ke
semasa dan dari satu
generasi ke satu generasi.
9. Merupakan peralatan yang dihasilkan oleh anggota
masyarakat yang boleh dilihat dan disentuh. Ia
mencerminkan paras pencapaian peradaban atau
tamadun bagi sesuatu masyarakat.
Budaya kebendaan tersebut berasaskan:
i. Kepada sumber-sumber yang boleh didapati daripada
alam sekelilingnya.
ii. Peralatan yang dihasilkan itu bersesuaian dengan
kehendak hidupnya
iii.Menggambarkan tahap pencapaian teknologi,
kemahiran dan ilmu pengetahuan yang merupakan
usaha manusia bagi mengisi kehidupan
10. Merupakan sesuatu yang bukan benda yang tidak dapat dipegang tetapi
dapat dilihat dan dirasa (Rohana Yusof, 1997: 77).
Cth: Pengetahuan, falsafah, kepercayaan, sistem keluarga, nilai, undang-
undang, akhlak dan sebagainya.
Al-Marbawi mendefinisikan tamadun dengan kehalusan adat (Ahmad Zaki,
1995:5). Tamadun yang dimaksudkan oleh beliau bercirikan :
Masyarakat yang berbudaya tinggi sudah tentu mempunyai kehalusan budi
dan kesempurnaan moral yang juga merupakan ciri-ciri kehidupan
bertamadun.
Pembinaan sifat seperti ini pada diri seseorang begitu berkait rapat dengan
kepercayaan yang diterima.
Manakala kepercayaan seseorang pula merujuk kepada kehidupannya
sebagai manusia beragama.
11. 11
Ada 2 jenis:
a) Material: Suatu yang
dihasilkan daripada fizikal
objek tersebut yang mana
manusia membuatnya dan
menggunakannya
b) Bukan Material:
Sesuatu yang tidak dapat
dirasai atau dikesan melalui
deria
Contoh:
1) Bahasa
2) Agama
12. 12
Budaya merupakan cara
hidup, lambang, identiti
dan asas ukuran kepada
keperibadian sesuatu
kaum dan bangsa
Budaya ialah sesuatu
yang dinamik sifatnya,
sentiasa berubah dan
diwarisi dari satu generasi
ke generasi berikutnya
Fikirkan sejenak:
1) Pakaian
wanita/lelaki Melayu,
Cina, India, Etnik
Sabah & Sarawak
pada zaman 50an.
2) Bahasa Melayu
zaman dahulu kala.
3) Matawang
4) Adat
13. 13
a. Orang Melayu
• Keseluruhan bahasa orang
Melayu ialah bahasa melayu, ditulis
mengikut tulisan jawi sebelum
kedatangan Inggeris
• Hukum adat : Temenggung dan
Perpatih
• Adat Perpatih : Diamalkan di
Negeri Sembilan dan sebahagian
kawasan di Melaka, berkonsep
demokrasi dan muafakat, raja tidak
mutlak, pusaka dilebihkan kepada
wanita
14. 14
Adat Temenggung : diamalkan di
negeri selain Negeri Sembilan, konsep
pemerintahan raja mutlak dan
keutamaan kepada lelaki, Ia banyak
dipengaruhi oleh agama Islam
Kebudayaan :
Perayaan-perayaan Agama : Seperti
Aidil Fitri, Aidil Adha, Nuzul Quran,
Maulidur Rasul dan Awal Muharam
Kesenian : Seperti Wayang Kulit,
Makyung, Kuda Kepang, Menora dan
Gamelan
15. 15
Perkahwinan : Seperti
Merisik, Bertunang,
Berkahwin (nikah) dan
Bersanding
Pakaian : Seperti Sarung,
Cik Siti Wan Kembang,
Puteri Perak, Baju Kurung
Teluk Belanga, Baju
Kebaya Labuh dan Baju
Riau Pahang
16. 16
Amalan kebudayaan dan adat resam mereka :
1)Kalendar orang Cina
2)Keinginan mendapat anak pertama lelaki
3)Pelajaran
4)Pengkebumian
Perayaan-perayaan
Masyarakat Cina:
1)Tahun Baru Cina
2)Chap Goh Mei (hari ke 15
selepas tahun baru)
17. 17
3)Ching Ming (hari terakhir
bulan 2 tahun lunar)
4)Kuih Bulan ( hari ke 15 bulan 5
5)Hantu Lapar (hari ke 15 bulan
7, popular di P.Pinang)
Pada masa dahulu orang Cina tinggi semangat kesukuan,
menyebabkan lahir kumpulan kongsi gelap di Tanah
Melayu.
