note

2. AMARAN
© Semua hak cipta terpelihara. Sebarang bahagian
dalam bahan yang disediakan ini tidak boleh diterbitkan
semula, disimpan dalam cara yang boleh dipergunakan
lagi, atau dipindah dalam sebarang bentuk atau cara lain
tanpa kebenaran terlebih dahulu daripada penulis

3. Hargailah usaha dan penat lelah penulis untuk
menghasilkan bahan pdpc ini. Segala bentuk CIPLAK
daripada bahan ini kami tidak membenarkannya. Bahan ini
juga tidak boleh dikongsi di mana-mana media sosial kecuali untuk
tujuan PDPC guru bersama-sama murid sahaja. Gunakan lah yang
ORIGINAL dengan mendapatkannya daripada penulis demi keberkatan
ilmu dan kejayaan anak murid kita.

5. Pada Akhir Pengajaran dan Pembelajaran,
Murid Akan Dapat :
1.1 Menerangkan ciri-ciri dan kegunaan jadual serta
graf
1.2 Menjelaskan dengan contoh graf bar mudah, graf
garisan mudah dan graf gabungan
1.3 Membina jadual berdasarkan maklumat yang
diperoleh
1.4 Membina graf bar mudah, graf garisan mudah dan
graf gabungan berdasarkan jadual
1.5 Mentafsir jadual, graf bar mudah, graf garisan

6. Senarai kandungan
Bil Perkara Terus ke
halaman
1 Pengenalan Klik di sini
2 Ciri-ciri dan kegunaan jadual Klik di sini
3 Ciri-ciri dan kegunaan graf Klik di sini
4 Langkah-langkah membina jadual Klik di sini
5 Langkah-langkah membina graf bar mudah, graf
garisan mudah dan graf gabungan
Klik di sini
6 Mentafsir jadual, graf bar mudah, graf garisan
mudah dan graf gabungan
Klik di sini
7 Latihan pengukuhan Klik di sini

7. Pengenalan
• Data bermaksud maklumat atau fakta tentang
sesuatu yang diketahui dengan betul atau yang
dikumpul untuk dijadikan asas kepada sesuatu
kesimpulan
• Data yang tepat dan betul merupakan asas yang
penting kepada sesuatu kajian
• Jadual dan graf pula disediakan bagi
mempersembahkan data untuk lebih
menarik dan mudah difahami

8. 1.1 Ciri-ciri dan
Kegunaan Jadual

9. Pengenalan Jadual
 Jadual adalah rekod data
yang telah dikumpul dan
disusun
 Data yang telah disusun
dalam bentuk jadual akan
memudahkan data dibaca,
difahami dan ditafsirkan
Jadual

10. Ciri-ciri jadual
 Mempunyai
a) Tajuk
b) Data
c) Maklumat
d) Sumber
Kegunaan jadual
 Jadual digunakan untuk
a) Menghasilkan graf yang
sesuai
b) Melihat dan mentafsir
perubahan serta pertalian
antara data
c) Mengelaskan maklumat
dengan lebih tersusun dan
menarik perhatian pembaca

11. Contoh Jadual
Tahun Bilangan Pelancong Asing (juta
orang)
1995 7.5
1996 7.1
1997 6.2
1998 5.5
1999 7.9
2000 10.2
Bilangan pelancong asing ke Malaysia antara tahun 1995 hingga
tahun 2000
Sumber : Lembaga Penggalakan Pelancongan
Malaysia
Tajuk
Data
Maklum
at
Sumber

12. Kaedah Mendapatkan Maklumat
 Untuk mendapatkan maklumat, terdapat pelbagai
kaedah yang boleh digunakan
 Namun, kaedah yang digunakan perlu bergantung
kepada jenis maklumat yang hendak diperolehi
 Kaedah yang tepat sangat penting bagi memastikan
data yang diperolehi bersesuaian dengan kajian yang
hendak dijalankan

