First Quarter: Filipino Pagsusuri (student of Maam Fermin)

1. Elise Angela H. Espinosa #25
IV- Charm 25 Hulyo 2012
“Takas”
Unang Bahagi: BUOD
Si Talyo ay isa sa mga bilanggong-digma na sapilitang isinamasa Death March ng
mga malulupit na mga Hapones, na nagmula sa Maribeles hanggang sa Kapas.1 Higit na
ipinagbabawal sa kanila ang pagtigil sa paglalakad at ipinagbabawal din ang pagtulong
sa kanila ng mga sibilyan, at kung sinuman ang tumulong sa kanila ay tiyak na una
pang malalagutan ng hininga kaysa sa tinulungan nila.2 Kasama ni Talyo sa Death
March ang Amerikanong si Dick, at lubos ang pagdama ni Talyo ng pagkahabag sa
kanya sapagkat napakalayo ng mga kaanak at mahal sa buhay ni Dick, samantalang
siya naman ay madaling makapagtatago dahil ang kanyang mga kamag-anak ay nasa
malapit lamang.3 Nang magkaroon ng pagkakataon ay nagpasya si Talyo na tumakas
bago pa man makarating sa Kapas at siya nga’y nagtagumpay.4 Sa kanyang pagtakas
ay napunta siya sa mga kamay ng pamilya ni Lilay na nagsasaka sa Wawa.5 Si Mang
Kikoy, ama ni Lilay, at ang kanyang buong pamilya ay tinanggap at inalagaan si Talyo
nang buong-puso hanggang siya ay gumaling, at naalala nila kay Talyo ang namatay
nilang sundalong anak na si Iking, kapatid ni Lilay.6 Nang hindi rin nagtagal ay
nagtungo na si Talyo sa Maynila at doon niya nalaman na ang kanyang ina ay pumanaw
na at ang kanyang kapatid ay napaalis na sa kanilang tinitirahan.7 Ninais niya sanang
balikan ang dating kasintahan na si Mila, ngunit sinabi ng kanyang kapatid na huwag na
niya itong kitain sapagkat siya’y nakasal na sa kanyang dating kaklaseng si Leon na
ngayon ay milyunaryo na.8 Subalit, nagpumilit si Talyo at nagkakita-kita sa Ermita sila
at si Leon ay nasa panig na ng mga Hapones ngayon at siya rin ang nagsumbong sa
mga Hapones na si Talyo ay tumakas lamang.9 Nagkaroon sila ng engkwentro at
barilan, at pagkatapos ay nagbalik nang muli si Talyo sa Wawa, sa piling ni Lilay.10
Ikalawang Bahagi: PAGPAPAKILALA NG MGA TAUHAN
1. Talyo:
Siya ay isang Pilipinong bilanggong-digma na nakasama sa Death March.1 Siya ay
dalawampu’t isang taong gulang.2
2. Dick:
Siya ay isang Amerikanong nakasama ni Talyo sa Death March.1 Siya ay
dalawampu’t tatlong taong gulang.2
3. Lilay:
Dalagang nag-alaga kay Talyo nang siya ay tumakas at napadpad sa bukid sa
Wawa. 1 Siya ang pinagkalooban ni Talyo ng singsing na pamana pa ng nanay ni
Talyo.2

