A Christmas tree is traditionally an evergreen conifer decorated with lights and ornaments that is associated with Christmas celebrations. The modern Christmas tree tradition began in 16th century Germany when devout Christians brought decorated trees into their homes and decorated them. By the 19th century, Christmas trees had spread beyond Germany and became popular among the upper classes in other parts of Europe and beyond. Today, Christmas trees are a widely celebrated symbol of Christmas in many Western Christian cultures.
Santa Claus originated from Christian traditions surrounding Saint Nicholas, a 4th century Greek bishop known for gift-giving. Over time, the legend of Santa merged with figures like Father Christmas from England and Sinterklaas from the Netherlands. Santa is now commonly depicted as a portly, joyous man in red with white fur trimmings who brings gifts on Christmas Eve. He lives at the North Pole making toys with elves and travels with reindeer to deliver presents worldwide in a single night. The modern image of Santa was largely popularized in the 19th century through poems, stories, and illustrations.
The Moon is a relatively large, terrestrial, planet-like natural satellite, with a diameter about one-quarter of Earth's. It is the largest moon in the Solar System relative to the size of its planet, although Charon is larger relative to the dwarf planet Pluto. The natural satellites of other planets are also referred to as "moons", after Earth's.
The gravitational attraction between Earth and the Moon causes tides on Earth. The same effect on the Moon has led to its tidal locking: its rotation period is the same as the time it takes to orbit Earth. As a result, it always presents the same face to the planet. As the Moon orbits Earth, different parts of its face are illuminated by the Sun, leading to the lunar phases; the dark part of the face is separated from the light part by the solar terminator.
Details of the Earth–Moon system, showing the radius of each object and the Earth–Moon barycenter. The Moon's axis is located by Cassini's third law.
Due to their tidal interaction, the Moon recedes from Earth at the rate of approximately 38 mm/yr. Over millions of years, these tiny modifications—and the lengthening of Earth's day by about 23 µs/yr—add up to significant changes.[221] During the Devonian period, for example, (approximately 410 Mya) there were 400 days in a year, with each day lasting 21.8 hours.[222]
The Moon may have dramatically affected the development of life by moderating the planet's climate. Paleontological evidence and computer simulations show that Earth's axial tilt is stabilized by tidal interactions with the Moon.[28] Some theorists think that without this stabilization against the torques applied by the Sun and planets to Earth's equatorial bulge, the rotational axis might be chaotically unstable, exhibiting chaotic changes over millions of years, as appears to be the case for Mars.[223]
Viewed from Earth, the Moon is just far enough away to have almost the same apparent-sized disk as the Sun. The angular size (or solid angle) of these two bodies match because, although the Sun's diameter is about 400 times as large as the Moon's, it is also 400 times more distant.[186] This allows total and annular solar eclipses to occur on Earth.
The most widely accepted theory of the Moon's origin, the giant-impact hypothesis, states that it formed from the collision of a Mars-size protoplanet called Theia with the early Earth. This hypothesis explains (among other things) the Moon's relative lack of iron and volatile elements and the fact that its composition is nearly identical to that of Earth's crust.[224]
Mkhitar Sebastatsi was an Armenian Catholic Church figure and Armenologist born in 1676 in Sebastia who founded the Mekhitarist Congregation. He studied at various monasteries in Armenia before traveling to Aleppo in 1693 where he met Catholic missionaries and was ordained a priest. In 1701, he founded the Mekhitarist Congregation in Constantinople and in 1705 obtained approval to build a monastery in Athens. He moved the congregation to Venice in 1715 to escape Turkish attacks. On St. Lazarus Island, he opened a school, translated works, and published books to educate Armenians while directing philological research. He died in 1749 having enriched Armenian
Mariam is the Aramaic form of the biblical name Miriam, notably the name of Mary the mother of Jesus. The name originated from Egyptian or Hebrew roots and has been translated and interpreted in various ways over time. Modern given names derived from Maryam/Mariam are extremely frequent in Christian culture and also used in some Islamic cultures due to the Quranic tradition of Mary. There are many spelling variants of the name that have been adopted worldwide in different languages and traditions.