13. • Data atau maklumat mengenai sesuatu kajian boleh
diperoleh menggunakan :-
Kaedah Mendapatkan Maklumat
Kaedah
pemerhatian
- Paling mudah dan
cepat
- Didapati melalui
catatan
pemerhatian
Kaedah
temu bual
- Melalui lisan atau
soal jawab
- Sesuai untuk kajian
yang memerlukan
responden
yang sedikit
Banci
- Pengumpulan
maklumat atau
data
- Berkaitan sesuatu
data yang
dikira
Soal
selidik
- Maklumat
diperolehi melalui
borang soal selidik
yang diedarkan
kepada
responden
Rujukan
- Maklumat daripada
data yang telah
diterbitkan seperti
buku, majalah,
keratan akhbar,
laman web, risalah

14. Aktiviti Mengumpul Data
Jika kamu serta rakan-rakan diberi peluang untuk
menukarkan warna cat pada dinding kelas, apakah
warna yang akan kamu dan rakan-rakan akan pilih?
A. Merah jambu
B. Kuning
C. Biru laut
D. Hijau muda
Bagaimanakah kamu hendak mendapatkan
maklumat tersebut?

15. Contoh dapatan daripada soal
selidik
Bil Responde
n
Warna pilihan
1 Haziq Biru laut
2 Aleesa Merah jambu
3 Zafirah Hijau muda
4 Ravi Biru laut
5 Izwan Kuning
6 Zahirah Hijau muda
7 Qistina Biru laut
8 Kevin Biru laut
Tajuk : Warna pilihan murid kelas 3 Amal tahun
2020Bil Responde
n
Warna pilihan
10 Alex Merah jambu
11 Nini Biru laut
12 Hussin Hijau muda
13 Mei Mei Hijau muda
14 Dila Kuning
15 Pameela Biru laut
16 Zakwan Biru laut
17 Ali Merah jambu

16. 1.2 Ciri-ciri dan
kegunaan graf

17. Pengenalan Graf
 Graf adalah
persembahan data
dalam bentuk grafik
atau visual yang dibuat
untuk memudahkan
data dibaca dan
ditafsirkan
Graf

18. Jenis-jenis Graf
• Terdapat 3 jenis graf yang
akan dipelajari iaitu :-
a) Graf bar mudah
b) Graf garisan mudah
c) Graf gabungan

19. Graf bar
mudah
Contoh-contoh graf
Graf garisan
mudah
Graf
gabungan

20. Ciri-ciri
 Terdiri dari paksi
menegak, mendatar,
tajuk dan petunjuk
 Bar dilukis secara
menegak atau
mendatar
 Nilai ditentukan
melalui ketinggian bar
Kegunaan
 Digunakan untuk
mempersembahkan data
yang boleh dikira seperti
kereta, orang dan rumah
 Menunjukkan perbezaan
nilai antara bar

21. Bilangan (orang)
Cara ke
sekolah
Bas Kereta Motosikal Basikal Lain
-lain
Cara Murid 3 Zamrud Datang Ke SMK Jenagor
Pada tahun 2020
Contoh
graf
bar
mudah
Tajuk
Skala
Bar
Paksi
Mendatar
1 cm mewakili 1 orang
Paksi
Menegak

22. Ciri-ciri
 Dilukis secara
garisan yang
panjang
 Perubahan
nilai
ditunjukkan
melalui
kecerunan
garisan
Kegunaan
 Digunakan untuk
menunjukkan sesuatu
perkara yang mengalami
perubahan nilai
 Sesuai untuk kegunaan
maklumat perubahan suhu
bulanan, perubahan
penduduk, jualan dan juga
pengeluaran produk

23. Bilangan (ribu naskah)
Jualan Buku Modul Geografi Ting 3 Pada Januari
hingga Mei pada tahun 2020
Bulan
Jan Feb Mac April Mei
1 cm mewakili 1 ribu naskah
Contoh
garisan
mudah Tajuk
Skala
Garisa
n
Paksi
Mendatar
Paksi
Menegak

24. Ciri-ciri
 Merupakan
gabungan graf
bar mudah dan
graf garisan
mudah
 Menunjukkan dua
maklumat yang
berlainan dalam
satu graf
Kegunaan
 Menunjukkan perubahan atau
perbezaan antara dua perkara
yang saling berkaitan
 Sesuai digunakan untuk :-
a) Suhu dan hujan
b) Jumlah jualan dan keuntungan
syarikat