Pada ketika itu, budaya Cina adalah terasing dari budaya
tempatan
18. 18
Mereka ada identiti dan budaya tersendiri yang menyulitkan
proses perpaduan
Menjelang kemerdekaan, keterasingan ini terhapus sedikit demi
sedikit
Pakaian : samfoo (golongan
tua), cheongsam (golongan
muda), sekarang ini lebih
terpengaruh dengan pakaian
barat
Makanan : asasnya ialah nasi,
jenis yang utama ialah Kantonis,
Hokkien dan Szechuen
19. 19
Budaya dan adat mereka berasal dari di India dan telah diasimilasi
dengan budaya tempatan
Masyarakatnya ada hierarki tertentu yang dipanggil kasta, 4
kasta utama ialah Brahma, Ksyatria,Vaisya dan Sudra
Ia menjadikan masyarakat India mempunyai jurang perbezaan
yang besar antara satu sama lain
Golongan dalam kasta rendah akan alami kesukaran dan
kebanyakkannya merantau ke negara asing untuk mencari rezeki
Perayaan : utama –
Deepavali,
Thaipusam dan Thai
Ponggal
20. 20
Pakaian : Wanita (sari,
kain sepanjang 6 ela),
lelaki (dhotis,
vestis/kurtas)
Makanan : nasi / roti
(chappati, parratta dan
puri) yang dimakan
bersama kari/dal, mereka
tidak makan daging babi
dan lembu
21. 21
• Budaya lama Iban ialah ‘Head
Huntings’ - lambang kepahlawanan
• Budaya baru Iban ialah ‘utai basai
gagamit’ (tiada masalah besar yang
tidak boleh diatasi)
• Mereka tinggal di rumah panjang
bersama beberapa keluarga yang
dibahagikan kepada beberapa bilik
keluarga asas
• Bawah rumah ialah tempat haiwan
ternakan seperti babi dan ayam
• Mereka juga adakan upacara khas
dalam adat kematian yang melibatkan
semua ahli rumah panjang dengan
diketuaiTuai Rumah
22. 22
• Kesenian : banyak hasil
kraftangan seperti anyaman,
kain selimut, bakul dari rotan
• Tarian : ngajat, bepencaha,
berkuntau, main kerichap, dan
main chekak
• Orang Melanau pula
menghasilkan kraftangan
seperti bakul, tikar, perangkap
ikan, tudung saji, ukiran kayu
dan perahu
23. 23
• Masyarakat Kadazan Dusun mempunyai pelbagai budaya dan adat
resam
• Upacara kematian melibatkan seluruh masyarakat
• Unggun api dihidupkan untuk halau hantu dan roh jahat
• Wujud konsep sepert ‘mihad’ (menangisi mayat), ‘memojuk’
(mandikan mayat), ‘lobong’ (kubur) dan ‘panukup’ (kenduri)
• Kelahiran : proses menamakan bayi melibatkan semua ahli keluarga
dan jiran, adat ‘mintuhun’ ialah adat jejakkan kaki bayi ke tanah• Dalam masyarakat Bajau terdapat 4 nilai/norma
iaitu : hubungan lelaki dan perempuan,
pertunangan, perkahwinan dan perceraian
• Mereka juga menghasilkan kraftangan seperti
perangkap binatang dari buluh untuk menangkap
tikus, tupai dan burung
24. Sesebuah tamadun itu ada hayatnya. Samuel
Huntington menyatakan sebanyak lebih 20 buah
tamadun yang pernah wujud di dunia ini. Namun
hanya lapan buah sahaja yang masih tinggal
kini. Oleh kerana itu beliau bersetuju bahawa
tamadun juga boleh diibaratkan sebagai benda
bernyawa, iaitu lahir, remaja, dewasa, tua dan
mati.