This document discusses Teachers' Day, including its origins in the 19th century to honor important educators, and how it is celebrated on different dates by different countries. Twenty-one countries celebrate Teachers' Day on October 5th, while eleven countries celebrate it on February 28th. The document also notes that Armenia previously celebrated Teachers' Day on the first Sunday of October but changed it to October 5th, and provides examples of dates and honorees for specific countries like Argentina and India. It concludes with the writer expressing love and appreciation for their Armenian and English teachers.
2. Ուրց
Ուրց, խուլեղինջազգիների ընտանիքի բազմամյա
խոտաբույսերի կամ կիսաթփերի ցեղ։ Հայաստանում շատ
տարածված ու ժողովրդի կողմից լայնորեն գործածվող բույս
է։ Հայտնի է մոտ 150 տեսակ։
3. Հայաստանում
Հայաստանում՝ 5 տեսակ՝
Ուրց նոսրածաղիկ (Thýmus rarifloarm),
Ուրց անդրկովկասյան (Thýmus transcaucasicus),
Ուրց բլրակ այ ին (Thýmus collinus),
Ուրց Կոչիի (Thýmus kotschyanus),
Ուրց Ֆեդչենկոյի (Thýmus fedtschenkoi) և այլն։
Տարածված է գրեթե բոլոր մարզերի ստորինից մինչև վերին լեռն, գոտու չոր,
քարքարոտ լանջերին, անմշակ վայրերում, ենթալպյան մարգագետիններում և այլն։
5. Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը գետնամերձ է, խիստ ճյուղավորվող, բարձրությունը՝
10-30 սմ, հիմքում՝ փայտացած։ Տերևները հակադիր են,
ամբողջական, կոթունավոր կամ նստադիր, ձվաձև կամ
նշտարաձև։ Ծաղկաբույլը գլխիկանման է կամ ընդհատվող
հասկանման, ծաղիկները՝ մանր, վարդագույն,
մանուշակագույն կամ սպիտակ։
Ծաղկում է հունիս-սեպտեմբերին։ Պտուղը կազմված է 4
ընկուզանման մասերից։
7. Քիմիական կազմ
Ուրցը պարունակում է 0.5 - 1% եթերայուղ, որի բաղադրիչներն
են՝ թիմոլը, կարվակրոլը, ցիմոլը, տերպինենը, բորնեոլը, ցինգիբե
րենը։ Պարունակում է նաև հետևյալ քիմիական
տարրերը՝ կալիում, կալցիում, մագնեզիում: Բուժման
նպատակով օգտագործում են ուրցի վերգետնյա մասը, որը
կտրում են բույսի ծաղկման ընթացքում, չորացնում բացօթյա
պայմաններում։
9. Կիրառություն
Այն օգտագործում էին դեռևս հին Հունաստանում, և խորհրդանշում էր խիզախություն։
Հռոմեացի զինվորները խիզախություն և ուժ ավելացնելու համար լողանում էին ուրցի
ջրով։
Դեղաբույսը բուժական առումով ունի կիրառման շատ հին պատմություն։ Հին
Եգիպտացիները այն օգտագործում էին որպես կրծքային և մարսողությունը լավացնող
միջոց։ Ավիցեննան բույսից ստացված եթերայուղը քսելու ձևով օգտագործել է
գլխացավերի, իսկ ամբողջ բույսը բղկոցների, փսխման, ասթմային, ողողումների ձևով՝
բերանի խոռոչի բորբոքումների և անգինայի ժամանակ։
Ամիրդովլաթը նշում է, որ դեղաբույսը առանձին կամ յուղի, գինու, մեղրի կամ այլ
նյութերի հետ խառնած, բացում է օրգանների խցանումները, միզամուղ է, օգնում
է դեղնուկին, զորություն է տալիս ուղեղին, ստամոքսին, կերակրի հետ ուտելուց