25. Contoh
garisan
mudah
Hujan(mm) Suhu (ºC)
Taburan hujan dan suhu di Bandar X
pada bulan Jan hingga Jun pada tahun 2018
Tajuk
Bar untuk
jumlah
hujan
bulanan
Paksi
Menegak
kanan
mewakili
nilai suhu
Paksi
menegak
kiri
mewakili
nilai hujan
Garisan
untuk nilai
suhu
bulanan

26. 1.3 Langkah-
langkah
membina jadual

27. Langkah-langkah membina jadual
1. Data dan maklumat yang diperolehi perlu
disusun dalam bentuk jadual supaya lebih
mudah difahami
2. Bina jadual kekerapan berpandukan data
mentah
3. Ringkaskan jadual ke dalam bentuk yang
lebih mudah difahami

28. Bil Responden Warna pilihan
10 Alex Merah jambu
11 Nini Biru laut
12 Hussin Merah jambu
13 Mei Mei Kuning
14 Dila Kuning
15 Pameela Biru laut
16 Zakwan Biru laut
17 Ali Merah jambu
18 Iman Kuning
Bil Responden Warna pilihan
1 Haziq Biru laut
2 Aleesa Merah jambu
3 Zafirah Hijau muda
4 Ravi Biru laut
5 Izwan Kuning
6 Zahirah Hijau muda
7 Qistina Biru laut
8 Kevin Biru laut
9 Cheng Kuning
Warna pilihan Kekerapan Jumlah
Biru laut
Merah jambu
Kuning
Hijau muda
7
4
5
2
Warna pilihan murid kelas 3 Amal
tahun 2020

29. Jadual 1 : Warna pilihan murid kelas
3 Zamrud tahun 2020
Bil Warna pilihan Bilangan murid
1 Biru laut 7
2 Kuning 5
3 Merah jambu 4
4 Hijau muda 2
Jumlah 18
Sumber : Soal selidik

30. 1.4 Langkah-langkah
membina graf bar
mudah, graf garisan
mudah dan graf
gabungan

31. Kaedah Membina Graf Bar Mudah
• Graf bar mudah dipersembahkan dalam bentuk
palang atau bar
• Langkah-langkah melukis graf bar mudah adalah
seperti berikut :
a) Lukis paksi menegak dan paksi mendatar
b) Melabelkan paksi menegak dan paksi mendatar
c) Pilih skala yang sesuai untuk paksi menegak
d) Lukis bar bagi mewakili bilangan murid
e) Lengkapkan graf dengan tajuk dan petunjuk

32. No Cara ke sekolah Bilangan ( orang
)
1 Bas 12
2 Kereta 8
3 Motosikal 6
4 Basikal 5
5 Lain-lain 4
Jumlah 35
Data 1 : Graf Bar Mudah
Cara Murid 3 Zamrud Datang Ke SMK Jenagor pada tahun 2020
Sumber : Soal Selidik

33. Langkah 1
• Lukis
paksi
menegak
dan paksi
mendatar
Paksi Y
Paksi X

34. Langkah 2
• Melabelka
n paksi
menegak
dan
mendatar
Bilangan (orang)
Cara ke
sekolah
• Merujuk kepada nilai
boleh ubah
• Perlu ada unit data

35. Langkah 3
• Pilih skala
yang
sesuai
Bilangan (orang)
Cara ke
sekolah
• Nilai tertinggi data
tersebut ialah 12
orang, oleh itu nilai
di paksi Y mesti
melebihi 12

36. Langkah 4
• Lukis bar bagi mewakili
bilangan murid
• Warnakan jika kamu
ingin graf kamu
kelihatan menarik
Bilangan (orang)
Cara ke
sekolah
Bas
Kereta
Motosikal
Basikal
Lain
-lain
• Lukis bar mengikut
nilai yang terdapat
di dalam jadual

37. Langkah 5
• Lengkapkan graf
dengan tajuk dan
petunjuk
Bilangan (orang)
Cara ke
sekolah
Bas
Kereta
Motosikal
Basikal
Lain
-lain
Cara Murid 3 Zamrud Datang Ke SMK
Jenagor pada tahun 2020