2. 4. Leon:
Dating kaklase ni Talyo na naging asawa ni Mila, ang dating kasintahan ni
Talyo.1 Nagsumbong sa mga Hapones na si Talyo ay tumakas mula sa Death
March.2
5. Mga Hapones:
Sila ang mga nagsimula ng Death March at sila ang nagpahirap sa mga Pilipino. 1
Isa sa mga Hapones na mananakop ang sinamahan ni Leon at naka-enkwentro
ni Talyo sa Ermita. 2
Ikatlong Bahagi: PAGSUSURI
Bilang isang manunulat at peryodista, karamihan sa mga akda ni Amado V.
Hernandez ay may temang pulitikal.1 Mapapansin sa tema ng maikling kwento na ang
“Takas” ay tungkol sa pananakop sa Pilipinas ng mga Hapones. 2 Makikita rin ang labis
na hirap na dinanas ng mga Pilipino noong mga panahong iyon.3 Pinaparating rin sa
unang bahagi ng kwento ang pagkakaiba ng mga Pilipino sa mga Amerikano. 4 Labis na
paghihirap ang naranasan ng mga Pilipino sapagkat umasa sila na kaya silang
ipagtanggol ng mga Amerikano.5 Maaaring magamit na representasyon mula sa sa
kwento ay si Dick na isa sa mga Amerikanong inasahan ng mga Pilipino.6 Isa siyang
malakas na simbolo sapagkat, ang kanyang pagiging Amerikano ay hindi nakapagligtas
sa kanya sa pagkasali sa Death March.7
Kung ibabase sa panahon kung kalian naisulat ito, mapapansin ang pagkakatatag
ng Batas Militar noong mga panahong iyon.8 Pinaiiral ang Batas Militar sa pamamagitan
ng pananakot ng mga Hapones sa mga Pilipino.9 Nais din nilang disiplinahin ang mga
mamamayang Pilipino upan tuluyan nilang masakop ang Pilipinas. 10 Ginamit din ng mga
Hapones ang kanilang kapangyarihan, sapagkat sila ay nakaka-angat at sila ay ang mga
mananakop, upang mabihag ang ibang mga Pilipino, kahit wala namang sapat na
rason. 11 Mula rito ay maaaring mahinuha na karamihan sa mga kasama si Talyo ay
mga Pilipinong walang kasalanan. 12
Maraming ipinagbawal ang mga Hapones at marami silang itinatag na mga
limitasyon para sa mga Pilipino.13 Sa tuwing may lalabag sa kanilang batas, ay tiyak na
makukulong ito at maparurusahan.14 Ipinagbawal nila ang pagpapatugtog ng
Pambansang Awit at pagtataas ng watawat ng Pilipinas. 15 Nais ng mga Hapones na
matanggal ng lahat ng kahit anong maaaring makapagpa-aalala sa mga Pilipino na
tungkol sa mga Amerikano. 16 Halimbawa nito ay ang pagpapapalit ng mga pangalan ng
mga daan na dati’y nakapangalan sa mga Amerikano. 17
Agad na mapapansin ang katapangan at ang determinasyong ipinapakita ni Talyo
upang makatakas mula sa mga kamay ng mga mananakop. 18 Hindi siya natakot na
maaari niyang ikamatay ang pagtakas niya mula sa Death March. 19

3. Tiyak na ang pakikitungo ni Talyo at iba pang mga Pilipino sa mga mananakop
ay punung-puno ng galit, paghihinagpis at pagkabigo. 20 Kabaliktaran naman nito ay
ang mga pakikitungo nila sa mga Amerikano, tulad ni Dick sapagkat ay naniniwala
silang sila ay matutulungan ng mga Amerikano.21 Nakaramdam ng awa si Talyo para
kay Dick dahil malayo ang kanyang lugar na kinalakihan samantalang si Talyo naman ay
nasa katabing lugar lamang, kaya’t kung biglang nanaisin ay madaling makatatakas si
Talyo, habang si Dick naman ay walang magawa upang makabalik sa piling ng mga
minamahal. 22
Si Lilay naman, at ang kanyang pamilya, sa kwento ay nagpapakita kung paano
magpakita ng kabutihang loob ang mga Pilipino lalo na sa kanilang kapwa. 23 Ipinakita
nila na kahit hindi nila kilala si Talyo, hindi sila nag-atubiling tulungan ito at kupkupin
hanggang umayos ang kanyang kalagayan. 24 At nang magbalik na si Talyo sa kanila
mula sa Ermita, kung saan niya naka-engkwentro si Leon at ang isang Hapones,
tinanggap nilang muli si Talyo. 25