օգնում է ատամնացավին, ասթմային, ուժեղացնում է տեսողությունը, մաքրում
շնչուղիները խուխից, կանոնավորում է շնչառությունը, դուրս բերում կլոր և տափակ
որդերը։
10. Անանուխ
Անանուխը շրթնազգիների ընտանիքին պատկանող
կոճղարմատավոր, բազամյա խոտաբույս է։ Մշակովի
անանուխը ունի հակադիր, սուր ատամնավոր եզրերով,
ձվաձև կամ նշտարաձև տերեևներ, կարմրավուն մանր
ձողիկներ։ Բույսի ցեղի «Մենթա» անվանումը ծագել է հին
հունական դիցաբանության հավերժահարս Մինթայի
անունից։ Հայկական տարանունները-անանեխ, անուխ, դաղձ,
նանա, պիտնա, պուտինա, քարանուխ, քարընշուշ։
12. Բաղադրություն
Բույսի վերգետնյա մասը պարունակում է եթերայուղ,
որի քանակը ծաղիկներում կազմում է 4 - 6,
տերևներում՝ 2.4 - 2.75, իսկ ցողուններում՝ մինչև 0.3
տոկոս։ Այն ստացվում է ջրային գոլորշիների միջոցով
թրման եղանակով։ Նրա հիմնական մասը
երկրորդային սպիրտ մենթոլ է։ Բույսում կան
նաև մենթոն, պինեն, լիմոնեն, դիպենտեն, ցինեոլ և այլ
արժեքավոր նյութեր։
14. Օգտագործում
Բուժման նպատակով օգտագործում են բույսի տերևները։ Բժշկության մեջ կիրառվում է
ոչ միայն բուսահումքի, այլև նրանից ստացվող եթերայուղի ձևով։ Անանուխը անհիշելի
ժամանակներից հայտնի է եղել մարդկությանը։ Միջնադարում գտնում էին, որ
անանուխի հոտը ակտիվացնում է ուղեղի աշխատանքը։ Ավիցեննան դեղաբույսը
լայնորեն օգտագործել է գլխացավերի, մելանխոլիայի, տեսողության թուլության,
ականջների խշշոցի, քթային արյունահոսության, վատ հոտի, խոցերի, բերանի
լորձաթաղանթի բորբոքումների, ատամնացավի, ատամի փտախտի, անգինայի,
շնչարգելության, ասթմայի, հազի, ստամոքսի բորբոքումների դեպքերում։
Մխիթար Հերացին բույսը օգտագործել է որպես ցավազրկող և թարմացնող միջոց,
նողկանքի, փսխման և լուծերի դեպքերում։
2-4 կաթիլ անանուխի յուղը մի կտոր շաքարի վրա օգնում է անց կացնել փորացավը։
Անանուխը նաև օգտագործվում է սննունդների մեջ։ Այն ավելացնում են
կարկանդակներին, սալաթներին, պանրին, բանջարեղենով և մսով ճաշերին։ Նրանով
համեմում են թեյը, լիկյորը, հրուշակեղենը, օգտագործում են նաև կոսմետիկայում։
16. Ռեհան
Ռեհան կամ շահասպրամ, արքայիկ, ասպրամ,
պատրուճ, խուլեղինջազգիների ընտանիքին պատկանող
խոտաբույսերի կամ կիսաթփերի ցեղ։ Ամենատարածված
կանաչեղեններից է։ Ռեհանի հայրենիքը համարվում
է Ասիայի հարավը, մասնավորապես Հնդկաստանը։ Հայտնի է
50 տեսակ։
ՀՀ բոլոր մարզերում տարածված է ռեհան մշակո վին։
Միամյա է։ Ջերմասեր է, լավ է աճում հումուսով հարուստ,
թեթև կավավազային հողերում։
18. Կենսաբանական նկարագիր
Ցողունը քառանիստ է, ճյուղավորվող, գագաթնային մասը՝
թավոտ, բարձրությունը՝ 20-80 սմ։ Տերևները ձվաձև են,
ատամնաեզր։ Ծաղիկները կեղծ տերևանութներում են,
սպիտակ, վարդագույն կամ մանուշուկագույն։
Պտուղը միասերմ, չոր ընկուզիկանմաև է։
Սերմերը գորշ սևավուն են։ 1000 սերմի կշիռը 0,8-1,6 գ է։
Ծլունակությունը պահպանվում է 4-ից 5 տարի։
20. Կիրառումը բժշկության մեջ
Օգտագործվում է թարմ վիճակում որպես կանաչի ու