38. Kaedah Membina Graf Garisan Mudah
• Graf garis mudah dipersembahkan dalam bentuk
garisan
• Langkah-langkah melukis graf garis mudah adalah
seperti berikut :
a) Lukis paksi menegak dan paksi mendatar
b) Melabelkan paksi menegak dan mendatar
c) Pilih skala yang sesuai untuk menegak
d) Lukis garisan bagi mewakili bilangan naskah buku
e) Lengkapkan graf dengan tajuk dan petunjuk

39. Data 1 : Graf Garisan Mudah
Jualan Buku Modul Geografi Ting 3 Oleh Syarikat Osman Mengikut Bulan
Januari hingga Mei tahun 2020
No Bulan Bilangan (naskah)
1 Januari 4500
2 Februari 3000
3 Mac 5500
4 April 7000
5 Mei 10,000
Jumlah 30,000
Sumber : Akaun syarikat Osman Sendirian Bhd

40. Langkah 1
• Lukis paksi
menegak dan paksi
mendatar
Paksi Y
Paksi X

41. Langkah 2
• Melabelkan paksi
menegak dan
mendatar
Bilangan (naskah)
Bulan
• Merujuk kepada nilai
boleh ubah
• Perlu ada unit yang
dikira

42. Langkah 3
• Pilih skala yang
sesuai
Bilangan (ribu naskah)
Bulan
• Nilai tertinggi data
tersebut ialah 10,000
naskah, oleh itu nilai
di paksi Y mesti
melebihi 10,000

43. Langkah 4
• Tandakan titik yang
mewakili bacaan data
terlebih dahulu
• Kemudian,
sambungkan
titik-titik
tersebut
Bulan
Jan Feb Mac April Mei
• Tandakan titik
mengikut
bulan yang
betul
Bilangan (ribu naskah)

44. Langkah 5
• Lengkapkan graf
dengan tajuk dan
petunjuk
Bilangan (ribu naskah)
Bulan
Jan Feb Mac April Mei
Jualan Buku Modul Geografi Ting 3 Oleh Syarikat
Osman pada Bulan Januari hingga Mei 2020
• Tajuk perlulah ditulis
di bahagian atas dan
ditengah-tengah graf

45. Kaedah Membina Graf Gabungan
• Graf gabungan adalah yang mempunyai dua bacaan
di dalam satu graf
• Langkah-langkah melukis graf gabungan adalah
seperti berikut :
a) Lukis 2 paksi menegak dan paksi mendatar
b) Melabelkan paksi menegak dan paksi mendatar
c) Pilih skala yang sesuai untuk paksi menegak
d) Lukis bar dan garisan bagi mewakili kedua-dua bacaan
data

46. J F M A M J
Suhu (ºC) 5 8 10 12 15 20
Hujan (mm) 100 80 150 100 50 40
Data untuk Graf Gabungan
Jadual taburan hujan dan suhu di Bandar X
pada bulan Jan hingga Jun pada tahun 2018
Sumber : Jabatan Meteorlogi Negeri X, 2018

47. Langkah 1
• Lukis 2 paksi
menegak dan paksi
mendatar

48. Langkah 2
• Melabelkan paksi
menegak dan
mendatar
Hujan
(mm)
Suhu
(ºC)

49. Hujan(mm) Suhu (ºC)
Langkah 3
• Pilih skala yang sesuai
untuk menegak
• Tip!
• Buat skala dan
bar untuk hujan
dahulu, barulah
sesuaikan untuk
suhu

50. Hujan(mm) Suhu (ºC)
• Lukis bar dan
garisan bagi
mewakili kedua-
dua bacaan
data
Langkah 4

51. Hujan(mm) Suhu (ºC)
• Lengkapkan tajuk
bagi graf gabungan
yang telah
dilukis
Langkah 5
Taburan hujan dan suhu di Bandar X
pada bulan Jan hingga Jun pada tahun 2018

