3.  Համեմն այն բույսերից
է, որոնք հնագույն
ժամանակներից
օգտագործվել են սննդի մեջ։
Բույսի մասին կան
հիշատակումներ հին
սանսկրիտական
ձեռագրերում, Հին
Կտակարանում, ըստ
հնէաբանների` հայտնի է եղել
Հին Եգիպտոսում։
Կան
գիտնականներ, ովքեր բույսի
հայրենիքն են համարում
Միջերկրական ծովի Հարավ-
արեւմտյան տարածքը եւ
Փոքր Ասիան։ բնական
ՀՀ
պայմաններում վայրի
վիճակում հանդիպում է
Գեղարքունիքի եւ Վայքի
մարզերում։

4.  Ներկայումս համեմի
սերմը մեծ տարածում ունի
Հնդկաստանում, այն
մտնում է հայտնի «Կարրի»
համեմունքային
խառնուրդի
բաղադրության մեջ։
Կարրին անհնարին է
պատրաստել առանց
համեմի սերմի։ Հնագույն
ժամանակներից համեմը
համարվել է լավագույն
աֆրոդիզիակներից մեկը։
Համեմը եւ կարրի
համեմունքը շատ հարգի
են Թաիլանդում,
Ավստրալիայում,
Մեքսիկայում եւ ԱՄՆ-
ում։

5.  Որպես համեմունք եւ
բուժիչ միջոց` մշակվել
է հնագույն
ժամանակներից։ Ունի
նաև տնտեսական
նշանակություն`
օգտագործվում է
մետաղագործական, օ
ճառի, պարֆյումերիայ
ի, սննդի, տեքստիլ
արդյունաբերությունու
մ, նաև լիկյորի եւ օղու
արտադրությունում։

6. Համեմը գերազանց մեղրատու է, մեղուները ոչ
միայն հավաքում են ծաղկահյութը, այլեւ
կատարում խաչաձեւ փոշոտում, ինչը
նպաստում է սերմի բարձր բերքատվությանը։
Եթե մեղվափեթակը գտնվում է համեմի ցանքի
մոտակայքում, ապա մեղուների հավաքած
ծաղկի հյութի եւ փոշու ընդհանուր քաշը
կազմում է օրական 3,5-5 կգ։ Ծաղկման
շրջանում 1 հա համեմի հոծ դաշտի
մեղրատվությունը հասնում է 500 կգ։ Մեղրն
ունի սուր հաճելի բուրմունք, յուրահատուկ
համ, սաթի գույն, բյուրեղանում է քամելուց 4-6
ամիս անց։

7. Համեմի սերմիկները ավելի հայտնի են կորիանդր անվան տակ։
Հարուստ է ճարպերով, պարունակում է մինչև 15 տոկոս
սպիտակուցներ, շաքարներ, օսլա, պեկտին, դաբաղանյութ, ասկորբինա
թթու, ռուտին։Տերեւներում կա ասկորբինաթթու, B1, B2, P
վիտամիններ, ֆիտոնցիդներ։Բույսի վերգետնյա մասում կամ մինչեւ 1,2
տոկոս եթերային յուղ, որի հիմնական մասը կազմում է լինալոոլը, նաեւ
հերանիոլ, բուրումնավետ թթուներ, հանքային աղեր
(կալիում, ֆոսֆոր, մագնիում), ոչ հաճելի հոտ ունեցող
ալդեհիդ, որը, սակայն, գրեթե չեզոքանում է հասունացման շրջանում։
Բույսից ստանում են եթերային յուղ եւ ճարպայուղ, որի
պարունակությունը հասունացած սերմում հասնում է 18-20 տոկոսի։
Արտադրության թափուկներով կերակրում են տնային
կենդանիներին, թռչուններին։

8.  Եթերային յուղից սինթեզում են բուրումնավետ
նյութեր, հակամանրէ հատկություն ունեցող
հեղուկ եւ կոնֆետի տեսքով
դեղորայք, կոնյուկտիվիդի, գլաուկոմայի, կերակր
ող մայրերի կրծքապտուկի ճաքերը բուժելու
համար նախատեսված ալդեհիդ ցիտրալը։
Ժողովրդական բժշկության մեջ կորիանդրը
(համեմի սերմ) կիրառվում է որպես լեղամուղ եւ
խորխաբեր միջոց, ստամոքսի եւ 12-մատնյա
աղիի խոցի պատճառած ցավերը
նվազեցնելու, կուտակված գազերը հեռացնելու
համար։
Խորհուրդ է տրվում աղեստամոքսային
համակարգի ինֆեկցիոն բնույթի բորբոքային
հիվանդությունների, նյարդային անհանգիստ
վիճակի դեպքում։
Ունի կապող, թմրեցնող հատկություն։ Շատ
կարեւոր է, որ կանխարգելում է ներքին
գոլորշիների հոսքը դեպի գլուխ, ինչի պատճառով
խորհուրդ է տրվում ընդգրկել ընկնավորությամբ
հիվանդի սննդակարգի մեջ։
Հակացուցված է հղիներին, անհատական
անընկալունակության դեպքում։100 մլ համեմի
հյութ խմողի մոտ հնարավոր է առաջանա
ուշագնացություն, հոգեկան խանգարում։

10. Համեմը` որպես բուժիչ միջոց
Բավականին մեծ թվով հիվանդությանների
բուժման ընթացքում օգտագործվում է համեմը.
օրինակ`
ընկնավորության, վարիկոզի, թութքի, հիստերի
աըի, անգինայի, անքնության, ինչպես նաև
դեպրեսիայի դեմ բայքարելու անգնահատելի
միջոց է հանդիսանում համեմի թուրմը `
տարբեր կոնցենտրացիաներով:
Մեկ փաստ ևս նշենք, որ ըստ հին
մոնղոլական ժողվրդական բժշկության համեմի
թուրմը հանդիսանում է նաև շաքարային
դիբետի կանխարգելման միջոց: Նախնական
փուլում հնարավոր է վիճակի զգալի
բարելավում։ Քրոնիկ բնույթի դեպքում
հնարավոր է նվազեցվի ներարկվող ինսուլինի
չափաբաժինը։

11. Ամենաօգտակարը բանջարանոցային համեմն է` դեղին ծաղիկներով:
Այն հանգստացնում է մարդուն, ունի նաեւ քնաբեր հատկություն:
Օգնում է գլխացավերի, ինչպես նաեւ ականջացավի դեպքում: Կրծքով
կերակրող մայրերին խորհուրդ է տրվում համեմ ուտել, քանի որ այն
ավելացնում է կաթը: Համեմն օգտակար է նաեւ մեջքացավերի
դեմ, փափկացնում է կարծր ուռուցքները: Սակայն այն վնասակար է
աչքերի համար: Համեմին կարող է փոխարինել երիցուկը: Մի թեթեւ
խաշած համեմը դրեք դուրս եկած թութքի վրա. դա կհանգստացնի եւ
կթեթեւացնի ցավերը: Չափաբաժինը` 14,7 գրամ:

12. Համեմը բույս է, որի թե տերևը և
ցողունը և թե հատիկները ուտելու
համար օգտագործվում ենֈ Տերևը և
ցողունը կարելի է չեփած ուտել, կամ
օգտագործել ուտեստներումֈ
Հատիկները սովորաբար
օգտագործվում են
քաղցրավենիքների և այլ
աղանդերների մեջֈ Տաքությունը շատ
արագ է ոչնչացնում համեմի եփված
տերևների համը, և այդ պատճառով
պետք է փորձել հնարավորինս քիչ
եփելֈ