բազմազան կերակուրների մեջ, թարմ և չորացրած, որպես
համեմունք։
Բժշկության մեջ
Բժշկության մեջ ռեհանն օգտագործվում է ստամոքսի ցավերը
բուժելու, կոկորդը լվանալու և վերքերը բուժելու համար։ Այն
նպաստում է կերակուրների լավ մարսմանը։
22. Քիմիաական կազմ
Ծաղիկները պարունակում են 0,03-1 % եթերայուղ,
ցողունները՝ մինչև 0,02-65 %: Այն բավականին
հարուստ է եթերային յուղերով, որոնք տալիս են
առանձնահատուկ բուրմունք՝ բարձրացնելով ռեհանի
համեմունքային արժեքը։ Հարուստ է նաև
վիտամիններով և հանքային աղերով։
24. Նկարագրություն
Արմատն առանցքային է, ցողունը՝ ուղղաձիգ, 20-120 սմ բարձրությամբ,
մերկ, վերևում ճյուղավորված։ Տերևները պատյանավոր են, հերթադիր,
կրկնակի-եռակի փետրաբաժան, մերկ։ Համեմը պոլիգամ բույս
է, ծաղկաբույլը հոնանոց է, ծաղիկները սպիտակ են կամ բաց
վարդագույն, դեղին, ծաղկում է ամռանը` հունիս-հուլիս
ամիսներին։ Պտուղը գնդաձև սերմիկ է, դրսից՝ մուգ, իսկ ներսից՝ բաց
շագանակագույն, ունի ինը կող։ Պտուղները պարունակում
են եթերայուղ`0.5-1, 2%, վիտամին C, շաքար, օսլա, դաբաղող
և ճարպայուղ`20%։ Տերևները հարուստ են վիտամիններով E, A-
նախավիտամիններով, հանքային աղերով:
26. Կիրառությունը
Եթերայուղը կիրառում են ձեռքի օճառների, օծանելիքի և
այլնի արտադրության մեջ։ Ճարպայուղը կիրառվում
է շոկոլադ պատրաստելու համար։ Բույսը մշակվում է և
լայնորեն օգտագործվում որպես համեմունք։ .Բուժական
նպատակով օգտագործում են սերմերի թուրմը, որն ունի
հակասեպտիկ, սպազմոլիտիկ և ցավամեղմացուցիչ`
ստամոքսի խոցի և տասներկումատնյա աղիքի ցավերի
դեպքում։Այդ թուրմը բարերար ազդեցություն ունի նաև
մարսողության և նյարդային գրգռվածության ժամանակ։
28. Բուժական նշանակությունը
Այն ունի հանգստացնող, քնաբեր հատկություն։ Օգնում է գլխացավերի, ինչպես նաեւ
ականջացավի դեպքում։ Կրծքով կերակրող մայրերին խորհուրդ է տրվում համեմ
ուտել, քանի որ այն ավելացնում է կրծքի կաթը։ Համեմն օգտակար է նաև
մեջքացավերի դեպքում, փափկացնում է կարծր ուռուցքները։ Սակայն այն վնասակար
է աչքերի համար։ Համեմին կարող է փոխարինել երիցուկը։ Մի թեթև խաշած համեմը
դրեք դուրս եկած թութքի վրա. դա կհանգստացնի և կթեթևացնի ցավերը։
Չափաբաժինը` 14,7 գրամ։Հին մոնղոլական ժողովրդական բժշկության մեջ համեմի
թուրմը հանդիսանում է նաև շաքարային դիբետի կանխարգելման միջոց։ Նախնական
փուլում հնարավոր է վիճակի զգալի բարելավում։ Քրոնիկ բնույթի դեպքում հնարավոր
է նվազեցնել ներարկվող ինսուլինի չափաբաժինը։ Համեմը գերազանց մեղրատու է,
մեղուները ոչ միայն հավաքում են ծաղկահյութը, այլև կատարում խաչաձեւ
փոշոտում, ինչը նպաստում է սերմի բարձր բերքատվությանը։ Եթե մեղվափեթակը
գտնվում է համեմի ցանքի մոտակայքում, ապա մեղուների հավաքած ծաղկի հյութի եւ
փոշու ընդհանուր քաշը կազմում է օրական 3,5-5 կգ։ Ծաղկման շրջանում 1 հա համեմի
հոծ դաշտի մեղրատվությունը հասնում է 500 կգ։ Մեղրն ունի սուր, հաճելի բուրմունք,
յուրահատուկ համ, սաթի գույն, բյուրեղանում է քամելուց 4-6ամիս անց։