52. Hujan(mm) Suhu (ºC)
• Lengkapk
an graf
dengan
tajuk
Langkah 5
Taburan hujan dan suhu di Bandar X
pada bulan Jan hingga Jun pada tahun 2018
1.5 Mentafsir jadual,
graf bar mudah, graf
garisan mudah dan
graf gabungan

53. Kaedah Mentafsir Graf Bar Mudah, Graf
Garisan Mudah dan Graf Gabungan
 Perhatikan tajuk graf
 Perhatikan butiran pada setiap paksi
 Jelaskan maklumat data tertinggi dan data
terendah
 Kaitkan dengan faktor-faktor yang
mempengaruhi data melalui lain-lain maklumat
atau pemerhatian
 Berikan ulasan ini tersurat dan tersirat bagi
setiap data yang terlibat

54. Contoh Tafsiran
Graf Bar Mudah
Graf menunjukkan cara murid 3
Zamrud datang ke sekolah. Jumlah murid
yang terlibat ialah 35 orang. Daripada 35
orang murid, cara murid datang ke
sekolah yang paling tinggi adalah dengan
menggunakan bas iaitu 12 orang. Ini
diikuti dengan kereta seramai 8 orang
manakala motosikal pula seramai 6 orang
dan basikal seramai 5 orang. Data yang
paling sedikit ialah lain-lain seramai 4
orang. Murid kelas 3 Zamrud memilih
untuk menaiki bas kerana kosnya yang
lebih murah serta selesa

55. Contoh Tafsiran Graf
Garisan Mudah
Graf menunjukkan jualan buku modul
geografi tingkatan 3 oleh Syarikat Osman Sdn
Bhd pada bulan Januari hingga Mei tahun
2020. Daripada graf tersebut, didapati jualan
buku adalah tinggi pada bulan Januari iaitu
4500 naskah. Namun, jualannya agak
merosot sebanyak 1500 naskah pada bulan
Februari menjadikan jualan hanya 3500
naskah. Pada bulan Mac sehingga Mei,
jualannya meningkat sehingga ke 10,000
naskah buku. Jualan buku meningkat kerana
mendapat permintaan yang tinggi dari
sekolah-sekolah yang terlibat

56. Contoh Tafsiran
Graf Gabungan
Graf menunjukkan taburan hujan dan
suhu di Bandar X pada bulan Januari hingga
Jun pada tahun 2018. Taburan hujan di bandar
X tidak sekata dan taburan hujan tertinggi
dicatatkan pada bulan Mac. Pada bulan April
dan Mei, hujan mencatatkan penurunan
bacaan. Suhu di bandar X mencecah 5ºC pada
bulan Januari. Ini menunjukkan suhu yang
rendah pada awal tahun. Suhu kemudiaannya
semakin meningkat sehingga 20ºC pada bulan
Jun. Dapat disimpulkan bahawa Bandar X
mungkin sekali mengalami musim sejuk pada
awal tahun dan musim panas pada
pertengahan tahun

57. 1. Ciri-ciri penting sesebuah jadual yang lengkap
ialah
I mempunyai tajuk
II mempunyai petunjuk
III mempunyai arah angin
IV mempunyai data dan maklumat yang
sesuai
A I dan II C II dan III


58. 2. Apakah kaedah pengumpulan maklumat yang
dapat dikaitkan dengan pernyataan di bawah?
Dilakukan dengan cara merujuk bahan-
bahan yang sudah diterbitkan seperti buku
dan majalah
A Soal selidik C Pemerhatian
B Temu bual D Rujukan perpustaka


59. 3. Antara berikut, yang manakah ciri-ciri graf
bar mudah?
I Petunjuk
II Sudut sektor
III Peratus tetap
IV Paksi menegak
A I dan II C II dan III
B I dan IV D III dan IV


60. 4. Berapakah jumlah
pelajar
Tingkatan 1 Merbau
datang
ke sekolah?
A 40 orang
B 35 orang
C 30 orang
D 45 orang


61. 5. Pada pendapat anda,
mengapakah pelajar 1
Merbau menjadikan bas
sebagai pengangkutan
utama ke sekolah?
A Tambang murah
B Lebih cepat sampai
C Tidak perlu berebut
menaiki bas
D Tambang bas dibayar
oleh sekolah