Pada masyarakat China, mereka mempercayai
wujudnya konsep kitaran dinasti yang dapat
menggambarkan tamadun lahir, puncak dan
jatuh. Tetapi kejatuhannya itu diganti oleh dinasti
yang baru dan meneruskan pembinaan tamadun
sebelumnya.
25. Ibn Khaldun yang menulis Muqaddimah pada abad ke-14
menjelaskan sesebuah tamadun itu melalui tiga tahap
utama. Pada tahap akhir, tamadun tersebut akan
mengalami kemusnahan.
Ibn Khaldun bermula dengan semangat assabiyah lalu
berkembang sampai ke puncak. Pada tahap tersebut
tamadun sedang mengalami kehidupan mewah,
berseronok, rasuah dan meninggalkan ajaran agama.
Itulah mulanya kemerosotan dan membawa kepada
kehancuran tamadun.
TAHAP
AWAL
KEMUNCAK
KEMEROSOTAN
26. Sebelum sesebuah negara itu wujud, ia harus
melalui beberapa proses utama iaitu:
1) Perubahan daripada nomad kepada menetap
dan seterusnya kemunculan teknologi
pertanian
Contoh: Kewujudan negara-negara kota Melayu
pada ketika itu boleh dibahagikan kepada dua
jenis iaitu maritim dan agraria. Contoh negara
kota maritim ialah Srivijaya dan Melaka.
Manakala contoh negara kota agraria ialah
Angkor dan Ayuthia.
27. 2) Pertambahan penduduk menyebabkan
manusia menjadi kreatif bagi memenuhi
keperluan masing-masing. Teknologi yang
simple seperti membajak menggunakan
kerbau diganti oleh traktor. Ini berlaku melalui
revolusi perindustrian pada abad ke-18 di
Eropah
Kesan daripada revolusi perindustrian tersebut,
maka negara-negara Barat berlumba-lumba
mencari tanah jajahan terutamanya di Timur. Alam
Melayu turut dijajah dan pada tahun 1824, melalui
perjanjian Inggeris-Belanda, maka Alam Melayu
dibahagi kepada kawasan masing-masing.
28. 3) Perubahan berikutnya ialah teknologi moden
Melalui dasar-dasar pembangunan yang positif,
Malaysia muncul sebagai sebuah negara
industri dan diharapkan menjadi sebuah negara
maju pada tahun 2020 nanti.
29. Unsur utama untuk membina sebuah tamadun
dan juga negara bangsa adalah semangat
assabiyah seperti yang diperkatakan oleh Ibn
Khaldun. Semangat inilah yang telah
menyatukan rakyat Tanah Melayu dan
kemudiannya Malaysia membebaskan negara
daripada penjajahan Inggeris. Beberapa usaha
pembebasan tanah air daripada penjajah telah
gagal kerana tidak adanya semangat assabiyah.
Semangat yang ada sebelum kita merdeka
adalah kedaerahan, kenegerian, perkauman dan
diskriminasi. Sehubungan itu adalah sukar untuk
menyatukan semua rakyat menentang penjajah
pada masa itu. Semangat nasionalisme dan
keinginan untuk mencapai kemerdekaan telah
berjaya menyatukan rakyat Malaysia yang terdiri
daripada pelbagai etnik itu.
30. BAGAIMANA KEPELBAGAIAN BUDAYA DI MALAYSIA
MENJADI SATU KELEBIHAN KEPADA RAKYAT
MALAYSIA?
APAKAH KUNCI UTAMA UNTUK MEMASTIKAN
PERPADUAN KAUM DI MALAYSIA TIDAK TERGUGAT
WALAUPUN MEMPUNYAI BUDAYA YANG BERBEZA?