30. Մաղադանոս
Ունի 2 տարատեսակ՝
արմատապտղային
տերևային,
որոնք երկամյա են, խաչաձև փոշոտվող։ Առաջին տարում առաջանում են տերևների
վարդակը և արմատապտուղը, երկրորդում՝ ծաղկակիր ցողունը։ Արմատը պարզ է
կամ թույլ ճյուղավորվող, իլիկաձև, արտաքինից՝ սպիտակադեղնավուն կամ բաց
դարչնագույն։ Ցողունը կանգուն է, ճյուղավորվող, բարձրություն՝ 50-80 սմ։
Մաղադանոսի տերևները խիստ կտրտված են, եռակի փետրաբաժան, մուգ կանաչ,
փայլուն մակերեսով։ Ծաղկաբույլը բարդ հովանոց է, ծաղիկները՝ մանր,
դեղնականաչավուն։ Ծաղկում է հունիս-հուլիսին։ Պտուղը մամրիչ երկսերմնապտուղ
է, սերմերը՝ մանր, մոխրականաչ, բնորոշ հոտով։
32. Ծագումը
Ըստ ավանդության՝ վայրի վիճակում առաջին անգամ հայտնաբերվել է Պելոպոնեսի
Մորեիի թերակղզում հույն հողագործի կողմից։ Հին Հունաստանում վայելել է այնպիսի
հարգանք, ինչպիսին վայելում է կովը Հնդկաստանում։ Մաղադանոսը համարվում է սուրբ
բույս, խորհրդանշում հաղթանակի փառք և բերկրանք։ Բուրմունավետ բույս է, շատ նման է
նեխուրին, բերվել է հին Հելլադայի այգիներից ու այնտեղ աճեցվել «Պետրոսելինոն»։
Հռոմեացիներն այն անվանել են «Պետրոսելինում», այսինքն՝ քարի վրա աճող։ Դրանցով
զարդարում էին բնակարանները, մարդկանց գլուխները։ Հնուց արմատները և տերևները
կիրառվում էին՝ որպես միզամուղ և վերքերը բուժելու համար։ Միջնադարում Կարլ Մեծի
հրամանով աճեցվում էր այգիներում և օգտագործվում որպես
համեմունք։ Անգլիայում մաղադանոսը հայտնվել է 16-րդ դարում, իսկ Նոր Աշխարհ է
տարվել վերաբնակների միջոցով։
Լեհերը փաղաքշական ձևով անվանեցին «Պետրուշկա»։ Ռուսաստանում Պետրուշկա են
անվանել ժողովրդական տիկնիկային թատրոնը։ Ռուս երգահան Իգոր Ստրավիցկին գրել է
«Պետրուշկա» բալետը։ Նա Կիևի Մարիինյան թատրոնի երգիչ Ֆեոդոր Իգնատևիչի որդին
է։ Լեհաստանում մաղադանոսը նույնպես համարվում էր ծիսական բույս։ Գարնանային
հավերժահարսին նվիրված տոնակատարության ժամանակ երիտասարդները
զարդարվում էին այս բույսով։ Այն անվանվում էր Ջրահարսի բույս։
34. Քիմիական կազմ
Պտուղը պարունակում է եթերայուղեր, ճարպայուղեր,
ֆլավոնային գլիկոզիդներ, հարուստ է նաև հանքային աղերով
ու վիտամիններով, Կա նաև կարոտին և մեծ քանակությամբ
արպայուղեր։ Այն հարուստ է հանքային աղերով և
միկրոտարրերով՝ կալիում, կալցիում, մագնեզիում, երկաթ, ֆո
սֆոր և այլն։ Տերևների թուրմը և սերմերը միզամուղ են։
36. Բուժական ազդեցություն
Մաղադանոսի թարմ արմատները և հատկապես սերմերը ունեն
միզամուղ ուժեղ հատկություն։ Մաղադանոսը պարունակում
է ֆոլիաթթու, որը հանդիսանում է արյունաստեղծ օրգանների հզոր
խթանիչ։
Ժողովրդական բժշկության մեջ մաղադանոսն օգտագործել են որպես
տրամադրություն բարձրացնող, մարդուն կայտառացնող միջոց։
Նրանով բուժել են երիկամի քարային, միզապարկի, ինչպես նաև
շագանակագեղձի հիվանդությունները։
Մաղադանոսի խիտ եփուկը կիտրոնի հյութի հետ օգտակար է
կոսմետիկայի մեջ, դեմքի պեպենների և այլ լաքաների բուժման համար։
